Morgunblaðið - 16.04.1989, Blaðsíða 18

4
18
MORGÚNBLAÖIÐ SÚNNUDAGúR 16. APRÍL 1989
rmjffi
e?GI JÍHSÍA .91 flUOAQIJHMUS nmomjBM QIQAJaMUOflOM
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16. APRÍL 1989
a os
19
plnrgi Útgefandi Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aðstoðarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst IngiJónsson.
Auglýsingastjóri BaldvinJónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 900 kr. á mánuði innanlands. I lausasölu 80 kr. eintakið.
Námskráin og
menntamála-
ráðherrann
Eitt af því fyrsta sem Svavar
Gestsson sagðist myndu taka
til rækilegrar endurskoðunar eftir
að hann komst í stól menntamáia-
ráðherra var tillaga um nýja aðal-
námskrá grunnskóla. Nú er þessari
endurskoðun lokið og hefur
menntamálaráðherra lagt tillögu
sína fram á Alþingi. Guðmundur
Magnússon, fyrrum aðstoðarmaður
Birgis ísleifs Gunnarssonar
menntamálaráðherra, hefur gert
úttekt á tillögunni eins og hún er
logð fram að fyrirlagi Svavars
Gestssonar og hefur hún birst hér
í Morgunblaðinu 8. og 11. apríl.
Hvarvetna eru skólamál í brenni-
depli enda fátt mikilvægara en að
staðið sé vel og skynsamlega að
menntun ungs fólks og allra sem
vilja læra meira. Ein helsta breyt-
ingin á menntakerfinu á undanföm-
um árum hefur verið sú, að hefð-
bundinn rammi þess hefur spmngið
með sífellt meiri sókn í hvers konar
endurmenntun. Hefur víða verið
myndarlega að verki staðið á því
sviði, til dæmis í Háskóla íslands
og á vegum einstaklinga eða félaga-
samtaka þeirra, svo að ekki sé
minnst á sjálfar öldungadeildimar.
í skólamálum eins og annars
staðar er ekki nein ein og algild
stefna, sem er öllum að skapi. Til
dæmis er tekist á um það, hvort
kenna eigi staðreyndir eða þjálfa
fólk í að afla sér þekkingar. Við
kennslu móðurmálsins er deilt um
hvort þágufallssýki sé málspjöll eða
eðlileg þróun tungunnar. Bæði í
Frakklandi og Bretlandi hafa á
undanfömum ámm verið mennta-
málaráðherrar, annar sósíalisti og
hinn íhaldsmaður, sem hafa talið
nauðsynlegt að minna svonefnda
skólamenn á gildi þess að nemendur
læri að lesa, skrifa og reikna fyrir
utan að kunna sögu lands síns og
landafræði og Iæra utan að ljóð og
þjálfa sig í meðferð eigin tungu
með þeim hætti.
í síðari grein sinni bendir Guð-
mundur Magnússon á úrfellingar
úr fyrri tillögum að aðalnám-
skránni, sem hafa verið gerðar und-
ir handaijaðri Svavars Gestssonar.
Þessar úrfellingar segja meira um
nýja stefnumörkun en mörg orð.
Þessi kafli var til dæmis felldur
niður eftir að alþýðubandalagsmenn
komu til sögunnar: „Um leið og
skólinn glæðir með nemendum þjóð-
rækni og heilbrigðan þjóðemis-
metnað verður hann að forðast
þröngsýn þjóðemisviðhorf.“ Hvað
er athugavert við að láta þessi orð
standa í aðalnámskránni? Er ekki
einmitt þörf á varðstöðu um þjóð-
rækni og þjóðemismetnað til að við
stöndum okkur sem skyldi í sífellt
meiri alþjóðasamvinnu? Hvað býr
því að baki, að fellt er úr aðalnám-
skránni að grunnskólinn eigi m.a.
að temja nemendum að virða „hefð-
ir og siði þjóðarinnar"? Í staðinn
fyrir skýra stefnumörkun af þessu
tagi kemur innantómt orðalag eins
og þetta: „Hefðir og siðir breytast
stöðugt og nýir vinna sér sess.“
Af þessum úrfellingum má sjá,
að skoðanir .eru skiptar um ýmis
veigamikil atriði þegar kemur að
stefnumótun í aðalnámskrá gmnn-
skóla. Mesta athygli hlýtur þó að
vekja í þessu samhengi, -að orðin
„einstaklings- og atvinnufrelsi"
hafa verið strokuð út þegar rætt
er um heill einstaklinga og sam-
félags. Einstaklingsfrelsi er íslend-
ingum svo í blóð borið, að ekki
þótti einu sinni ástæða til að mæla
sérstaklega fyrir um vemd þess
þegar stjómarskrá lýðveldisins var
samin. Þar er hins vegar að finna
ákvæði (69. gr.) þar sem segir, að
engin bönd megi leggja á atvinnu-
frelsi manna, nema aimenningsheill
krefji, enda þurfi lagaboð til. Nú
vill menntamálaráðherra lýðveldis-
ins ekki að þessi orð sjáist á prenti
í aðalnámskrá grunnskóla. Pólitísk
sérviska eða ofstæki hefur þannig
leitt hann á villigötur og ekki í
fyrsta sinn.
SÓKRATES
• og Þórbergur
töluðu með svipuðum
hætti um dyggðina og
þá ekki síður um pen-
inga. En þó hafa þeir
einkum verið sam-
mála um dauðann og sálina. Eink-
um sálina. Og ódauðleika hennar
einsog orðræða Sókratesar hneig í
búningi Platóns. Ekkert stóð hjarta
Þórbergs nær en líf eftir dauðann
og áframhaldandi þroski sálarinnar.
Hann hugsaði um það, ekki síður
en Sókrates, hvemig bezt væri og
réttast að lifa, en Þórbergur var
bundinn af marxisma sem hefti
hugmyndir hans og mannúðar-
stefnu á margan hátt. Sókrates var
aftur á móti frjáls að öllum kenning-
um. Þannig vom þeir hvor um sig
böm síns tíma. En flest það sem
segir um Sókrates og haft er eftir
honum í Síðustu dögum Sókratesar
eftir Platón, í íslenzkum búningi
Sigurðar Nordals og Þorsteins
Gylfasonar, getur einnig — og ekki
síður — átt við Þórberg; að manns-
sálin sé ódauðleg og eigi í vændum
annað og fegurra líf að jarðvist lok-
inni; að sálin sé sjálfstæður vem-
leiki; að dyggð sé þekking; að vizka
sé eftirsóknarverð, en fávizka böl.
Þórbergur tók með lífi sínu undir
þessi orð Sókratesar í vamarræð-
unni, Enginn sá maður, sem er
nokkurs verður, á að horfa í háska
eða bana. Hann á aðeins að líta á
hitt, hvort það, sem hann gerir, er
rétt eða rangt, hvort hann breytir
sem góður maður eða vondur.
ÞÓRBERGUR UPPNEFNDI
• sjálfan sig ofvitann, en
Sókrates segir að hann hafi hlotið
það uppnefni að vera kallaður vit-
ur. Þeir leggja álíka mikið upp úr
draumum og einnig, að því er virð-
ist, ýmsu því sem talið er yfírskilvit-
legt, en fátt fullnægði
ímyndunarafli Þór-
bergs betur en samtöl
um dulræn fyrir-
brigði. Honum fannst
þær hugmyndir staul-
ast á einum fæti sem
ekki tóku tillit til þess sem var yfir-
náttúmlegt. Honum þótti slík
stirðni og sérvizka jafnvel hálf óvís-
indaleg. Og raunar var þetta eina
gagnrýni hans á Kremlveija sem
ég minnist úr samtölum okkar.
Honum þótti það fara í bág við
sanna rökmálslist, eða díalektík, að
hafna framhaldslífi. Ég er meiri
kommúnisti en þeir í Kreml, sagði
hann. Ef spurt er, Er líf eftir dauð-
ann, þá svara þeir, Nei, það er ekk-
ert Iíf eftir dauðann! En sannur
marxisti segir aftur á móti, Ég veit
það ekki(!)
En sjálfur gekk Þórbergur
lengra. Hann eyddi miklum tíma
og rituðu máli í að „sanna“ fram-
haldslífið, rétt einsog Sókrates ger-
ir í Faídón, skömmu fyrir dauða
sinn. Hann talar jafnvel um fylgjur
einsog hveijar aðrar staðreyndir.
Báðir höfðu þeir svipaða afstöðu til
framhaldslífs og Hume lýsir í Sam-
ræðum um trúarbrögð, þegar hann
vitnar í Kleanþes sem er e.k. tals-
maður hans í verkinu : „Hversu
spillt sem trúarbrögðin eru, þá eru
þau samt betri en engin trú. Kenn-
ingin um framhaldslíf er svo öflug
og nauðsynleg siðferðistrygging,
að við ættum aldrei að varpa henni
fyrir borð né vanrækja hana...
Geðþekkasta hugsun á færi mann-
legs ímyndunarafls er hugsunin um
ósvikna guðstrú, er lýsir okkur sem
handaverkum fullkomlega góðrar,
viturrar og voldugrar veru, sem
skapaði okkur til hamingju“. Skipt-
ir þá ekki máli, hvort guðimir eru
einn eða fleiri. En fyrirheit Sumar-
landsins skipta aftur á móti öllu.
Þegar hugsað er til Sókratesar
og Þórbergs fer ekki hjá því ástæða
sé til að dveljast við þessa máls-
grein undir lokin í Faídón, Því ef
dauðinn væri endir alls, þá væri það
vondum mönnum giftufengur að
losna við líkamann í andlátinu og
láta illsku sína að auki, þegar sálin
deyr. En úr því-að okkur er orðið
ljóst, að sálin er ódauðleg, þá er
engin undankomuvon frá illskunni
nema sú ein, að sálin verði eins
dyggðug og skynsöm og henni er
framast unnt. Því sálin flytur ekk-
ert með sér til Hadesarheims nema
menntun sína og siðferði, en þetta
tvennt er okkur sagt, að ráði mestu
um heill og óheill framliðinna allt
frá upphafi ferðar þeirra þangað.
MÉR ER NÆR AÐ
• halda að ein frægasta at-
hugasemd Þórbergs eigi rætur í
þessari hugmynd Sókratesar; þ.e.
athugasemdin í XXV kafla Bréfs
til Láru um Drottin allsheijar sem
hefst með þessum orðum, Það var
morgunn hins efsta dags .. . Það
eru einkum þessi orð sem eiga ræt-
ur í Sókratesi, Ég veit, að þú ert
réttlátur dómari. Ef þú dæmir mig
til Heljar, Iíður hin góða náttúra
mín fyrir syndir, sem hún átti enga
hlutdeild í. Og hin vonda náttúra,
sem var orsök synda minna, nýtur
þar friðar og fagnaðar, því að í
Helju á hún ætt og óðul.
Shakespeare var ekki ókunnugt
um slíkar bollaleggingar. Og
kannski sótti Þórbergur fremur fyr-
irmyndina til hans en Sókratesar.
Hugsunin ferðast með ótrúlegum
hætti. Mér er nær að halda Þórberg-
ur hafi þekkt Hamlet betur en rit
Platóns:
Ó, hendið burt þeim helming
sem er verri,
og alið þeim mun hreinna y
líf í hinum. (mgfa næsta sunnudag)
HELGI
spjall
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 15. apríl
Isíðasta Reykjavíkurbréfi var
rætt um það hve fastir stjóm-
málamenn, atvinnurekendur og
verkalýðsforingjar eru í viðjum
vanans við lausn aðsteðjandi
vandamála. í tíð þeirrar ríkis-
stjómar sem enn situr hafa í
raun verið stigin skref aftur á bak frekar
en fram á við þegar litið er til þróunar í
kringum okkar þar sem fijálsræði í við-
skiptum milli landa er í öndvegi. Hér leggja
stjómvöld áherslu á millifærslur, handafls-
aðgerðir, opinber afskipti og íhlutun á
sviðum þar sem best fer á að einstakling-
ar og fyrirtæki þeirra fái að njóta sín og
reyna kraftana. Aðgerðirnar nú minna að
sumu leyti á þær ráðstafanir sem gerðar
voru af vinstri stjómum fyrir 30-40 árum
þegar höft og skammtanir vora talin bestu
úrræðin við stjóm efnahagsmála. Margt
hefur breyst síðan og ekki síst vilji og
þörf sem flestra í þjóðfélaginu til að fá
að nýta krafta sína í frjálsræði og alþjóð-
legu umhverfi, sem auðveldlega má skapa
hér á landi, eftir að fjarskipti og tölvur
hafa eytt hindranum, sem fjarlægðin skap-
aði áður.
Á undanfömum áram hefur orðið bylt-
ing hér á landi vegna aukinnar þátttöku
kvenna í atvinnulífinu eins og nánar verð-
ur rakið hér að neðan með vísan til rann-
sókna Þjóðhagsstofnunar. Hefur hlut
kvenna og jafnrétti borið hátt í stjóm-
mála- og þjóðfélagsumræðum. Kjördæmis-
ráð Sjálfstæðisflokksins á Reykjanesi hélt
ráðstefnu um stöðu og tækifæri kvenna í
flokknum í síðasta mánuði og í frásögn
Morgunblaðsins af þeirri ráðstefnu stóð
meðal annars:
„Davíð Oddsson, borgarstjóri, sagðist
telja að kvennaumræðan yrði orðin úrelt
eftir tíu ár. Þróunin í þjóðfélaginu benti
öll til þess, unga fólkið væri farið að hugsa
á öðram nótum. Til dæmis væra 51% allra
laganema stúlkur. „Halda menn að þetta
skili sér ekki síðar meir?“ spurði Davíð.
Það að troða konum á framboðslista taldi
hann í raun hafa minna með þróun jafn-
réttismála að gera heldur en að aðstoða
konur við að komast áfram í þjóðfélaginu."
HÉR SKULU
nefndar nokkrar
tölur úr riti Þjóð-
kennd hagsstofnunar um
bróun tekjur karla og
r kvenna sem kom
út í janúar sl. Þar segir m.a.:
„Arið 1980 vora um 63 þúsund konur
með einhveijar launatekjur, sem svarar til
77,9% atvinnuþátttöku þeirra á því ári. Á
árinu 1986 vora konur á vinnumarkaði
orðnar rúmlega 73 þúsund sem svarar til
81,8% atvinnuþátttöku. Konum á vinnu-
markaði fjölgaði því um 10.300 á þessu
tímabili eða um 16,4%, en á sama tíma
fjölgaði vinnandi körlum um rúmlega
6.800 eða um 9%. Framteljendum með
einhveijar launatekjur fjölgaði alls um
12,3%.
Við nánari athugun, kemur í ljós, að
aukin atvinnuþátttaka kvenna kemur nær
eingöngu fram í hópi giftra kvenna og
hefur hún farið stigvaxandi allt tímabilið.
Árið 1980 vora 77,7% giftra kvenna á
vinnumarkaði en árið 1986 er atvinnuþátt-
taka þeirra orðin 84%. Atvinnuþátttaka
ógiftra kvenna hefur á hinn bóginn nán-
ast staðið í stað og er á milli 78 og 79%.
Árið 1980 var óveralegur munur á atvinnu-
þátttöku kvenna eftir hjúskaparstöðu, en
árið 1986 hafði verulega dregið í sundur
með þeim og var atvinnuþátttaka giftra
kvenna þá orðin 5,2% hærri en ógiftra.
Á þessu sama tímabili hefur heldur
dregið úr atvinnuþátttöku karla þótt ekki
sé um að ræða líkt því eins miklar breyting-
ar og meðal kvenna. Árið 1980 var al-
menn atvinnuþátttaka kayla 93,3% en var
orðin 92,2% árið 1986. Á þetta bæði við
um gifta karla og ógifta.
Byltingar-
Sé litið á fjölgun launþega eingöngu,
þ.e. þeim framteljendum sleppt sem höfðu
reiknuð laun eða áætlaðar tekjur, kemur
svipuð þróun í ljós. Almenn atvinnuþátt-
taka kvenna í hópi launþega jókst úr 75,4%
í 79,2% en atvinnuþátttaka karla minnk-
aði úr 91,6% í 89,9%.
Ef litið er yfir lengra tímabil má enn
frekar greina hina gífurlegu aukningu sem
orðið hefur á atvinnuþátttöku kvenna, og
þá sérstaklega giftra kvenna. Árið 1960
vora 60% ógiftra kvenna á vinnumarkaði
en einungis um 20% giftra. Árið 1985 er
atvinnuþátttaka ógiftra kvenna orðin um
79% en 83% meðal giftra.
Samanburður á almennri atvinnuþátt-
töku kvenna á íslandi og í öðram löndum
leiðir í ljós að íslenskar konur á vinnumark-
aði era hiutfallslega mun fleiri en kynsyst-
ur þeirra i nágrannalöndunum. Þetta er
sérstaklega greinilegt þar sem að við út-
reikninga á atvinnuþátttöku á íslandi er
miðað við allar konur 15 ára og eldri en
í öðram löndum era konur yfír ákveðnum
aldri undanskildar. Ef einungis er tekið
mið af konum á aldrinum 16 til 74 ára
var atvinnuþátttaka íslenskra kvenna, árið
1986 90,1%.“
Síðan er birt skrá yfir atvinnuþátttöku
kvenna í nokkram löndum árið 1986 og
þar er ísland sem sé hæst með 81,8%.
Annars staðar á Norðurlöndum er atvinnu-
þátttakan á milli 70 og 80%. í Bandaríkjun-
um er hún hins vegar 64,9%, Bretlandi
61% og í Vestur-Þýskalandi 51,1%.
Hlutur
kvenna og
stjórnmálin
Á ÞEIM ÁRUM
sem ber hæst í
þessari athugun
Þjóðhagsstofnunar
hefur sérstakur
kvennalisti skotið
rótum í íslenskum stjómmálum. Spyija
má: Hefði þessi listi orðið að stjómmála-
afli ef þeir stjómmálaflokkar sem fyrir
vora hefðu sýnt nægilega hugkvæmni og
bragðist skjótt við þeim breytingum sem
verða óhjákvæmilega vegna aukinnar þátt-
töku kvenna í atvinnulífinu? Raunar má
sleppa stjómmálaflokkum úr þessari
spumingu og velta því fyrir sér hvort við
höfum hvert og eitt gert okkur nægilega
grein fyrir því hveijar era afleiðingar þess-
ara miklu breytinga í lífsháttum þjóðarinn-
ar á tiltölulega skömmum tíma.
Hér skal ekki tekið til við að ræða hug-
myndafræðilegan ágreining í kvenna-
stjómmálum eða hvaða úrlausnarefni era
biýnust vegna aukinnar atvinnuþátttöku
kvenna. Því einu skal slegið föstu að þessi
bylting hefur víðar mikil áhrif en á vinnu-
markaðinum, hún snertir sjálfa homsteina
þjóðfélagsins, heimilið og íjölskylduna.
Konur hætta ekki að vera mæður, þótt
þær heiji vinnu utan heimilisins. Éngar
félagslegar aðgerðir duga til að staðgeng-
ill komi í móður stað.
Skýrt dæmi um skynsamleg opinber
viðbrögð við aukinni atvinnuþátttöku
kvenna era lögin sem Ragnhildur Helga-
dóttir þingmaður Sjálfstæðisflokksins fékk
samþykkt þegar hún var heilbrigðis- og
tryggingamálaráðherra um lengingu fæð-
ingarorlofs. Með slíkum ráðum er unnt að
veita konum skjól til að sinna móðurhlut-
verkinu, ef þannig má að orði komast,
þótt þær taki þátt í atvinnulífínu með störf-
um utan heimilis. Við úttekt á rekstri þjóð-
arbúsins, tekjum þess og útgjöldum, hljóta
menn síðan að staldra við það, að minnsta
kosti í fræðilegum athugunum, hvort það
sé hagkvæmt að veija fjármunum til fé-
lagslegrar starfsemi sem auðveldar konum
að sækja vinnu utan heimilanna. Ef skort-
ur á framfærslufé veldur því að konur leita
út á vinnumarkaðinn má ef til vill létta
undir með þeim á annan veg fyrir milli-
göngu sameiginlegra sjóða.
Hvað sem þessu líður er ekki unnt að
kenna það við annað en byltingu að hlutur
giftra kvenna á vinnumarkaði jókst á 25
Morgunblaðið/Þorkell
áram það er frá 1960-1985 á þann veg að
í upphafi tímabilsins vora aðeins 20% giftra
kvenna á vinnumarkaði en 83% 25 áram
síðar. í skýrslu Þjóðhagsstofnunarinnar
segir einnig:
„Atvinnuþátttaka kvenna hefur aukist
gífiirlega á undanfömum áram og áratug-
um. Sérstaklega á þetta við um giftar
konur og virðist sem nú dragi mjög lítið
úr atvinnuþátttöku þeirra á bameignaaldr-
inum, þ.e. milli tvítugs og fertugs. Einnig
hefur konum í fullu starfi fjölgað talsvert
þó enn sé meirihluti kvenna í hlutastarfi.
Þrátt fyrir svo mikla sókn kvenna inn
á vinnumarkaðinn vantar enn mikið á að
þær standi jafnfætis körlunum hvað tekjur
varðar. Á þessu era ýmsar skýringar...
Má þar í fyrsta lagi nefna að mun algeng-
ara er að konur en karlar vinni hlutastörf.
í öðra lagi er skipting milli kynjanna á
hin ýmsu störf ólík. Mikinn hluta atvinnu-
og starfsstétta má greina í kvenna- og
karlastéttir og era meðaltekjur í kvenna-
stéttunum mun lægri en í karlastéttunum.
í þriðja lagi sýna tiltæk gögn að karlar
vinna meiri yfirvinnu en konur þó ekki liggi
fyrir tæmandi upplýsingar þar um.“
Þróunin hlýtur að leiða til fulls launa-
jafnréttis milli kynjanna eins og löggjafínn
gerir ráð fyrir. Aukin menntun mun að
sjálfsögðu stuðla að því.
Hér skal látin í ljós sú skoðun að þegar
þetta mikla byltingarskeið er á enda rann-
ið og jafnvægi er komið á milli karla og
kvenna á vinnumarkaðinum muni konum
þykja það jafn fráleitt að starfa í sérstök-
um stjómmálaflokki eins og þeim þykir
það mörgum sjálfsagt núna. Kvennalistinn
er á sinn hátt afsprengi þess að hinir hefð-
bundnu stjórnmálaflokkar hafa ekki sýnt
nægilega mikla hugkvæmni og djörfung
andspænis þessari þjóðfélagsbyltingu.
Flugleiðir
semja um
verkföll
I BYRJUN VIK-
unnar var gengið
frá samkomulagi
milli Flugleiða og
nokkurra verka-
lýðsfélaga sem fel-
ur í sér að Flugleiðir falla frá málshöfðun
gegn Verslunarmannafélagi Suðumesja
vegna framkvæmdar verkfalls félagsins í
Leifsstöð á síðasta ári. Á móti samþykktu
Alþýðusamband íslands og fímm aðildarfé-
lög þess að vinnustöðvanir sem snerta
millilandaflug Flugleiða komi ekki til fram-
kvæmda fyrr en í fyrsta lagi fjóram sólar-
hringum eftir að almennt verkfall viðkom-
andi stéttarfélaga hefst.
Morgunblaðið lét oftar en einu sinni þá
skoðun í Ijós að það hefði verið rétt ákvörð-
un hjá Vinnuveitendasambandi íslands og
Flugleiðum að leita álits dómstóla á ágrein-
ingi sem reis vegna framkvæmdar á verk-
falli á síðasta ári þar sem verkfallsverðir
meinuðu starfsmönnum Flugleiða að
ganga í störf verkfallsmanna við af-
greiðslu farþega. Það er ljóst að aðilar
vinnumarkaðarins komast seint að sam-
komulagi um deilumál sem þessi og úr því
að lög landsins era óskýr um hvernig á
þeim skuli tekið er eðlilegt að þriðji aðili,
það er að segja dómstólamir, eigi þama
síðasta orðið.
Eins og kunnugt er svöraðu verkalýðs-
samtökin málshöfðun vegna þessarar deilu
á þann veg að þau hvöttu til viðskipta-
banns á Flugleiðir. Fyrir tilstilli verkalýðs-
félaga hóf ferðaskrifstofa þeirra, Sam-
vinnuferðir-Landsýn, að semja við erlend
flugféiög um stórflutninga á farþegum til
að klekkja á Flugleiðum. Skoðanakönnun
sýndi á hinn bóginn að meirihluti almenn-
ings taldi rétt að málum staðið af hálfu
Flugleiða og vinnuveitenda.
Nú eftir að samið hefur verið um að
fallið skuli frá málshöfðun án þess að úr
því hafí verið skorið hvort um ólöglegar
aðgerðir hafi verið að ræða gegn Flugleið-
um í verkfalli verslunarmanna í fyrra hef-
ur svo að segja samstundis tekist sam-
komulag um flutning á farþegum á vegum
Samvinnuferða-Landsýnar fyrir hönd
verkalýðsfélaganna með Flugleiðum. Hið
athyglisverðasta við þann samning er að
samið er um svipað flugfargjald og Flug-
leiðir höfðu óskað eftir áður en til máls-
höfðunarinnar kom og það fargjald er
hærra en í boði var á meðan viðskipti við
hin erlendu flugfélög vora á döfinni. Seg-
ist ferðaskrifstofan Samvinnuferðir-Land-
sýn ætla að bera þennan mismun. Allt er
þetta með ólíkindum og sýnir réttmæti
þeirra sþuminga sem lagðar vora fram í
Reykjavíkurbréfi um síðustu helgi þegar
því var velt fyrir sér hvort Flugleiðir hefðu
boðið almenningi hin lágu fargjöld sem
kynnt vora um páskana ef ekki hefði kom-
ið til hugsanleg samkeppni af hálfu er-
lendra flugfélaga.
Raunar má segja að verra sé að skilja
ótta verkalýðshreyfingarinnar við að láta
á það reyna fyrir dómstólunum hvort rétt
hafi verið staðið að framkvæmd verkfalls-
ins 1988 en ótta Flugleiða við að tapa
viðskiptum eða lenda í harðri samkeppni
við erlend flugfélög. Hræðsla deiluaðila
þótt af ólíkum toga sé varð til þess að
lokum að þeir sömdu án þess að leysa úr
ágreiningi sínum. Slíkir samningar hafa
aldrei þótt til fyrirmyndar.
„Hér skal látin í
ljós sú skoðun að
þeg-ar þetta mikla
byltingarskeið er
á enda runnið og
jafnvægi er kom-
ið á milli karla og
kvenna á vinnu-
markaðinum
muni konum
þykja það jafn
fráleitt að starfa
í sérstökum
stjórnmálaflokki
eins ogþeim þyk-
irþaðmörgum
sjálfsagt núna.
Kvennalistinn er
á sinn hátt af-
sprengi þess að
hinir hefðbundnu
stjórnmálaflokk-
ar hafa ekki sýnt
nægilega mikla
hugkvæmni og
djörfung and-
spænis þessari
þjóðfélagsbylt-
ingu.“