Morgunblaðið - 28.05.1989, Blaðsíða 11
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 28. MAÍ 1989
11
Á cfri mymlímn situr Paik við píauóið rennbíautwr
átata^^boSu, toltandi snuJ. Á neðrl mymlinnikeij
^Mtfg^rennvot
strýk
lea
STORLAX
31A. Grímseyjarlaxinn svo-
nefndi hefur verið talinn kon-
ungur íslenzkra laxa fyrir stærð-
ar sakir. Nú á hann ekki lengur
metið, heldur annar lax. ennþá
stærri, sem raunar veiddist einn-
ig við Grímsey.
Það var í síðustu viku, sem
skipverjar á vélbátnum Hag-
barði veiddu laxinn á línu suð-
ur af eynni. Laxinn var hrygna.
Vegin blóðguð var hún 88 pund
að þyngd og 173 sm að lengd.
era//f sem heyri<
w neyrist;
Þnratburðir
settir
ma""aT eSfiíjfcíSií ylir hðf3“m °l' svarlaniyrkn í
komff' ’* ‘‘“"ýto'S' hó'u* t heyskdhö“ yfir
LL"-“ ííf*-« M J«r tef.
1 einn
^Ptcmbcrmán-
Þórarinn Vigfússon, skipstjóri d Hag-
barOi, meO stórlaxinn.
"Zrmisie
I bandaríska Þræl-
astríðinu, stóð
Suðurríkjahers-
höfðinginn John
Sedwick fyrir
framan menn sína
og reyndi að róa
þá: „Svona,
svona. Þeir gætu
ekki hitt ffl í þess-
ari fjar...“
nsiturÞe]i;
/Æsss^
b* >»
f f*lliA úrtftc* Íhjaíp'
brosleg, en mörg óborganleg. Hér
á eftir verða nefnd nokkur dæmi,
sem flest eru úr daglega lífinu og
eru lærdómsrík um leið og hægt
er að brosa að þeim út í annað.
Lög og reglugerðir ýmiskonar
eru óþrjótandi rannsóknarefni mis-
takafræðinga og þar sýnir skrifræð-
ið á sér sínar bestu hliðar. Stundum
er erfitt að sjá tilganginn með lög-
um og einnig eru lög og reglugerð-
ir ^ft gersamlega óskiljanleg.
í Arisonafýlki í Bandaríkjunum
eru lög, sem kveða á um að sá sem
steli sápu verði að þvo sér með
henni þar til hún sé búin.
I þorpi í Ontario í Kanada var
samþykkt reglugerð um að fuglar
mættu syngja í 30 mínútur á dag-
inn og 15 mínútur á nóttinni. Emb-
ættismaðurinn sem samdi reglu-
gerðina fékk ótal upphringingar
hvaðanæfa af Kanada, og spuming-
ar um hvemig ætti að stöðva fugla-
sönginn. Embættismaðurinn viður-
kenndi að hafa samið reglugerðina
í miklum flýti.
í reglugerð í Danvilleþorpi í
Pennsylvaníu, segir að brunahanar
anurinn. W D
skuli athugast, klukkutíma áður en
eldur brýst út.
Lög í Oklahoma kveða á um, að
þeir sem stjórna ökutæki, sem verð-
ur manni að bana, skuli umsvifa-
laust stansa og gefa þeim sem orð-
ið hefur fyrir ökutækinu upp nafn
og heimilisfang. í sama fylki er
einnig bannað að fylla fiska, og
veiða hvali í vötnunum.
RÉttlætid er blint
Lög og reglur geta verið undar-
leg en stundum er réttarfarið und-
arlegra.
Lögreglumenn í Kaliforníu stóðu
mann að verki við að stela skart-
gripum í búð. Þegar málið kom
fyrir rétt var því vísað frá. Dómar-
inn sagði, að lögreglumennirnir
hefðu átt að stoppa við búðardyrn-
ar, banka og kynna sig áður en
þeir fóru inn í búðina til að hand-
taka þjófinn.
Árið 1986 gaf íslenski ríkissak-
sóknarinn út hátt á annað hundrað
ákæmr vegna brota á okurlögun-
um, í kjölfar umfangsmikillar og
dýrrar rannsóknar á lánastarfemi
Hermanns Björgvinssonar. Flestar
ákærurnar féllu um sjálfar sig, þeg-
ar ljós kom að engin ákvæði um
hámarksvexti vom í gildi á þeim
tíma sem þær náðu til.
Þrír ungir Vestmannaeyingar,
félagar í gleðifélaginu Hildibrönd-
um, óku um götur Vestmannaeyja
nótt eina. Þeir mættu kunningja
sínum og heilsuðu honum með þeim
hætti að girða niður um sig og reka
rassinn út um bflgluggann. Kona
nokkur sá þetta og kærði Hildi-
brandana fyrir ósiðlegt athæfi.
Málið fór gegnum allt dómskerfið
á tæpu ári, og Hæstiréttur dæmdi
piltana í fjársekt. Nokkmm vikum
áður en dómurinn var kveðinn upp
léku 11 Hildibrandar fótboltaleik í
dagsljósi í Kópavogi einungis
íklæddir íþróttabindi. Þá birtust
athugasemdalaust myndir í dag-
blöðum af sömu líkamshlutum og
síðar fengu á sig hæstaréttardóm.
Glæpir horga sig ekki
Réttarfarið fær oft glæpamenn
við hæfi.
Þjófur var handtekinn fyrir utan
matvömbúð í London. Lögreglu-
maður sá að maðurinn hríðskalf og
við nánari athugun kom ástæðan í
ljós: Þjófurinn hafði stungið frosn-
um nautakjötsbita í buxurnar sínar.
Þjófur, sem sérhæfði sig í að
bijóta upp stöðumæla, var gripinn
þegar hann ætlaði að borga sekt
fyrir kunningja sinn. Sektin var um
50 þúsund krónur og hann ætlaði
að greiða hana með smápeningum.
Eina nótt í janúarmánuði bmtust
menn inn í bílaumboð í Reykjavík,
stálu sýningarbíl og óku út í frostið
og fannfergið. Þeir vom ekki komn-
ir langt þegar Vetur konungur tók
í taumana og bíllinn festist í snjó-
skafli rétt við húsið. Bíllinn var
nefnilega á sumardekkjum.
Maður braust inn í hús í Garðabæ
um nótt. Þegar hann heyrði manna-
mál í herbergi í húsinu brá honum
svo að hann rak upp öskur til að
hræðahúsráðendur. I miðju öskrinu
missti maðurinn fölsku tennurnar
út úr sér og lagði svo á flótta án
þess að hirða upp tennurnar. í
Tímanum, nokkmm dögum síðar
segir, að maður hafi gefið sig fram
á skrifstofu rannsóknarlögreglu
ríkisins og fengið að máta góminn.
Þegar gómurinn passaði var mann-
inum umsvifalaust stungið bakvið
lás og slá.
Þess má geta, að ríkisútvarpið
reyndi að segja frá þessu máli á
sínum tíma. En fréttaþulurinn hló
svo mikið að fréttin varð nær óskilj-
anleg.
Vinnan gafgar manninn
Flestir leggja sig fram við vinnu
sína með misjöfnum árangri.
Þegar Stöð 2 hóf útsendingar
1986 birtist sjónvarpsstjórinn á
skerminum og flutti ávarp - en það
heyrðist ekki eitt einasta orð.
Geimfarinu Mariner I var skotið
á loft frá Canaveralhöfða í Banda-
ríkjunum árið 1962. Áfangastaður-
inn var Mars. Eftir 13 mínútna flug
átti aðaleldflaug geimfarsins að
fara í gang. Eftir 44 mínútur áttu
9800 sólarrafhlöður að opnast, eftir
80 daga átti tölva að fínstilla stað-
arákvörðunina, og eftir 100 daga
átti geimfarið að vera komið á braut
um Mars. Fjórum mínútum eftir
skot'ð lenti geimfarið í Atlants-
hafinu. Rannsóknir sýndu að eitt
mínusmerki hafði fallið út, þegar
tölva geimfarsins var mötuð á upp-
lýsingum. Mínusinn kostaði 18,5
milljónir dala eða sem svarar millj-
arði íslenskra króna.
Hollenskur dýralæknir var eitt
sinn að hlynna að sjúkri kú. Til að
kanna innvortis gasmyndun stakk
hann röri inn í afturenda kýrinnar,
kveikti á eldspýtu og rörið breyttist
í eldvörpu. Eldstrókurinn kveikti í
heybagga. sem síðan kveikti í fjós-
inu og loks í bóndabænum. Dýra-
læknirinn var dæmdur í fjársekt
fyrir að hafa valdið eldsvoðanum.
Kýrin slapp með taugaáfall.
Bækurnar um öldina okkar eru
unnar upp úr dagblaðafréttum. í
Öldin okkar - Minnisverð tíðindi
1951-1960, segir frá metlaxi sem
veiddist við Grímsey. Hann hafi
veitt skipveijar á vélbátnum Hag-
barði á línu suður af eynni. „Laxinn
var hrygna. Vegin blóðguð var hún
88 pund að þyngd og 173 sm að
lengd.“ segir í bókinni og með fylg-
ir mynd af Þórarni Vigfússyni skip-
stjóra á Hagbarði með stórlaxinn.
Á myndinni sést Þórarinn halda
léttilega í sporðinn á laxinum sem
er bæði lengri og feitari en Þórar-
inn. Það hefur greinilega farið fram
hjá. bókarhöfundi, að fréttin og
myndin birtust í Morgunblaðinu 1.
apríl árið 1960, og höfundurinn,
Sigurður Pétur Bjömsson eða Silli
á Húsavík, fréttaritari blaðsins í
áratugi, bjó til hvorttveggja í tilefni
dagsins.
..biðst velviiöingar á
bessum mistökum
Mistök í íjölmiðlum eru tíð. Sum
hafa orðið fræg, eins og þegar
Morgunblaðið breytti blaðamanna-
fundi Vigdísar Finnbogadóttur
Margrétar Danadrottningar í
kryddsíldarveislu. Öðmm taka fáir
eftir. Og þó.
í vetur slettist upp á vinskapinn
hjá Norðmönnum og Svíum þegar
Karl Gústaf Svíakóngur skammaði
Norðmenn fyrir selveiðar. En það
jafnaði sig, og sænska blaðið Ex-
pressen birti nokkm síðar frétt
undir fyrirsögninni Vánner igen’,
og með fylgdi litmynd af Gro Har-
lem Bmntland forsætisráðherra
Norðmanna og Karli Gústaf þar
sem vel fór á með þeim í veislu í
tilefni ráðherrafundar Norður-
landaráðs. Á milli þjóðhöfðingjanna
stendur kunnuglegur maður,
Steingrímur okkar Hermannsson,
en hann var ekki þekktari í Svíaríki
en svo, að í myndatextanum, og í
fréttinni, er hann sagður vera Jo
Benkow forseti norska stórþingsins.
Þetta hlýtur að vera íslendingum
umhugsunarefni.
Bandaríska stórblaðið The New
York Times er vant að virðingu
sinni. Árið 1920 gerði blaðið gys
að prófessor Robert Goddard, sem
kallaður hefur verið faðir geimrann-
sóknanna, fyrir að halda því fram,
að hægt væri að knýja eldflaugar
í lofttómi. „ Hann virðist jafnvel
skorta þekkingu sem kennd er í
barnaskólum," sagði blaðið. í júlí
1969 sannaði Apollo 11 kenningu
Goddards, og þá birti Times eftir-
farandi klausu: „Það er nú sannað,
að hægt er að knýja eldflaugar
áfram í lofttómi. The Times harmar
mistök sín.
Sumar fréttir em svo rangar, að
það nálgast fullkomnun en ekki
mistök. Svohljóðandi leiðrétting
birtist í Tímanum í september 1987:
„Vegna fréttar í Tímanum fyrir
helgi um gæsaskytterí yfir höfðum
manna í Eyjafirðinum, sem á ein-
hvern hátt hefur brenglast í með-
fömm manna, þykir rétt og til-
hlýðilegt að eftirfarandi komi fram.
í fyrsta lagi var Konráð Jóhanns-
son sagður vitni að kvöldskytteríinu
er gæsaskytturnar fimm vom hand-
teknar af lögreglunni á Akureyri.
Það mun alrangt því hann mun
hafa orðið vitni að kvöldskytteríi,
en ekki þessu sérstaka kvöldskytt-
eríi.
í öðm lagi var hægt að lesa út
úr fréttinni, að við þetta sérstaka
kvöldskytterí, hefðu högl skotist
yfir fólki í heyskap. Eins og hver
heilvita maður getur séð, og lög-
regla á Akureyri hefur réttilega
bent á, þá em fáir í heyskap í 100
metra skyggni, þoku og í svarta-
myrkri i septembermánuði. Það
mun hins vegar hafa átt sér stað
fyrr í sumar að högl skutust yfir
höfuð fólks í heyskap.
í þriðja lagi er hið rétta svo, að
Skotfélag Eyjafjarðar hefur alls
ekki harmað atburðinn, því það
hefur ekki komið saman til fundar
nýlega. Hins vegar hafa einstakir
félagar harmað þetta.
Hér með er beðist afsökunar á
fyrrgreindum mistökum og vonast
til að þau hendi aldrei, aldrei aftur."
Listin er löng...
Margir glataðir snillingar setja
spor sín á listabrautina, en hljóta
ekki náð fyrir augum, eða eyrum,
samborgara sinna. Hér verður látið
duga að segja frá, sennilega mis-
heppnuðustu tónleikum, sem haldn-
ir hafa verið hér á landi.
Félagið Musica Nova fékk lista-
mennina Nam June Paik og Char-
lotte Moormann til að halda nútíma-
tónleika í Lindarbæ fyrir 24 ámm.
Hápunktur tónleikanna var þegar
Paik málaði pappírsstranga með
höfðinu, vafði renningnum um háls-
inn og settist við píanó og sló nokkr-
ar nótur. „Um leið og hann stóð
upp leysti hann buxumar niður um
sig svo skein í beran afturhlutann,
settist síðan á stól framarlega á
sviðinu og snéri afturendanum fram
í sal - situr þannig góða stund og
mjakar sér hægt og hægt hálfhring
á stólnum þar til hann snýr orðið
að áhorfendum, stendur upp, girðir
sig og hneigir sig.“ sagði sjónar-
vottur í Fálkanum.
íslenskum listunnendum var ekki
skemmt. Einn listgagnrýnandi
sagðist hefðu getað étið hattinn
sinn upp á, að Musica Nova ætti
ekki eftir að hafa „strip-tease“ sýn-
ingu karla sem sitt hjartans áhuga-
mál, en það hefði gerst. Ónafn-
greindur dálkahöfundur í Vísi fann
þó eðlilega skýringu: „Þegar annar
novumúsikkantinn leysti niður um
sig, settist á hækjur sér og snéri
sínum sénírassi í áheyrendur kom
bara óvart ekkert hljóð, hvernig
sem hann rembdist. Undir næstu
hljómleika verður úr þessu bætt,
séníið étur nú ekki annað en hvera-
bakaðan þrumara." Stjórn Musica
Nova lýsti því síðan yfir, að hátta-
lag listamannanna hefði verið ófyr-
irsjáanlegt slys.
En það hefur svo komið á dag-
inn, að það voru íslenskir gagnrýn-
endur sem gerðu mestu mistökin í
þessu máli. Nam June Paik er nú
heimsfrægur og virtur listamaður
og meðal annars talinn brautryðj-
andi á sviði myndbandalistar. Um
verk hans og sýningar birtist reglu-
lega gagnrýni í virtustu listtímarit-
um heims og fréttatímarit eins og
Time og Newsweek telja gerðir
hans fréttaefni.