Morgunblaðið - 05.02.1989, Blaðsíða 22

22 C
MORGUNBLAÐIÐ FJOLMIÐLAR SUNNUDAtJUR 5. FEBRÚAR 1989
Wall Street Journal
er útbreiddasta
blað Bandaríkjanna
MARGIR íslendingar standa eflaust í þeirri trú, að New York Ti-
mes sé útbreiddasta blað Bandaríkjanna. í vitund flestra er það virt-
ast allra bandarískra blaða og jafiivel þó víðar væri leitað enda §all-
ar það um öll svið mannlífsins. Staðreyndin er hins vegar sú, að
New York Times er 5. útbreiddasta blað Bandaríkjanna og seldist
að meðaltali í 1.038.829 eintökum á þvi sex mánaða tímabili sem
lauk 30. september sl. Fast á hæla þess kemur Washington Post, sem
á undanförnum árum hefúr oft verið „fyrst með stórfréttimar" og
hlotið frægð fyrir markvissa og öragga rannsóknarblaðamennsku.
Daglegt upplag þess er nú tæplega 770 þúsund eintök að meðaltali.
Utbreiddast allra bandarískra
blaða er The Wall Street Jour-
nal, en dagleg meðaldreifíng þess
á tímabilinu frá 1. apríl til 30. sept.
á þessu ári nam 1.917.137 eintök-
um. í öðru sæti er USA Today með
1.656.467 eintaka meðalflölda. í
3. sæti fer (New York) Daily News
með 1.281.706 eintaka meðalijölda
og í 4. sæti er Los Angeles Times
sem dreift var í 1.116.334 eintökum
að meðaltali á tímabilinu frá 1.
apríl til 30. september.
Hluti upplagsins
seldur í „heildsölu"
Þessar upplagstölur, sem eru
staðfestar af „Upplagseftirlitinu",
ná til allra seldra eintaka blaðanna.
Taka þarf með í reikninginn að hluti
upplagsins er seldur „í heildsölu"
(blue-chip sale) til stórra hótel-
hringa og fleiri aðila.
Til dæmis um umfang þessarar
„heildsölu" er að á áðurnefndu
tímabili náði hún til um 318 þúsund
eintaka af USA Today daglega,
þannig að lausasala blaðsins á fullu
verði ásamt sölu til áskrifenda nam
1.228.734 eintökum á dag að með-
altali. Þessi „heildsala" hafði aukist
um 55.700 blöð frá sama tímabili
í fyrra eða rétt um 21%, nokkru
meira en lausasalan og salan til
áskrifenda.
Ég hef ekki séð tölur um „heild-
söluna“ hjá Wall Street Joumal, en
ætla má að hún sé af svipaðri stærð-
Tíu útbreiddustu blöðin
Hér fer svo að lokum skrá yfir 10 útbreiddustu blöð Bandaríkjanna eins og
Audit Bureau of Ciroulation, eða Upplagseftirlitið, gekk frá honum.
Meðaluppl. Breyting Meðahippl. Breyting
l.apríltil frá 1987 um helgar fráí
30. sept. fyrra
1. TheWallStreetJoumal 1.917.137 -3,8%
2. USAToday 1.656.467 +4,4%
3. (NewYork)Daily News 1.281.706 -0,3% 1.568.862 -2,9%
4. LosAngelesTimes 1.116.334 +0,3% 1.394.910 +0,7%
5. TheNewYorkTimes 1.038.829 +1,6% 1.601.085 +0,7%
6. The Washington Post 769.318 +1,1% 1.112.349 +1,4%
7. Chicago Tribune 715.618 -6,5% 1.098.127 -1,7%
8. Newsday 680.926 +6,2% 706.440 +3,6%
9. The Detroit News 677.385 -1,4% 828.166 -1,1%
10. Detroit Free Press 629.065 | -3,1% 710.112 -3,1%

argráðu, því hótelgestir vilja geta
fylgst með öllum hreyfíngum á fjár-
málamörkuðunum og það þykir
sjálfsögð þjónusta hjá betri hótelum
að bjóða gestum upp á slíkar upp-
lýsingar ásamt einu fréttablaði og
er þá USA Today vinsælla til lestr-
ar en borgarblöðin. USA Today
hefur einnig sérstöðu varðandi
dreifíngu, því það er sent um gervi-
hnött til ákveðinna staða þar sem
það er prentað og dreift.
Upplag stóru blaðanna rokkar
nokkuð til milli ára. Þegar litið er
á lista yfir 50 útbreiddustu blöðin
kemur í ljós að söluaukning hefur
orðið hjá 30 þeirra, en upplagið
dregist saman hjá 18 blöðum.
Ef litið er á tíu útbreiddustu blöð-
in varð söluaukning hjá fímm
þeirra, USA Today 4,4%, Los Ang-
eles Times 0,3%, The New York
Times 1,6%, The Washington Post
1,1% og Newsday 6,2%. Samdráttur
varð hjá fimm þeirra, 3,8% hjá The
Wall Street Joumal, 0,3% hjá Daily
News, 6,5% hjá Chicago Tribune,
1,4% hjá The Detroit News og 3,1%
hjá Detroit Free Press.
Langmestur samdráttur varð hjá
New York Post, eða 20,3%. Megin-
ástæða þess er talin breyttur útg-
áfutími og efnisval. Blaðið var áður
síðdegisblað sem lagði aðaláherslu
á að þjóna íbúum stórborgarinnar,
en er nú árdegisblað sem stefnir
að því að ná einnig til allra útborga
New York.
— AST/Denver
Drew Robertson
Furðufréttir
á sunnudögum
UM 600.000 manns kaupa breska sunnudagsblaðið Sunday Sport, sem
er einkum frægt fyrir undarlegar fréttir. Þær virðast falla lesendum
vel í geð og fá blöð í Bretlandi geta státað af eins mikilli velgengni
á síðari áram.
Ritstjóri Sunday Sport, Drew
Robertson, er 29 ára gamall
og starfaði áður á blaðinu Sun.
Hann tók við blaðinu eftir mis-
heppnað samstarf þess við blaðið
Star.
Velgengni Sunday Sport hófst
fyrir alvöru þegar blaðið fór að birta
fréttir með fyrirsögnum eins og
„Læknir geymdi konu sína í frysti-
kistu í fjögur ár“, „Barn furðuvem
geymt í sultiikmkku" og „Vemr
utan úr geimnum breyttu syni okk-
ar í ólífu.“ Frétt i blaðinu um jólin
með yfírskriftinni „Sprengjuflugvél
úr neimsstyijöldinni fínnst á tungl-
inu“ vakti mikla athygli og skömmu
áður hafði það birt viðtal við konu,
sem kvaðst hafa sofið hjá geimvem.
Blaðið hefur fyrir satt að Elvis
Presley sé enn á lífi og við hesta-
heilsu. Sömu sögu sé að segja um
Marilyn Monroe, sem sé orðin barn-
fóstra og hafí það gott. Blaðið hef-
ur einnig birt uggvænlegar fregnir
um að ýmsum hafi orðið það á að
gleypa örlitla „fljúgandi furðu-
hluti", þar sem þeir áttuðu sig ekki
á því að þeir leyndust sem meinleys-
islegar asperín-töflur. Frétt í blað-
inu þess efnis að kona nokkur hefði
alið ellilífeyrisþega varð víðfræg.
Robertson ritstjóri segir að marg-
ar fréttir blaðsins um fljúgandi
furðuhluti séu komnar frá lesendum
þess. Hann kveðst ekki trúa þessum
fréttum í blindni, en segir að þær
séu vinsælt lesefni og veki hlátur á
sunnudögum. En sjálf forstöðukona
félags brezkra áhugamanna um
fljúgandi furðuhluti hefur hætt allri
samvinnu við blaðið, þar sem hún
telur það birta afbakaðar fréttir.
Blaðamenn Sunday Sport em
14 talsins. Þrír íþróttamenn blaðs-
ins munu hafa sagt upp þegar blað-
ið skýrði frá því að Elvis Presley
sækti að staðaldri leiki í amerískum
fótbolta, en Robertson hefur borið
þessa frétt til baka. Núverandi
íþróttaritstjóri er enginn annar en
knattspyrnukappinn Bobby Moore.
Útgáfa miðvikudagsblaðs, Wed-
nesday Sport, er þegar hafín og
heija á útgáfu á föstudagsblaði í
marz. Ef allt gengur að óskum verð-
ur síðan hafín útgáfa á dagblaði.
Þess verður því væntanlega
skammt að bíða að Bretar geti
skemmt sér við að lesa furðufréttir
alla daga vikunnar, en ekki aðeins
á sunnudögum.
Hneykslis-
blað boðið
til sölu
LÁTINN er í Lantana, skammt
frá Palm Beach á Florida, Gene-
roso Pope, stofiiandi æsifrétta-
blaðsins National Enquirer, sem
nýlega birti forsíðufrétt með fyr-
irsögninni „Geimverur bjóða
jörðina til sölu fyrir þrjár tril-
Ijónir dollara!“. Heimildarmað-
urinn var: „dr. Tom Meerbeach,
hollenskur sljöraufræðingur."
Nú hefur National Enquirer,
sem Pope stofnaði 1952, einn-
ig verið boðið til sölu, þó ekki af
geimvemm svo vitað sé. Ástæðan
er fráfall brautryðjandans. Blaðið
selst í 4,3 milljónum eintaka í viku
hverri, en stutt er síðan upplagið
var sex milljónir og það hefur því
átt við nókkurt andstreymi að
stríða. Þó er það talið 250-400
milljóna dollara virði.
Fjölmiðlakóngurinn Rupert
Murdoch mun hafa „stolið“ lesend-
um frá National Enquirer með
vikublaði sínu Star. Hann og um
30 aðrir hafa sýnt áhuga á að kaupa
National Enquirer.
Blaðið hefur tapað nokkmm
meiðyrðamálum á þessum áratug
og orðið að greiða gamanleikkon-
unni Carol Bumett 800,000 dollara,
Frank Sinatra 22 milljónir og söng-
konunni Cher 5 milljónir dollara
fyrir slúðurfréttir, sem reyndust
ekki hafa við rök að styðjast.
Nýlega birtist mynd af Elizabeth
Taylor á forsíðu og í meðfylgjandi
frétt sagði að hennar væri gætt
allan sólarhringinn til að koma í
veg fyrir að hún fremdi sjálfsmorð.
Inni í blaðinu var greint frá
„draugatölvu", sem sendi undarleg
skilaboð. Einnig var birt mynd af
kanínu á brimbretti við strönd
Florida og sérfræðingur í „fljúgandi
furðuhlutum“ greindi frá því að álf-
arnir í ævintýrunum hefðu verið
verar frá öðmm hnöttum.
Blað sem selst
Skítkast, málefni
ogfíölmiðlar
Persónuníð, skítkast og
ómálefnalegar upp-
hrópanir hafa lengi
verið einkenni_ á íslenskum
stjómmálum. Á tímum sjálf-
stæðisstjómmálanna gilti
það um margar sjálfstæðis-
hetjumar okkar, að stóryrðin
vora ekki spömð. Ekki var
heldur einungis deilt um
málefni, heldur reynt að
koma höggi á andstæðinga
með því að gera lítið úr per-
sónu þeirra; þeir höfðu
margir hveijir ekki bará á
röngu að standa, heldur
mátti um þá segja: „Em þar
flestir aumingjar, en illgjam-
ir þeir sem betur mega“, ef
marka má samtímaheimildir.
Fyrri hluti þessarar aldar
markaðist líka af sömu
pólitísku hefð; Hriflu-Jónas
var kannski einn helsti
meistari hins pólitíska rógs,
en andstæðingar hans vön-
duðu honum heldur ekki
kveðjumar; hann var ekki
bara öfgamaður í þeirra
munni, heldur eiturlyija-
sjúklingur og þess utan geð-
veikur.
Síðustu áratugina hefur
þetta ástand skánað mikið.
Að visu hefur það áfram
verið einkenni á íslenskum
stjómmálum að mikið hefur
farið fyrir gaspri og upp-
hrópunum, almennu kjaftæði
í stað málefnalegrar um-
ræðu. En hin persónulega
rætni hefur mikið minnkað
þegar á heildina er litið, þó
hún hafí ekki horfíð. Að
þessu leytinu hefur stjóm-
málaumræða nálgast siðaðra
manna hætti.
Á úndanfömum mánuðum
hefur mér sýnst að grimmdin
væri að aukast í íslenskum
stjórnmálum. Satt best að
segja hefur stóryrðagaspur
og persónulegt skítkast verið
með ólíkindum. Dæmin em
ijölmörg, en ég vil nefna eitt
hið lítilfyörlegasta, sem þó
er tímanna tákn; við stjóm-
arslitin í haust gengu sumir
fyrrverandi samstarfsmenn
Þorsteins Pálssonar óþarf-
lega nærri æm hans — og
væntanlega em það hefndar-
ráðstafanir af hálfu fyrrver-
andi forsætisráðherra að
hætta að kalla andstæðinga
sína réttum nöfnum; um tíma
í vetur a.m.k. talaði hann í
greinum um Jón Hannibals-
son og Ólaf Grímsson. Raun-
ar virðist þetta samræmd
aðgerð ýmissa sjálfstæðis-
manna, þó enginn hafí slegið
út embættismanninn Sverri
Hermannsson, sem kallar
fjármálaráðherrann bara Ó.
Grímsson! Þetta gamla trikk
— afbrigði af þeirri kúnst að
niðurlægja andstæðinginn
með því að vita ekki hvað
hann heitir — er raunar held-
ur saklaust og frekar hall-
ærislegt. Önnur dæmi em
verri. En íslensk stjómmál
þurfa fremur á öðm að halda
en auknu persónulegu
skítkasti.
Hinn gamli löstur
íslenskra sijórnmála — að
ijalla lítið um málefni —
blómstrar nefnilega líka
þessa dagana. Ríkisstjómin
ákveður nýja lánskjaravísi-
tölu og virðist ekki telja sig
þurfa að rökstyðja þá
ákvörðun með vitlegum
hætti. Forsætisráðherrann
virðist hafa skipt um skoðun
á öllum gmndvallaratriðum
efnahagsmála án þess að
þurfa að rökstyðja það sér-
staklega. Sumir stjórnarand-
stæðingar segja stjómina
stefna að allsheijar þjóðnýt-
ingu og því þjóðskipulagi
sem Sovétmenn em að flýja
frá þessa dagana!
Bera fjölmiðlar einhveija
ábyrgð á þessu, eða geta
þeir með einhveijum hætti
bætt úr? Kannski hafa ijöl-
miðlar átt einhvem þátt í að
auka ' tilhneigingu stjóm-
málamanna til einfaldana og
persónuníðs. Það fer vel í
fyrirsögnum. En þarna er þó
varla við íjölmiðla að sakast;
þeir hljóta að birta ummæli
ráðamanna. Stjórnmála-
menn bera þama fyrst og
síðast ábyrgð sjálfir.
Hitt er annað, að fjölmiðl-
ar geta krafið stjórnmála-
menn svara um málefni. Þeir
geta heimtað svör frá ráð-
herrum um stefnumál. Þeir
geta krafist skýringa á
stefnubreytingum. Þeir geta
skammað stjómarandstöðu
fyrir að heimta lága skatta
en mikil útgjöld — og það
síðasta hefur reyndar Morg-
unblaðið gert. ■
íslensku fjölmiðlana
skortir hins vegar yfírleitt
þá burði sem parf til að veita
stjórnmálamönnum nauð-
synlegt málefnalegt aðhald.
Til þess þurfa blaða- og'
fréttamenn nefnilega að vera
sérhæfðir og upplýstir, en á
þetta hefur skort í þessu
landi. Það sakaði hins vegar
ekki að fjölmiðlarnir reyndu
að sinna þessu hlutverki bet-
ur.
Ólafur Þ.
Harðarson