Morgunblaðið - 03.02.1989, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 3. FEBRÚAR 1989
\
Ástandið í Júgóslavíu:
Belgrað. Reuter.
Júgóslavneski kommúnistaflokkurinn hefúr ákveðið, að þingið
verði kvatt saman fyrr en til stóð vegna valdabaráttu og heiftar-
legra deilna milli frammámanna í einstökum lýðveldum. Er ástandið
orðið svo alvarlegt í Júgóslavíu, að herinn hefur hótað að skerast
í leikinn til að koma í veg fyrir upplausn í landinu.
Á fundi miðstjórnarinnar, sem þess, að Suvar yrði rekinn frá. Kró-
Reuter
einkenndist af fjandskap og
hnútukasti milli Stipe Suvars, for-
manns júgóslavneska kommúnista-
flokksins og leiðtoga hans í Kró-
atíu, og Slobodans Milosevic, for-
manns flokksins í Serbíu, var
ákveðið að kveðja þingið saman á
þessu ári, að minnsta kosti misseri
fyrr en ætlað hafði verið. Fundar-
dagur var ekki ákveðinn og ekki
heldur hvort um yrði að ræða svo-
kallað neyðarþing en það kæmi sér
betur fyrir Milosevic. Til slíks þings
eru sendir fulltrúar í samræmi við
§ölda flokksfélaga á hveijum stað
en þeir eru flestir í Serbíu, fjölmenn-
asta lýðveldinu.
Deilurnar milli Suvars og Mil-
osevic einkenndust af óvild og
fjandskap og krafðist Milosevic
Andrei Sakharov á útifúndi um tvöþúsund sovézkra vísindamanna
í gær. Fundarmenn mótmæltu vinnubrögðum sovézku vísindaakade-
míunnar við val þingframbjóðenda og að Sakharov skyldi ekki verða
í hópi þeirra.
Sovéskir vísindamenn reiðast akademíunni:
Mótmæltu því að Sakharov
skyldi ekki valinn á þing
Moskvu. Reuter.
TVÖ þúsund vísindamenn e&idu til útifúndar fyrir utan höfúðstöðv-
ar sovézku vísindaakademíunnar i miðborg Moskvu í gær þar sem
þeir mótmæltu hástöfúm vinnubrögðum við val frambjóðenda aka-
demíunnar við þingkosningamar í næsta mánuði.
Vísindamennimir steyttu hnef-
ann og kröfðust afsagnar stjómar
akademíunnar fyrir að vilja ekki
stilla upp hinum vinsælu umbótas-
innum Andrei Sakharov og Roald
Sagdjejev, framkvæmdastjóra
geimvísindastofnunarinnar.
„Segðu af þér og skammastu
þín,“ hrópuðu fundarmenn að Vlad-
imír Kúdravtsev, varaforseta aka-
demíunnar. Hann stýrði fundi í jan-
úar sl. þar sem frambjóðendur aka-
demíunnar voru valdir. í fyrstu virt-
ist hann ætla að verða við kröfum
fundarmanna en sagðist síðar ætla
að ráðfæra sig við samverkamenn
sína. í kapp við hróp fundarmanna
kallaði hann til þeirra að akademían
styddi umbótastefnu Míkhaíls Gor-
batsjovs og hvatti viðstadda til að
fyllq'a sér um hana.
Sakharov var í hópi 121 manns,
sem tilnefndur var sem frambjóð-
andi akademíunnar til hins nýja
þings Sovétríkjanna. Hann hlaut
hins vegar ekki stuðning 50%
stjómar akademíunnar þegar hún
valdi úr þessum hópi 23 af 25 fram-
bjóðendum sínum. Tvö sæti vom
skilin eftir handa annarri vísinda-
stofnun. Hafnaði akademían kröfu
Sakharovs um að óbreyttir félagar
atamir svömðu fullum hálsi og
kölluðu Milosevic nýstalínista og
líktu honum við alræmdan útsend-
ara rannsóknarréttarins á miðöld-
um.
Stane Brovet aðstoðarvama-
málaráðherra sagði á fundinum, að
herinn væri tilbúinn til að grípa í
taumana, ekki til að veija hags-
muni einstakra manna eða hópa,
heldur til að koma í veg fyrir, að
ríkið leystist upp.
MBFR-viðræðun-
um í Vín lokið
í akademíunni fengju að velja í
þau. Sakhaiov var útnefndur sem
frambjóðandi borgarhverfis í
Moskvu og hefur möguleika á að
verða kosinn á þing.
Jelena Bonner, eiginkona Sak-
harovs, vísaði í gær á bug ásökun-
um Izvestíu, málgagns sovézku
stjómarinnar um að maður hennar
reyndi að gera lítið umbótum stjóm-
arinnar. Vitnaði blaðið til ummæla
í viðtali sem birtist í síðustu viku í
franska blaðinu Le Figaro og sex
öðrum blöðum á Vesturlöndum.
Sagði hún að ummæli, sem hún
hefði látið falla í viðtalinu, hefðu
verið tekin úr samhengi. í viðtalinu
sagðist hún þeirrar skoðunar að
Gorbatsjov yrði senn settur af og
umbótastefnu hans varpað fyrir
róða.
Vín. Reuter.
Lokafúndur MBFR-viðræðn-
anna um jafria og gagnkvæma
fækkun herja fór fram í Vínar-
borg í gær. Fulltrúar 19 ríkja
Atlantshafebandalagsins og
Varsjárbandalagsins, sem tekið
hafa þátt í viðræðunum frá ár-
inu 1973, sögðu að viðræðurnar
myndu reynast gagnlegur
grundvöllur í viðræðum um
jafiivægi og niðurskurð hefð-
bundins vígbúnaðar í Evrópu
sem hefjast i Vín í byrjun næsta
mánaðar.
Á þeim 15 ámm sem liðin era
frá því að MBFR-viðræðumar hóf-
ust hafa fulltrúamir komið 493
sinnum saman til fundar. Viðræð-
umar hafa engum árangri skilað
en allt frá því þær hófust hefur
ákaft verið deilt um hvemig skil-
greina beri ákveðnar tegundir
vopna og hvaða reglum skuli beitt
við talningu þeirra auk þess enn
liggur ekki fyrir hversu fjölmennur
herafli austurs og vesturs er í
Mið-Evrópu.
„Okkur hefur ekki tekist að ná
samkomulagi en við á Vesturlönd-
um teljum að viðræðumar hafi
ekki reynst gagnslausar," sagði
Lambert Veenendaal, formaður
sendinefndar Hollendinga. Valeri-
an Míkhaílov, aðalsamningamaður
Sovétstjómarinnar kvaðst líta svo
á að sú vinna sem lögð hefði verið
í viðræðumar myndi skila sér er
tekið yrði til við að ræða fækkun
hefðbundinna vopna í Evrópu.
Viðræður um stöðugleika og
niðurskurð hefðbundins vígbúnað-
ar frá Atlantshafi til Úralfjalla
hefjast 6. mars og munu öll 23
ríki Atlantshafsbandalagsins og
Varsjárbandalagsins taka þátt í
þeim.
Presta-
skortur á
Grænlandi
Kaupmannahöfh. Frá Nils Jörgen Bruun,
fréttaritara Morgunblaðsins.
MIKLUM erfiðleikum er bundið
að útvega presta til starfa í
grænlensku þjóðkirkjunni. í
þremur sóknum af 31 eru engir
prestar. í sex embættum eru
prestar á eftirlaunaaldri. Nú
eru þrír nemendur í grænlenska
prestaskólanum í Nuuk.
Þeir þrír sem era að læra til
prests í Nuuk útskrifast næsta
sumar. Hafa engir nýir nemendur
innritað sig í skólann á næsta
vetri, en námið þar tekur fimm ár.
Henrik Wilhjelm, forstöðumað-
ur prestaskólans, sem einnig kenn-
ir guðfræði, segir, að áhugaleysi
unga fólksins á trúarlegum fræð-
um megi ef til vill rekja til þess,
að umræður á Grænlandi hafi snú-
ist að mestu um nýlendutímann
og það sem honum fylgdi. Hafi
menn fundið því flestu allt til for-
áttu. Þeirri sögu allri tengist trú-
boð og kristni, sem kom til landins
á nýlendutímanum með Hans
Egede árið 1721.
Heiftúðug valdabarátta
og fullur flandskapur
Eistneskir ráðherrar í heimsókn:
Vilja aukaefnahags-
tengsl við Islendinga
SENDINEFND frá Sovétlýðveldinu Eistlandi er nú hér á landi
og er markmiðið með förinni hingað til lands að koma á fót
beinum viðskiptatengslum og samstarfi við ísland. í sendinefnd-
inni eru m.a. Viktor Rajevskí, aðstoðarforsætisráðherra, og Valt-
er Khalliamjagi, ráðherra þjónustugreina. Á blaðamannafundi
með ráðherrunum kom fram að einstök fyrirtæki og hvert Sovét-
lýðveldi hefði nú leyfi til að stunda sjálfetæð viðskipti við útlönd
og teldu þeir möguleika góða á náinni samvinnu við íslendinga
á vissum sviðum, ekki síst í ullariðnaði. Kæmi þá til greina að
stofiia sameiginleg fyrirtæki. Ráðamennirnir voru spurðir um
framvindu umbótastefiiunnar, perestrojku, í Eistlandi, sjálfetæðis-
baráttu landsmanna gagnvart Moskvuvaldinu og þjóðernisdeilur.
Ráðherramir sögðu miklar
breytingar hafa orðið í Eistlandi
síðastliðin ár. Sjálfræði lands-
manna í efnahagsmálum hefði
verið stóraukið, menningar- og
stjómmálalíf væri fjöragt. Nefna
mætti samtök græningja sém
vakið hefðu athygli á miklum
mengunarvandamálum og ekki
mætti gleyma Þjóðarhreyfingunni
til framdráttar perestrojku. Er
ráðherramir vora spurðir um bar-
áttu Eistlendinga fyrir eigin
menningu og tungu kom fram að
þeir töldu eistnesku nú ótvírætt
ríkismál í landinu. Þetta mætti
þó ekki skilja þannig að rússn-
eskumælandi fólk eða önnur
þjóðabrot væru réttláus. í almenn-
um þjónustugreinum gæti fólk að
sjálfsögðu notað það tungumál
sem því hentaði.
Rússar era nú nær helmingur
íbúa í Eistlandi. Ráðherramir
sögðu að eftir stríð hefði það ver-
ið brýnt fyrir landið að fá vinnu-
afl frá öðram hlutum Sovétríkj-
anna til að þróa iðnað og aðra
atvinnuvegi. Hins vegar hefði
óheftur innflutningur fólks mörg
félagsleg vandamál í för með sér.
Nú hefðu verið sett lög sem banna
fyrirtækjum að færa út kvíamar
með því að ráða til sín starfsmenn
frá öðrum Sovétlýðveldum.
Rajevskí taldi að misklíð vegna
tungumáladeilna sprytti eingöngu
upp meðal ómenntaðs fólks með
þröngan sjóndeildarhring. Ljóst
væri að rússneska væri nauðsyn-
leg um öll Sovétríkin sem sam-
skiptamál allra þjóða sambands-
Morgunblaðið/Ámi SœberK
Viktor Rajevskí (t.v.), aðstoðarforsætisráðherra Eistlands, og
Valter Khallianyagi, ráðherra þjónustugreina, á blaðamannafundi
í sovéska sendiráðinu í gær.
ríkisins.
Ráðherramir vora spurðir um
þá samþykkt eistneska þingsins
að lög sem sett væra á þingi allra
Sovétríkjanna í Moskvu skyldu
réttlægri en lög Eistlands ef þau
stönguðust á. Túlkur á blaða-
mannafundinum sagði þá að eist-
nesku þingmennimir hefðu ekki
samþykkt slíka ályktun heldur
sagt að lög frá Moskvu myndu
ekki öðlast gildi fyrr en búið væri
að fjalla um þau á eistneska þing-
inu. Ráðherramir tveir sögðu deil-
una snúast um túlkun á stjómar-
skrárákvæðum um réttindi ein-
stakra lýðvelda. Afstaða ráða-
manna í Moskvu væri skiljanleg
en Eistlendingar legðu áherslu á
að nauðsynlegt væri að taka tillit
til ólíkra aðstæðna í hinum 15
lýðveldum landsins við lagasetn-
ingu.