Morgunblaðið - 05.02.1989, Blaðsíða 10

10 c
MORGUNBLAÐIÐ
MANNLÍFSSTRAUMAR
SUNNUDAGUR 5. FEBRUAR 1989
H AGFRÆÐI/^/'hverju haldast vextimir svona háirf
Hiögóða sem ég vil
eftir Ólaf
ísleifsson
ALLIR ÞEKKJA umskiptin sem
orðið hafa á Qármagnsmarkaði
á örfáum árum. Eigendur spari-
Qár eiga völ á Qölbreyttum kost-
um til að ávaxta fjármuni og
verja þá fyrir verðrýrnun krón-
unnar. Á hina hliðina brenna
háir vextir á fólki og fyrirtækj-
um sem skulda. Hagsmunir
sparifjáreigenda og skuldara
vegast á að þessu leyti. Hins veg-
ar eiga þessir aðilar sameigin-
legra hagsmuna að gæta en það
er að fj árm á 1 av i ð s ki ptu m sé
smíðuð traust umgjörð því að
greið viðskipti byggjast öðru
fremur á stöðugleika.
Fjármagnskostnaður hefur verið
hár hér á landi á undangengn-
um misserum rétt eins og í ná-
grannalöndunum. Af hálfu ríkis-
stjómarinnar hefur verið lögð meg-
ináhersla á að
vextir lækki. í
stefnuyfirlýsingu
hennar er boðuð
3% lækkun raun-
vaxta. Fyrirheitið
um lækkun vaxta
hefur þráfaldlega
verið ítrekað af
einstökum ráð-
herrum.
Þrátt fyrir lækkun nafnvaxta
hafa raunvextir óverðtryggðra útl-
ána í bönkum og sparisjóðum ekki
lækkað á síðustu mánuðum svo sem
kunnugt er. Vextir á verðtryggðum
fjárskuldbindingum hafa naumast
lækkað að marki frá því þeir lækk-
uðu yfirleitt um V2-l% í tengslum
við samkomulag sem gert var við
fjármálastofnanir i ágústmánuði.
Samkomulagið fól m.a. í sér að
bankar, sparisjóðir og verðbréfafyr-
irtæki ábyrgðust sölu á spariskír-
teinum ríkissjóðs að tiltekinni §ár-
hæð. Voru með samkomulaginu
teknir upp nýir hættir og raunar
mörkuð tímamót i samskiptum
ríkissjóðs og íjármálastofnana.
Samkomulagið var hins vegar ekki
endumýjað um áramót vegna þess
að aðilar treystu sér ekki til að
tryggja sölu á spariskírtéinum á
þeim kjörum sem ríkissjóður býður.
Komið hefur á daginn að kaupendur
finnast ekki að bréfum á ríkisstjóm-
arvöxtum.
Fram hefur komið að innan ríkis-
stjórnarinnar ríkir ágreiningur um
stefnuna í vaxtamálum. Samkvæmt
þessu liggur framtíðarstefna ríkis-
stjómarinnar í þessum efnum ekki
fyrir. Verk hennar til þessa tala þó
sínu máli.
Vextir lækka ekki nema fyrir því
séu sköpuð efnahagslag skilyrði.
Viðskiptum á tjármagnsmarkaði
þarf að búa umhverfi sem einkenn-
ist af stöðugleika. í þessu efni gild-
ir vitaskuld sama lögmál hér á landi
og alls staðar annars staðar. Til að
raunvextir lækki verður ennfremur
að gera annað af tvennu eða hvort
tveggja: að auka framboð lánsflár
og að draga úr eftirspum eftir láns-
fé. Til að lækka nafnvexti verður
m.a. að halda aftur af verðlags-
hækkunum. Hyggjum að aðgerðum
ríkisstjómarinnar í þessu Ijósi.
Ríkisstjómin ætlar opinberum
aðilum stóran hlut á verðbréfa-
markaði. Ríkissjóður sækir fast í
spariféð. Ríflega helmingi ráðstöf-
unarfjár lífeyrissjóðanna skal varið
til kaupa á skuldabréfum húsbygg-
ingasjóðs ríkisins. Nú bætist við
svokallaður atvinnutryggingarsjóð-
ur sem býst til mikilla umsvifa á
íjármagnsmarkaði. Vaxandi láns-
fjáreftirspum opinberra aðila stuðl-
ar ekki að lækkun vaxta.
Ætlast er til að atvinnufyrirtækj-
um sé lánað fyrir tapinu sem er á
rekstri margra þeirra um þessar
mundir. Þau sækja inn á lánamark-
aðinn ýmist beint eða fyrir milli-
göngu atvinnutryggingasjóðs. Ekki
lækka vextir við aukna sókn í láns-
fé til að fjármagna taprekstur.
Ekki örlar á neinum aðgerðum af
hálfu ríkisstjórnarinnar til að gefa
fyrirtækjum færi á að afla eigin
flár á hlutabréfamarkaði og leysa
þau undan einhæfri fjármögnun
með lánsfé.
Aðgerðir til að örva sparnað og
stuðla þannig að lækkun vaxta
hafa ekki farið hátt. Hins vegar
gætir umróts vegna yfirlýsinga og
aðgerða sem naumast eru fallnar
til að skapa traust og hvetja til
spamaðar. Fjármálaráðherra end-
urtekur reglulega hótanir um nýja
skatta á fjármagnstekjur. Af orðum
ráðherrans í haust mátti ráða að
hann hygðist láta greipar sópa um
vasa sparifjáreigenda svo næmi
milljörðum króna. Hækkun eignar-
skatts knýr upp vexti skuldabréfa
annarra en spariskírteina ríkissjóðs
sem bera ekki eignarskatt. Með ein-
hliða breytingu á lánskjaravísitölu
þvert á markmiðið um lækkun
vaxta. Vaxtalækkunarstefnan hef-
ur snúist upp í hávaxtastefnu. Hið
góða, sem ég vil, gjöri ég ekki.
Ýmsir hafa látið í veðri vaka að
það væri allra meina bót að færa
ákvörðun um vexti á einn stað. En
þetta tal er tilgangslaust. Miðstýrð
ákvörðun um lækkun vaxta er vita-
skuld haldlaus gangi hún gegn al-
mennu viðhorfí um það hvaða
vaxtastig geti leitt af sér jafnvægi
ákvörðun í þessu efni yrði pappírs-
gagn.
Mál hafa skipast þannig í um-
heiminum að fjármagnsmarkaðir
einstakra landa em að renna saman
í einn alþjóðlegan markað. Ekki er
um annað að ræða fyrir íslendinga
en að opna landið og taka þátt í
þessari þróun eigi landið ekki að
einangrast frá nágrönnum sínum
og viðskiptaþjóðum í efnahagslegu
tilliti. Eftir því sem íslenskur fjár-
hefur sparifjáreigendum verið til-
kynnt að tilhögun verðtryggingar
sé háð geðþótta ráðherra frá einum
mánuði til annars. Aukin óvissa á
lánamarkaði kallar á hærri vexti.
Með skyndilegri breytingu á láns-
kjaravísitölunni hefur óvissan um
lánskjör verið aukin. Býst einhver
við vaxtalækkun í framhaldi af því?
Aðgerðir ríkisstjómarinnar og
yfírlýsingar hafa reynst ganga
Stórblaðið WallStreet
Journal vakti athygli á því að
eftir því sem iðnríki
Vesturlanda ná hvert af öðru
betri tökum á
ríkisbúskapnum skapast
bœtt skilyrði til að vextir fari
lækkandi á alþjóðlegum
markaði á næstu árum.
og stöðugleika. Afföll tækju við þar
sem vöxtum sleppir. Svokölluð
magnsmarkaður tengist hinum al-
þjóðlega markaði, m.a. með auknu
fijálsræði í gjaldeyrismálum, munu
vextir hér á landi sjálfkrafa færast
í það horf sem gerist og gengur í
löndunum í kringum okkur. Nýlega
vakti stórblaðið Wall Street Journal
athygli á því að eftir því sem iðnríki
Vesturlanda ná hvert af öðru betri
tökum á ríkisbúskapnum skapast
bætt skilyrði til að vextir fari lækk-
andi á alþjóðlegum markaði á næstu
árum. Gangi þetta eftir munu ís-
lendingar njóta góðs af.
RYMINGARSALA
allt að 40% afsláttur I
Seljum í dag og næstu daga ýmis konar heimilistæki á
frábærum verðum. Til dæmis:
Eldavélar, viftur, helluborð, þvottavélar,
þurrkara, ryksugur, ísskápa, handklæðaofna,
þurrkhillur fyrir skó, partýgrill,
lampa og fleira og fleira.
•
Á meðan á rýmingarsölunni stendur bjóðum við
12% staðgreiðsluafslátt af öllum okkar vörum.
♦ -
Látið ekki happ úr hendi sleppa
Lækjargötu 22, Hafnarfirði. Sími 50022.