Alþýðublaðið - 26.10.1920, Qupperneq 1
G eíið át a£ Aiþýðuflokknum.
1920
Þriðjudagina 26. október.
246. tölubt.
lennmgin og byltingin.
Vandræðamál Sigurd Ibsens.
Eftir Eugene Olaussen.
(Frh.).
Þegar Ibsen hefir fallist á rétt-
mæti þess, að handavinnumenn
Éru óáaægðir með núverandi þjóð*
íélagsmisrétti, segir hann:
,Þetta þjóðfélagsskipulag er ó-
íéttlátl, hjá þvf verður ekki kom-
ist að viðurkenna það. Og það
rnundi skilyrðislaust vera ótækt,
®f það eingöngu væri undir rétt-
lætinu komið. En það er eitt ab
íiði. sem vegur á móti tillitinu til
réttiætisins, nefnilega tillítið til
tnenningarinnar, og þegar velja á
wilii þessa tvens, þá kemur að
l>ví sem eg kalla þjóðfélagsleg
vandræði."
Hér er þá komið að kjarna
wáisins Ibsen heldur fram þeim
söguskilningi, að þrælahaldið, léns-
herralifnaðurinn og daglaunavinna
auðvaldsfyrirkomulagsins hafi ver-
ið nauðsynlegt af tilliti til menn-
iagarinnar. Veldi menningarinnar
grundvallist á óborgaðri vinnu og
þjóðfélagsmeinum. Fjöldinn verði
^ð viana við sult og seyru, ófrelsi
°S berjast vonlausri baráttu, til
þess að örfáir menn geti helgað
sig listum og fögrum störíum vís-
iadanna. — Gott og vel, eg er
Í>ví sammála að menningin eigi
fót sína að rekja til gróðans af
vianunni, sem tekinn hefir verið
frá handa- og andans verkamönn-
En maður verður líka að
£æta þess, að það er aðeins lítill
hluti af gróðanura. Hversu mikill
-'hluti' er ekki étinn upp og sóað
hinum drotnandi stéttum, sem
engan skerf leggja til menningar-
iflnar ?
Og hvernig hefir ekki farið fyr-
þeim ríkjum, sem bygðu ham-
ln6ju sína og menningu sína á
vesaldómi, sulti, úttaugun, tárum
°2 örvæntingu miljónanna? —
Hvernig fór fyrir Egyptalandi, A-
þenu, Róma og Karþago? Og
hvernig fór síðar fyrir lénsherra-
veldunum evrópisku — fyrir Frakk-
landi Ludviks XVI. og Rússlandi
Ntkulásar Il.i Það er stöðugur og
sfendurtekinn dómur í rás viðburð
anna, að ekkert rfki getur staðist
á slíkum grundvelli.
Þó við nú gætutn hugsað okk-
ur, að gríska og rómverska ríkið,
Ítalía á renesancetímunum og
Frakkland á upplýsingartímunum
0. s. frv. hefðu samanstaðið af
frjálsum mönnum, sem unnið heíðu
í sameiningu undir kommúnisma
— er það þá óhugsandi að við
samt sem áður hefðum haft gríska
stílinn á listaverkum og húsum,
Péturskirkjuna og dómkirkjuna f
Milano, Rafael og Fernardo, Vol-
taire og Diderot o. s. frv. ? Þurfti
endilega að draslast með hina ger-
spiltu rómversku auðmenn, og
skækjurnar hans Ludvfks XIV,
til þess að menningin gæti stað-
ist. Er hinn skrautgjarni páfi A1
exander ÍV. og sonur hans Cæsar
Borgia, hirð þeirra og öll auð-
mannahalarófa þeirra tíma alt sam-
an nauðsynlegt til þess að „Mona
Lisa“ og „Hin s'xtinska Madonna*
gætu orðið til. Ætli kommúnistiskt
ríki hefði ekki alveg eins getað
alið Rubens og Rembrandt, þó
ekki hefði fylgt þeim herskari af
ístrupjökum og fyllirútum borg-
aranna.
Það held eg víst!
En eg verð Ifka að taka það
fram, að jafnvel þó þetta væri
rangt — þá getur enginn maður
varið það, að byggja menninguna
á þjáningum annara manna. Hið
ýagra andlit „Mona LisaH, og hið
leyndardómsfulla bros hennar, er
ekki eins fagurt og sultargrátur
hungraðs ungbarns er ógurlegur.
Ef kvæði Keats og annara stór-
skálda gætu ekki orðið til án hinn-
ar djöfullegu þrælkunar barna í
námum og verksmiðjum og víðar
— þá er betra að vera án þeirra!
(Frh.)
€rlettð sfmskeytL
Khöfn, 25. okt.
Ócirðir og verkföll í Rúmenín.
Sfmað er frá Búkarest að járn-
brautarmenn hafi nýlega borið
fram mjög frjálslyndar kröfur og
hótað allsherjarverkfalli. Stjórnin
vfsaði þeim á bug og kvaddi her-
skylda járnbrautarmenn til vopna,
og hófst þvínæst allsherjarverk-
fall á laugardaginn. Landinu Iýst
í hernaðarástandi. Ritskoðun hafin.
Húsum verkalýðsfélaganna lokað.
Allsherjarverkfallið aðeins að nokk-
uru leyti.
Eina morði fleira á samvizknnni
Sfmað er frá London, að borg-
arstjórinn í Cork sé nú látinn.
Hernaðarstefna Frakka.
Símað er frá París, að hernað-
arráðherrann sé fyrst um sinn and-
vígur því að herbúnaður sé mink-
aður.
D’Annnnzio biður Lenin
hjálpar.
Símað er frá Róm, að blaðið
„Avanti“ segi, að d’Annunzia
hafi beðið Lenin um að hjálpa
sér um fé og efni.
Slys í fxreyjun.
4 menn drukna.
x. október skeði það höruiulega
slys í Færeyjum, að pósturinn til
Vogeyjar druknaði ásamt þremur
farþegum, tveimur karlmönnum
og einum kvenmanni. Er talið
líklegast, að báturinn hafi koll-
siglt sig á leiðinni milli Vestmanna-
hafnar og Vogeyjar. Daginn eftir
varð samskonar slys á Breiðafirði
vestra, eins og menn rekur minni
til.