Morgunblaðið - 14.04.1989, Blaðsíða 13

MORQUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 14. APRÍL 1989
Hvers vegria Georgía
er Georgía á Stöð tvö
eftirÞóri
Guðmundsson
í allri þeirri umræðu sem hefur
verið undanfarið um málfar í fjöl-
miðlum, hafa fréttamenn farið að
velta vöngum sem aldrei fyrr yfir
framburði og stafsetningu á er-
lendum nöfnum. Þeir sem hafa að
atvinnu að segja eða skrifa fréttir
frá útlöndum eiga í daglegum
átökum við eigin íhaldssemi og
annarra manna skoðanir um hvort
Nicaragua skuli skrifað með kái
eða úi — eða hvort Walesa skuli
borið fram Valesa, Valensa eða
Váuensa.
Nýjasta tíska er að gefa Ge-
orgíulýðveldinu í Sovétríkjunum
nafnið Grúsía. Blöð og ljósvaka-
miðlar styðjast þar við ensk-ís-
lenska orðabók Amar og Örlygs
og upplýsingar rússneskumælandi
íslendinga. Enginn vill falla í sömu
gryiju og sumir byijendur í frétta-
mennsku sem kalla Köin Cologne
eða Munchen Munich, eins og
borgimar em nefndar í Reuters—
skeytum.
En málið er ekki svo einfalt.
Einhvem tíma í upphafi frétta-
mannsferils míns gerði ég svona
nafnamistök, sem ég skammast
mín of mikið fyrir til að fara nán-
ar út í hér. Síðan þá hef ég reynt
að passa mig, og ég skal aldrei
nefna Georgíu Grúsíu.
Grúsíunafnið er nefnilega
rússneska heitið á landi því sem á
ísiandi hefur hingað til verið kallað
Georgía. Það er álíka mikið vit í
að nota orðið Grúsía og að nefna
Grænland Grönland eða Færeyjar
Færöeme, upp á danska vísu.
Georgíumenn kalla land sitt
reyndar alls ekki Georgíu, heldur
Sakartvelo. Ein kenningin um til-
urð Georgíunafnsins er að það
hafi festst við landið vegna þess
að útlendingar þekktu það sem
ríki Giorgis konungs. Til dæmis
fyrirtæki, sem gefur því tveggja daga
geymsluþol. Þau fyrirtæki, sem
framleiða matvæli í neytendaumbúð-
um með ákveðnu geymsluþoli eru
ábyrg fyrir því að geymsluþol við-
komandi vara standist. Ég vil benda
á það að Mikligarður leggur á það
áherslu að ekkert geti átt sér stað
við geymslu pakkaðra matvæla, í
neytendaumbúðum sem rýrt getur
geymsluþol þeirra í versluninni.
Reglulegt eftirlit er með því að kæl-
ar og frystar séu í lagi. Hakkið sem
framleitt er í Miklagarði reyndist
söluhæft.
Lokaorð
Ég vil ítreka það að kannanir sem
þessar eru nauðsynlegar til þess að
auka umræðu um gæðamál almennt
í íslenskri matvælaframleiðslu. Fyrir
þetta framtak eiga neytendasamtök-
in þakkir skildar frá neytendum.
Hins vegar má það ekki gleymast
að íslenskur kjötiðnaður er viðkvæm-
ur, og því verður meðhöndlun slíkra
kannana að vera þannig að reynt sé
að varpa ljósi á það af hveiju mat-
væli séu oft svona léleg eins og raun
ber vitni. Til þess að slíkt sé hægt
verður að gera slíkar kannanir
nokkrum sinnum með ákveðnu milli-
bili, þar sem reynt er að leggja mat
á alla þætti, sem koma kjötfars-
framleiðslunni við. Mjög óvarlegt er
að draga ákveðnar ályktanir af einu
sýni, sem tekið er. Það gefur ákveðn-
ar vísbendingar en ekkert umfram
það.
Kannanir af þessum toga eru mjög
dýrar og því er fyllsta ástæða til
þess að hvetja neytendur til að standa
við bakið á samtökunum svo að þau
geti staðið að slíkum könnunum
vegna þess að þær veita íslenskri
matvælaframleiðslu nauðsynlegt að-
hald.
Höfundur er forstjórí íslensku
matvælaráðgjafarímmr sf.
fékk miðaldakonungurinn Giorgi
fimmti viðumefnið Snillingur, en
undir hans stjóm blómstraði ríkið
þótt konungdæmið liði undir lok
einni öld síðar þegar Alexander
fyrsti lét af embætti árið 1443 og
þrætugjamir furstar skiptu því á
milli sín.
Þetta gríska nafn, Giorgi, hefur
sennilega borist með grískum inn-
flytjendum á fyrsta árþúsundinu
fyrir Krist. Nafnið er dregið af
gríska orðinu giorgos, sem þýðir
bóndi.
Önnur kenning er til um Ge-
orgíunafnið, og samkvæmt Brit-
tannicu-alfræðibókinni er hún
sennilegri. Hinir fomu Persar
nefndu þjóðina sem nú býr á um-
ræddu landsvæði Goij, þótt hún
kallaði sig sjálf Kartveli og land
sitt Sakartvelo. Nafnið Goij hefur
svo ummyndast í Georgíu, þótt í
munni Rússa, sem búa fyrir norð-
an, hafi það orðið Grúsía. Kannski
hefur konungsnafnið Giorgi hjálp-
að til við þessa ummyndun.
Ég veit ekki hvenær þyijað var
að tala um Georgíu á íslandi, en
í bók Nikolajs N. Mikhaílovs „Sov-
étríkin“ sem kom út 1959 er það
nafn notað og minnst á það innan
sviga að landið sé kallað „Grúzía"
á rússnesku.
Ekkert fínn ég í sögu Georgíu
sem réttlætti að íslendingar noti
rússneskt nýlenduheiti yfir landið
og þjóðina sem í því býr. Vestræn
menning hefur þrifíst þama síðan
á dögum Grikkja, eins og grísku
hofin sem ég sá þegar ég heim-
eftir Þorstein
Þorsteinsson
Framtíð Fríkirkjusafnaðarins í
Reykjavík kann að ráðast á aðal-
fundi safnaðarins í Háskólabíói
laugardaginn 15. apríl næstkom-
andi.
Það er ekki óeðlilegt, að ein-
hveijir hafi efasemdir um ágæti
prests safnaðarins, sr. Gunnars
Bjömssonar, vegna þess óhróðurs
og ofsókna, sem hann og kona hans
hafa orðið fyrir.
Sáðkom efasemdanna vinna nú
eins og áður líkt og illgresisfræ, sem
kastað er í akur um nótt, þegar
enginn sér til. Þau vinna sitt verk
í kyrrþey og þegar árangurinn kem-
ur skyndilega í ljós, kann mörgum
að vaxa það verk í augum og veigra
sér við að hreinsa þann akur.
Þann smánarblett verður samt
að fjarlægja, sem féll á Fríkirkju-
söfnuðinn vegna þess uppátækis
núverandi stjómarmeirihluta að
misnota vald sitt og síðan að hafna
ótvíræðum vilja safnaðarins, sem
fram kom á safnaðarfundi hinn 12.
september sl. um leiðréttingu mála.
Öllum hlýtur að vera ljóst, að
hefði safnaðarfundurinn einhverra
hluta vegna samþykkt það að prest-
inum skyldi sagt upp störfum, þá
hefði stjómarmeirihlutinn aldrei
fallist á annað, þótt fyrir lægju
undirskrifaðar stuðningsyfirlýsing-
ar yfir þúsund safnaðarmanna við
sr. Gunnar á þessum sama tíma.
Vinnubrögð þessara stjómar-
manna eru svo hörmuleg, að erfitt
er að veijast vondum hugsunum og
grunsemdum um að eitthvað allt
annað hljóti að vaka fyrir þessu
fólki og búi að baki. 0g ekki hefur
traust þess sama fólks á eigin mál-
stað verið meira en svo, að það
hefur ekki haldið neina safnaðar-
fundi í allan vetur, þrátt fyrir
margítrekaðar beiðnir safnaðar-
manna, og ber þó að halda slíka
fundi skv. safnaðarlögum undan-
bragðalaust.
sótti Georgíu fyrir sjö ámm vitn-
uðu um. Frekari vindar vestrænn-
ar menningar komu til Georgíu
með ristinni trú árið 330, sjö öldum
áður en Valdimar fursti í Kænu-
garði kristnaði Rússa.
Georgíumenn hafa ýmist þurft
að veijast árásum Rússa úr norðri
eða neyðst til að þiggja vemd
þeirra þegar Persar eða Tyrkir
gerðust ásælnir. Árið 1801 setti
Alexander fyrsti Georgíukonungur
land sitt undir yfirráð Rússa.
Á byltingarárunum 1917 og
1918 rofnuðu tengslin og Georgíu-
menn stofnuðu eigin ríki. Það lifði
í þijú ár. Árið 1921 var Georgía
innlimuð í Sovétríkin, eftir að Ge-
orgíumaðurinn Jósef Stalín skrif-
aði undir skipun til Rauða hersins
að hertaka höfuðborgina Tbilisi.
Sá sami Stalín stjómaði síðar
grimmum ofsóknum í hendur þjóð-
emissinnum í hinu nýstofnaða
Sovétlýðveldi.
Eins og ég fann fljótt á ferðum
mínum um svæðið þá eru Georgíu-
menn stoltir af sínu þjóðemi. Ég
hitti menn sem börðu sér á bijóst
(í orðsins fyilstu merkingu) og
sögðu hátt og snjallt: „Georgía".
Nú undanfama daga hefur þjóð-
emishyggjan orðið til þess að þús-
undir manna hafa gengið um göt-
ur Tbilisi og krafíst sjálfstæðis.
Líkt og feður þeirra sem Rússa-
keisarar ofsóttu á nítjándu öld
mótmæla þeir tilraunum til að
þröngva rússneskri menningu og
tungu upp á þá.
A meðan þessir atburðir gerast
„Dugmikið fólk hlýtur
óhjákvæmilega ein-
hvern tíma að lenda í
ágreiningi eða sam-
skiptaörðugleikum við
einhveija eins og geng-
ur.“
Þegar horft er um öxl og rifjað
upp hvað það var einkum, sem gerði
forvera sr. Gunnars vinsæla í starfí,
þá blasa við athyglisverðar stað-
reyndir. Það var haft á orði að séra
Ámi hefði verið á við tvo presta
vegna þess atorkusama stuðnings,
sem frú Bryndís veitti honum með
tónlist sinni við skímir og
hjónavígslur og framtakssemi I
safnaðarstarfi. Pabbi minn, séra
Þorsteinn, laðaði fólk að með söng
sínum og ómenguðum flutningi
Guðs orðs.
Séra Gunnar og frú Ágústa sam-
eina í raun þetta allt, og meira til,
á sína vísu með hæfni sinni, áhuga
og áræðni til þess að vekja safnað-
arbömin til umhugsunar um kjama
kristindómsins og kristins samfé-
lags, án hræðslu við að fara ekki
endilega troðnar slóðir.
Þessi söfnuður þarf áberandi og
duglegt fólk til þess að halda honum
virkum, vaxandi og sameinuðum.
Öllum hugsandi mönnum hlýtur
jafnframt að vera ljóst, að dugmik-
ið fólk hlýtur óhjákvæmilega ein-
hvem tíma að lenda í ágreiningi
eða samskiptaörðugleikum við ein-
hveija eins og gengur.
Ég kynntist séra Gunnari þegar
við voram bekkjabræður í Mið-
bæjarbamaskólanum. Við lékum
okkur saman og vorum m.a. í Sund-
félagi Ármanns. Ég hreifst af þess-
um góða dreng, sem var bæði til-
finningaríkur, einbeittur og einlæg-
Þórir Guðmundsson
„Grúsíunafnið er nefini-
lega rússneska heitið á
landi því sem á ísiandi
hefiur hingað til verið
kallað Georgía. Það er
álíka mikið vit í að nota
orðið Grúsía og að
nefha Grænland Grön-
land eða Færeyjar
Færöerne, upp á
danska vísu.“
í hlíðum og dölum Kákasusíjalla
taka íslenskir fréttamenn allt í
einu upp á því að nota rússneskt
heiti yfir þetta ágæta fólk. Það
kann þeim áreiðanlega litlar þakk-
ir fyrir.
Þess vegna verður Georgía
áfram kölluð Georgía á Stöð tvö.
Höfundur er fréttamaður á Stöð
tvö.
ur. Leiðir skildu, þegar við fóram
í gagnfræðaskóla, af því að ég bjó
í Vesturbænum, en hann í Austur-
bænum. Mörgum áram síðar lágu
leiðir okkar aftur saman, þegar
séra Gunnar varð prestur saftiaðar
okkar.
Ég þekki engan, sem hefur jafn-
lítið breyst á jafnlöngum tíma. Séra
Gunnar verður ávallt í mínum aug-
um sannur, hreinskilinn og heil-
steyptur maður.
Það er létt verk að taka upp
hanskann fyrir hann. Og ég hvet
alla safnaðarmenn til að gera slíkt
hið sama.
Höfimdur er flugvéla verkfræð-
ingur.
WIKA
Þrýstimælar
Allar stæröir og geröir
SðiuDteoigQB'
j®xrD*awíini &
Vesturgötu .16, sími 13280
Bréf til Frfldrkjufólks
13
Arnarflug:
Hörður
Einarsson
sljórnar-
formaður
Á AÐALFUNDI Amarflugs hf.
voru eftirtaldir menn
kjömir í stjórn félagsins fyrir
næsta starfsár: Axel Gíslason,
Gísli Friðjónsson, Guðlaugur
Bergmann, Gunnar Bernhard,
Hörður Einarsson, Jóhann G.
Berþórsson, Lýður Á. Friðjóns-
son, Ottar Yngvason og Sigur-
jón Helgason.
Stjómin skipti þannig með sér
verkum, að Hörður Einarsson er
formaður, Jóhann G. Bergþófsson
varaformaður og Lýður Á. Frið-
jónsson ritari.
Á fundi í stjóm félagsins eftir
aðalfundinn samþykkti stjómin að
nýta nú þegar að hluta heimild til
aukningar hlutafjár í félaginu.
Samþykkti stjómin að auka hluta-
féð um 155 milljónir króna, en
samkvæmt samþykkt aðalfundar
er heimild til að auka hlutaféð í
félaginu um allt að 315 milljónir
króna í áföngum.
Endurskoðendur reikninga fé-
lagsins vora kjömir Heimir Har-
aldsson lögg. endursk. og Magnús
Óskarsson hrl.
Stálvík:
Fáirfóvinnu
AF ÞEIM 20 málmiðnaðarmönn-
um innan Málm og skipasmiða-
sambands íslands sem unnu hjá
Stálvík hafa aðeins 4 fengið vinnu
eftir að Stálvík hætti starfsemi
sinni fyrir nokkru. Þetta kemur
fram hjá Helga Amlaugssyni hjá
sambandinu en hann hefur haft
með mál þessara manna að gera.
Af þeim sem fengið hafa vinnu
hafa aðeins 2 fengið vinnu við sitt
hæfi það er við málmiðnað. Helgi
segir að forráðamenn Stálvíkur hafi
frá upphafi vonað að geta sett starf-
semina í gang aftur en þeir sem eru
nú á atvinnuleysisskrá, og unnu áður
hjá Stálvík, eru orðnir vondaufir um
að það takist.
ÚR PLASTI
c
AUÐVELDAR í |
UPPSETNINGU I
EKKERT VIÐHALD
ÓDÝR LAUSN
LEITIÐ
UPPLÝSINGA
^ VATNS VIRKINN HF.
ARMÚLA 21 SÍMAR 686455 - 685966
aa LYNQHALSI 3 SlMAR 673415 — 673416