Morgunblaðið - 05.02.1989, Page 6

I
6 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5. 'PEBRÚAR 1989
ÞAÐ ER SVO UNDARLEGT
MEÐ UNGA
• ••
Tónlist Rúnars
Gunnarssonar lifir enn
eftir Svein Guðjónsson
Þ AÐ ER svo undarlegt, að sum tónlist lifir lengur en önnur.
Þannig virðist tónlist Rúnars heitins Gunnarssonar ætla að
standast tímans tönn, en nokkur laga hans hafa nú öðlast vinsældir
á ný, rúmum tuttugu árum eftir að þau voru samin og fyrst flutt
opinberlega. Bítlakynslóðin man vel eftir Rúnari enda var hann
einn eftirminnilegasti poppari þess tima og lögin hans, eins og
til dæmis Gvendur á Eyrinni, Það er svo undarlegt með unga
menn og Glugginn, eru enn fersk í minningunni. Ný kynslóð, sem
ekki var fædd þegar lögin voru samin, virðist einnig ætla að
meðtaka þessa tónlist, ef marka má þær undirtektir sem lögin fá
á dansleikjum Bítlavinafélagsins, en það var einmitt sú hljómsveit
sem endurvakti lög Rúnars, og fleiri íslensk bítlalög á
metsöluplötu fyrir síðustu jól. En hver var Rúnar Gunnarsson
og úr hvaða jarðvegi var tónlist hans sprottin?
Haustið 1963 bárust þær
fréttir frá Bretlandi að
eitthvað óvenjulegt væri
að gerast þar í rokktón-
listarlífinu. Unglingar,
sem höfðu verið á enskum
sumarskólum, höfðu þá
heim með sér hljómplötur
með lögum, þar sem kvað við nýjan
og ferskan tón. Þegar hlustað var á
þessar plötur gat engum dulist að
breskir rokktónlistarmenn voru að
þreifa fyrir sér með nýtt form og
þar fóru fremstir í flokki fjórir ná-
ungar frá Liverpool, sem kölluðu sig
The Beatles. Englandsfaramir full-
yrtu að The Beatles væru að gera
allt vitlaust í heimalandi sínu, og við
hin, sem höfðum eytt sumrinu í
sveitinni, fórum að gefa þessu fyrir-
brigði nánari gaum. Ekki létu þó
allir sannfærast á svipstundu og
margir áttu erfitt með að sætta sig
við að Cliff og The Shadows væru
orðnir hálf hallærislegir í saman-
burði við þessar nýju hljómsveitir,
sem höfðu á örskömmum tíma sprot-
tið upp eins og gorkúlur um gjör-
vallt Bretland.
Hljómar frá Keflavík riðu á vaðið
hér heima og á eftirminnilegum
hljómleikum í Háskólabíói hélt bítla-
æðið innreið sína á íslandi. Eftir það
var fjandinn laus og hljómsveitir,
sem flestar byggðu á hinni hefð-
bundnu hljóðfæraskipan Bítlanna,
það er bassa, trommum, rythmagítar
og sólógítar, spruttu upp og
bílskúrar urðu einn helsti viðveru-
staður stráka, sem áttu sér þann
draum heitastan, að verða frægir
popparar. Ein þessara hljómsveita
var Dátar.
Dátar
Hugmyndin á bak við Dáta var
þaulhugsuð, og líklega er hún fyrsta
íslenska popphljómsveitin sem var
beinlínis skipulögð frá grunni til að
vekja eftirtekt og siá í gegn. Maður-
inn á bak við það var Þráinn Krist-
jánsson, sem gerðist umboðsmaður
hljómsveitarinnar eftir að hafa hjálp-
að bróður sínum, Hilmari, við að
koma henni á laggimar. í fyrstu
vöktu Dátar athygli fyrir frumlegan
klæðaburð, en þeir voru allir klædd-
ir í sjóliðabúninga. Þetta þótti svo-
lítið töff í þá daga og það var ýmis-
legt fleira sem vakti athygli í fari
þeirra félaga. Má þar meðal annars
nefna hina sérkennilegu söngrödd
rythmagítarleikarans, Rúnars Gunn-
arssonar, og hygg ég að ekki sé á
aðra liðsmenn hljómsveitarinnar
hallað þótt fullyrt sé, að hann hafi
fljótlega orðið eins konar andlit
hljómsveitarinnar og sá þeirra sem
mestrar athygli naut. Auk Rúnars
og Hilmars Kristjánssonar gítarleik-
ara, skipuðu Dáta Jón Pétur Jónsson
bassaleikari og Stefán Jóhannsson
sem lék á trommur. Síðar komu einn-
ig við sögu Magnús Magnússon
gítarleikari og Karl Sighvatsson org-
anisti. Þrír þessara pilta, þeir Rúnar,
Hilmar og Magnús létust allir með
sviplegum hætti 'langt fyrir aldur
fram.
Rúnar Gunnarsson fæddist 1.
mars 1947. Snemma varð vart list-
rænna hæfileika í fari hans, bæði á
sviði tónlistar og myndlistar. Eins
og flestir aðrir unglingar á sjöunda
áratugnum varð Rúnar fyrir sterk-
um áhrifum frá bresku poppbylgj-
unni sem skall yfir heiminn á þessum
árum og tónlistin náði því yfirhönd-
inni. Vorið 1965 voru Dátar stofnað-
ir og nokkrum mánuðum síðar höfðu
þeir leikið inn á sína fyrstu hljóm-
plötu. Á plötunni voru fjögur lög,
þijú eftir Þóri Baldursson, Leyndar-
mál, Kling-Klang og Alveg ær, og
voru textar eftir Ólaf Gauk og Þor-
stein Eggertsson. Fjórða lagið var
erlent, með enskum texta, Cadillac.
Það voru SG-hljómplötur sem gáfu
út þessa hljómplötu og á bakhlið
plötuumslags skrifaði Svavar Gests
meðal annars: „Það eru ekki nema
átta mánuðir síðan hljómsveitin Dát-
ar var stofnuð. En á þessum átta
mánuðum hefur hljómsveitin aflað
Rúnar Gunnarsson
ypríeykib sem
rcebur
vinsceldum er
lagib sjálft,
textinn og
flutningur
söngvarans
«
sér slíkra vinsælda hjá unga fólkinu
að fátítt má telja. Nú má ef til vill
segja, að hljómsveit, sem ekki á
lengri starfsaldur að baki en átta
mánuði eigi ekkert erindi inn á
hljómplötu. Þetta afsanna Dátar, því
með þessari fyrstu plötu sinni skipa
þeir sér í fremstu röð hljómsveita á
Islandi."
Á seinni plötu Dáta, sem var tek-
in upp árið 1967, voru öll lögin eftir
Rúnar og mönnum varð þá ljóst að
íslensk dægurtónlist hafði eignast
nýjan og bráðefnilegan lagasmið.
Lögin á plötunni voru: Fyrir þig,
Hvers vegna, Gvendur á Eyrinni og
Konur og voru allir textar eftir Þor-
stein Eggertsson. Hljómsveitin var
leyst upp nokkru eftir að platan kom
út, að sögn kunnugra vegna ósam-
komulags, en þama voru saman
komnir „miklir skapmenn“, eins og
það var orðað. Um Rúnar sjálfan
sagði einn af Dátunum .meðal ann-
ars: „Manni varð ljóst við fyrstu
kynni af honum að hann var í eðli
sínu listamaður og hafði mikla hæfi-
leika, ekki síður sem myndlistarmað-
ur en tónlistarmaður. Hann var til-
finninganæmur og gat verið erfiður
í skapinu ef því var að skipta, eins
og ekki er óalgengt með listamenn."
í hljómsveit Ólafs Gauks
Eftir að Dátar hættu fór Rúnar í
hljómsveit Ólafs Gauks og um það
segir Ólafur Gaukur meðal annars:
„Eg hafði ákveðið að gera breytingu
á hljómsveitinni og var að leita að
bassaleikara og trommuleikara. Þrá-
inn Kristjánsson, sem þá var yfir-
þjónn í Lídó, þar sem hljómsveitin
lék, benti mér á þennan unga mann
og bvatti mig til að prófa hann á
bassa. Á trommumar kom einnig
ungur maður úr annarri unglinga-
hljómsveit, Páll Valgeirsson, sem var
í hljómsveitinni Tempo. Á þessum
árum var mikill munur á þessum
unglingahljómsveitum og atvinnu-
hljómsveitum sem léku dansmúsík á
vínveitingahúsunum. Þess vegna
,4