Morgunblaðið - 28.05.1989, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 28. MAÍ 1989
eftir Stefón Úlfarsson í Peking
ALLAN DAGINN hafði ég fimdið
að eitthvað lægi í loftinu; frá því
ég var í bænum nokkrum dðgum
áður hafði orðið greinileg breyting.
Ef einhvem tíma hefur verið
léttúðlegur tónn í mótmælunum er
hann horfinn. A torginu var
hálfrisið þorp stúdentanna. Verið
var að reisa upp planka, reyra þá
saman og fleygja yfir þá dúkum.
Sum hýsin voru notuð
sem búðir skólanna,
sum sem sjúkraskýli,
sum sem klósett og
sum sem byrgi fyrir
mat. Eftir viku
hungurverkfall og mótmælastöðu
við erfiðar aðstæður innan um msl,
í óbærilegum hita og hávaða var
fólk greinilega orðið þreytt en samt
ákveðið, — það var spenna í loftinu.
Kínverskir stúdentar í Peking
krefjast aukins lýðræðis, þeir
hafa ekki mætt í skóla í meira
en mánuð heldur lagt alla orkuna
í baráttuna. Erlendir námsmenn
halda þó áfram sínu námi — samt
kemst enginn hjá því að verða
var við það sem verið hefur að
gerast hér. Veggir þaktir áróðursblöðum og
uppi í ljósastaurum og gluggakistum hátal-
arar að kalla á fólkið. Á götunum safnast
það saman í stóra og litla hópa og fylgist
með því sem fyrir augu ber, eða marserar
áfram; stúdentar fremstir með borða um
enni og handleggi veifandi fánum og kall-
andi slagorð, en síðan verkafólkið; sumir
ganga, sumir hjóla, sumir þyrpast sér upp
á vörubfla, og sumir jafnvel hlaupa. En á
torgi Hins himneska friðar á móti forboðnu
borginni og mitt á milli tveggja risastórra
bygginga — safnsins um kínversku bylting-
una og hringhússins — er miðpunktur mót-
mælanna og þar hafa stúdentar verið að
reisa sér þorp — þorp sem gerir hina þrúg-
andi fortíð og nútíð allt í kring hlægilega.
Þessa laugardagsnótt fyrir viku var ég á
heimleið eftir að hafa verið á þvælingi um
borgina. Þennan dag höfðu mörg hundruð
þúsund stúdentar og verkamenn verið með
mótmæli inni í miðborginni.
Á leiðinni heim um nóttina.mætti ég ekki
mörgum, en þegar ég gekk framhjá þar sem
jámbrautarlestin liggur um háskólahverfíð
mætti ég jámbrautarverðinum og heilsaði
honum. Hann sagði nú ekki mikið en svo
kom þar að eldri maður og einnig stúdent.
Loks bauð vörðurinn okkur öllum inn í skýl-
ið og farið var að ræða málin. Ég var ekki
enn búinn að átta mig á hvað var um það
bil að gerast. En nú sneri gamli maðurinn
sér að mér og sagði að hann gæti alls ekki
sofíð — hann væri stoltur af stúdentunum
en hann vissi að fyrir utan borgina væri
herinn að safnast saman. Hann óttaðist um
líf stúdentanna. Þegar ég skildi ekki orð
hans þýddi stúdentinn það yfir á ensku fyr-
ir mig. Nokkrum klukkustundum síðar hafði
herlögum verið lýst yfír, en þama við járn-
brautarskýlið voru þá þúsundir stúdenta og
verkamanna komnar saman til að hindra
að lestin með hermönnunum kæmist inn í
borgina.
Þorpið úti á torgi
Hins himneska Mðar
Ástandið síðustu daga hefur einkennst
af mikilli spennu: Orðrómur var um að hluti
hersins hefði komist niður í miðborgina,
lægi þar í skjóli og biði skipana um að gera
árás á stúdentana á torginu. Eftir því sem
lengra leið án þess að nokkuð slíkt gerðist
dró heldur úr spennunni.
Á miðvikudag þegar ég var að þvælast
í kringum torgið var mér boðið inn í þorpið
sem nú þekur mestan hluta torgsins en
hefur verið afgirt með borðum sem stúdent-
ar halda uppi til að takmarka fólksíjöldann
fyrir innan. Langflestir stúdentanna virtust
hættir hungurverkfalli en héldu áfram mót-
mælasetunni. Sumir sváfu í hrúgum inni í
tjöldum, sumir héldu ræður eða sungu eða
voru með aðrar uppákomur, og sumir fóru
útfyrir í fjölmennar göngur um miðborgina
og hrópuðu á meira lýðræði. Mér var mjög
vel tekið, klappað fyrir mér, veifað til mín
sigurmerki og sumir heilsuðu með handa-
bandi. Og um leið og ég gaf mig á tal við
einn söfnuðust samstundis um mig 30—40
aðrir til að hlusta á og skrifa niður það sem
ég sagði eða til að taka það upp á kassettu-
tæki. I raun komst ég varla að til að spyija
þá fyrir spumingum sem var dembt yfir
mig. Þeir vildu fá að vita mitt álit á mótmæl-
unum og þegar ég lýsti yfir stuðningi mínum
var klappað og kallað rétt eins og ég væri
vitringur sem hefði sagt mikla speki. Svo
þegar ég ætlaði að slíta mig í burtu voru
í hringiðunni
á torginu
Stúdentaleiðtogi stappar stálinu í
félaga sína: „Þeir vildu fá að vita
mitt álit á mótmælunum og þegar
ég lýsti yfír stuðningi mínum var
klappað og kallað, — rétt eins og
ég væri vitringur sem hefði sagt
mikla speki...“
Aðframkomnum stúdentum í hung-
urverkfalli veitt aðhlynning:„Yfír-
lýsingar Rauða krossins um yfírvof-
andi farsótt væru aðeins áróður frá
yfírvöldum ...“
A TORGI
HINS KINVERSKA