Morgunblaðið - 03.02.1989, Blaðsíða 31

(niTgO'*. ‘K'lAJH/UOflOM
-------->-3- FEBRÚAR 1989
31
Minning:
Helga Kristjáns-
dóttirfrá Álfsnesi
Fædd 19. nóvember 1913
Dáin 27. janúar 1989
Helga Kristjánsdóttir lést í
sjúkrahúsi í Reykjavík að morgni
fostudagsins 27. janúar og verður
lögð til hinstu hvíldar í dag. Helga
hafði átt við vaxandi vanheilsu að
stríða undanfarin ár, og má segja
að hún hafi verið farin að heilsu
þegar kallið kom. En eins og oft
vill verða kom andlát hennar þó
óvænt.
Hún fæddist í Álfsnesi á Kjalar-
nesi 19. nóvember 1913, og var hún
þriðja yngst af fímmtán bömum
Kristjáns Þorkelssonar (1861-
1934) bónda og hreppstjóra þar og
konu hans Sigríðar Guðnýjar Þor-
láksdóttur (1871-1945) frá
Varmadal. Sigríður var dóttir Þor-
láks Jónssonar bónda í Varmadal
og konu hans Geirlaugar Gunnars-
dóttur frá Minni-Borg í Grímsnesi,
en Kristján sonur Þorkels, síðast
bónda í Helgadal í Mosfellssveit,
Kristjánssonar í Skógarkoti í Þing-
vallasveit, og konu hans Birgittu
Þorsteinsdóttur Einarssonar bónda
í Stíflisdal. Misstu þau hjón eina
dóttur í frumbemsku, en þau sem
upp komust voruj Þorlákur (1894-
1966) bóndi í Álfsnesi, kvæntur
Önnu Jónasdóttur, Þorkell (1897-
1954) búfræðingur, kvæntur Maríu
Finnbjömsdóttur, Svanlaug (1898-
1966), gift Jóni Þorbjömssyni
(1909-1981) netagerðarmanni,
Gréta f. 1901, gift Jónasi Jósteins-
syni fv. yfírkennara, Kristján Karl
(1902-1977) prentari, Benedikt, f.
1904, lengst vinnumaður í Álfs-
nesi, Birgir (1905-1981) jámsmið-
ur, kvæntur Lilju Jóhannesdóttur
(1911-1984), ísafold f. 1907, gift
Jóhanni Péturssyni fv. kennara,
Guðrún f. 1908, ekkja Kristjáns
ísakssonar bónda í Smárahvammi,
Fanney f. 1909, gift Friðriki Jóns-
syni fv. lögregluþjóni, Vemharður
(1912-1984) fv. lögregluþjónn og
þingvörður, ekkja hans er Vil-
helmína Þorvaldsdóttir, Helga sem
hér er kvödd, Jóna f. 1915, gift
Jóhannesi _ Ólafssyni garðyrkju-
bónda á Ásum í Stafholtstungum
ogÞórðurf. 1917, fv. næturvörður.
• Helga ólst upp í Álfsnesi við
gott atlæti í glöiðum systkinahópi.
Heimilið var ævinlega fjölmennt,
og hafði Kristján faðir hennar tals-
verð umsvif í búskap jafnframt fjöl-
mörgum störfum sem hann innti
af hendi í þágu sveitar og sýslu.
Hún var einn vetur í Héraðsskólan-
um á Laugarvatni sem ung stúlka
ásamt Jónu systur sinni og var við
ýmis störf á vetmm í Reykjavík en
heima á búi foreldra sinna á sumr-
in. Árið 1941 giftist hún Karli Ottó
Runólfssyni tónskáldi. Hann fædd-
ist 24. október 1900 og var ekkju-
maður þegar þau kynntust. Karl
deildi þeim kjömm við marga tón-
listarmenn á þeim ámm að hafa
ekki fast starf. Vann hann fyrir
heimilinu með stundakennslu við
Tónlistarskólann í Reykjavík auk
einkakennslu og hljómsveitarstjóm.
Þau bjuggu því framan af hjúskap
sínum í leiguhúsnæði við fremur
kröpp kjör og ótrygga afkomu. En
smám saman batnaði hagur þeirra
og munaði þar miklu að Karl tók
að hafa tekjur af tónsmíðum sínum
þegar STEF hafði verið stofnað.
Tókst þeim að eignast íbúð laust
fyrir 1960 og áttu þar heimili þar
til Karl dó 29. nóvember 1970 þá
nýorðinn sjötugur. Þau eignuðust
tvö böm, Runólf Ómar, og Guð-
laugu Sigríði. Hún giftist Guðmundi
Kristjánssyni vélsmið í Stykkis-
hólmi, en þau skildu. Eiga þau tvær
dætur, Helgu og Áslaugu Elísu.
Sambýlismaður Guðlaugar er Einar
J. Þorsteinsson.
Öll mín bemsku- og æskuár var
ég heimagangur hjá Helgu móður-
systur minni og kynntist henni og
hennar fólki best af móðurfólki
mínu, enda var mikill og náinn sam-
gangur á milli heimilanna. Karl var
ákaflega bamgóður og hændist ég
mjög að honum. Hann vann mikið
heima við og tók nemendur þangað
í tíma. Varð Helga þá að gæta
þess að hann hefði frið á heimilinu
fyrir þeim hávaða og látum er eðli-
legum bamaleikjum fylgja, þótt
ekki væri það alltaf auðvelt sökum
þröngra húsakynna. Þau voru afar
samrýnd og voru oftast nefnd í
sömu andránni, enda ekki ofmáelt
að hann hafí átt henni starfsgæfu
sína mikið að þakka. Þau vom fé-
lagslynd og höfðu gaman af sam-
vistum við fólk og þeim fylgdi góð-
vild og glaðværð hvar sem þau fóm.
Helgu var það mikill missir er Karl
dó, þar sem hún hafði haft meiri
félagsskap af manni sínum en flest-
ar konur sem ég þekkti í uppvextin-
um, og að auki bar andlát hans
brátt að.
Allmörg síðustu árin hélt Helga
heimili með Guðmundi Halldórssyni
húsgagnasmið. Þau höfðu kynnst
nokkmm ámm eftir að hún varð
ekkja, en hann hafði tvívegis orðið
ekkjumaður og átti uppkomin böm.
Undu þau hag sínum vel saman og
vom hvort öðm stoð og stytta á
efri ámm þegar veikindi steðjuðu
að.
Á yngri ámm var Helga fríð
kona og alltaf hugði hún vel að
útliti sínu svo sem öðm í nánasta
umhverfi sínu. Sem bam dáðist ég
alltaf að þeirri röð og reglu sem
hún hafði á hlutunum í kringum
sig. Öll heimilisstörf fómst henni
vel úr hendi enda kunni hún vel til
þeirra og hafði ánægju af þeim.
Helga var kona sem gott var að
heimsækja og ræða við um vanda-
mál lífsins og líðandi stundar. Hún
kunni fjarska vel þá list að hlusta
á viðmælanda sinn og var hjálpsöm
og úrræðagóð þegar vahdi steðjaði
að, enda hafði hún af mikilli
lífsreynslu að miðla. Ysinn úti fyrir
dofnaði og ekkert virtist liggja á
og fór ég ævinlega betri maður af
hennar fundi. Hún þekkti ekki kyn-
slóðabil og reyndist okkur systkina-
bömum sínum vinur í raun ef eitt-
hvað bjátaði á. Hún var umtalsgóð,
varfærin í dómum um menn og vissi
að aðgát skal höfð í nærvem sálar.
Við eigum mörg eftir að sakna
hennar mjög úr þessari vist, en
getum unað við það að hún hefur
fengið góða heimkomu. Ég þakka
henni allt það góða sem hún gerði
mér og mínum. Guðmundi og böm-
um hennar votta ég innilega samúð
mína.
María Jóhannsdóttir
Föstudaginn 27. janúar andaðist
frú Helga Kristjánsdóttir,
Lönguhlíð 25 hér í borg. Útför
hennar fer fram í dag, 3. febrúar,
kl. 13.30 frá Bústaðakirkju.
Helga _ fæddist 19. nóvember
1913 að Álfsnesi á Kjalamesi, dótt-
ir sæmdarhjónanna Kristjáns Þor-
kelssonar bónda þar og hreppstjóra
og Sigríðar Þorláksdóttur. Olst hún
þar upp í stómm systkinahópi, en
Helga var þrettánda í röðinni af
firnmtán systkinum.
Á unglingsámm stundaði hún
nám við Héraðsskólann að Laugar-
vatni og minntist hún oft þeirra
tíma með gleði.
Árið 1941 þ. 6. des. giftist hún
Karli Ottó Runólfssyni tónskáldi og
eignuðust þau tvö böm, þau Runólf
Ómar og Guðlaugu Sigríði. Bama-
bömin em tvær dótturdætur, þær
Helga og Áslaug, og vora þær
ömmu sinni einkar kærar.
Kynni mín af Helgu hófust er
hún og faðir minn, Guðmundur Kr.
Halldórsson húsgagnasmíðameist-
ari, stofnuðu til sambúðar árið
1974. Bæði höfðu þá misst maka
sína. Það var mikil gæfa er forlög-
in réðu því að leiðir þeirra lágu
saman. Nutu þau þessa tíma vel
og ferðuðust töluvert bæði innan-
lands ntr utan ncr höfðn mikla
ánægju af.
Helga bjó föður mínum hlýlegt
og vistlegt heimili sem við systkinin
mátum mikils. Hún var mikil og
góð húsmóðir og gott að vera í
návist hennar enda greind kona og
hafði yfír miklum persónustyrk og
jafnaðargeði að ráða.
Við sem stóðum Helgu næst viss-
um að hún gekk ekki heil til skógar
því fyrir rúmu ári fékk hún alvar-
legt hjartaáfall og náði sér ekki
eftir það nema að takmörkuðu leyti,
en þrátt fyrir það kom andlát henn-
ar okkur að óvömm eins og ætíð
vill verða. Er hennar sárt saknað
af fjölskyldunni og þá sérstaklega
föður mínum en Helga er þriðja
konan sem hann missir.
Við sem kynntumst Helgu minni
eigum margar og ljúfar minningar
frá samvistarstundum með henni.
Þær minningar verða ekki skráðar
á blað heldur geymast í hjarta okk-
ar um ókomin ár.
Nú er jarðvist elsku Helgu
minnar lokið, bið ég Hann sem öllu
ræður að varðveita sálu hennar og
leiða hana á nýju tilvemstigi.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
(Vald. Briem.)
Blessuð sé minning Helgu Krist-
jánsdóttur.
Sigrún Guðmundsdóttir
„Trúfasta, hreina sæla sál
svifin til lífsins stranda
orð Guðs var hér þitt hjartans mál
í hverri neyð og vanda.
Svali nú ijúfust lífsins orð
á lifandi manna sælustorð
um eilífð þínum anda. (jj, Joch.)
Það var einmitt á æsku- og
bemskuslóðum hennar Helgu frá
Álfsnesi sem þessi kveðjuorð
skáldsins frá Skógum verður til.
Hann minnist þar konu, sem unni
mest ljóðlist og tónlist og allri þeirri
dýrð og rósemi sem þær veita á
vegum ævinnar. Mér fannst þessi
móðursystir konunnar minnar ein-
mitt ein af þeim. Hún var alltaf ung
og bar með sér blæ hins eilífa vors,
sem er hið æðsta hjartans mál sem
birtist því orði Guðs, sem ekki verð-
ur betur tjáð en í tónum. Sumum
fannst hún ímynd síungrar leik-
kónu, sem bæri öllum birtu og
varma frá brosi upprennandi sólar
við árblik yfír Esjunni, þar sem hún
hafði átt sín bemskubros og tár í
stómm systkinahópi. Og vart máist
sú mynd við signingu engilsins sem
signir okkur öll hinstu kveðju á jörð
og opnar æðri heima. Ég veit við
geymum öll þessa mynd hennar
ekki síður í minjagulli minninganna
vígða saknaðatámm. Og varðveit-
um hana í tryggð við tónskáldið
góða, eiginmann Helgu, Karl O.
Runólfsson, sem eignast nú hjá
henni fagnaðarfund á eilífðarveg-
um.
En lítum nú í leiftursýn til baka
um ævibraut hennar í þessum örfáu
minningarorðum, sem við helgum
henni öll, sem næst stóðum. Helga
Kristjánsdóttir var fædd á Álfsnesi
á Kjalamesi, ein hinna yngstu af
15 bömum þeirra hjónanna Sigríðar
G. Þorláksdóttur frá Varmadal og
Kristjáns Þorkelssonar hreppstjóra
og bónda þar. Óhætt mun að full-
yrða að bemskuheimili Helgu var
mikið myndarheimili sem varðveitti
í framkvæmd og störfum daganna
allar helstu dyggðir íslenskrar sveit-
ar í þá daga. Um það uppeldi mun
allur þessi stóri hópur bera vitni
sínu starfí, góðvild og gestrisni. Em
Sigríður Jakobsdóttir
frá Galtafelli - Minning
Fædd 7. júní 1893
Dáin 25. janúar 1989
Mig langar í örfáum orðum að
minnast móðursystur minnar,
Sigríðar Jakobsdóttur frá Galta-
felli, sem lést í Landspítalanum 25.
janúar sl. eftir stutta legu, 95 ára
að aldri.
Æviferill Sigríðar var langur en
ekki viðburðamikill eins og títt er
um alþýðufólk sem ekki berst mikið
á.
Kynni okkar Sigríðar verða fyrst
mjög náin er hún flyst til Reykjavík-
ur, þá 35 ára, með ungan son sinn,
en foreldrar Sigríðar vom fósturfor-
eldrar mínir. Allt frá fyrstu kynnum
og þar til Sigríður lést varð vinátta
okkar traustari eftir því sem árin
liðu. Sigríður var í eðli sínu létt í
skapi og hrókur alls fagnaðar í
góðra vina_ hópi og hnyttin í til-
svömm. Hun var þó dul f skapi og
stundum ómyrk í máli um menn
og málefni, þegar henni fannst halla
á þá sem minna máttu sín. Ég hef
gmn um að lífsbarátta hennar sem
var stundum mjög erfið, sérstak-
lega á hennar yngri ámm, hafí
mótað mjög skapgerð hennar til
lífsins.
Eftir að Sigríður fluttist til
Reykjavíkur bjó hún alla tíð hjá
foreldrum sínum meðan bæði lifðu
og hélt þeim heimili, en þau vom
bæði nokkuð við aldur. Það var
Sigríði mikið áfall að missa báða
foreldra sína í bílslysi með 13 ára
millibili, föður sinn 1943 og móður
sína 1956. Hun bar harm sinn í
hljóði og flíkaði ekki tilfinningum
sínum. Eftir að faðir Sigríðar dó,
bjó hún áfram með móður sinni þar
til hún lést árið 1956 eins og áður
er sagt. Eftir það fékk hún leigða
íbúð hjá syni sínum og tengdadótt-
ur, en fluttist svo þaðan í leiguíbúð
á Skólavörðustíg 42, þar sem hún
bió ein. bar til hún að lokum flutt.ist.
í íbúð fyrir aldraða á vegum
Reykjavíkurborgar í Lönguhlíð 3,
þar sem hún bjó til dauðadags.
Sigríður var mjög em og fylgdist
mjög vel með öllu, nema síðustu
þijú árin. Þá var heilsan farin að
bila og sjón og heym vemlega
skert. Sonur hennar, Jakob, og
tengdadóttir hennar, Elín Guð-
mundsdóttir, önnuðust hana eftir
að hún fluttist í Lönguhlíð 3. Það
er á engan hallað, þó ég sérstaklega
minnist á Elínu í því sambandi.
Elín sýndi tengdamóður sinni sér-
staka alúð og ummönnun alla tíð
og þó sérstaklega eftir að heilsa
hennar var farin að bila. Þar sýnir
að fómfýsi og mannkærleikur em
enn í hávegum höfð í þessum oft
svo dimma heimi.
Sigríður hafði mikið yndi og
ánægju af bamabömum sínum ijór-
um, þrem drengjum og einni stúlku,
sem var alnafna hennar. Öll sýndu
þau henni mikla hlýju og góðvild
og nutu þess í miklum mæli þegar
hún kom í heimsókn til þeirra. Það
var Sigríði því sérstök ánægja að
geta verið við brúðkaup elsta bama-
bamsins á síðasta ári.
Sigríður ólst upp hjá foreldmm
sínum að Galtafelli og dvaldi þar
til ársins 1927, er hún fór í vist að
Ásum í Gnúpveijahreppi og dvaldi
þar til 1930. Eftir það dvaldi Sigríð-
ur hjá systur sinni, Jennýju, í Vest-
mannaeyjum til ársins 1931, er hún
fluttist til foreldra sinna í
Reykjavík. Eftir að til Reykjavíkur
kemur, stundar Sigríður ýmsa
vinnu á vetmm hér í bænum, en á
sumrin kaupavinnu á ýmsum stöð-
um sunnan- og norðanlands og
hafði hún þá son sinn með sér. En
aðalstarf Sigríðar um ævina var
saumaskapur, sem hún stundaði
óslitið meðan kraftar og heilsa
leyfðu. í fyrstu saumaði hún á
einkaheimilum og tók þá stundum
verkefni með sér heim Reirmn fékk
sum af þeim horfín á eilífðarbraut-
ir. En öllum, sem hér kveðja kæra
systur skal vottuð innileg samúð
og allra heilla beðið og ættinni allri
um ókomin ár. Eiginmaður Helgu
var Karl O. Runólfsson, einn af
kunnustu, vinsælustu og um leið
virtustu tónskáldum íslensku þjóð-
arinnar á þessarí öld. Þau giftust
6. desember árið 1941 og áttu
heima öll sín hjúskaparár hér í
Reykjavík og lengst af á Grettis-
götu 98. Þau eignuðust tvö böm,
Runólf Ómar og Guðlaugu Sigríði,
og eiga þau bæði heima hér í
Reykjavík. En mann sinn missti
Helga 29. nóvember 1970 og hafði
því verið ekkja í nærfelld 20 ár.
Samt fundu allir ljós gleðinnar og
vorblæ hjartahlýjunnar í nærvem
hennar. Og hér skal flutt kveðja frá
sambýlismanni hennar hin síðustu
ár, Guðmundi Kr. Halldórssyni, sem
reyndist henni góður og um leið sem
sannur lífsfömnautur.
Helga reyndist okkur öllum,
tengdafólki sínu og vinum, sem
umhyggjusöm móðir, fómfús og
elskuleg systir. Vinátta hennar var
hrein og einlæg, orð hennar ástúð-
leg og sönn, hver sem átti í hlut.
Við minnumst öll ótal yndisstunda
á heimili hennar fyrr og síðar. Þótt
sumir segðu með bros á vör, að hún
ætti svipaðan persónuleika og ynd-
isþokka og hin fræga Ingrid Berg-
man leikkona, þá vissu allir að
hennar framkoma var enginn leikur
heldur ljómi lífs af Guðs hönd gjörð-
ur.
Ég vil fyrir hönd fjölskyldu
minnar og okkar allra helga anda
hennar sigursöng skáldsins, sem
söng til hinstu kveðju:
„Fagna þú, sál mín. Lít þú viðlend veldi
vona og drauma; er þrýtur rökkurstíginn.
Sjá hina helgu glóð af arineldi
eilífa kærleikans á bak við skýin.
Fagna þú, sál mín, dauðans kyrra kveldi,
kemur upp fegri sól, er þessi er hnigin."
(J. J. Smári)
Far þú í friði, friður Guðs þig
blessi, hafðu þökk fyrir allt og
„ . allt.
Þrámn Þorstemsson,
Mosfellsbæ.
hún fast starf við klæðskerasaum
á ýmsum stöðum, lengst af hjá G.
Bjamason og Fjeldsted og síðast
hjá Axel Ólafssyni klæðskera, sem
reyndist henni frábær húsbóndi um
árabil og sem hún mat mjög mikils.
Sigríður var fædd að Alfhólsstöð-
um í Þjórsárdal 7. júní 1893. For-
eldrar hennar vom þau Jakob Jóns-
son, þá bóndi að Kampholti í Flóa,
og síðar að Galtafelli í Hmna-
mannahreppi, og Guðnin Stefáns-
dóttir, húsfreyja frá Ásólfsstöðum
í Þjórsárdal. Áuk Sigríðar var þeim
hjónum fjögurra bama auðið:
Jenný, fædd 1891; Stefán, fæddur
1895; Helga, fædd 1896; Jón, fædd-
ur 1904, og era þau nú öll látin.
Um leið og ég nú kveð kæra
frænku mína vil ég þakka henni
samfylgdina um árabil. Hún var
mér góð og vildi mér ávallt það
besta. Ég minnist heimsókna henn-
ar á heimili mitt gegnum árin, hlýju
hennar og glaðværðar og hnyttinna
tilsvara, sem mikið var hlegið að.
Hún þráði að síðustu að fá að hvflast
eftir langan ævidag og ég veit að
blessun Guðs fylgir frænku minni
yfír móðuna miklu.
Fari hún í friði, friður Guðs blessi
hana.
Wolnrí I? CilAKrQtwleaon