Morgunblaðið - 14.10.1989, Síða 10

Kjaraskerðingin verður hjá
fólki með miðlungstekjur
eftirHalldór
Blöndal
Nú hefur frumvai'p til fjárlaga
verið lagt fram á Alþingi. Eg
ætla að gera einn þátt þess að
umræðuefni, af því að hann er
lýsandi fyrir viðhorf fjármálaráð-
herra og ríkisstjórnar Steingríms
Hermannssonar til iaunafólks,
sem hefur miðlungstekjur og góð-
ar tekjur.
í greinargerð frumvarpsins eru
þær breytingar tíundaðar, sem nú
á að gera á tekjuskatti launafólks:
1. „Að barnabætur verði í ríkari
mæli tekju- og eignatengdar,
þannig að þær komi fyrst og
fremst í hlut iágtekjufólks." Þetta
þýðir á mæltu máli, að fyrir dyrum
stendur að lækka barnabætur hjá
öllum þorra foreldra. Oft er það
svo, að báðir foreldrar vinna úti,
en í skattalögum er sá kostnaður,
sem siíku heimilishaldi fylgir, ekki
frádráttarbær. Slíkir foreldrar
kallast ekki „lágtekjufólk" og fá
því skertar barnabætur.
Ég minni einnig á, að barna-
bætur voru hækkaðar verulega,
þegar söluskattur var lagður á
matvæli. Samkvæmt frumvarpi til
fjárlaga mun reikningurinn yfir
daglegar þarfir heimilanna hækka
frá næstu áramótum, með því að
virðisaukaskattur verður 26%, en
dregið verður úr niðurgreiðslum.
Það er ekki ætlunin að standa við
fyrirheit um að halda því niður-
greiðslustigi, sem dugir til þess
að verð á dilkakjöti, mjólkui-vör-
um, innlendu grænmeti og fiski
lækki um 10% frá áramótum.
2. „Að hækka skatta á fólki með
háar tekjur með því að hækka
tekjuskattshlutfall og persónuaf-
slátt,“ segir í greinargerð frum-
varpsins. Um síðustu áramót var
tekjuskatturinn hækkaður úr
35,2% í 37,74%. Á næsta ári verð-
ur hann kannski 40%, síðan kem-
ur 4% greiðsla í lífeyrissjóð og 1%
í stéttarfélagsgjald. Þá er stað-
greiðsluskatturinn orðinn 45%, en
þetta dugir ekki Ólafi Ragnari
Grímssyni og ríkisstjórn
Steingríms Hermannssonar. Enn
segir í greinargerð:
3. „Að komið verði á sérstöku
skattþrepi á háar tekjur." Og þá
fer staðgreiðsluskatturinn ásamt
launatengdum gjöldum bráðlega
að verða 55—60% og hlýtur að
taka til miðlungstekna. Að öðrum
kosti hefðist ekkert upp úr því að
eyðileggja staðgreiðslukerfið, eins
og það er núna, í einu þrepi og
einfalt í framkvæmd. Ef hug-
myndirnar um tvö skattþrep verða
að veruleika koma þær t.d. þungt
niður á sjómannastéttinni.
Enn er ekki öll sagan sögð.
Ríkisstjórnin ætlar að skattleggja
sparifé, sem er meira en hæpið,
— það gengur glæpi næst eins og
nú er ástatt í þjóðfélaginu, erlend-
ar skuldir eru vaxandi og sam-
dráttur í atvinnulífi. Slík skatt-
lagning hlýtur að framkalla
hækkun vaxta. Og því skyldi
Halldór Blöndal
„Þetta þýðir á mæltu
máli, að fyrir dyrum
stendur að lækka
barnabætur hjá öllum
þorra foreldra.“
maður halda, að ríkisstjórnin
reyndi að mæta því með því að
vaxtagreiðslur launafólks yrðu
frádráttarbærar. Það á að vísu
að gera, en með sömu takmörkun-
um og áður. Fólkið, sem fær skert-
ar eða engar barnabætur, en á
þó að bera hærri tekjuskatt en
áður og á ekki rétt á félagslegum
íbúðum, verður að bera skuldir
sínar án nokkurs vaxtafrádráttar.
Því eru í raun allar bjargir bann-
aðat', — því dugir ekki einu sinni
að reyna að afla ntikilla tekna
með mikilli vinnu, af því að eftir-
tekjan rennur í of ríkum mæli i
ríkissjóð. Nema viðkomandi geti
skotið tekjum undan skatti og
auðvitað verður meir unt það en
áður, þegar skattheimtan hefur
snúist upp í arðrán.
Það getur enginn orðið hissa á
því, þótt vel menntað fólk á besta
aldri kjósi að leita af landi brott,
eins og nú standa sakir. Við lesum
líka um það í blöðunum, að
straumurinn liggur þangað. Og
við verðum að sætta okkur við
það í bili. Síðan verður enginn
leikur að taka við, en það kemur
að því. Og brátt mun straumurinn
snúast við og fólkið hvet'fa til síns
heima, sem nú kýs að vera erlend-
is um stundarsakir.
Höfundur er alþingismaður
Sjálfstæðisflokks fyrir
Norðurlandskjördæmi eystra.
Til greinahöfunda
Aldrei hefur meira aðsent eftii
borizt Morgunblaðinu en nú og
því eru það eindregin tilmæli
ritstjóra blaðsins til þeirra, sem
óska birtingar á greinum, að
þeir stytti mál sitt mjög. Æski-
legt er, að greinar verði að jafn-
aði ekki lengri en 2-3 blöð að
stærð A4 í aðra hverja línu.
Þeir, sem óska birtingar á
lengri greinum, verða beðnir um
að stytta þær. Ef greinahöfundar
telja það ekki hægt, geta þeir
búizt við verulegum töfum á birt-
ingu.
Minningar- og
afmælisgreinar
Af sömu ástæðum eru það ein-
dregin tilmæli ritstjóra Morgun-
blaðsins til þeirra, sem rita minn-
ingar- og afmælisgreinar í blaðið,
að reynt verði að forðast endur-
tekningar eins og kostur er, þegar
tvær eða fleiri greinar eru skrifað-
ar um sama einstakling. Þá verða
aðeins leyfðar stuttar tilvitnanir í
áður birt ljóð inni í textanum.
Almennt verður ekki birtur lengri
texti en sem svarar einni blaðsíðu
eða fimm dálkum í blaðinu ásamt
mynd um hvern einstakling. Ef
meira mál berst verður það látið
bíða næsta eða næstu daga.
Ræður
Töluvert er um það, að Morgun-
blaðið sé beðið um að birta ræð-
ur, sem haldnar eru á fundum,
ráðstefnum eða öðrum manna-
mótum. Morgunblaðið mun ekki
geta orðið við slíkum óskum nema
í undantekningartilvikum.
Ritstj.
21150-21370
LÁRUS Þ. VALDIMARSSON framkvæmdastjóri
KRISTINN SIGURJÓNSSON, HRL. LÖGG. FASTEIGNASr
Nýjar eignir á fasteignamarkaðnum:
Úrvalsíbúð - frábært verð
5 herb. íbúð á 1. hæð í Seljahverfi. 3 svefnherb., stór skáli, tvöf.
stofa. JP-innr. Sólsvalir. Sérþvottahiis og -búr við eldhús. Nýlegt park-
et. Góð geymsla í kj. Bílhýsi með sérgeymslu fyrir hvert bílastæði.
Verð aðeins kr. 6,7 millj.
Skammt frá Háskólanum
endurnýjuð 4ra herb. hæð 101,7 fm nettó í þríbhúsi. Sérhiti. 3 góð
svefnherb. með innb. skápum. Sólsvalir. Skuldlaus. Laus strax.
Á útsýnisstað í Garðabæ
5 herb. sólrík efri hæð 131 fm í tvíbhúsi. Allt sér. Góður bílsk. Rækt-
uð lóð. Skipti möguleg á 3ja herb. íbúð í Garðabæ með bílsk.
Ódýr íbúð í gamla Austurbænum
4ra herb. á 3. hæð 76,1 fm í reisulegu steinhúsi. Parfnast málningar.
Skuldlaus. Laus strax. Verð aðeins kr. 4,5 millj.
Við Sundin blá
Stórt og vandað parhús í norðanverðum Laugarásnum. Útsýnisstað-
ur. Skipti mögul. á minna húsnæði t.d. sérhæð miðsvæðis í borginni.
Bjóðum ennfremur til sölu
4ra herb. íbúðir við: Lynghaga - Dalaland - Hraunbæ - Langhoitsveg
- Álfheima og Sporhamra. Vinsamlegast leitið nánari upplýsinga.
Opið í dag laugardag
kl.10.00tilkl. 16.00. ________________________________
Fjöldi fjársterkra kaupenda. FAST EIGNASAL AH
LAUGAVEGi SIMAR 21150-21370
ALMENNA
feMMiEáD
Umsjónarmaður Gísli Jónsson 508. þáttur
Ég hef þennan þátt á ákalli
til fréttamanna. í 'guðanna bæn-
um hættið þið að segja og skrifa
„taka yfir“ (e. take over) í stað-
inn fyrir að taka við (stjórn-
inni), taka völdin og þvílíkt.
Hin ósköpin, „taka yfir“, hafa
verið svo uppivöðslusöm í frétt-
um undanfarið, að hroll setur
að mér. Ég þykist þó vita að
flestir fréttamenn séu andvígir
erlendri mengun í máli okkar.
Annað er líka. Ég á við of-
notkun orðsins umhverfi, vafa-
lítið fyrir erlend áhrif (sæ. miljö,
fr. og d. milieu). í dagblaði um
daginn mátti sjá fyrirsögnina:
Rekstrarumhverfí fyrirtækja
á Akureyri. Þetta er ekki fínt.
Þetta væri á íslensku rekstrar-
skilyrði. Greinin hófst svo á
orðunum: „Maður í fyrirtækja-
rekstri á Akureyri segist þurfa
að borga ...“ Þetta er fátæklegt
mál, útlenskulegt og böngulegt.
Betra væri: Maður, sem rekur
fyrirtæki á Akureyri, o.s.frv. En
miklu best væri þó: Atvinnurek-
andi á Akureyri segist þurfa
að borga .. . Með þessu móti
losuðu menn sig við óþörf orð
og stíllinn yrði myndarlegri og
bæri ekki ofkeim af öðrum tung-
um.
★
Matthías Eggertsson í
Reykjavík sendir mér klippu úr
helgarblaði Þjóðviljans um
miðjan september og merkir við
þessa klausu:
„Hannes Hlífar Stefánsson
sem aðeins er 17 ára gamall
hefur þegar öðlast mikla
reynslu, tefldi í vetur og vor á
sterkum mótum í New York og
Moskvu. Hann er án efa einn
mesti vonarpeningur okkar.
Tapskák hans í 1. umferð fyrir
Tómasi Björnssyni vekur því
nokkra athygli.“
Ég geri fastlega ráð fyrir að
Matthíasi mislíki hér notkun
orðsins vonarpeningur, og
sama er að segja um mig. Sam-
kvæmt minni málskynjun er
vonarpeningur alls ekki sá sem
miklar vonir eru bundnar við. í
Orðabók Menningarsjóðs er
skilgreiningin á vonarpeningi
þannig: „e-ð sem lítils er að
vænta af; e-ð sem brugðið getur
til beggja vona um“. Og í Blönd-
al: „Menneske ei. Dyr, om hvis
Fremtid godt kan haabes, men
intet sikkert udsiges: Þar sem
hann var þá enn fullkominn
vonarpeningur á 5. aldursári
(Eimr. XIV. 182); þú áttir ekki
að leyna mig þess, að hún
(D : kýrin) var gallagripur og
vonarpeningur." Síðari tilvitn-
unin er tekin úr leikriti eftir
Þorstein Egils(s)on. Hólið, sem
átt hefur að vera um Hannes
Hlífar, hefur því snúist upp í last.
~k
Inghildur austan kvað:
Við dásemdir lífsins hér dvínar sorg,
það er duflað og skálað við Rínartorg.
Svo ríkt er það gaman
að gleðjast hér saman,
að enginn fer viljandi úr Vínarborg.
★
Við vorum rétt áðan að velta
fyrir okkur orðinu vonarpen-
ingur. Von var áður vón og í
eldgamla daga ván. Tökum hér
eina miðaldavísu úr Maríukvæði
(einu af mörgum);
„þú ert það æðsta yndi
sem englakóngurinn gaf.
Hver þann harminn fyndi,
að huggaðir eigi af,
nema eg hrygg, er heit á þig,
verlaus kvinnan? Vón mín sæt,
viltu ei heyra mig?“
Hér er ekkja, sem týnt hefur
syni sínum, látin tala við Maríu
mey, „hina æðstu guðsgjöf".
Ilún spyr hver hefði nokkru sinni
reynt 'slíkan harm, að María
huggaði manninn ekki af hon-
um. En konan segist vera hrygg
og hefur enn ékki verið bæn-
heyrð. Hún kallar Maríu yndi
og sæta .von sína og spyr hvort
hún vilji ekki (bæn)heyra sig.
Þótt'orðin von og yndi séu ekki
mjög lík nú, eru þau náskyld.
Gamla myndin ván var í fjórðu
hljóðskiptaröð við *vun, sem
best sést í þýsku Wunder
(= undur), wunderbar
(= undursamlegur) o.s.frv.
Svipað er þetta í ensku wonder,
því að hvorki Þjóðverjar né Eng-
iendingar höfðu sið áa okkar,
að fella niður v (w) á undan
varamynduðum sérhljóðum, eða
kringdum, eins og t.d. u og o.
En við segjum ekki *vunaður,
*vuna, *vunna og *vyndi, held-
ur unaður, una, unna og yndi.
Margt mætti tína hér til enn,
svo sem unað (hvk.), unun og
sérheitin Una, Unnur (bæði
karik. og kvenk.) og Unnar.
Óðinn nefndist t.d. bæði Unnur
og Unnar. Þá má bera saman
þýska orðið Wunsch og okkar
ósk sem merkja hið sama og
samsvara hvort öðru.
V féll hins vegar ekki niður
hjá okkur á undan gleiðum sér-
hljóðum (ókringdum), og þess
vegna hélst v-ið í ván og þegar
ván breyttist svo í vón og síðar
á von, var gamla brottfallslög-
málið úr gildi fallið. Af ván var
myndað með i-hljóðvarpi orðið
vænn og ýmsar samsetningar
af því, og sagnirnar að vænta
og vona eru náttúrlega sam-
bærilegar að uppruna og merk-
íngu. Þessi orð, sem nú hafa
verið nefnd, gætu svo verið eitt-
hvað skyld orðinu vinur og heiti
þess goðkynjaða ættflokks sem
nefndist Vanir, og hver veit
nema glitti í latnesku ástargyðj-
una Venus einhvers staðar á bak
við allt saman?
★
Sigurðut' Helgason stærð-
fræðingur í Belmont í Massa-
chusetts, tryggur lesandi þáttar-
ins, hefur sent umsjónarmanni
hlýlegt bréf sem hann þakkar
kærlega fyrir.
Auk þess leggur Kristján
skáld frá Djúpalæk til að í stað-
inn fyrir útlenda orðið nostalgia
höfum við þátíðarþrá á
íslensku. Umsjónarmanni líst
mætavel á þessa tillögu.