Morgunblaðið - 03.03.1989, Qupperneq 32

32
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 3. MARZ 1989
Minning:
Hugi Péturs-
son Hraunfjörð
Hugi fæddist í Hraunprýði á
Hellissandi 17. júlí 1918, sonur
hjónanna Sigurástar Kristjánsdótt-
ur frá Vindási í Eyrarsveit og Pét-
urs J. Hraunfjörð frá Hraunsfírði í
Helgafellssveit. Þetta var eitt mesta
harðindaárið sem gengið hefír yfír
ísland á þessari öld. Erfitt var um
mjólk og matfóng yfirleitt. Dreng-
urinn var svo lánsamur að geta
nærst á móðurmjólkinni þar til hann
var hálfs þriðja árs gamall. Enda
var samband þeirra mæðginanna
alltaf mjög náið. Hugi var þriðji í
röðinni af níu systkinum og sá fjórði
sem fellur frá. Eftir eru 4 systur
og einn bróðir.
Ein af fyrstu minningum mínum
er tengd Huga bróður mínum. Ég
hef líklega verið 3ja ára. Eldri syst-
ir mín, sem ég var mjög hænd að
fór í sveit. Ég vildi auðvitað óð og
uppvæg fara með henni og þegar
það hafðist ekki, grenjaði ég eins
og ljón. Þá tók Hugi bróðir mig sér
við hönd. Leiddi mig niður í þvotta-
hús. Rétti mér vatnsslönguna og
leyfði mér að sprauta á sig vatni
að vild. Ef þetta er ekki vottur um
bróðurkærleika að leyfa litlu systur
sinni að sprauta á sig vatni þegar
maður er 15 ára, þá veit ég ekki
hvað.
Hugi var glaðlyndur og gaman-
samur en ákaflega ertinn. Hann
hafði yndi af að halda fram ein-
hverri firru til að koma af stað
líflegri umræðu. Hann hafði góða
frásagnargáfu og var hnyttinn í til-
svörum. Vel hagmæltur enda gaf
hann út 7 ljóðabækur. Sú fyrsta
Skuggi draumsins kom út 1958 þá
Ákvæði 1972, Galdra-Rönkurímur
1981, Þokan 1983, Vorljóð 1984,
Liljan 1986 og Gömul spor og ný
1988. Auk þess skrifaði hann
nokkrar smásögur sem birtust í
blöðum og útvarpi. Huga var létt
um að yrkja. Ekki var svo afmæli,
brúðkaup eða ferming í fjölskyld-
unni að hann væri ekki beðinn um
að koma með ljóð. Hann orti líka
gamanbragi fyrir ýmsa. En Hugi
var dulur maður og bar ekki tilfinn-
ingar sínar eða áhyggjuefni á torg.
Og þá var gott að geta snúið sér
að skáldagyðjunni þegar að
þrengdi. Á æsku- og unglingsárum
Huga var kreppa í landi og sárafá-
tækt meðal alþýðufólks. Atvinna
var af skomum skammti, húsnæði
lélegt. Lungnasjúkdómar, berklar
og hörgulsjúkdómar voru algeng-
ustu dánarorsakir. Hugi fór ekki
varhluta af þessu. Hann fékk
bólgna kirtla sem bam og dvaldi á
Vífilsstöðum nokkra mánuði. Þaðan
lá leiðin austur að Bjóluhjáleigu í
Rangárvallasýslu. Þar dvaldi hann
meira og minna um 3ja ára skeið.
Það var áreiðanlega erfitt fyrir
lítinn dreng að fara burt frá
mömmu sinni. En þetta var gott
fólk og hann minntist þess ætíð
með hlýju. Á þessum ámm þurftu
böm verkafólks að fara að vinna
fyrir sér 8—9 ára gömul. Þau vom
jroist send í sveit eða lánuð í vist
og áttu að vinna fyrir fæðinu. Þetta
var oft harður skóli. Því litið var á
böm sem litla fullorðna. Eftir ferm-
ingu réðst Hugi sem vinnumaður
út í Breiðafjarðareyjar. Launin vora
oft greidd í garðávöxtum og kjöti
að hluta og það færði hann foreldr-
um okkar. Það var ekki lítil búbót
á þessum krepputímum. Huga þótti
gaman að hirða skepnur, einkum
þó kýr. Honum þótti virðingarheiti
að vera fjósameistari. Á árinu 1940
réðst hann til eins mesta stórbýlis
landsins, Korpúlfsstaða. Þar var
einnig vistráðin ung, léttstíg og ljós-
hærð stúlka. Þau urðu ástfanginn
og sú ást entist ævina út. Sumarið
1942, 25. júlí, gengu þau í hjóna-
band Lilja Zóphaníasdóttir frá
Bárðarstöðum í Loðmundarfírði og
Hugi Hraunfjörð. Þau vora alla tíð
samhent og samstíg. Höfðu bæði
áhuga á lestri góðra bóka og Ijóða,
náttúraskoðun og gönguferðum.
Lilja var frábærlega vel gefin kona
bæði til munns og handa. Hún gat
lagt rafmagn, smíðað, múrað og
unnið lista fallegar hannyrðir. En
frístundir þeirra vora fáar. Þau
eignuðust 10 böm á 13 áram. Lilja
lést langt um aldur fram 30.11.
1970. Hún var öllum harmdauði.
Hugi tók dauða konu sinnar ákaf-
lega nærri sér. Hann syrgði hana
alla tíð. Mörg bestu Ijóða hans era
ort um hana.
Hugi hóf nám í pípulögnum á
stríðsáranum, þá vora bömin orðin
3. Hugi og Lilja byrjuðu búskap í
leiguhúsnæði í Kleppsholtinu, en
fluttu fljótlega í hús við Breiðholts-
braut sem þau byggðu með foreldr-
um Lilju. Húsið kölluðu þau Lauga-
hvol. Næst keyptu þau lítið hús við
Framnesveg.
Árið 1947 vora bömin orðin 4
og það fimmta í vændum. Húsið
var alltof þröngt. Þau fengu lóð inn
í Nökkvavogi og bjuggu þar í skúr.
Og byijuðu að grafa fyrir húsinu.
En sá draumur rættist ekki. Þau
sóttu um lán, en fengu það ekki
vegna þess að þau áttu of mörg
böm. Þau urðu að selja granninn
fyrir lítið. Þá fluttu þau inn í Blesu-
gróf. Þar og í Kópavogi gat efna-
lítið bamafólk byggt sér hús eftir
efnum og ástæðum. Á þessum tíma
var ekkert komið til móts við ungt
bamafólk. Það var hrakið í úthverf-
in, þar sem enga þjónustu var að
fá. Engar verslanir, langt í skóla,
enginn sími. í Blesugróf var alltaf
verið að hóta íbúunum að húsin
yrðu rifin og fólkið rekið í burtu.
Þetta vora flóttamannabúðir eft-
irstríðsáranna. íbúamir urðu sjálfir
að grafa 'branna fyrir vatni og
standa í stríði við að fá rafmagn.
Húsið sitt nefndu þau Hraunprýði.
Hugi sagði mér mörgum áram
seinna að hann hefði ekki vitað þá
að það var nafn hússins sem hann
fæddist í. Hitaveitan liggur í gegn-
um Blesugróf, en íbúar þar verða
enn í dag að kynda með olíu. Á
þessu sést að það þurfti harðdug-
legt fólk til að standa í svona bar-
áttu. Hugi þurfti að stunda vinnu
út um land og þola atvinnuleysi á
eftirstríðsáranum, sem vora mörg-
um mjög erfið.
Sumarið 1958 veiktist Hugi og
lá á sjúkrahúsi. Læknar ráðlögðu
honum að skipta um atvinnu. Hann
þoldi ekki lengur að vinna í köldum
húsum við erfíðar aðstæður eins og
pípulagnir bjóða upp á. Vorið 1959
tóku þau _sig upp og hófu búskap
á Minni-Ólafsvöllum á Skeiðum.
Þar undu þau sér vel, en bömin
vora nú að fljúga úr hreiðrinu og
þau fluttu á Selfoss 1964 og bjuggu
þar í 2 ár. Þaðan lá leiðin til
Reykjavíkur. Þau keyptu hús í
Sogamýrinni. Lilja fór að vinna sem
matráðskona á Heilsuvemdarstöð-
inni. Þar var orðið svo lítið að gera
heima, bömin bara 5 eftir, eins og
hún sagði sjálf. Hugi vann hjá
Reykjavíkurborg. Allt gekk vel
bömin vora í námi og vinnu. Sum
vora gift og bamabömin orðin 3.
En þá kom reiðarslagið, Lilja lést
skyndilega. Húsið var selt. Hugi
flutti til Keflavíkur. Bömin dreifð
hér og erlendis. Árið 1972 flutti
Hugi í Kópavog og starfaði sem
gangavörður í Þinghólsskóla og var.
vellátinn bæði af nemendum og
kennurum. Hugi var alltaf mjög
vinsæll af bömum og unglingum.
Hann týndi heldur aldrei baminu í
sjálfum sér. Gat tekið þátt í leik
og prakkarastrikum unga fólksins.
A árinu 1975 lamaðist Hugi, en
komst svo á fætur og náði nokk-
urri heilsu. Þannig að hann gat
hugsað um sig sjálfur. En hann gat
ekki verið úti á vinnumarkaði eftir
þetta og það var þessum harðdug-
lega manni þung raun. Hugi var
reglusamur maður og snyrtimenni.
Oft var hann sárkvalinn og þreytt-
ur. En hann reyndi ætíð að láta lítið
á því bera. Hann ferðaðist mikið
þrátt fyrir fötlun sína, bæði innan-
lands og utan. Eitt sumar fóram
við saman til Kanada. Það var
skemmtileg ferð og hann var
skemmtilegur ferðafélagi.
Hugi var með þeim fyrstu sem
fluttu inn í hús öryrkjabandalagsins
að Fannborg 1 í Kópavogi. Þar átti
hann heimili æ síðan. Síðastliðið
haust veiktist Hugi. Þá annaðist
Hugrún dóttir hans hann af ástúð
og umhyggju, uns hún þurfti sjálf
að fara á sjúkrahús. I desember
síðastliðnum fékk hann vist á
Reykjalundi. Þar fékk hann hvert
áfallið á fætur öðra uns yfir lauk.
Hugi naut góðrar umönnunar á
Reykjalundi sem ég vil þakka af
alhug. Bömin hans era öll dugleg,
vinnusöm og vel gerð. Þau vora
föður sínum mjög kær.
Ég vil þakka Huga bróður mínum
áratuga kærleika og vináttu, sem
hann sýndi mér og fjölskyldu minni.
Nú er skarð fyrir skildi. Ég votta
bömum hans og bamabömum inni-
lega samúð.
Hugi stóð ætíð framarlega í stétt-
arbaráttu og var eindreginn her-
námsandstæðingur og ég vil enda
þessar línur með broti úr ljóði eftir
hann sjálfan sem sýnir hug hans
til baráttunnar fyrir betri heimi.
Við göngum og göngum
fram af vemdarenglum niðurlægingarinnar
fram af ótrúnni á rétt hins smáa
Við fylgjum hemáminu til grafar
I tungliyki atómsprengjunnar.
(Brot úr Gangan úr Akvæði)
Megi Hugi ganga um hinar
grænu veiðilendur með Lilju við
hlið sér.
Guðlaug Pétursdóttir
Allir dagar eiga kvöld, þó trúum
við ekki að það sé annað en smá
hvíld til næsta dags.
En kvöldið og hvíldin er komin
hjá Huga bróður mínum. Hann var
búinn að vera við rúmið í marga
mánuði og alveg rúmfastur síðustu
vikurnar á Reykjalundi þar sem
hann naut frábærrar umönnunar
og hlýju frá starfsfólki og læknum,
sem vart verður fullþakkað. Bömin
hans sem öll sýndu honum einnig
ástúð og hlýju til hinstu stundar.
Hugi fæddist á Hellissandi á
Snæfellsnesi, sonur hjónanna Jó-
hanns Péturs Hraunfjörðs, f. 14.
maí 1885, d. 5. mars 1957, Jónsson-
ar bónda á Valabjörgum í Helga-
fellssveit, Jóhannessonar, Illuga-
sonar og Guðrúnar Þorsteinsdóttur,
Móabúð. Móðir Péturs var Guðlaug
Bjamadóttir, bnda í Hraunholtum
Jónssonar og Guðrúnar Jónsdóttur.
Móðir Huga var Kristjánsína Sig-
urást, f. 6. júní 1891, d. 27. júlí
1980, Kristjánsdóttir, bónda í
Stekkjatröð og Vindási í Eyrarsveit
og Jóhanna, f. 1853 í Litla Lóni í
Beravík, Jónasdóttir, Jónssonar.
Kristján var Athaníassíusson
Bjamasonar og Bjargar Guðnadótt-
ur frá Hlaðhamri.
Minningamar leita á hugann, ég
er litla systir sem ekki kann að
klæða sig rétt í skóna þegar
mamma er farin út að vinna í físki
en stóri bróðir, sem er orðinn 8
ára, kann ráð við öllu.
Ábyrgðartilfinningin hjá Huga
var einstök allt hans líf. Hann hóf
fljótlega blaðasölu og sendiferðir í
Reykjavík til þess að vinna sér inn
peninga. Það var þó ekki fyrir bíó-
ferðum eða sælgæti, nei, ónei, hann
safnaði auranum saman og þegar
hann var 10 ára gamall átti hann
nóg fyrir sparifötum. Hann gaf líka
mömmu aura þegar pabbi var búinn
að vera of lengi að heiman, hann
var skipstjóri og á þessum áram
voru erlendir togarar við veiðar upp
undir landi, svo fískiskip íslendinga
sem vora ekki eins djúpsigld og þau
erlendu og höfðu lakari veiðarfæri
fengu oft lítinn afla. Er þá ekki að
minnast á hafís- og veiðileysisár.
Þannig orsakaðist það að fyrstu
tíu ár hjúskapar foreldra okkar urðu
þau að vera í eilífum flutning um
ýmsar byggðir Snæfellsness, þar
sem þau urðu að koma tveim böm-
um sínum af fyóram í fóstur. Eitt
sinn fóra þau alla leið til Eskifjarð-
ar en það gekk ekki og þau höfn-
uðu í Reykjavík. Þar vora þau í
einu herbergi og elduðu á gangin-
um, allt án þeirra þæginda sem við
teljum sjálfsögð í dag. Þama gekk
móðir okkar með sjöunda bamið.
Við voram þó ekki öll heima í einu,
en hún vildi búa okkur öllum heim-
ili á meðan við væramenn í æsku.
Það tókst að fá húsnæði, tvö
herbergi og eldhús í kjallara, íbúðin
þótti harla góð. Hús þetta stendur
enn og ber nafnið Norðurpóll. Ysta
húsið við Hverfisgötu og númer
125. Varla fysti nokkra manneskju
að búa þar í dag. í kjallaranum
veiktist Hugi af bólgu í kirtlum
bakvið lungun og varð að fara á
Vífilsstaðahæli. Var hann þar um
alllangt skeið en þegar hann út-
skrifaðist var hann sendur austur
í sveit á gott heimili — þar var sól
og mjólk.
Það var að Bjóluhjáleigu í Djúp-
árhreppi í Rangárvallasýslu. Hann
var þama meira og minna næstu
árin hjá þessu góða fólki, en sakn-
aði þó alltaf móður sinnar sem hann
hafði ekki skilið við fyrr en í þessum
veikindum. Barnið, sem fæddist
þama í kjallaranum, andaðist nokk-
urra mánaða gamalt úr lungna-
veiki. Þá fannst foreldranum nóg
komið. Svo þau fengu aðra íbúð
álíka stóra og þægindasnauða en
uppi á annarri hæð. Þar leið öllum
betur.
Þegar ég lít til baka, sé ég vor
í lofti, tveir nýfermdir drengir
ganga prúðbúnir í götukantinum,
engin ærsl, þeir era vinir og ræða
um framtíðina. Þar fer Hugi og
æskuvinur hans.
Systkini Huga vora alls 8. Elstur
var Yngvi, f. 29. október 1914, d.
8. nóvember 1955, maki Guðrún
Pétursdóttir, böm 8. Hulda f. 24.
apríl 1921, maki Alfreð Bjömsson,
böm 3. Pétur f. 4. september 1922,
skilinn, 8 böm á lífi. Unnur f. 26.
febrúar 1927, ekkja, 5 böm. Guð-
laug f. 20. apríl 1930, maki Sigfús
Tryggvason, 6 börn. Olöf f. 10. júlí
1932, maki Karl Ámason, 3 böm.
Tvö systkinanna dóu í frambemsku.
Lítið var um vinnu en Hugi fór
í allt sem fékkst, hann vann við
skepnuhirðingu og heyskap þegar
það gafst. Þá Iá ekki á lausu að
fara í framhaldsnám nema eiga
peninga. Hugi lét þó innrita sig í
Alþýðuskólann sem var til húsa í
gamla Stýrimannaskólanum og
lauk þaðan námi í undirstöðugrein-
um. Þá fór hann út í Svefneyjar til
ársvistar og fékk að mig minnir
sjöhundrað krónur í árskaup. Hon-
um líkaði vel þar og var vel látinn.
Einnig brá hann sér á síld til Siglu-
fjarðar. Eftir það tóku við fjósverk
í Mýrarhúsum á Blikastöðum, síðan
fjósameistarastaðan á Korpúlfs-
stöðum, sem var virðingarstaða.
1940, það örlagaríka ár, sogaðist
ísland inn í heimsátökin og var
hemumið af Bretum, sem afhentu
landið síðan Ameríkumönnum. í
kjölfar þess að herinn fór að búa
um sig og byggja herskála, rýmkað-
ist um atvinnu í Reykjavík og ná-
grenni. Fyrst fékk Hugi reyndar
vinnu við að þvo af hermönnum,
en síðar um sumarið komst hann í
Bretavinnu sem var betur borguð.
t
Eiginmaftur minn,
HALLDÓR GUÐMUNDSSON
skípstjóri frá Sigurstöftum,
Kirkjubraut 51,
Akranesi,
andaðist í sjúkrahúsi Akraness þann 1. mars.
Guftríftur Halldórsdóttir,
börn og tengdabörn.
t
Móðir okkar,
INGILEIF KRISTJÁNSDÓTTIR,
tll heimilis á Hrlngbraut 94,
Keflavík,
lést aftfaranótt 1. mars.
Kristján Jóhannesson,
Oddný Jóhannesdóttir,
Jón MárJóhannesson.
t
Eiginmaður minn,
INGÓLFUR ÞORSTEINSSON
fyrrv. yfirlögregluþjónn,
verftur jarftsunginn frá Dómkirkjunni þriðjudaginn 7. mars kl.
1 3.30.
Helga Guftmundsdóttir.
t
Ástkær eiginmaður minn, faftir okkar, tengdafaftir, afi og langafi,
JÓN INDRIÐI HALLDÓRSSON,
Efstasundi 29,
andaftist í Borgarspítalanum aft kvöldi 1. mars.
Útför hans verður auglýst sfðar.
Geirný Tómasdóttir,
börn, tengdabörn, barnabörn
og barnabarnabörn.