Morgunblaðið - 25.05.1989, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 25. MAÍ 1989
23
tímum þegar fast er vegið að fyrir-
tækinu að hafa lagt lóð sitt á vogar-
skálina og getað miðlað lánsfé til
þurfandi einstaklinga og fyrirtækja
hér á landi. Það er vonandi að hin
lítilfjörlega þóknun (þ.e. vaxtatekj-
urnar) sem fékkst fyrir þennan hluta
starfseminnar hafí a.m.k. náð að
standa undir snjómokstri fyrirtækis-
ins sem ku hafa verið ærinn sl. vetur.
Forstjórinn segist í viðtalinu ekki
kannast við að fyrirtækið hafi beitt
þrýstingi í bankakerfinu í því skyni
að beina fjármagni þess í ákveðinn
farveg. Þó séu undantekningar frá
þvi þar sem reynt hafi verið að
neyða fyrirtækið til að gerast hlut-
hafi í útgerðarfélagi en til allrar
lukku „gátu þeir sloppið við það“
með því að veita félaginu vaxtalaust
lán til nokkurra ára. Þess utan séu
nokkur dæmi um að fyrirtækið hafi
haft milligöngu um að veita lánsfé
til bygginga fyrir sjúka og aldraða
og til fleiri mannúðarmála á Suður-
nesjum. Að lokum segir Thor að
„það hafi aðeins einn utanríkisráð-
herra farið þess á leit við fyrirtækið
að það legði fé inn á banka í
Reykjavík."
Fróðlegt væri fyrir almenning að
fá upplýst hvaða ráðherra hér um
ræðir, hvaða aðili hafi fengið pening-
ana (25 milljónir króna) að láni og
hvaða vextir hafi verið greiddir af
þeim? Er t.d. hugsanlegt að pening-
ar þessir hafi runnið í kosningasjóð
einhvers stjórnmálaflokksins?
Bandaríkjamenn ánægðir?
Thor leggur mikið upp úr því í
viðtalinu að ein af meginástæðum
núverandi fyrirkomulags verktök-
unnar sé eindreginn vilji og krafa
af hálfu Bandaríkjamanna um að
eitt og öflugt fyrirtæki annist þessa
þjónustu. Þá segir hann orðrétt um
viðhorf yfirmanna varnarliðsins til
íslenskra aðalverktaka:
„Bandaríkjamenn eru mjög
ánægðir með þá þjónustu sem við
veitum þeim og hafa greint frá því
í ræðu og riti að hvergi í heiminum
fái þeir betur unnin verk, né fljót-
virkari þjónustu. Þeir hafa jafnframt
sagt að þeim þætti þjónusta okkar
í sjálfu sér ekki óhóflega dýr, heldur
að það væri dýrt að framkvæma á
íslandi, sem liggur jú í augum uppi
að er rétt.“
Svo bregðast krosstré sem önnur
tré. Ekki hefði forstjórinn getað ver-
ið mikið seinheppnari með þessa lýs-
ingu því sama dag og viðtalið birtist
sá æðsti yfirmaður vamarliðsins sig
til knúinn í ræðu að kvarta sáran
yfir óhóflega dýmm framkvæmdum
á Keflavíkurflugvelli. Taldi hann
framkvæmdakostnaðinn almennt
svo háan að það væri eingöngu tíma-
spursmál hvenær endurskoðunar-
nefnd bandaríska þingsins segði
stopp og þá myndi varla duga leng-
ur að þylja upp rulluna um óvenju
erfiðar aðstæður hér á landi til að
fá reikninga samþykkta.
Þessi yfirlýsing þarf engum að
koma á óvart sem þekkir til mál-
anna. Án þess að það hafi fengist
staðfest hjá Veðurstofu eða öðmm
opinberum aðilum (vegna verkfalls
BHMR) þorir höfundur að fullyrða
af eigin reynslu og þekkingu að
aðstæður innan girðingar séu eigi
með öllu frábmgðnar því sem þekk-
ist utan hennar. Á hitt má benda
að yfirmönnum varnarliðsins er
mætavel kunnugt um almennan
framkvæmdakostnað hér á landi og
þess má einnig geta að þeir hafa
endmm og eins haft samband við
einstök fyrirtæki innan Verktaka-
sambandsins til að forvitnast um
hlutina og viðhorf manna. Þá er
engin launung á því að forsvarsmenn
bandaríska verktakasambandsins
hafa oftar en einu sinni séð ástæðu
til þess að spyijast fyrir um hið
óvenjulega ástand sem ríkir í þessum
málum hér á landi.
Það hlýtur að vera yfirmönnum
íslenskra aðalverktaka sérstakt
áhyggjuefni að hafa tapað vemlega
á rekstrinum það sem af er þessu
ári eins og fram kemur í viðtalinu
við forstjórann. Það gerist á sama
tíma og unnið er á fullu við bygg-
ingu 240 íbúða í fjölbýlishúsum en
láta mun nærri að samningsverð
þessara íbúða sé u.þ.b. tvöfalt hærra
en byggingarkostnaður sambæri-
legra íbúða í Reykjavík (þegar tekið
hefur verið tillit til áhrifa opinberra
gjalda). Á sama tíma hafa sumir
kollegar þeirra í Reykjavík og víðar
orðið að láta sér nægja að skrimta
við núllið eins og sagt er og halda
áfram framkvæmdum fyrir „hálf-
virði“ og fjármagnað reksturinn m.a.
með bankalánum (það skyldu þó
varla hafa verið peningar íslenskra
aðalverktaka?) þar sem nokkurrar
sölutregðu hefur gætt á íbúðamark-
aðnum frá því fyrir áramót.
Framkvæmdir við
Keflavíkurveginn
í viðtalinu rifjar Thor upp söguna
um framkvæmdirnar við Reykjanes-
brautina (Keflavíkurveginn) sem
fyrirtækið tók að sér um miðjan sjö-
unda áratuginn. Hann segir að þá
hafi menn innan fyrirtækisins hug-
leitt að hætta varnarliðsfram-
kvæmdum og að snúa sér að almenn-
um vegaframkvæmdum á íslandi.
Það hafi þó runnið út í sandinn eft-
ir að aðrir verktakar mótmæltu
áformum þeirra á þeim forsendum
að þetta væri í rauninni í verkahring
annarra verktaka en Islenskra aðal-
verktaka. Síðan segir Thor:
„Við urðum við þessum tilmælum
þeirra og sömdum upp á það að við
létum þá afskiptalausa og þeir okk-
ur. Nú eru þessir sömu aðilar, sem
við sömdum við á sínum tíma, að
reyna að komast í stólinn okkar.
Hver veit nema við gætum aðstoðað
þá á innanlandsmarkaðnum."
Hér fer forstjórinn heldur frjáls-
lega með staðreyndirnar. Honum til
upprifjunar skal bent á, að Verk-
takasambandið (sem reyndar var
stofnað upp úr þessum átökum)
barðist auðvitað gegn því á þessum
tíma að íslenskir aðalverktakar
fengju þessi verkefni (t.d. lagningu
hraðbrautar í Ártúnsbrekku) þar
sem fyrirtækið naut algjörs tollfrels-
is (og nýtur enn) á öllum tækjum
og búnaði sem þurfti til slíkra fram-
kvæmda. Skynsamir menn hljóta að
sjá þann aðstöðumun sem hefði
skapast ef öll önnur verktakafyrir-
tæki hér á landi hefðu orðið að keppa
um verkefnin við slík skilyrði, enda
geta tollar og önnur opinber gjöld
numið rúmlega helmingi af verði
vinnuvéla. Að minnsta kosti vafðist
þetta ekkert fyrir þáverandi ráð-
herrum, þeim Bjarna Benediktssyni
forsætisráðherra og Magnúsi Jóns-
syni fjármálaráðherra.
Þá er erfitt að skilja hvað Thor á
við þegar hann talar um að samið
hafi verið við ákveðna aðila um að
friður skyldi ríkja um landamæri eða
áhrifasvæði hvors annars. Slíkt sam-
komulag hefur aldrei verið gert,
a.m.k. ekki með þátttöku Verktaka-
sambands íslands né fyrirtækja inn-
an vébanda þess. Á hinn bóginn
hefur stjórn Verktakasambandsins
margsinnis séð ástæðu til að bjóða
íslenskum aðalverktökum aðild að
sambandinu með formlegu bréfi.
Þessum boðum hefur aldrei verið
svarað svo vitað sé, en það mun
auðvitað standa áfram. Það væri án
efa mikill styrkur fyrir almenna
verktakastarfsemi i landinu ef fyrir-
tækið íslenskir aðalverktakar sf.
bættist í hóp hinna mörgu er starfa
í þessari grein. Það yrði þó skiljan-
lega að gerast undir sömu formerkj-
um og aðrir verða að lifa við, sbr.
hér að framan.
Lokaorð
Nú virðist loks runnið upp fyrir
ýmsum ráðamönnum þessarar þjóð-
ar að við óbreytt ástand þessara
mála verði ekki lengur unað. Þeirri
áskorun er hér með beint til allra
stjómmálamanna í þessu landi sem
hafa þor og kjark að taka nú á
málinu með fullri alvöm og aflétta
þeirri óáran sem verið hefur við lýði
í 35 ár. Málið er ekki eins flókið og
margir vilja halda. Vilji er allt sem
þarf.
Höfíindur er framkvæmdastjóri
verktakafyrirtækisins Gunnar og
Guðmundursf. ogformaður Verk-
takasambands íslands.
FÆ.ST
í BLAÐASÖLUNNI
Á JÁRNBRAUTA-
STÖDINNI,
KASTRUPFLUGVELLI
OG Á RÁDHÚSTORGi
ARNARxORLYGS
OGRUNN
eftir Ásgeir Svanbergsson
Handbók ræktunarmannsins. Leiöbeiningar
um ræktun og hirðingu. Með 170 litmyndum.
ÖRN OG XþTi ORLYGUR
StÐUMÚLA 1 I - SÍMI 848óó
MAZDA 323...
EITT MERKI
- ÓTAL GERÐIR
Það fást yfir 20 gerðir af MAZDA
323, ein þeirra hentar þér örugg-
lega. Til dæmis MAZDA 323
SUPER SPECIAL 4 dyra:
• Nóg pláss fyrir fjölskylduna
og farangurinn.
• Ný, glæsileg luxusinnrétting,
niðurfellanlegt aftursæti.
• 1.3 L eða 1.5 L vélar.
• 5 gíra eða sjálfskiptur, fæst
með vökvastýri.
• Belti við öll sæti og dagljósa-
búnaður.
• Sérlega hagstætt verð.
Athugið sérstaklega:
Greiðslukjör
við allra hæfiU
Opið laugardaga frá kl. 12-16
BILABORG HF.
FOSSHALSI 1, S.68 12 99.

P&Ó/SlA