Alþýðublaðið - 25.10.1920, Qupperneq 1

1920
Mánurdagian 25. október.
245. tðiubl.
IripSegf ranglæti.
Aila, sem koma hisigsð til
bæjarins frá Akureyri, furðar
stórlega á því, að höfuðstaður
Isndsins skuii skemra á veg kom-
inn í nútíðarlöggjöf, en sumir aðrir
iíaupstaðir hériendis, Þeim finst
Það, sem vonlegt er, hneisa fyrir
Reykjavíkurbæ, að þeir mena
skuli ekki hafa kosaingarrétt við
kosningar hér, sem kjörgengir eru
°g kosningarrétt hafa til alþingis.
^fvað veidur þessu ? Eru Reykvík-
’Ogar þeim mun heimskari en
"ðrir landsmenn, eða telja reyk-
vísk sijórnarvöld það nauðsynlegt,
frekari hömiur séu lagðar á
^ltnennan kosningarrétt hér, en
^osnÍBgarrétt til alþingis? Eg vona
svo sé ekki. Því ef svo væri,
það vott um óvenju mikla
^fturhaldssemi. Og hér í bæ eru
yfirieitt ekki vitlausari en í
bðrum kaupstöðum landsins.
Það er hart aðgöngu, t. d. fyrir
Þá menn er stunda nám við Há-
*^óla ísiands, s.ð þeir skuli sviftir
^tsnréttindum fyrir það eitt, að
Þeir greiða ekki gjald tii bæjarins,
®ða að maður, sem orðið hefir
^rir óhappi og neyðst til þess
a taka lán af sveitarsjóði, skuli
®eUur lægra en vitfirringurinn.
veitarsty|kur, sem svo er nefnd
Ur' er þó ekkert aanað en lán,
*heð góðum kjörum. Því missa
J** aliir, sem lán taka f bönkum,
^l^væðisjétt? Ætli það kæmi ekki
jóð úr homi, ef t. d. eigendur
0rSunb!aðsins rækju sig á það,
J þeir strurza inn aö kjörborðinu
þess að krossa við sína útvöldu,
sk 8°ín Þeiffa standa ekki á kjör-
tek ' Ve^aa Þess be*r bafa
víxil í íslandsbanka og eiga
j. óborgaðan? Nei, á kosning-
*** á bókstaflega engin höft
aSt °nnur en þau, að krefj-
^ þess, e3 kjósandinn sé vitill
ttiar- tllÍ^a ‘óttirrn við aldurstak-
v°r var eitthvað minst á það,
að endurskoða bæri bæjarstjórn-
arlögia fyrir Reykjavík, og
sumir bæjarfulitrúarnir voru því
eindregið fylgjaadi, að rýmkva
kosningarréttinn stórum. En við
þetta hefir setið. Hinn „afardug-
legi" borgarstjóri hefir ekkert gert
í þessu máli svo opinbert sé; en
vonandi taka einhverjir bæjarfull-
trúarnir málið að sér ©g hrinda
því í framkvæmd, koma því það
á vegu, að hægt verði að Ieggja
bæjarreglugerðina endurskoðaða
íyrir næsta þing.
Það verður að gera kröfu til
þess, að allir heilvita menn, sem
orðnir eru 21 árs, fái kosningar-
rétt.
Ná geta fábjánar og vitfirringar
stjórnað bænum, bara ef útsvar
er lagt á þá, og hafa t. d. há-
skólaborgarar ekki meiri réttindi
en þeir 1!
Réítindalaus,
ieiminp ey byltingin.
Vandræðamál Sigurd Sbsens.
Eftir Eugene Olaussen,
(Frh.).
Ibsem talar mikið um réttlætis
tilfinninguna og telur hana sem
driffjöður í hinni byitingakendu
alheimshreyfingu verkaiýðsins. Hér
er eg honum auðvitað sammála.
En þegar hann ætlar að útskýra
orsökina til hinna síbreytilegu frjáls*
lyndu eða íhaldssömu stjórnmáía
auðvaldsins, með þassari algöfug-
ustu tilfinningu, þá held eg að
honum skjátlist. Við skulum taka
raunverulegt dæmi: Um þessar
mundir berjast tveir flokkar innan
vébanda hins brezka auðvalds um
afstöðuna til Sovjet-Rússlands.
Frjáislyndi flokkurinn vili frið og
verzlunarsamband við Iand þetta.
Er það af réttlætistilfinningu? Neil
Ástæðurnar eru ekki svo fjarlæg-
ar. Þessir frjálslyndis lorkólfar eru
málsvarar þeirrar greinar brezka
iðnaðarins (einkura vefnaðarins)
— sem algert hrun vofir yfir,
vegna þess að þeira er útrýmt af
heimsrnarkaðinurn af Japan og
AmeríkUj en þýzka gengið hindr-
ar viðskifti við það land og hinu
mannmarga Rússiandi er lokað af
þeirra eigin stjórn. Jafn greindur
maður og Sigurd Ibsen er, getur
þó ekki haldið því fram i fullri
alvöru, að vefnaðarbarónarnir í
Manchester hafi réttlætistimbur-
menn gagnvart stjórninni i Rúss-
landi. Ef svo væri í raun og veru,
fellur það undarlega vel saman við
hin troðfullu vöruhús þeirra og vönt-
un á viðskiftavinum. Mismunurinn á
frjálslyndu og íhaldssömu stjórn-
málunum er áreiðanlega enginn
árangur, hvorki af sterkri né veikri
réttlætistilfinningu — heldur árang-
ur af fjárhagslegum hagsmunum
og þar af leiðandi álit á þvf, hvað
séu hyggileg og hvað heimskuleg
stjórnmál.
Valdhafarnir höfðu enga ástæðu
til þess að kúga hinar fyrri jafn-
aðarmannahreyfingar — þær voru
alt of hættulitlar fyrir hið borgara-
lega skipulag. Lesið bók Bern-
hardis: „Þýzkaland og næsta stríð"
og athugið umsögn hans um þýzku
jafnaðarmennina, Þýzku júnkararn-
ir óttuðust ekki þann flokk. Og
að þeir höfðu á réttu að standa
sýndi sig í ágústmánuði 1914.
Með því að snúa ummælum Vol-
taires um Guð hæfilega við, gat
Vílhjálmur II. ssgt: „Ef jafnsð-
armennirnir væru ekki til, yrði að
skapa þá!" — Og eins og þeir
þýzku eru — þannig eru margir
jafnaðarmannaflokkar í heiminum.
* *
*
í öðrum kafla greinar sinnar
gerir Ibsen nokkrar þjóðhagfræði-
legar athugasemdir. Hann reynir
að hrekja það, að vinnan sé upp-
spretta auðsins, og heldur þvf
fram að þetta sé ekki rétt, þar eð
höfuðástæðan til hinnar geysilegu