Morgunblaðið - 28.05.1989, Blaðsíða 19

18
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUÐAGUR 28. MAÍ 1989
MORGUNBLAÐIÐ 'SUNNUDAGUR 28. MAÍ 1989
19

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúarritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
ÁrniJörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst IngiJónsson.
Baldvin Jónsson.
Atlantshafsbandalagið
og hlutur íslendinga
Leiðtogafundur aðildarríkja Atl-
antshafsbandalagsins hefst í
höfuðstöðvum þess í Brussel á
morgun. Til fundarins var boðað í
tilefni af því að 40 ár eru liðin frá
stofnun bandalagsins. Þá veitir
hann einnig George Bush, nýkjöm-
um forseta Bandaríkjanna, kjörið
tækifæri til að ræða við samaðila
sína að þessu friðarbandalagi.
Áhugi fjölmiðla á fundinum byggist
þó hvorki á afmælisræðum né al-
mennum heitstrengingum forystu-
manna aðildarþjóðanna 16 um að
standa áfram saman að varðveislu
friðar og öryggis. Athyglin beinist
að ágreiningi milli ríkja bandalags-
ins um framtíð skammdrægra
kjamorkuvopna í Evrópu og hvemig
staðið skuli að endurnýjun þeirra
og viðræðum við Sovétmenn um
þessa tegund vopna.
Skammt er síðan vígbúnaðar-
kapphlaupið og ógnir þess vom á
vömm allra þeirra, sem ræddu um
öryggismál. Nú em það hins vegar
afvopnunarmálin, sem setja svip á
umræðumar. Vígbúnaðarkapp-
hlaupið leiddi ekki til styijaldar eins
og ýmsir héldu. Þvert á móti hefur
slökun spennu siglt í Iqölfar þess.
Rætt er um fækkun langdrægra
kjamorkuvopna, fækkun hefðbund-
inna vopna í Evrópu og útrýmingu
efnavopna hvarvetna í veröldinni. Á
hinn bóginn fara engar viðræður
fram um skammdræg kjarnorku-
vopn í Evrópu, þar sem Sovétmenn
hafa yfírburði og hafa lagt kapp á
endumýjun undanfarin ár. Vestur-
Þjóðveijar hafa verið talsmenn þess
að teknar yrðu upp viðræður við
Sovétmenn um þessi vopn eins og
önnur en Bandaríkjamenn, Bretar
og Frakkar svo að stórþjóðir séu
nefndar hafa lagst á aðra sveif.
Fyrir fundinn hefur ekki fundist
lausn á þessum ágreiningi. Við und-
irbúning hans hafa íslendingar vak-
ið máls á vígbúnaði á höfunum og
nauðsyn þess, að rætt verði um tak-
mörkun hans eins og aðra þætti.
Er eðlilegt að því sjónarmiði sé hald-
ið á loft nú eins og á leiðtogafundi
Atlantshafsbandalagsins á síðasta
ári. Á hinn bóginn er óskynsamlegt
að halda þannig á því máli, að það
sé slitið úr samhengi við almenna
stefnu og þróun í afvopnunarmál-
um.
Á föstudag kom út skýrsla á veg-
um Öryggismálanefndar eftir Albert
Jónsson, þar sem vakin er athygli
á því, hve illa við íslendingar höfum
verið búnir til þess að eiga aðild að
töku ákvarðana í samræmi við
ábyrgðina sem við höfum axlað með
aðild að Atlantshafsbandalaginu.
Hér hefur skort bæði mannafla og
þekkingu innan stjómkerfisins til
að glíma við einstaka, flókna þætti
þessara mála. Á þetta sama við
þegar rætt er um afvopnunarmál.
Islensk stjómvöld hafa ekki forystu
um eitt eða neitt á því sviði nema
þau séu reiðubúin til að veija til
þess fé og mannafla. Á fundum
Atlantshafsráðsins, æðstu stofnun-
ar Atlantshafsbandalagsins, njóta
íslendingar sömu réttinda og full-
trúar annarra þjóða. Spumingin er
hvort við viljum axla ábyrgðina og
taka á okkur skyldumar. í tíð Geirs
Hallgrímssonar sem utanríkisráð-
herra var gerð breyting á starfs-
háttum og skipan í utanríkisráðu-
neytinu til að embættismenn gætu
betur sinnt þessum mikilvægu verk-
efnum. Halda þarf áfram á þeirri
braut.
Til að reyna innviði íslenska
stjómkerfisins og þjálfa starfsmenn
þess og stjórnmálamenn til að tak-
ast á við verkefni á hættutímum
getum við orðið þátttakendur í
stjórnkerfisæfingum Atlantshafs-
bandalagsins, eins og Albert Jóns-
son skýrir í riti sínu. Steingrímur
Hermannsson forsætisráðherra
sagði á ráðstefnu í tilefni af 40 ára
afmæli bandalagsins, að í stjórn
sinni þýddi ekki að hreyfa slíku
máli. Hann vísaði þar með til setu
ráðherra Alþýðubandalagsins í
stjóminni. Það er einmitt vegna
pólitískra aðstæðna hér heima fyrir
en ekki vegna afstöðu Atlantshafs-
bandalagsins sem efasemdir em um
getu íslenskra stjómvalda til að
sinna skyldum sínum á hættutímum.
Félagi borgari
1.
NU ERU 200 AR
stjórnarbyltingunni.
Hún var upphaf nýrra
siða; nýrrar tízku; jafnvel nýs orð-
bragðs. Gerist ferð sem má, sögðu
þeir sem bálið kyntu.
Prófessor í Evrópusögu við Prince-
ton-háskóla, Robert Damton, segir
í skemmtilegri grein um byltinguna
í The New York Review of Books
að byltingarmenn hafí lagt áherzlu
á jafnréttið með því meðal annars
að banna borgurunum að þéra hver
annan einsog aðallinn hafði gert
og komi það jafnvel fram í tilskipun
sem samin var í Tam, fátæku fjalla-
héraði í Suður-Frakklandi þar sem
Vous notað í fleirtölu um einstakl-
ing, þér, „er héðan í frá bannað í
hinni fijálsu frönsku tungu og verð-
ur þá ávallt að nota í stað þess
orðið tu, þ.e. þú, eða toi“. Byltingar-
menn borgaranna töldu þúunina
meir í samræmi við takmark sitt
en þérunina. Tu hafði verið notað
af yfírstéttinni þegar hún talaði
niður til lægri stétta eða skipaði
dýmm fyrir, hundum og hestum og
kannski einnig kúm; þúun var sjald-
gæf nema eftir fyrsta kossinn, þá
gátu elskendur þúað hvort annað.
Það gera franskir fjallagarpar einn-
ig þegar þeir ná ákveðinni hæð eins-
og til þess að leggja áherzlu á jafn-
rétti þeirra þama á toppinum. Þú-
unin var í anda byltingarinnar. í
einni samþykkt þessara ára er
minnt á að henni fylgi minni hroki
og minni stéttamismunun en þémn-
inni og þannig stuðli hún að bræðra-
lagi og meiri jöfnuði, einsog komizt
er að orði.
Við getum hlegið að þessu nú á
dögum, en það var ekki gert í blóð-
baðinu 1789-’92. Þá hættu menn
að ljúka bréfum með orðum einsog
yðar undirgefínn eða náðsamlegast
eða þénustusamlega en sögðu ein-
faldlega: Með kveðju og bræðra-
lagi. Þannig breyttu þeir einnig
fatnaðinum í samræmi við bylting-
una, þótt Robespierre, sá blóðþyrsti
HELGI
spjall
leiðtogi jakobfna,
gengi ávallt í múnder-
ingum gamla aðalsins
og auk þess með hár-
kollu. Það var víst eini
höggstaðurinn sem
hann gaf á sér meðan
blóðið flaut á Place de la Révol-
ution, áður Torg Lúðvíks XV, en
síðar Place de la Concorde og hefur
það nafn haldizt einsog kunnugt
er. Forystumenn borgaranna vom
ekkert betri en leiðtogar kommún-
ista sem öllu vildu breyta; Péturs-
borg varð Leníngrað, en í Frakk-
landi varð Montmartre t.a.m. að
Mont Marat og fékk þannig nafn
eins ofstækisfyllsta byltingarmanns
jakobínanna, Paul Marat, en nafni
hans var klínt á þijátíu bofgir í
landinu þótt nú sjái þess vart stað.
Þá breyttu byltingarmenn einnig
nöfnum viku- og mánaðadaga og
skýrðu jafnvel böm sín í höfuðið á
byltingunni; stúlkuböm fengu jafn-
vel nöfnin Siðmenning, Lýðveldi,
o.s.frv. Öllu skyldi breytt; hús-
gögnum, götunöfnum og ekki sízt
trúnni sjálfri. Ríki borgaranna tók
við hlutverki kirkjunnar. Það komst
einnig í tízku að eignast böm og
hvöttu hinir nýju stjórnendur til
þess. Piparsveinar og bamlausar
konur vom óæskileg. Bamið, eða
borgarinn, heyrði föðurlandinu til.
Það átti að hafa hönd í bagga með
uppeldinu og þá var litið í kenning-
ar Rousseaus og sitthvað sótt í
þær. Samt stefndi ekkert í mark-
miðum byltingarmanna að marx-
isma. Þeir lögðu of mikið upp úr
einstaklingsfrelsi til að sósíalismi
gæti þrifizt í umhverfi þeirra, hvað
þá kommúnismi. Samt var jafnrétti
og bræðralag markmið þeirra og
raunar eins konar fyrirmynd bylt-
ingarforingja af ýmsum gerðum.
Og nú er reynt að breyta alræði
öreiganna í miðstýrð millistéttarríki
sem eiga líklega eftir að verða borg-
aralegri en öll þau borgaralegu
samfélög sem sprottið hafa úr hug-
sjónum frönsku stjórnarbyltingar-
innar; borgaraleg að ytri gerð, en
ekki innra eðli; til þess þurfa þau
að hrista af sér hlekkina, ekki sízt
þá sem binda hugsun og hugmynda-
flug við úthafslaust viðhorf og inn-
fjarðarótta. Milan Kundera segir
að sagan sé lest sem auðvelt er að
ferðast með, en erfíðara að losna
við. Lest alræðisins á langa ferð
fyrir höndum áður en hún kemur
að fyrirheitnu landi borgaralegs
lýðræðis. Og jafnvel þar er kannski
ekki allt sem sýnist; yfírþyrmandi
einföldun fjölmiðla sem eiga það
sameiginlegt að einfalda flóknar
andstæður; fíkta við yfírborðið eins-
og mýflugur sem vita ekki að „hlut-
imir em ekki eins einfaldir og þú
heldur". Samt lærum við þetta öll
af lífínu sjálfu. Og merkum bók-
menntum sem kanna þanþol tilver-
unnar og bijóta niður öll landa-
mæri draums og veruleika.
2WOODY ALLEN HRÓSAR
• millistéttinni með þeim hætti
í sjónvarpssamtali að ég þykist geta
tekið undir hvert orð. Hún virðist
í hans augum vera homsteinn þjóð-
félagins. Hún er hvarvetna heldur
íhaldssöm í háttum og hugsunum,
metur borgaralegt lýðræði og gerir
kröfur til ákveðins einstaklings-
frelsis, ekki sízt í verzlun og við-
skiptum. Nú er hún jafnvel hægt
og bítandi að breyta sovézku og
ungversku samfélagi í borgaralegt
samfélag, sýnist mér, nákvæmlega
á sama hátt og henni tókst að þoka
blóðugum hryðjuverkamönnum
frönsku sijómarbyltingarinnar til
þjóðfélagslegs jafnvægis, ef svo
mætti segja, og breyta þeim í hæg-
láta hugsjónamenn með frelsi, jafn-
rétti og bræðralag mannréttinda-
skrár byltingarinnar að leiðarljósi.
(Nú em þeir jafnvel famir að velja
ungfrú Sovétríkin og afneita jafn-
rétti og réttlæti náttúmnnar!)
Þótt þessi sama millistétt og höf-
uðandstæðingur aðals og yfirstéttar
fyrr á tímum hafí kynt undir upp-
reisn og ókyrrð hefur hún ávallt
hafnað sem þungamiðja borgara-
legs samfélags.
M.
(meira næsta sunnudag)
4-
Sjálfstæðismenn minntust
60 ára afmælis flokks síns
sl. fimmtudag með ýmsum
hætti. Á afmælisfundi í
Háskólabíói flutti Þor-
steinn Pálsson, formaður
Sjálfstæðisflokksins, ræðu,
þar sem hann fjallaði um nokkur megin-
mál, sem takast þarf á við næstu ár 'og
áratugi.
í ræðu þessari sagði Þorsteinn Pálsson
m.a.: „Fmmheijarnir vildu efla með íslend-
ingum þjóðernisvitund og glæða skilning
á íslenzkum bókmenntum og menningu.
Sagan kennir okkur, að þar var aflvaki
sjálfstæðisbaráttunnar. ísland tæknialdar,
alþjóðlegrar samvinnu og efnahagslegra
framfara kallar enn á árvekni á þessu
sviði. Varðveizla tungunnar er hluti sjálf-
stæðisbaráttunnar. Aukin menntun og
þekking er einnig forsenda allra framfara
og þátttöku okkar í mótun framtíðarþjóð-
félagsins. íslenzk menningar- og mennta-
stefna er þess vegna rökrétt framhald
þeirrar baráttu, sem hófst fyrir 60 áram.
Hún er uppspretta annarra verðmæta og
leiðarljós að nýjum markmiðum; bakhjarl-
inn um leið og hún er einn af höfuðþáttum
í nýju brautryðjandastarfi. “
Sérstök ástæða er til að fagna þessum
orðum forrpanns Sjálfstæðisflokksins. Sú
skoðun heyrist stundum að vara beri við
of miklu þjóðemistali. En eins og oft hef-
ur áður verið vikið að á þessum vett-
vangi, skiptir ekkert meira máli á tímum
alþjóðlegrar fjölmiðlabyltingar en einmitt
það, að við íslendingar eflum þjóðernisvit-
und okkar, ræktum þjóðerniskenndina og
hlúum að tungu okkar og þjóðlegri menn-
ingu, þeirri arfleifð, sem líf okkar í þessu
landi byggist á.
Við getum ekki og viljum ekki einangra
okkur frá þeirri fjölmiðlabyltingu, sem er
gengin í garð. Henni fylgir aukin nálægð
við aðrar þjóðir og á margan hátt betri
skilningur á sjónarmiðum og lífsviðhorfum
annarra. Þess vegna er margt jákvætt um
þessa tækniþróun. En henni fylgir líka
holskefla erlendra menningaráhrifa, sem
þjóðin verður að bregðast við með ein-
hveijum hætti. Ræða Þorsteins Pálssonar
í Háskólabíói sl. fímmtudag sýnir, eins og
fram kemur í tilvitnuninni hér að framan,
að formaðúr Sjálfstæðisflokksins gerir sér
glögga grein fyrir þessum viðhorfum og
nauðsyn þess að bregðast við þeim.
Umfjöllun Þorsteins Pálssonar um Evr-
ópubandalagið var í sama anda. Hann
sagði:“Sjálfstæðismenn vilja ekki leiða ís-
land inn í nýtt yfírríkjabandalag aukinnar
miðstýringar og reglugerðastjórnar. Við
viljum taka þátt í nýrri samvinnu, sem
byggir á aukp.u frelsi og virðir sérkenni,
menningu og tungu hverrar þjóðar. Það
er hin eina og sanna hugsjón, sem leiðir
þjóðimar fram á við til meiri hagsældar."
Hér kveður að mörgu leyti við sama tón
og hjá Margréti Thatcher, forsætisráð-
herra Breta, sem hefur haldið uppi harðn-
andi baráttu gegn skrifstofuveldi Evrópu-
bandalagsins í Brassel, sem hún granar
um tilraunir til að koma á yfirríkjabanda-
lagi um leið og hún telur hættu á, að því
fylgi viðleitni til þess að draga úr því frelsi
í viðskiptum og athöfnum einstaklinga,
sem íhaldsflokkurinn í Bretlandi hefur lagt
áherzlu á alla tíð en ekki sízt undir henn-
ar stjórn. Munu margir verða til þess hér
að taka undir þessi sjónarmið Þorsteins
Pálssonar.
Loks vék formaður Sjálfstæðisflokksins,
að enn einu grandvallarmálinu í þjóðfélagi
okkar, sem era byggðamálin og sagði
m.a.:“Það kostar sannarlega mikið að vera
íslendingur. Byggðin í landinu hefur verið
í örri þróun. Við viljum ekki stöðnun, en
kæram okkur heldur ekki um að allir flytj-
ist á eitt landshom. Við erum ekki og
ætlum ekki að vera borgríki, heldur þjóð,
sem á ekki annarra kosta völ en að standa
saman. Sundrang og átök milli byggða
eyða afli og kröftum þjóðarinnar. Það er
því ein af framtíðarskyldum Sjálfstæðis-
flokksins að varða veg raunhæfrar
byggðaþróunar, þannig að íslendingar
geti búið sáttir í landi sínu.“
Það verður eitt af helztu verkefnum
stjómmálamanna næstu árin að koma á
sáttum milli byggðanna í landinu. Til era
þeir, sem telja, að þéttbýlið á suðvestur-
horninu sé baggi á landsbyggðinni og líka
þeir, sem telja, að landsbyggðin sé baggi
á þéttbýlinu. íslandi verður aldrei stjómað
af nokkurri skynsemi nema málamiðlun
takist á milli þessara ólíku sjónarmiða.
Og raunar verður landinu aldrei stjómað
með því, að annar hvor hópurinn, þéttbýlis-
búar eða landsbyggðarfólk, geri tilraun til
þess að kúga hinn hópinn. Málamiðlun er
það eina, sem dugar og hin tilvitnuðu
úmmæli Þorsteins Pálssonar hér að framan
sýna, að Sjálfstæðisflokkurinn undir hans
forystu mun leggja lóð sitt á þá vogarskál.
Á 60 ára afmæli Sjálfstæðisflokksins
era ýmis merki um, að flokkurinn sé að
ná sér upp úr þeirri miklu lægð, sem hann
hefur verið í frá síðustu alþingiskosning-
um. Þó væri óhyggilegt af Sjálfstæðis-
mönnum að líta svo á, að sigurinn sé unn-
inn. Svo er ekki. En skoðanakannanir gefa
til kynna, að Sjálfstæðisflokkurinn sé að
bæta stöðu sína veralega. Að óbreyttum
aðstæðum hefur flokkurinn mikla mögu-
leika á að vinna myndarlegan sigur í næstu
sveitarstjómarkosningum. Sá kosninga-
sigur getur síðan orðið flokknum sterk
viðspyma til þess að ná á ný í næstu þing-
kosningum þeirri lykilstöðu, sem Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur yfírleitt haft í
íslenzkum stjórnmálum. Hins vegar verða
Sjálfstæðismenn að átta sig á, að vinstri
stjómin mun ekki vinna þetta verk fyrir
þá að öllu leyti. Hún mun gera það að
töluverðu leyti, en sjálfír þurfa þeir að
leggja mikið af mörkum til þess að tryggt
sé, að Sjálfstæðisflokkurinn endurheimti
sína fyrri stöðu í næstu þingkosningum.
Sú breiða stefna, sem Þorsteinn Pálsson
lýsti í afmælisræðu sinni, mun hins vegar
stuðla að því.
Steingrímur
og sauðQár-
búskapur
STEINGRÍMUR
Hermannsson, for-
sætisráðherra, lýsti
því yfír á fundi með
flokksbræðram
sínum í Mosfellsbæ
fyrir nokkram dögum, að hann teldi, að
leggja bæri niður sauðfíárbúskap á stóram
landsvæðum. Hann nefndi sérstaklega
landnám Ingólfs og Suðurland, þar sem
hann taldi ástæðulaust, að kúabændur
stunduðu einnig sauðfjárbúskap.
Það verður að segjast eins og er, að
yfirlýsingar af þessu tagi lýsa pólitísku
hugrekki, þegar þær koma frá formanni
Framsóknarflokksins. Bændastéttin ætlasfe
til þess, að sá flokkur standi vörð um
þrönga hagsmuni hennar og þess vegna
er erfiðara fyrir formann Framsóknar-
flokksins en nokkurn annan stjómmála-
mann að tala á þennan veg. Þess vegna
ber að fagna þessum ummælum
Steingríms Hermannssonar.
Þótt mikill samdráttur hafí orðið í fram-
leiðslu á dilkakjöti er augljóst, að meira
þarf til að koma. Skattgreiðendur standa
ekki lengur undir þeim miklu greiðslum,
sem ganga til landbúnaðarins. Ef ekki
verður breyting á því á allra næstu áram
má búast við uppreisn skattgreiðenda gegn
þessum fjárútlátum. En þegar formaður
Framsóknarflokksins talar með þessum
hætti er vissulega ástæða til að ætla að
samstaða geti tekizt um skynsamlegar
umbætur í Iandbúnaði, sem dragi enn úr
sauðfjárbúskap.
Hið sama verður hins vegar ekki sagt
um þau orð, sem Steingrímur J. Sigfús-
son, landbúnaðarráðherra, lét nýlega falla
í sjónvarpsviðtali um bann við innflutningi
á kjöti til Evrópubandalagsins. í þessu
viðtali lét ráðherrann þá skoðun í ljósi, að
þetta bann væri tæknileg aðferð Evrópu-
bandalagsins til þess að vemda sína eigin
kjötframleiðslu og taldi, að við íslendingar
ættum að beita áþekkum aðferðum. Þessi
ráðherra hefur m.a. tekið lítið undir hug-
myndir um aukið frjálsræði í innflutningi
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 27. maí
Slorgunblaðið/Ámi Sæberg
á matvörum og hann hefur ekki verið
stuðningsmaður innflutnings á erlendu
smjörlíki.
Hér er ástæða til að staldra aðeins við.
Alþýðubandalagið hefur jafnan lýst því,
að sá flokkur væri helzti málsvari launa-
fólks í þessu landi. Ekki fer á milli mála,
að eina raunhæfa aðferðin til að bæta
lífskjör fólks er sú að knýja niður vöra-
verð með stórauknum innflutningi frá öðr-
um löndum og fijálsræði í þeim viðskipt-
um. Innflutningur á smjörlíki þýðir, að
launþegar fá þessa neyzluvöra á lægra
verði. Aukið fijálsræði í kjötinnflutningi
mundi hafa sömu áhrif. Það er rétt, sem
Þorvaldur Gylfason, prófessor, sagði í
grein hér í Morgunblaðinu fyrir nokkrum
dögum, að innflutningsbann á vissum teg-
undum af matvöram jafngilti umtalsverðri
skattlagningu.
Hvað veldur því, að Alþýðubandalagið
vill ekki standa með launþegum og stuðla
að lægra vöruverði með því að tryggja
samkeppni í matvælum eins og á öðrum
sviðum? Er landbúnaðarráðherra að lýsa
stefnu Alþýðubandalagsins eða er hann
að lýsa persónulegri skoðun sinni, þegar
hann talar á þennan veg?
Morgunblaðið vill ekki stuðla að því að
íslenzkur landbúnaður leggist niður. En
með sama hætti og innlendir smjörlíkis-
framleiðendur hafa gott af því að fá sam-
keppni frá innfluttu smjörlíki hafa innlend-
ir kjötframleiðendur gott af því að fá sam-
keppni erlendis frá. Það getur varla verið
hættulegra frá heilbrigðissjónarmiði að
flytja kjöt inn til íslands en annarra landa.
Nýlega kom fram í fréttum, að kjötneyzla
landsmanna hefur dregizt veralega saman.
Hvers vegna halda menn að það sé? Auð-
vitað vegna þess, að lífskjörin hafa versn-
að svo mjög, að fólk hefur ekki efni á að
kaupa kjöt í sama mæli og áður og snýr
sér þess vegna að þeim mat, sem enn er
ódýrastur á íslandi, fískinum.
ÞAÐ SEM HÉR
Aukin sam- ^ verið ,um
j * buvoruframleiðslu
keppní 1 á við um margt
þjÓnUStU annað, m.a. ýmsar
þjónustugreinar.
Forstjpri stórs fyrirtækis, sem á mikil við-
skipti erlendis, sagði nýlega við höfund
þessa Reykjavíkurbréfs, að fyrirtæki hans
hefði kannað hagkvæmni þess að leggja
út í ákveðna fjárfestingu, sem nam nokkr-
um hundraðum milljóna króna. í boði var
fjármögnun frá innlendum lánastofnunum.
Fyrirtækið hefur hins vegar reýnslu af og
þekkingu á viðskiptum við erlendar lána-
stofnanir. Niðurstaða fyrirtækisins var sú,
að ekkert vit væri í þessari fjárfestingu
með þeim lánalqoram, sem hinir innlendu
aðilar buðu. Ef leggja ætti út í þessa fjár-
festingu væri nauðsynlegt að endurfjár-
magna viðkomandi framkvæmdir með er-
lendum lánum, sem væru mun hagkvæm-
ari og ódýrari. Það var skoðun þessa við-
mælanda höfundar Reykjavíkurbréfs, að
innlendar lánastofnanir væra engan veg-
inn samkeppnisfærar við erlenda aðila á
þessu sviði.
Hér fer hvert fyrirtækið á fætur öðra
á hausinn. Taprekstur annarra er gífurleg-
ur. Þótt innlendi fjármagnsmarkaðurinn
hafi opnazt töluvert á undanfömum áram
er hann enn mjög þröngur. Heimildir fyrir-
tækja til þess að eiga viðskipti við erlenda
banka og lánastofnanir hafa verið rýmkað-
ar mjög. Ástæða er til að halda áfram á
þeirri braut. Með þeirri auknu samkeppni,
sem því fylgir, má búast við, að hægt
verði að knýja fram hagkvæmari rekstur
innlendra lánastofnana, sem síðan geri
þeim kleift að bjóða viðskiptavinum sínum
hagkvæmari kjör. Sá viðmælandi, sem hér
var vitnað til áðan, benti á, að hér væra
stöðugt á ferð fulltrúar frá erlendum bönk-
um, sem kæmu hingað til þess að ræða
við viðskiptavini sína og afla nýrra við-
skiptasambanda. Hann spurði, hversu al-
gengt það væri, að forsvarsmenn inn-
lendra lánastofnana hefðu framkvæði að
því að heimsækja viðskiptavini sína hér á
landi.
Viðskiptablað Morgunblaðsins kannaði
nýlega rétt fyrirtækja og einstaklinga til
þess að kaupa tryggingar hjá erlendum
tryggingafélögum, ef þeim sýndist svo. í
ljós kom, að þetta er bannað með lögum
og þarf sérstakar undanþágur til. Jafn-
franjt jíom fram það sjónarmið aðila, sem
staffar'á þessu sviði, að þetta væri úrelt
lagaákvæði, sem bæri að afnema. Trygg-
ingariðgjöld era töluvert stór kostnaðarlið-
ur í atvinnurekstri og raunar heimilis-
rekstri einnig. Það er full ástæða til að
tryggingafélögin fái aðhald með aukinni
erlendri samkeppni. Það eiga ekki að vera
forréttindi örfárra stórfyrirtækja hér að
geta átt bein samskipti við erlend trygg-
ingafélög, ef í ljós kemur, að það er hag-
kvæmara en að eiga viðskipti við innlenda
aðila. Margfengin reynsla sýnir, að frelsi
og samkeppni er öllum fyrir beztu. Það
er skortur á samkeppni, sem háir þessu
þjóðfélagi einna mest og heldur lífskjöram
niðri, þegar þau era borin saman við
lífskjör hjá nágrannaþjóðum.
Fyrir nokkrum dögum birtust greinar
hér í Morgunblaðinu eftir tvo forsvarsmenn
Verktakasambandsins, þá Gunnar Birgis-
son og Pálma Kristinsson, þar sem þeir
fjölluðu um þær umræður, sem orðið hafa
um verklegar framkvæmdir á Keflavíkur-
flugvelli. I greinum þessum kom skýrt
fram, að Verktakasambandið vill alls ekki
bann við því, að erlend verktakafyrirtæki
bjóði í verk hér. Þeir benda á, að reynslan
sé sú, að þessi fyrirtæki séu yfirleitt ekki
með lægstu tilboð. En jafnframt era
íslenzk verktakafyrirtæki byijuð að bjóða
í verk erlendis og vilja ekki láta útiloka
sig þar á þeirri forsendu, að erlendum
aðilum sé bannað að bjóða í verk hér.
Svona eiga menn að tala!
„Sérstök ástæða
er til að fagna
þessum orðum
formanns Sjálf-
stæðisflokksins.
Sú skoðun heyrist
stundum að vara
beri við of miklu
þjóðernistali. En
eins og oft hefiir
áður verið vikið
að á þessum vett-
vangi, skiptir
ekkert meira máli
á tímum alþjóð-
legrar fjölmiðla-
byltingar en ein-
mittþað, að við
íslendingar eflum
þjóðernisvitund
okkar, ræktum
þjóðerniskennd-
ina og hlúum að
tungu okkar og
þjóðlegri menn-
ingu, þeirri arf-
leifð, sem líf okk-
ar í þessu landi
byggist á.“