Morgunblaðið - 27.10.1989, Side 10
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 27. OKTÓBER 1989
Þorsteinn og línu-
ritið dularfulla
eftir Ragnar Arnalds
Laugardaginn 21. okt. sl. birtist
í Morgunblaðinu grein eftir Þor-
stein Pálsson, sem nefndist Um
„ga-ga“ málflutning. Greininni
fylgdi línurit ásamt myndum af
fimm fyrrv. og núver. fjármálaráð-
herrum. í þessari grein fullyrðir
Þorsteinn, að línuritið sýni, að
„verulegur ríkissjóðshalli fór að
myndast í tíð Ragnars Arnalds á
árunum 1982-83.“
Línuritið mun upphaflega ættað
frá Ólafi Ragnari en verður að telj-
ast óskilgetið afkvæmi Þorsteins,
sem bætti inn á það þverstrikum
og skýringum frá eigin btjósti. Úr
varð hinn mesti vanskapnaður. I
sjónvarpsumræðum á Alþingi sl.
mánudagskvöld kallaði ég línurit
þetta fölsun og vil nú rökstyðja þá
fullyrðingu fyrir lesendum Morgun-
blaðsins.
Tvöfaldur misskilningnr
Línuritið eins og það kom frá
Ólafi Ragnari sýnir ekki tekjur og
gjöld ríkisins á þessum áratug og
átti ekki að gera það, heldur er það
byggt á þeirri tilbúnu forsendu, að
tekjur á móti gjöldum 1980 séu
100:100, þ.e. tekjur og gjöld hafi
verið sama stærð. Fæstir átta sig
á þessu við fyrstu sýn. Raunveru-
leikinn er hins vegar sá, að 3,7%
afgangur var hjá ríkissjóði þetta
ár. En þetta veldur því, að á næsta
ári er tekjulínan neðan við gjaldalín-
una. Samkvæmt því gætu menn
haldið í fljótu bragði, að það ár
hafi verið halli. En svo var ekki.
Árið 1981 var líka afgangur, sem
nam 2,9%.
Forsenda línurit^jns veldur því
síðan, að þriðja árið slefa tekjurnar
rétt yfir útgjöldin, en í raun og
veru var þá stærsti afgangur hjá
ríkissjóði um langt árabil eða 9%.
Þessi óvenjulega uppsetning á
línuritinu hefur sjálfsagt ruglað
Þorstein í ríminu, annars hefði varla
hvarflað að honum að kenna mér
um, hversu mjög hefur hallað á
ógæfuhliðina á seinni árum. Því að
staðreyndin er sú, að öll árin
1980—82 var mikill afgangur hjá
ríkissjóði, að meðaltali 5,2%, sem
væri alls á mælikvarða ljárlaga
1989 um 12 milljarðar króna.
Hitt er svo annað mál, að árið
1983 var útkoman ekki nógu góð.
Stjórnarskipti urðu í kjölfar kosn-
inga í apríl það ár. Þá breytti ný
ríkisstjórn ijárlagadæminu í grund-
vallaratriðum. Því ætti að vera aug:
ljóst, að endanleg, útkoma þess árs
getur ekki skrifast á minn reikning,
eins og Þorsteinn reynir þó að gefa
í skyn. En hann gengur enn lengra.
Stor númer
Verslunin eropin
frá kl. 16-18 og
laugard.frá kl. 10-14.
Fáið ókeypis lista.
Sími 62 23 35.
MANDA
Baldursgötu 32.
„Á síðari árum hefur
halli ríkissjóðs aukist
enn frekar. Auðvelt er
að sýna fram á, að þessi
þróun stafar fyrst og
fremst af því, að fjár-
málaráðherrar Sjálf-
stæðisflokksins, Albert
og Þorsteinn, voru iðnir
við að minnka tekjurn-
ar með ýmiss konar
skattalækkunum, án
þess að gjöld væru
skorin niður á móti.
Þessi stefna setti ríkis-
sjóð á hvolf.“
Línurit þetta, sem var sameiginlegt afkvæmi Þorsteins Pálssonar
og Ólafs Ragnars, gefur sér 100 sem forsendu bæði fyrir tekjur og
gjöld 1980. En af því það ár var í raun 3,7% afgangur, ætti tekjulín-
an öll að lyftast sem því nemur, ef það væri til marks um raun-
verulegar tekjur og gjöld. Punktar línuritsins miðast við miðju hvers
árs og strikin ættu því öll að færast verulega aftur á bak í tímanum
(til vinstri).
Með villandi þverstrikum, sem hann
færir inn á línuritið skrifar hann
mig fyrir rekstri ríkissjóðs næstum
ári lengur en ég var fjármálaráð-
herra.
Misskilningur Þorsteins liggur í
þvi, að línurnar á upprunalegu
teikningunni eru dregnar milli
punkta sem tákna tekjur og gjöld
hvers árs. Siðan dregur hann
þverstrik, sem eiga að tákna
tímabil ríkisstjórna en velur þeim
stað, eins og útkoma ársins liggi
fyrir í ársbyijun. Þetta er reyndar
svo fáránlegt, að varla þarf að
ræða það nánar. Ef Þorsteinn vill
aðskilja tímabil ríkisstjórna inn á
þessu línuriti verður hann annað-
hvort að láta punktana merkja árs-
lok eða miðju hvers árs. í fyrra til-
vikinu ættu þá þverstrikin að fær-
ast aftur á bak í tímanum (til
vinstri) um eitt og hálft ár en í
síðara tilvikinu um tæpt ár.
Hvað um árið 1983?
En skoðum nánar útkomu ársins
1983. Samkvæmt ríkisreikningi
kom árið 1983 út með um 1.400
millj. kr. halla. Það er sú tala sem
almennt er miðað við í línuritum.
Þessi tala er þó mjög villandi.
Inni í þessari tölu er gjaldfærsla
vegna yfirtöku Landsvirkjunar á
byggðalínum að upphæð 984 millj.
kr. Þessi gjaldfærsla var ekki í fjár-
lögum. Ekki fór heldur ein einasta
króna úr ríkissjóði vegna þessa
máls nema á pappírnum. Hún var
bókhaldslegt uppgjör fyrir liðinn
tíma, allt að tíu ár aftur í tímann
og stærsta part upphæðarinnar má
rekja aftur til ríkisstjórnar Geirs
Hallgrímssonar frá árabilinu
74—78. Ný ríkisstjórn ákvað að
færa hana alla á einu bretti á þetta
ár, 1983.
í skýrslu fjármálaráðuneytis frá
29. júní 1984 er viðurkennt að raun-
veruleg afkoma ársins 1983 hafi
verið neikvæð um 369 millj. kr.,
þegar þessi óvenjulega gjaldfærsla
er undanskilin að viðbættum 82
millj. kr. af svipuðum toga,. sem
tengjast uppgjöri vegna Vest-
mannaeyj agossins.
Að öðru leyti stafaði hallinn árið
1983 af ákvörðunum um ný út-
gjöld, sem ný stjórn tók, eftir kosn-
ingarnar vorið 1983: 405 millj. kr.
var ákveðið að vetja með aukafjár-
veitingu í mildandi aðgerðir, um
leið og hætt var að verðtryggja
laun, auk þess voru niðurgreiðslur
auknar um 194 millj. umfram upp-
hæðir fjárlaga, 30 millj. fóru í tolla-
lækkanir og álag á ferðagjaldeyri
var afnumið, en það kostaði ríkis-
sjóð 50 millj. Lækkun tekjuöflunar
í vegasjóð kostaði ríkissjóð 120
millj. kr. Alls var um að ræða nýjar
ákvarðanir, sem kostuðu ríkissjóð
800 millj. kr. Þá eru ótaldar al-
mennar aukafjárveitingar út af
ýmsum smærri málum og vegna
verðlagsbreytinga.
Af þessum tölum ætti að vera
fullljóst, að ákvarðanir nýrrar ríkis-
stjórnar áttu mestan þátt í því, að
árið 1983 kom út með halla og
þessi þróun var mér algerlega óvið-
komandi.
Hvað setti ríkissjóð á hvolf?
Á síðari árum hefur halli ríkis-
sjóðs aukist enn frekar. Auðvelt er
að sýna fram á, að þessi þróun
stafar fyrst og fremst af því, að
íjármálaráðherrar Sjálfstæðis-
flokksins, Albert og Þorsteinn, voru
iðnir við að minnka tekjurnar með
ýmiss konar skattalækkunum, án
þess að gjöld væru skorin niður á
móti. Þessi stefna setti ríkissjóð á
Rekstrarafkoma Ríkissjóös
(rekstrargrunnur, hlutfall af vergri landsframleiðslu)*
Hlutfall af VLF
* Ríkisreikningur 1975—1988. Tölur eftir 1980 leiðréttar fyrir yfir-
töku raforkuskulda o.Q. Athuga ber að hér eru hlutfallstölur miðað-
ar við landsframleiðslu, en í grein Ragnars við heildarútgjöld ríkis-
sjóðs.
hvolf. Auk fyrstu tekjuskerðingar-
innar, sem ég hef þegar nefnt og
varðaði tolla og ferðagjaldeyri má
minna á mikla lækkun bankaskatta,
mikla lækkun á tekjusköttum at-
vinnurekstrar með ýmiss konar frá-
dráttarheimildum, lækkun skatts á
skrifstofu- og versiunarhúsnæði og
stórfellda tollalækkun vorið 1986,
m.a. á bifreiðum, en þessi lækkun
ein sér hefur kostað ríkissjóð árlega
yfir 2000 millj. kr. á núverandi
verðlagi.
Ég efast ekki um, að meðal les-
enda Morgunblaðsins eru fjölmarg-
ir, sem glöddust yfir þessum skatta-
lækkunum. En hljóta ekki allir að
skilja, að séu útgjöldin ekki lækkuð
samsvarandi, verður gleðin skamm-
vinn; þetta var aðeins frestun á
skattgreiðslum. Fyrr eða síðar
verða skattgreiðendur að borga
brúsann og þá með vöxtum og
vaxtavöxtum, sem eiga nú mestan
þátt í, að enn er halli á ríkissjóði
þrátt fyrir að skattar hafi aftur
hækkað.
Undanfarnar vikur hef ég heyrt
það endurtekið aftur og aftur í
fréttum sjónvarps og útvarps og í
ýmsum blöðum, að halli hafi verið
á ríkissjóði allan þennan áratug.
Ég hef ekki nennt að elta ólar við
þessar sögufalsanir. En líúuritið
hans Þorsteins sló allt útí Ég held,
að fyrir framtíðina sé afar óheppi-
legi, að sú blekking festi endanlega
rætur í huga stjórnmálamanna og
tjölmiðlamanna, að alltaf hafi verið
halli á ríkissjóði hjá öllum ríkis-
stjórnum. Það er ekki heppilegt
veganesti fyrir ríkisstjórnir á kom-
andi árum.
Höfundur er fyrrverandi
fjármálaráðherra.
___________Brids_____________
ArnórRagnarsson
Tafl- og bridsklúbburinn
Fimmtudaginn 2. nóv. hefst baro-
meter-tvímenningur hjá TBK. Spilað
er í glæsilegum sal iðnaðarmanna í
Skipholti 70. Skráning og upplýsingar
hjá Sigurjóni í síma 83802 eða Bem-
harði í síma 36956. Spilað er á fimmtu-
dögum kl. 19.30.
Bridsfélag Breiðholts
Nú stendur yfir hraðsveitakeppni
félagsins. Staða efstu sveita eftir tvö
kvöld er þessi:
Guðmundur Baldursson 1065
BaldurBjartmarsson 981
Eiður Guðjohnsen 966
Tryggvi Þór Tryggvason 933
Magnús Þorkelsson 929
Hraðsveitakeppninni lýkur næsta
þriðjudag. Þriðjudaginn 7. nóvember
hefst barometer. Skráning er hafin, hjá
Hermanni í síma 41507 og Baldri í síma
78055. Spilað er í Gerðubergi kl. 19.30
stundvíslega.
Bridsdeild Skagfirðinga
Að loknum 20 umferðum af 25 í
haustbarometer félagsins er staða efstu
para þessi:
Hannes R. Jónsson —
Sveinn Sigurgeirsson 236
Ari Konráðsson —
Kjartan Ingvarsson 173
Steingrímur Steingrímsson —
Örn Scheving 96
Sveinn Þorvaldsson — ■
Sveinn R. Eiríksson 96
Lárus Hermannsson —
Óskar Karlsson 84
Björn Þorvaldsson — •
Jóhann Gestsson 80
Efstu skorir sl. þriðjudag fengu eftir-
talin pör:
Frímann Frímannsson —
Jón Björnsson 84
Hildur Helgadóttir —
Karólína Sveinsdóttir 77
Jóhannes Guðmannsson —
JónViðar Jónmundsson 55
Steingrímur Steingrímsson —
Örn Scheving 47
Haustbarometerkeppninni lýkur
næsta þriðjudag, en annan þriðjudag,
7. nóvember, hefst stutt Butler-
tvímenningskeppni, 2-3 kvöld. Að henni
lokinni hefst svo aðalsveitakeppni fé-
lagsins.
Skráningu í Butler-tvímenninginn
annast Olafur Lárusson í s. 16538 og
Hjálmar S. Pálsson í s. 76834.
Bridsfélag Reykjavíkur
Hörkukeppni var um efstu sætin í
barometerkeppni BR sem lauk sl. mið-
vikudag. Aðalsteinn Jörgensen og Jón
Baldursson sigruðu þrátt fyrir frekar
slakt gengi í síðustu umferðunum en
þeir áttu góðar fyrningar frá fyrri
umferðum sem dugðu þeim til sigurs:
Lokastaðan:
Aðalsteinn Jörgensen —
Jón Baldursson 517
ísak Örn Sigurðsson —
HrannarErlingsson 497
Hörður Amþórsson —
Símon Símonarson 474
Öm Arnþórsson —
Guðlaugur R. Jóhannsson 444
Hrólfur Hjaltason —
Ásgeir Ásbjörnsson 367
Bjöm Eysteinsson —
HelgiJóhannsson 222
Sigurður Vilhjálmssom —
Vilhjálmur Sigurðsson 220
Sverrir Ármannsson —
Helgi Jónsson 209
Jón Þorvarðarson —
Þórir Sigursteinsson 207
Ómar Jónsson —
Guðni Sigurbjarnason 189
Hæsta skor siðasta kvöldið:
Sigurður Siguijónsson —
Júlíus Snorrason 203
ísak Öm Sigurðsson —
Hrannar Erlingsson 146
Björn Arnarson —
Stefán Kalmansson 90
Örn Arnþórsson —
Guðlaugur R. Jóhannsson 89
Hörður Amþórsson —
Símon Símonarson 85
Sverrir Ármannsson —
HelgiJónsson 73
Björn Eysteinsson —
Helgi Jóhannsson 53
Sævar Þorbjörnsson —
Karl Sigurhjartarson 49
Næsta miðvikudag (1. nóv.) hefst
7-kvölda Butler-tvímenningskeppni
með skemmtilegu sniði. Spilin eru gef-
in fyrirfram og allir fá útskrift af spil-
unum í lok hvers spilakvölds. Staðan
er reiknuð út eftir hver 4 spil. Reiknuð
er meðalskor hvers spils og mismunin-
um á skori og meðalskori er breytt í
impa og þeir síðan lagðir saman. Útlit
er fyrir góða þátttöku, yfir 40 pör voru
skráð til leiks sl. miðvikudag. Skráning
er hjá Hauki Ingasyni, hs. 671442, vs.
53044, og Sævari Þorbjömssyni, hs.
75420. Allir eru velkomnir meðan hús-
rúm leyfir. Keppnisstjóri er Agnar
Jörgensson, reiknimeistari er Kristján
Hauksson og tölvugjöf er frá Hug-
búnaði hf.