Morgunblaðið - 28.05.1989, Blaðsíða 4
4 FRÉTTIR/YFIRLIT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 28. MAÍ 1989
ERLEIVT
INNLENT
Bjargað úr
snjóflóði
Tveimur Flateyringum,
Guðríði Kristinsdóttur og Guð-
mundi Sigurðssyni, var bjargað
eftir klukkustundarvist í bíl undir
eins til tveggja metra snjólagi á
Breiðadalsheiði síðastliðinn
sunnudag. Snjóflóð féll á bílinn
og færði hann á kaf.
Launahækkun flugmanna
Útborguð laun flugmanna
hækka strax um 11% samkvæmt
kjarasamningi Flugleiða og flug-
manna sem undirritaður var á
miðvikudagskvöld. Flugleiðir
greiða, auk almennra launahækk-
ana, 18% í lífeyrissjóð flugmanna
í stað 11% áður og flugmenn
minna að sama skapi, eða 4% í
stað 11%.
Hætt komnir við
Sandgerði
Tveir sjómenn björguðst úr
sjávarháska við Sandgerði í liðinni
viku. Eyþór Jónsson var hætt
kominn á
þriðjudags-
kvöld þegar tvö
ólög færðu bát
hans næstum í
kaf en honum
tókst að keyra
bátinn upp og
komast inn í
höfnina í fylgd björgunarbáts.
Trilla Sigfusar AxQörð Sigfiús-
sonar sökk er hann var á leið í
handfæraróður. Honum tókst að
halda sér á floti í sjónum þar til
honum var bjargað um borð í
bátinn Stekkjarhamar sem átti
leið þar hjá.
Vigdís hitti
Bandaríkjaforseta
Forseti íslands, frú Vigdís
Finnbogadóttir, hitti George
Bush forseta Bandaríkjanna á
þriðjudag á skrifstofu forsetans í
Hvíta húsinu. Vigdís kom til
landsins á föstudag með annarri
Boeing 737-400-flugvél Flug-
leiða. Við komuna til landsins gaf
Vigdís vélinni nafnið Eydís.
Óvissa með afiirða-
lán fiskeldis
Landsbanki íslands, sem er
stærsti viðskiptabanki fiskeldis-
ins, mun ekki veita fískeldisstöðv-
um aukin afurðalán út á greiðslu-
tryggingar Tryggingasjóðs físk-
eldislána. Fiskeldismenn brugðust
hart við, komu m.a. saman til
skyndifundar um málið á föstu-
dag.
Ekkert kjöt til EB
Landbúnaðarráðuneytinu hefur
borist tilkynning um að eftir 31.
maí verði ísland ekki á lista yfír
þau lönd sem heimilt verður að
flytja út kjöt til Evrópubandalags-
ins. Ástæðan er sögð sú að hér á
landi er ekki til fullnægjandi bún-
aður til að ganga úr skugga um
að hormónaefni séu ekki í kjötinu.
ERLENT
Kínverskir
kommúnist-
ar snúast
gegn Zhao
Erlendir sendi-
menn í Kína
kváðust á
fímmtudag hafa
heimildir fyrir
því að sijóm-
málaráð komm-
únistaflokksins
hefði snúist gegn
Zhao Ziyang leiðtoga flokksins.
Bandaríska fréttastofan AP sagði
á föstudagsmorgun að Zhao hefði
verið hnepptur stofufangelsi.
Voru fréttir þessar taldar stað-
festa að harðiínumenn hefðu borið
sigur úr býtum í valdabaráttu inn-
an flokksforystunnar. Leiðtogar
kínverskra námsmanna sam-
þykktu á föstudag að halda áfram
mótmælum sínum gegn spillingu
innan stjómkerfisins og ofríki
ráðamanna.
Gorbatsjov gagnrýndur á
þingi
Míkhaíl S. Gorbatsjov, aðalritari
sovéska kommúnistaflokksins,
sætti harðri gagnrýni er hið nýja
fulltrúaþing Sovétríkjanna var
sett á fimmtudag. Gorbatsjov við-
urkenndi að mistök hefðu verið
gerð við framkvæmd umbóta-
stefnunnar en sagði umræðurnar
á þinginu þó sýna að ýmislegt
hefði áunnist á þessum vettvangi.
Líkt og búist hafði verið við var
Gorbatsjov kjörinn forseti í leyni-
legri atkvæðagreiðslu en áður en
þingið var sett höfðu umbóta-
sinnar krafist þess að völd þess
yrðu aukin og að fleiri en Gorb-
atsjov yrðu í kjöri til embættis
forseta.
Einhliða fækkun
hermanna í Evrópu
Bandarískir fjöl-
miðlar skýrðu
frá því á föstu-
dag að George
Bush Banda-
ríkjaforseti
hygðist boða ein-
hliða fækkun í
herliði Banda-
ríkjamanna í Vestur-Evrópu á
fundi leiðtoga NATO-ríkja sem
hefst í Brassel á mánudag. Hermt
var að 34.000 bandarískir her-
menn yrðu kallaðir heim sem
svarar til tíu prósenta heraflans
í Vestur-Evrópu.
Spenna í samskiptum
Breta og Sovétmanna
Sovétmenn hótuðu á mánudag að
reka 170 bpeska ríkisborgara úr
landi en daginn áður hafði 11
Bretum, átta sendimönnum og
þremur blaðamönnum, verið veitt-
ur tveggja vikna frestur til að
koma sér úr landi. Var sú ákvörð-
un tekin eftir að stjómvöld á Bret-
landi höfðu sakað 11 Sovétmenn
um njósnir og skipað þeim að
hafa sig á brott.
Stríðsglæpamaður
handtekinn
Franskur
stríðsglæpamað-
ur, Poul Touvi-
er, var handtek-
inn á miðvikudag
en hans hafði
verið leitað í 45
ár. Touvier var
yfirmaður lög-
reglunnar í Lyon
nasista við að hafa upp á félögum
í frönsku andspymuhreyfingunni
og er taiið að hann hafi átt náið
samstarf við þýska stríðsglæpa-
manninn Klaus Barbie, sem
dæmdur var í lífstíðarfangelsi í
Frakklandi árið 1987.
Andóf kínverskra námsmanna:
Mótmælin rakin til hug-
myndafræðilegra tilslakana
Peking. Reuter.
LEIÐTOGAR kínverskra náms-
manna sögðu í gær að eftat yrði
til mikillar mótmælagöngu í mið-
borg Peking 1 dag, sunnudag,
þrátt fyrir herlög sem enn eru í
gildi í borginni. Svo virðist sem
þreyta og vonleysi hafi gripið um
sig í röðum námsmanna.
Að sögn erlendra fréttamanna í
Peking hefur mjög dregið úr mót-
mælum á Torgi hins himneska frið-
ar eftir að ljóst varð að harðlínu-
menn höfðu farið með sigur af hólmi
í valdabaráttu innan flokksfor-
ustunnar.
Chen Yun, 85 ára öldungur úr röð-
um harðlínumanna, sagði í ræðu
er hann flutti á föstudag að rekja
Ósló. Reuter.
NORSKIR óróaseggir létu á föstu-
dag í þ'ós samkennd með þýskum
hústökumönnum með því að
mölva rúður í sendiráði Vestur-
Þýskalands í Ósló og mála slagorð
á veggi.
Að sögn lögreglu vora þátttak-
endur um það bil hundrað. Tveir
Reuter
Sveitir verkakvenna vinna að sorphreinsun á Torgi hins himneska
friðar í miðborg Peking.
mætti andóf námsmanna til tilslak- vettvangi. Slakað hefði verið á
ana á hinum hugmyndafræðilega marx-leníniskri uppfræðslu um
tíma sem leitt hefði til þess að hug-
myndafræði hefði ekki verið sinnt
sem skyldi innan kommúnista-
flokksins. Þótti enginn vafi leika á
því að orðum þessum væri beint
að Zhao Ziyang, formanni komm-
únistafiokksins, sem talinn hefur
verið til umbótasinna. Óstaðfestar
fréttir hera að Zhao hafi verið
hnepptur í stofufangelsi og orðróm-
ur er einnig á kreiki um að Qin
Jinwei, vamarmálaráðherra, hafi
verið komið frá völdum.
Sjá einnig „Á Torgi hins
kínverska ófriðar" á bls. 12.
vora handteknir eftir að lögreglu-
þjónn slasaðist í ryskingum við mót-
mælendurna. í yfirlýsingu frá rúðu-
bqótunum, sem samin var á Cafe
Blitz, þekktum samkomustað
vinstrimanna í Ósló, sagði að tilefni
mótmælanna væri að lögregla hefði
hrakið hústökumenn út úr Haf-
enstrasse í Hamborg.
Leiðtog-afundur Atlantshafsbandalagsins:
Kjarnorkuvarnir og
aivopnun í brennidepli
STEFNA Atlanthafsbandalagsins (NATO) hefur verið sú að því að-
eins náist árangur í viðræðum um niðurskurð hefðbundins herafla
í Evrópu að Sovétmenn fækki einhliða í herafla sínum. Síðustu frétt-
ir frá viðræðum um þessi mál í Vínarborg benda til þess að Sovét-
stjórain hafi áttað sig á alvörunni sem býr að baki þessari steftau.
Áður en George Bush Bandaríkjaforseti lagði af stað til leiðtogafund-
ar NATO, sem hefst í Brussel á mánudag, fór hann Iofsamlegum
orðum um nýjar tillögur Sovétstjórnarinnar á þessum vettvangi og
taldi að þær gætu breytt hemaðarstöðunni í Evrópu. NATO-fundur-
inn sem efiit er til í tilefiii af 40 ára afinæli bandalagsins snýst
ekki aðeins um framhald þessa máls heldur einnig innbyrðis ágrein-
ing um framtíðarsteftauna í vöraum Evrópu.
Deila NATO-ríkjanna er
tvíþætt. Annars vegar hafa
Bretar og Bandaríkjamenn hvatt
til þess að á fundinum í Brassel
verði tekin bindandi ákvörðun um
endumýjun
skammdrægra
kjamorkueld-
flauga af Lance-
gerð en þær eru
flestar staðsettar
í Vestur-Þýska-
landi. Eldflaugar þessar verða úr-
eltar um miðjan næsta áratug og
telja Bretar og Bandaríkjamenn
brýnt að ákveðið verði að koma
upp nýjum skammdrægum eld-
flaugum í stað þeirra. Vestur-
Þjóðveijar hafa hafnað þessari til-
lögu á þeirri forsendu að hæglega
megi fresta ákvörðun í þessa vera
fram til ársins 1992. Vestur-þýska
ríkisstjórnin hefur að auki lagt til
að hafnar verði hið fyrsta viðræður
um fækkun skammdrægra kjarn-
orkuvopna í Evrópu en á þessu
sviði kjarnorkuheraflans njóta Sov-
étmenn gífurlegra yfírburða.
Til að sætta deilu NATO-ríkj-
anna hafa komið fram hugmyndir
um að tengja viðræður um fækkun
skammdrægra kjamorkueldflauga
viðræðum um fækkun hefðbund-
inna vopna. Tillaga Sovétmanna í
Vínarviðræðunum um niðurskurð á
sviði hefðbundins herafla kann að
ýta undir slíka lausun.
Jón Baldvin Hannibalsson ut-
ann'kisráðherra hefur lýst yfir því
að tengja beri ákvörðun um end-
umýjun Lance-flauganna við
árangur í Vínarviðræðunum en eins
og vikið var að hér að framan snýst
deilan í raun ekki lengur um end-
umýjun flauganna heldur hvort og
þá hvernig beri að tengja viðræður
um fækkun þessara vopna við við-
ræðumar í Vín. Forsætisráðherra
íslands hefur lýst yfir því að íslend-
ingar komi til
með að leggjast
gegn endumýjun
bandarísku Lan-
ce-eldflauganna.
Færa má rök
að því að fækkun
kjamorkuvopna á meginlandi Evr-
ópu snerti beint öryggishagsmuni
íslendinga. Þrír möguleikar era
einkum fyrir hendi í Igamorkuvöm-
um Vestur- Evrópu. Landeldflaug-
ar era að flestu leyti hagkvæmasta
lausnin en jafnframt sú sem mestur
pólitískur styrr stendur um. Kjam-
orkuvopn era einnig um borð í flug-
vélum og vitaskuld væri unnt að
fjölga þeim til að vega upp á móti
fækkun landeldflauga. Það fýrir-
komulag er hins vegar mjög kostn-
aðarsamt auk þess sem hæglega
er unnt að eyðileggja flugvelli á
átakatímum. Þriðja lausnin, fjölgun
kjarnorkuvopna í höfunum, snertir
hagsmuni íslendinga beint. Þetta
er dýrasta lausnin en jafnframt sú
sera aðildarríki NATO á meginlandi
Evrópu geta best fellt sig við þó
svo hæpið megi telja að nú um
stundir sé vilji fyrir því á Banda-
ríkjaþingi að auka stórlega útgjöld
til flotamála.
Á fundinum í Brassel munu tals-
menn þess að Lance-flaugamar
verði endumýjaðar leggja höfuðá-
herslu á þann homstein stefnu
Atlantshafsbandalagsins að aðeins
kjarnorkuvopn hafí nægilegan fæl-
ingarmátt til áð halda hugsanleg-
um óvini í skefjum. Frá þessari
stefnu megi ekki hverfa. Vamar-
stefna NATO byggist á þessum
grunni og er ólíklegt að við honum
verði hróflað þegar Atlantshafs-
bandalagið fagnar 40 ára afmæli
sínu.
BAKSVIÐ
eftir Ásgeir Sverrrisson