Morgunblaðið - 03.02.1989, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 3. FEBRÚAR 1989
Dómstóll
takmarkar
reykingar
lamaðsSvía
Stokkhólmi. Reuter.
LAMAÐUR Svíi um fertugt,
Sören Burstrom, verður að láta
sér nægja að reykja fímm síga-
rettur á dag, samkvæmt úr-
skurði undirréttardóms í Stokk-
hólmi. Hann íhugar að skjóta
máli sínu til Mannréttindadóm-
stóls Evrópu, að því er sænska
dagblaðið Dagens Nyheter
sagði í gær. Burstrom, sem er
MS-sjúkiingur, þarf á aðstoð að
halda við reykingamar.
í fyrra takmarkaði stjóm Fé-
lagsmálastofnunar Stokkhólms-
borgar reykingar Burstroms við
fimm sígarettur á dag og sagði í
úrskurði sínum, að ekki væri stætt
á að gera hjúkrunarfólki að þola
óbeinar reykingar. Þetta sjónar-
mið hefur nú hlotið staðfestingu
fyrir héraðsdómi.
„Mér fmnst eins og ég hafí ver-
ið dæmdur í sakamáli," sagði
Burstrom í viðtali við blaðið. Hann
sagðist ætla að skjóta máli sínu
til Mannréttinda dómstólsins í
Strasborg, ef hann hlyti ekki leið-
réttingu mála sinna í Svíþjóð.
„Ég hef verið sviptur frumstæð-
ustu mannréttindum," sagði
Burstrom. „Ef óbeinar reykingar
eru svona hættulegar, gætu þeir
vel leyft mér að reykja við eld-
húsviftuna eða leyst málið með
nýrri og sterkari viftu.“
Brottför Víetnama frá Kambódíu:
Reuter
Kínverjar heimta
alþjóðlegt eflirlit
Shevardnadze ræðir væntanlegan
leiðtogafund í Kínaför sinni
Peking. Reuter.
VIÐRÆÐUR sovéska utanríkisráðherrans Edúards Shevardnadze
og kínversks starfsbróður hans, Qians Qichens, sem hófúst í gær,
voru „vinsamlegar, hreinskiptnar, heiðarlegar og gagnlegar", að
sögn talsmanns kinverskra stjórnvalda. Rætt var um bætt samskipti
ríkjanna og brottför víetnamskra hermanna frá Kambódiu. Km-
veijar kreQast þess að haft verði alþjóðlegt eftirlit með brottför
herliðsins. Miklar líkur eru taldar á þvi að Mikhaíl Gorbatsjov Sovét-
leiðtogi sæki Kínveija heim á árinu og vænta menn þess að við-
skipti ríkjanna muni stóraukast í kjölfar slíks fúndar.
Edúard Shevardnadze (t.v.), utanríkisráðherra Sovétríkjanna, og
sendiherra Sovétríkjanna í Kina, Oleg Trojanovskíj, sjást hér skoða
hluta Kinamúrsins mikla.
Heimsókn Shevardnadze stendur
í þrjá daga og er þetta fyrsta heim-
sókn sovésks utanríkisráðherra til
Peking síðan 1959. Talsmaður
Kínastjómar sagði að ekki hefði
verið fastákveðið á fundinum í gær
hvenær Gorbatsjov kæmi til KÍna
en sovéskur stjómarerindreki, Vjat-
eslav Dúhin, sagði fréttamönnum
að það mjmdi verða á fyrrihluta
ársins. Dúhín var ósammála yfírlýs-
ingu Kínveija um viðræðufimdinn
í gær þar sém sagði að Kambódíu-
Baker tíl allra NATO-ríkja
JAMES Baker, hinn nýi utanríkisráðherra Bandaríkjanna, ráðgerir
ferð til höfúðborga allra aðiidarríkja Atlantshafsbandalagsins
(NATO) nú um miðjan febrúrar. Er ætlun hans að kynnast og ræða
við starfsbræður sina í ríkjunum fímmtán, að sögn Charles Red-
mans, talsmanns bandaríska utanríkisráðuneytisins.
Á fundi með blaðamönnum í
Washington á þriðjudag sagði Red-
man, að Baker legði „mikla
áherslu" á að hitta starfsbræður
sína innan NATO og hann ætlaði
að ræða við þá hvem fyrir sig í
höfuðborgum þeirra, væri þess
nokkur kostur. Á hinn bóginn gæti
ráðherrann ekki verið lengur en
viku í Evrópu. Kæmi til álita að
hann legði i ferðina eftir för George
Bush, Bandaríkjaforseta, til
Kanada 10. febrúar og áður en for-
setinn færi til útfarar Hirohito, Jap-
anskeisara, í Tókíó 24. febrúar.
Talsmaðurinn sagði, að Baker
myndi ekki dveljast lengi á hverjum
stað og leggja áherslu á vinnufundi
en ekki veisluhöld. Þá yrði Baker
líklega aftur á ferð um Evrópu í
byijun mars, þegar hinar nýju við-
ræður um fækkun hefðbundins her-
afla í Evrópu heijast í Vínarborg.
málið hefði verið efst á baugi. Sagði
Dúhín að leiðtogafundurinn væri
mikilvægasta umræðuefnið frá
sjónarhóli Sovétmanna.
Kínveijar segja að verði ekki
haft nákvæmt eftirlit með brott-
flutningi víetnömsku hermannanna
frá Kambódíu muni ekki verða
hægt að sannreyna hvort þeir hafí
sig i rauninni á brott. Sjálfír segja
Víetnamar, er hafa hersetið landið
síðan 1978, að þeir hafí þegar flutt
tugþúsundir hermanna sinna á
brott. Skæmliðahreyfíngar, sem
beijast gegn Víetnömum og lepp-
stjóm þeirra í höfuðborginni, Pnom
Penh, halda því hins vegar fram
að fyöldi Víetnama beijist í einkenn-
isbúningum leppstjómarinnar.
Shevardnadze hefur sagt að þörf
sé á eftirliti með brottflutningnum
og fijálsum kosningum sem ætlunin
er að halda í landinu, takist friðar-
samningar milli deiluaðila Vfet-
namska stjómin er mótfallin friðar-
gæsluliði á vegum Sameinuðu þjóð-
anna, sem Kínveijar hafa lagt til,
en segist munu sætta sig við „al-
þjóðlegt eftirlit" ef leppstjómin hafi
umsjón með því.
Fjármálahneyksli í Frakklandi:
Vinir forsetans viðriðn-
ir grunsamleg viðskipti
Trier. Frá Steingrími Sigurgeirssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
SPILLINGARMÁL og Qármálahneyksli hafa verið ofarlega á
baugi í Frakklandi undanfamar vikur og mánuði. „Les aflaires"
sem má skilja annars vegar sem „viðskiptin“ og hins vegar sem
„hneykslismálin" eru á allra vörum. Sósíalistar, sem nú eru við
völd, gagnrýndu síðustu rikisstjóm undir forsæti Jacques Chiracs
harðlega fyrir að umbuna „vinum“ sínum með því að veita þeim
leynilegar upplýsingar sem kæmu þeim til góða i hlutabréfavið-
skiptum. Var talað um „harða kjama“ i kringum þá Chirac og
Ralladur, efiiahagsmálaráðherra. Nú í vetur hafa komið fram
upplýsingar sem benda til þess að þessi gagnrýni sósíalista hafí
átt við veruleg rök að styðjast. Sósíalistar lofúðu þvi að bijóta
upp þennan harða kjarna. Það kom því flatt upp á marga þegar
í ljós kom að ákveðnir vinir Francois Mitterrands, forseta, hefðu
hagnast vel á hlutabréfaviðskiptum þar sem þeir voru grunsam-
lega vel upplýstir um væntanleg viðskipti ríkisfyrirtækisins Pech-
iney og bankans Societe generale. Bæði þessi mál em nú komin
inn á borð franska ríkissaksóknarans eftir að eftirlit franska
verðbréfamarkaðarins, COB (Commision des Operations de Bo-
urse), hafði lokið rannsókn sinni í þessari viku.
Reuter
Pierre Bereg’ovoy, flármálaráðherra Frakklands, umknngdur
blaðamönnum eftir ríkissljómarfúnd, þar sem hneykslismál tengt
hlutabréfaviðskÍDtum var til umræðu.
Pechiney-málið er nú þegar
orðið eitt alvarlegasta §ármála-
hneyksli síðustu ára í Frakklandi.
í stuttu máli snýst það um þetta:
Skömmu áður en franska ríkis-
fyrirtækið Pechiney festi kaup á
bandaríska fyrirtækinu Triangle
keyptu nokkrir franskir aðilar
hlutabréf í Triangle sem lækkuðu
verulega í verði eftir að kaup
Pechiney urðu opinber. Tveir
þessara aðila, Roger-Patrice Pelat
og Max Theret, eru nánir vinir
Mitterrands og grunsemdir vökn-
uðu því um að einhver hefði lekið
í þá upplýsingum. Sú varð líka
niðurstaða rannsónar COB. Vik-
una áður en kaup Pechiney voru
gerð opinber gengu 228.770
hlutabréf i Triangle kaupum og
sölum en mánuðina þar á undan
höfðu að meðaltali 5.000—10.000
hlutabréf gengið kaupum og söl-
um á viku.
Vinir forsetans
Fjórðungur skýrslu COB fjallar
um kaup fyrirtækisins Compagnie
Parisienne de Placements (CPP)
á hlutabréfum í Triangle. CPP
keypti 32.300 hlutabréf og hagn-
aðist um 8,84 milljónir franka.
Eigandi CPP er Max Theret, ná-
inn vinur Mitterrands og stofn-
andi verslunarkeðjunnar FNACL.
í skýrslu COB segir að hlutabréfa-
kaup CPP séu mjög grunsamleg
og svo virðist sem einn af stjóm-
endum fyrirtækisins hafí haft
leynilegar upplýsingar undir
höndum.
Hinn vinur Mitterrands sem
hagnaðist á hlutabréfaviðskiptun-
um var Roger-Patrice Pelat. Fjöl-
skylda hans keypti 10.000 hluta-
bréf og hagnaðist um 2,24 millj-
ónir franka. Pelat er einn þeirra
fáu sem fá að leggja bifreið sinni
(af Rolls Royce-gerð) fyrir utan
Elysee-höllina þar sem Frakk-
landsforseti hefur aðsetur sitt.
Eftir stríð stofnaði Pelat fyrirtæk-
ið Vibrachoc ásamt Robert Mitter-
rand, bróður forsetans.' Rekstur
fyrirtækisins gekk ljómandi vel
allt ffam á byijun þessa áratug-
ar. Þá fór að halla undan fæti og
Pelat svipaðist um eftir kaupanda.
Árið 1982 keypti ríkisfyrirtækið
CGE Vibrachoc með samþykki
Elysee. Næstæðsti maður CGE á
þessum tíma var Georges Pebere-
au, enn einn vinur Mitterrands,
en hann er einn þeirra er helst
liggja undir grun í svipuðu
hneykslismáli er tengist bankan-
um Société générale. Þó ekkert
bendi til þess að þeir Pelat og
Theret hafi fengið upplýsingar um
Triangle-kaupin frá Mitterrand
sjálfum hafa þessi nánu tengsl
vakið mikla athygli.
Aðrir aðilar sem nefndir eru í
skýrslu COB eru m.a. Isabelle
Pierco, sem keypti hlutabréf að
ráði Pelats, og Alain Marsan,
verðbréfamiðlari hjá verðbréfa-
fyrirtækinu Ferri-Ferri-Germe
(Marsan er í tennisklúbbnum Rac-
ing Club de France en þar eru
einnig félagar þeir Jean-Louis
Vinciguerra, fjármálastjóri Pec-
hiney, og Alan Boublil, einn helsti
ráðgjafí Bérégovoy, efnahags-
máláráðherra. Boublil neitar með
öllu að hafa gefið upplýsingar um
málið en hefur samt sagt upp
starfi sínu.) Einnig má nefna að-
ila í Bandaríkjunum, Sviss og
banka í Karíbahafí, Intemational
Discount Bank and Trust. Ekki
er enn vitað hver hefur staðið á
bak við kaup síðastnefnda aðil-
ans, kaup hans eiga að vera í
ótrúlega miklu samræmi við gang
viðræðna Pechiney og Triangle.
Álitshnekkir
Þetta mál allt er orðið mikill
álitshnekkir fyrir Sósíalistaflokk-
inn og hefur vakið mikla reiði
meðal fólks. Vegfarendur í París
neita að taka við dreifibréfum
sósíalista sem þeim eru rétt en
spyija í staðinn hæðnislega:
„Hvað, var þér ekki sagt frá því?“
I vinsælum þáttum á útvarps-
stöðvunum RTL og Europe 1, þar
sem hlustendur geta látið skoðan-
ir sínar í Ijós, láta æstir kjósendur
Sósíalistaflokksins móðan mása.
Blöð á borð við Wall Street Jour-
nal og Financial Times hafa uppi
efasemdir um skipulag hluta-
bréfaviðskipta í Frakklandi (það
voru t.d. bandarískir kollegar
COB hjá SEC (Securities and
Exchange Commission) sem
bentu á að eitthvað væri bogið
við þessi viðskipti). Á meðan beð-
ið er eftir að öll kurl komi til graf-
ar í málinu velta franskir fjölmiðl-
ar sér upp úr þessu hneyksli og
nýtt hugtak, „socialisme d’affair-
es“ eða sósíalismi hneykslismál-
anna, er farið að ryðja sér til rúms.