Morgunblaðið - 03.08.1989, Síða 39

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. ÁGÚST 1989
39
Hagfræ ð ingxirinn
off loðdýrabændur
eftirRagnar
Böðvarsson
Morgunblaðið birtir hinn 23. júlí
sl. grein eftir Ólaf ísleifsson sem
hann nefnir Misrétti og hags-
munapot í nafni jafnréttis og félags-
hyggju. í fyrri hluta greinarinnar
fjallar höfundur um heildarstefnu
núverandi ríkisstjórnar í efnahags-
málum og deilir ákveðið á hana, en
í síðari hlutanum snýr hann sér að
sérstökum málum og ræðir þá um
aðstoð við loðdýrabændur. Mig
varðar að_ sjálfsögðu ekkert um
skoðanir Ó.í. á ríkisstjórninni og
stefnu hennar, en ég uni því ilia
að við loðdýrabændur séum gerðir
að pólítísku bitbeini og mæli með
þvi að hagfræðingurinn finni_ sér
mergjaðri bein til að naga. Ó.í. er
að vísu ekki fyrsti áhugamaðurinn
um stjórnmál sem telur sér henta
að ijölyrða um einstakar stéttir,
sérstöður þeirra og forréttindi, jafn-
vel þótt ímynduð séu, og ýta þann-
ig undir öfund og lítilsvirðingu, og
stundum beina andúð annarra
stétta, sem oft hafa engin tök á
að átta sig á raunverulegri stöðu
mala. Pólítísk glíinutök af þessu
tagi voru notuð miklu meir fyrrum,
meðan stéttabaráttan var mun
harðari en nú. Einna helst voru þau
„Sú fyrirgreiðsla sem
við höfum fengið, hefur
að sáralitlu leyti falist
í beinum styrkjum og
allar aðgerðir hafa átt
það sameiginlegt að
hafa komist svo seint í
framkvæmd að vaxta-
hítin hefiir gleypt þær
í heilu lagi.“
notuð af þeim, sem einblíndu á hag
eigin stéttar, en létu sig engu varða
annarra hagsmuni. „Sjáið þið þessa
hérna, og þessa þarna. Þeir njóta
nú heldur betur velvildar ríkisins
og lifa í vellystingum. Við skulum
klekkja á þeim.“ Einhvern veginn
í þessum dúr var málflutningur
þeirra sem töldu harða stéttabar-
áttu bestu leiðina til þess að bæta
þjóðféiagið. Því fór þó ijarri að all-
ir stéttaforingjar og stjórnmála-
menn aðhylltust þessar aðferðir.
Margir álitu sanngjarnan málflutn-
ing og samningslipurð hæfa betur
í samskiptum stétta og hópa og
stærsti stjórnmálaflokkur landsins
tók sér kjörorðið „Stétt með stétt“.
Það kjörorð hefur mér jafnan þótt
hið ágætasta og tel hyggilegt að
Nefiid kannar fjárhags-
stöðu sveitarfélaga
Félagsmálaráðherra hefur nú skipað nefiid til að kanna íjárhags-
stöðu verst stöddu sveitarfélaganna og gera tillögur til úrbóta. Nefnd-
inni er jafiiframt falið að kanna orsakir versnandi fjárhagsstöðu
sveitarfélaganna almennt og gera tillögur um ráðstafanir til lengri
tíma.
Undanfarin ár hefur fjárhagur
margra sveitarfélaga farið mjög
versnandi. Til þess iiggja ýmsar
orsakir, m.a. miklir rekstrarerfið-
leikar atvinnufyrirtækja og stór-
aukin þjónusta sveitarfélaganna án
þess að tilsvarandi tekjuauki komi
á móti, segir í fréttatilkynningu
félagsmálaráðuneytisins.
í nefndinni eru Páll Guðjónsson
bæjarstjóri og Þórður Skúlason
Norræna húsið;
Fyrirlestur
um íslenskar
kvikmyndir
INGÓLFUR Margeirsson rit-
stjóri heldur fyrirlestur um ís-
lenskar kvikmyndir í Norræna
húsinu finimtudaginn 3. ágúst
klukkan 20. Fyrirlesturinn er lið-
ur í sumardagskrá hússins og
verður fluttur á norsku.
Á undan fyrirlestrinum mun
Kammermúsikkórinn frá Hallandi í
Svíþjóð flytja nokkur lög. í fréttatil-
kynningu segir að kórinn flytji tón-
leika í Norræna húsinu laugardag-
inn 5. ágúst klukkan 15. A efnis-
skránni verða lög eftir Shearing,
Ramel Tegnér og fleiri. í kórnum
eru 17 söngvarar og 4 hljóðfæra-
leikarar.
Borgþór S. Kjærnested heldur
fyrirlestur um íslenskt samfélag í
Norræna húsinu laugardaginn 5.
ágúst. Klukkan 17 fer fyrirlesturinn
fram á sænsku og klukkan 18 sama
dag verður hann haldinn á finnsku.
Borgþór mun svara fyrirspurnum
að fyrirlestri loknum.
Aðgangur að sumardagskrá
Norræna hússins er ókeypis og öll-
um heimill.
sveitarstjóri tilnefndir af Sambandi
íslenskra sveitarfélaga, Sveinbjörn
Óskarsson deildarstjóri tilefndur af
íjármálaráðherra, Kristófer Olivers-
son skipulagsfræðingur tilnefndur
af Byggðastofnun og Húnbogi Þor-
steinsson skrifstofustjóri sem skip-
aður er formaður nefndarinnar.
Félagsmálaráðherra hefur einnig
falið starfsmönnum ráðuneytisins
að gera úttekt á ýmsum þáttum
sveitarstjórnarmála á hinum Norð-
urlöndunum og taka saman grein-
argerð þar um þar sem m.a. kemur
fram hver reynslan er þar af fylkja-
fyrirkomulaginu, en þessari athug-
un er ætlað að leiða í ljós hvort
ætla megi að það henti aðstæðum
hér á landi.
I framhaldi af þessari vinnu og
niðurstöðum nefndar þeirrar sem
vinnur að athugun á fjárhagsstöðu
sveitarfélaganna mun félagsmála-
ráðherra beita sér fyrir mótun til-
lagna um eflingu sveitarstjórnar-
stigsins í samráði við Samband
íslenskra sveitarfélaga og Byggða-
stofnun.
hafa það í huga í rökræðum um
skiptingu þjóðtekna. Ó.í. hefur
hinsvegar valið þá aðferð gömlu
kreppukommúnistanna að reyna að
etja stéttum saman og því verður
ekki hjá því komist að gera nokkrar
athugasemdir við skrif hans.
„Dæmi um starfsstétt sem ráða-
menn virðast hafa sérstaka vel-
þóknun á eru loðdýrabændur," seg-
ir Ó.í. Velþóknunin hefur tii þessa
helst komið fram í slíkum kynstrum
af nefndum, fundum, áætlunum og
skýrslum að engri tölu verður á
komið. Hafa loðdýrabændur greini-
lega lagt sitt af mörkum og ríflega
það til þess að tryggja góða nýtingu
á tölvum og mannafla í ýmsum
opinberum stofnunum. Sú fyrir-
greiðsla sem við höfum fengið, hef-
ur að sáralitlu leyti falist í beinum
styrkjum og allar aðgerðir hafa átt
það sameiginlegt að hafa komist
svo seint í framkvæmd að vaxtahít-
in hefur gleypt þær í heilu lagi.
Tillögur þær sem landbúnaðarráð-
herra hefur lagt fram til lausnar á
vanda loðdýrabænda hafa ekki allar
hlotið samþykki ríkisstjórnarinnar
og alls ekki er séð hvenær _eða
hvernig þær verka. Þá segir Ó.Í.:
„En steininn tekur úr þegar tekið
er að ræða um niðurfellingu skulda
þessara aðila gagnvart opinberum
sjóðum eins og t.d. Stofnlánadeild
landbúnaðarins.“ Ég man ekki bet-
ur en ég hafi heyrt eða lesið all-
margar fréttir um að fyrirtækjum
hafi verið bjargað frá gjaldþrotum
m.a. með niðurfellingu skulda og
fæ alls ekki skilið að ekki megi
nota þessa leið fyrir loðdýrabændur
alveg eins og aðra. Auk þess er
rétt að hugga Ó.I. með því að þessi
hugmynd um, niðurfellingu skulda
eða breytinga í víkjandi lán er áreið-
anlega ekki komin fram vegna góð-
mennsku ráðamanna einnar saman,
heldur er þetta og talin skársta leið-
in til þess að koma í veg fyrir enn
meira tap sjóðanna. Hneykslan Ó.I.
á hugmyndinni í næstu setningu á
undan segir hann að eðlilegt sé, „að
leitað sé að færum leiðum til þess
að liðka fvrir ereininni meðan versti
skellurinn gengur yfir“.
Enn segir Ö.I:: „Hefur einhver
talið verslunareigendurna og
smærri atvinnurekendur sem orðið
hafa gjaldþrota" og síðar „Veit ein-
hver hversu margar fjölskyldur
hafa orðið gjaldþrota og misst heim-
ili sín“.
Lítum aðeins á þessar spurning-
ar. Það er fullvissa mín að gjald-
þrot séu afleit aðferð til þess að
hreinsa til í þeim bijalaða Ijármála-
heimi sem við Islendingar lifum í,
m.a. fyrir tilstilli, ríkisstjórnar sem
þáði efnahagsráðgjöf Ólafs ísleifs-
sonar. Veldur þar mestu að gjald-
þrotum fylgja mjög oft margskonar
persónulegar hörmungar sem
sæmilega þenkjandi menn mega
ekki horfa framhjá. Fyrst og fremst
á það við um gjaldþrot einstakl-
inga, og ég viðurkenni ekki að sú
leiða staðreynd að alltof margar
Ijölskyldur hafa þegar misst heimili
sín, geti verið rök fyrir því að alls
ekki megi reyna að koma í veg
fyrir að enn fleiri lendi í sama fen-
inu. Reyndar veit ég ekki betur en
að það sé almennt viðurkennt, einn-
ig af stjómmálamönnum í öllum
flokkkum að gjaldþrot einstaklinga
séu slæm fyrirbæri sem beri að
forðast eftir mætti; Það er ekki
ýkja langt síðan að ráðamenn þjóð-
arinnar beittu sér fyrir sérstakri
aðstoð við íbúðakaupendur, sem
lent höfðu í greiðsluvandræðum. í
mörgum tilvikum þurfti þetta fólk
ný lán og skuldbreytingar af ýmsum
stærðum, og þessa dagana er ríkis-
sjóður að greiða út 697 milljónir í
húsnæðisbætur. Ég minnist þess
ekki að nokkur maður hafi talið
þessa aðstoð óeðlilega, enda stöfuðu
erfiðleikar fólksins aðallega af
þeirri ákvörðun valdamanna að
hækka skuldir þess miklu meir en
launin. Vandi okkar loðdýrabænda
er að talsverðu leyti af svipuðum
toga spunninn. Valdamenn þjóðar-
innar hafa stýrt gengi og lánakjör-
um þannig að þó að skinnaverð á
erlendum mörkuðum hefði haldist
óbreytt frá því að uppbygging hófst
að ráði í þessari búgrein, þá hefði
afkoma bændanna samt sem áður
hlotið að versna um a.m.k. þriðj-.
ung. Að leggja alla ábyrgðina af
þessari ákvörðun ráðandi stjórn-
málamanna á herðar 2-300 fjöl-
skyldna er hvorttveggja í senn:
ranglátt og heimskulegt. Ranglátt
vegna þess að- fjölskyldurnar hafa
engu getað ráðið um þessa fram-
vindu; Heimskulegt vegna þess að
það kæmi um langa framtíð í veg
fyrir að íslendingar nýti sér þá
möguleika sem þrátt fyrir öll áföllin
finnast í loðdýrarækt.
Höfundur er loðdýrabQndi að
Kvistum í Ölfushreppi.

&
BILASALAN
hf.
V
Hyrjarhöfða 4.
9
Hrafn Sturluson,
sölumaður
Vantai allar geiðii bila á skrá.
500 m2 innisalui, upphitað átlplan.
Brosið breikkar í betri bíl!
Sími 673000
Magnús Magnússon,
sölumaður
VERSLUNARMANNAHELGIN
á Hótel Örk
Stórglæsilegur helgarpakki i boöi.
Leittió nánari upplýsinga í síma »8-34700.
Kaffiiilaóborð sunnudag og mánudag.
Verió velkoniin
hOtel
ODK
Breióumörk f c, Hvcragcrói, s. 98-34700.
Mikið úrval gastækja
( Olísbúðinni færðu gastæki í ferðalagið, tjaldvagninn,
hjólhýsið, húsbílinn, bátinn og sumarbústaðinn. Mikið
úrval af gasofnum, gaseldavélum gaslömpum, jafnvel
gasísskápum. Einnig tengihluti fyrir gaslagnir. Hafðu
samband og fáðu allar upplýsingar hjá fagmönnunum
á staðnum.
11
búðin
Vagnhöfða 13, Sími 91-672324