Morgunblaðið - 05.11.1989, Blaðsíða 16

16 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5. NÓVEMBER 1989
jrjfiAátmVnjg yMAtAIVTA ou
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5. NÓVEMBER 1989
(v R
C 17
Ég tel reyndar að heitu pottarnir
ykkar og sú þjóðfélagslega umræða
sem þar fer fram sé sérstakt félags-
legt fyrirbæri sem full ástæða væri
til að rannsaka. Þar ríkir alveg ein-
staklega skemmtilegt andrúms-
loft.“
— Nú heyrast tvö orð stöðugt
frá heimalandi þínu: „glasnost“ og
„perestrojka“. Þessi orð og Gorb-
atsjov, Sovétleiðtogi, eru nánast
óaðskiljanleg í vestrænum frétta-
flutningi af Sovétríkjunum. Verðið
þið Sovétmenn jafnáberandi varir
við þjóðfélagsleg áhrif þessara orða
í framkvæmd, og við Vestur-
landabúar verðum vör við fregnir
af þeim?
eins og 24 fermetra íbúðarhús-
næði. Davíð sagði þó að það hefði
komið sér á óvart að hlýða á sovésk-
an alþýðukór syngja fyrir Gorbatsj-
ov, einkum eftir að hann hefði feng-
ið þýðingu á boðskap ljóðanna sem
flutt voru. Þau hafa væntanlega
verið þýdd af þér.
Hann sagði að boðskapur annars
ljóðsins hefði verið þessi:
Mikki frændi. Mikki frændi.
Mikki frændi.
Kommúnismi og kjöt fara ekki
saman.
Má ekki fækka kommúnistunum
og ljöiga pylsusölununi?
Hitt ljóðið sagði hann hafa verið
á þessa vegu:
hann miklu vinsælla en það var
fyrir hann.
Nú, auðvitað eru svo fjölmargir
í Sovétríkjunum sem vissu ýmislegt
um ísland fyrir leiðtogafundinn,
einkum þeir sem hafa áhuga á bók-
menntum. Þeir þekkja Laxness og
fornbókmenntir ykkar. Svo þekkj-
um við auðvitað fiskinn ykkar og
ullina.“
Fyrst Valdi er á annað borð far-
inn að ræða hefðbundin leiðindamál
eins og síld og ull, þá tel ég að við
höfum í bili tæmt lista umræðu-
efna. Valdi segir að það geti svo
sem vel verið, en tekur af mér lof-
orð um að láta sjá mig á tónleikum
þeirra Stuðmanna, hvað ég efni
eftir Agnesi Brogadóttur/ mynd: Bjorni
ÞAÐ GERIST ekki á liveijum degi að viðmælandi
Morgunblaðsins líti á blaðamanninn ákveðinn á svip
í miðju viðtali og segi síðan af myndugleik: „Jæja,
nú segi ég ekki orð meir, nema þú komir með mér
að synda.“ Sem betur fer ekki á hverjum degi, því
þá væri lítil orka eftir til greinaskrifa. Maðurinn sem
þetta gerði heitir Vladimir A. Kozlov. Hann er fædd-
ur og uppalinn í Leningrad, en býr nú í Moskvu og
starfar þar sem túlkur og þýðandi. Hann talar lygi-
lega góða íslensku og er hingað til Fróns kominn í
boði Davíðs Oddssonar, borgarstjóra, sem hann túlk-
aði fyrir í Sovétríkjunum í sumar, er Davíð sótti
Sovét heim. Vladimir, eða Valdi eins og fjölmargir
vinir hans og kunningjar hér á landi kalla hann, er
nánast kominn heim, svo ítrekað hefur verið reynt
að bjóða honum hingað til lands. Hann hefúr sem
túlkur unnið með Steingrími Hermannssyni, Halldóri
Ásgrímssyni, Svavari Gestssyni og Ásmundi Stefáns-
syni, er þeir hafa verið í opinberum heimsóknum eða
viðskiptaerindum i Sovét. Auk þess hefur hann verið
ýmsum íþróttahópum og leikhópum iiínan handar.
Hann hefúr ítrekað verið boðinn í heimsókn til Fróns
af þessum inönnum, en aldrei fengið að þekkjast
boðið — ekki fyrr en nú í sumar, þegar Davíð sótti
starfsbróður sinn í Moskvu heim, og bauð Valda hing-
að til lands í kjölfar þeirrar heimsóknar. Ég hitti
Valda að máli og við fengum okkur göngutúr um
hjarta borgarinnar, skoðuðum Tjörnina og mann-
virkið sem þar er að rísa, „ráðhúsið hans Davíðs",
eins og Valdi kallaði það, með áberandi hrifningu í
rómnum, fengum okkur sundsprett í Vesturbæjar-
lauginni og stigum svo trylltan dans í Keisarakjallar-
anum við frábæran undirleik og söng þeirra Stuð-
manna, sem Valdi hafði vingast við í Rússíá, eins og
svo marga aðra. Það var nánast hálfs sólarhrings
törn að taka viðtal við kappann rússneska — orku-
kræf en skemmtileg törn.
'ladimir segir mér að hann
sé fæddur og uppalinn í Leníngrad.
Hann hafi stundað alla sína skóla-
göngu þar. Það sé eftir fyrstu tíu
árin í skóla sem sovésk skólabörn
geti þreytt inntökupróf í sovéska
háskóla og það hafi hann gert. „Ég
hafði alltaf mikinn áhuga á tungu-
málum og bókmenntum, enda hafði
sá’ áhugi verið viðvarandi í fjöl-
skyldu minni um langa hríð. Ég
lærði svglitla frönsku af ömmu
minni, en eftir að ég hóf nám við
háskólann í Leníngrad þá valdi ég
að fara í málvísindadeildina.
Heillaðist af
forníslenskunni
Þá var nýbyijað að kenna nor-
rænu í sérstakri skandinavískri
deild og þar lagði ég stund á norsku.
Við höfðum alveg frábæran próf-
essor við þá deild, sem heitir Mik-
hail Steblin Kamenskij. Hann er
heiðursdoktor við Háskóla íslands.
yfir á rússnesku. Ég hef þýtt tals-
vert af nútímaljóðum og bækur eft-
ir Halldór Stefánsson.
Ég var svo túlkur fyrir Davíð
Oddsson í sumar, þegar hann var
í opinberri heimsókn í Moskvu. Þá
var hann svo elskulegur að bjóða
mér hingað og hér er ég,“ segir
Valdi og hlær við, greinilega hinn
ánægðasti. Hann kemur mér reynd-
ar hvað eftir annað á óvart með
íslenskukunnáttu sinni. Hann er 38
ára gamall, talar 6 mál reiprenn-
andi en segist vera að koma út fyr-
ir Sovétríkin í fyrsta sinn á ævinni.
„Núna er ég að átta mig á þýðingu
íslenska málsháttarins „Heimskt er
heima alið barn“,“ segir Valdi og
hefur greinilega gaman af að slá
um sig með kunnáttu sinni, því
hann getur sýnt fram á enn meiri
þekkingu. Brosir drýgindalega og
segir: „Eða „Margt veit sá er víða
ratar.“ Þýðir það ekki það sama?“
Góði! Kanntu annan betri!
Hann vakti áhuga minn á fornís-
lensku og kenndi okkur þá grein
sem grundvöll að öðrum norrænum
fræðum. Ég heillaðist bókstaflega
af fomíslenskunni. Mér fannst hún
og finnst afar sérkennilegt mál og
athyglisvert. Svo vildi þannig til að
ég fór að vinna sem túlkur með
Skandinövum og íslendingum.
Þetta var að námi loknu og ég var
fluttur til Moskvu, líklega árið
1973.
■Þá var ég fenginn til þess að
vera túlkur fyrir alls konar sendi-
nefndir, eins og frá Alþýðusam-
bandinu, viðskiptasendinefndir og
ýmsa aðila. Síðan þetta var, þá hef
ég starfað sem túlkur þegar tæki-
færi gefast, en svo hef ég einnig
verið að þýða bækur af íslensku
Það era engar ýkjur að segja að
Vladimir tali íslensku svo vel að
erfitt sé að ímynda sér að hægt sé
að tileinka sér málið með þeim
hætti sem hann hefur gert, innilok-
aður í Sovétríkjunum, en engu að
síður er íslenskukunnátta hans
staðreynd. Það var því hálfhlægi-
legt að heyra hann lýsa raunum
sínum af því að sækja dansleiki hér
í borginni, en vinir hans og kunn-
ingjar sem skipta að minnsta kosti
mörgum tugum hafa verið iðnir við
að draga hann á öldurhús og
skemmtistaði um helgar. Hann
sagði mér, hálfundrandi á svipinn,
að hann hefði lent í því (svona eins
og gengur og gerist) að fara að
ræða við ókunnugar stúlkur hér á
„Við finnum að mikil breyting
er að eiga sér stað í Sovétríkjunum.
Það eitt að ég sit hér er mikil breyt-
ing. Margir vinir mínir, sem eru
málfræðingar og túlkar, fá núna
leyfi tii þess að fara til annarra
landa, til dæmis til þess að sækja
málfræðiþing og ráðstefnur, en áð-
ur var þetta allt miklu lokaðra."
Karl Marx, Lenín og Stalín
eru dauðir
— Þú segir að mikið hafi breyst
við tilkomu Gorbatsjovs. Á fundi
nú fyrir skömmu lýsti Davíð Odds-
son, borgarstjóri, heimspkn sinni til
Sovétríkjanna í sumar. Hann sagði
m.a. að hann hefði komið fullur
bjartsýni í aðra heimsókn sína og
talið að hann myndi sjá miklar og
jákvæðar þjóðfélagsbreytingar frá
fyrri heimsókn. Hann hefði á hinn
bóginn orðið fyrir vonbrigðum með
það hvað hlutirnir gerðust ofur-
hægt. Til dæmis sagði hann að
borgarstjórinn í Moskvu hefði sagt
sér að yfirvöld í Moskvu gerðu sér
vonir um að hver íbúi í Moskvu
myndi árið 2000 hafa eins og 4 til
6 fermetra íbúðarhúsnæði. Það
jafngildir því að hver fjögurra
manna fjölskylda hafi til umráða
síðar um kvöldið. Það er skemmst
frá því að segja að maðurinn reynd-
ist grunsamlega vel að sér og fimur
í hinum hefðbundnu, vestrænu
rokk- og tjúttdönsum. En eina skýr-
ing hans á fótmenntinni vestrænu:
„Hvað, heldur þú að við fylgjumst
ekki með í Sovétríkjunum?"
Vladimir flaug héðan af landi
brott í gær, en för hans er ekki
heitið heim á leið til Rússíá, a.m.k.
ekki í bráð. Hann flaug til Kaup-
mannahafnar, þar sem hann hefur
skamma viðdvöl og æfir sig vænt-
anlega í dönskunni sinni, en þaðan
er förinni heitið vestur um haf.
Hann flýgur til vesturstrandar
Bandaríkjanna og mun næstu fjórar
vikurnar dveljast sem gestur Holly-
wood-leikhópa og kvikmyndagerð-
armanna, sem hann hefur verið inn-
an handar í Moskvu, rétt eins og
þeim íjölmörgu íslendingum sem
hann hefur túlkað fyrir, Valdi er
mjög spenntur yfir Ameríkuför
sinni og fullur tilhlökkunar að kynn-
ast Los Angeles. En hann segir:
„Þótt ég fari um allan heim, þá hef
ég alltaf vitneskjuna um að hafa
séð og kynnst því besta - íslandi."
Skyldi hann ekki eiga eftir að fá
glýju í augun af öllum neonljósun-
um í Hollywood?
skemmtistöðum. Þær hafi sumar
spurt sig í miðjum samræðum hvað-
an hann væri. Hann hafi svarað
hreinskilnislega: „Ég er frá
Moskvu." Og þá hafi nú ekki tekist
betur til en svo að fljóðin ungu
hafi sett upp meinhæðin glott í röð-
um og spurt í nöprum tón: „Góði!
Kanntu annan betri!“
Fékk að þiggja heimboð
Davíðs
— Hvernig stóð á því að þú
fékkst að þekkjast boð Davíðs en
ekki allra hinna sem reynt hafa að
bjóða þér?
Áhugi Valda á að ræða slík sov-
ésk kerfismál í botn er áberandi
takmarkaður: „Það veit ég ekki.
Ég fór bara með boðið, sem undir-
ritað var af Davíð Oddssyni og
sendiherra íslands í Moskvu, á
skrifstofuna, sem veitir slík leyfi
og tveimur vikum seinna fékk ég
svo boð um það að ég mætti koma
og sækja vegabréfið mitt. Þetta er
mér auðvitað mikið ævintýri og ég
er Davíð og borgarstjórninni hér
óumræðilega þakklátur fyrir þetta
höfðinglega boð.“
— Hvernig hefur svo verið þekið
á móti þér þann tíma sem þú hefur
dvalið hér í boði Davíðs?
„Ég segi: það skiptir engu máli
hvernig veður er úti. Það er veðrið
hér inni sem skiptir öllu máli,“ seg-
„Kanntu annan
betri!“ segja
í$len$karpgí§-
meyjarrió
Vladiniii1
Iiozlov og neita
að trúa að hann
sé frá Moskvii og í sinnl fyrstu utan-
landsferð. Hann talar íslensku
nánast eins og innfæddur þótt hann
hafi aldrei fyrr hingað
koniið en hefur verið túiliur flestra
íslenskra ráðamanna og sendinefnda
sem heimsótt hafa Sovétríkin
seinni ár
ir Vladimir og bendir á brjóst sér,
„og i íslendingum er mikil sól.“ /
Það liggur við að mann setji hljóð-
an, slík alda þakklætis brýst frá
bijósti Rússans. „Það hefur allt
verið ótrúlegt, hreint ótrúlegt. Það
er búið að fara með mig.um land
allt og sýna mér hvað eina sem
mig hefur dreymt um að sjá. Það
hefur verið farið með mig til Akur-
eyrar, í Mývatnssveit, til Vest-
mannaeyja, um Suðurland, að Þing-
völlum og víðar. Hvar sem ég kem,
þá fæ ég bókstaflega konunglegar
móttökur," segir Valdi og fer
beinlínis hjá sér við slíka samlík-
ingu. „Ég fór til dæmis að skoða
hitaveituna að Nesjavöllum í dag.
Þegar ég kom þangað þá tók stöðv-
arstjórinn á móti rnér og hvað held-
urðu? Rússneski fáninn var þar við
hún! Ég varð bókstaflega orðlauS'
við slíkar heiðursmóttökur.
Ég er búinn að sjá þúsundir’
mynda frá íslandi og heyra ógrynn-
in öll um landið, en ég hafði aldrei
gert mér í hugarlund að landið
væri eins fallegt og það er. Það er
svo stórkostlegt og óvenjulegt, að
allt hefur farið langt fram úr mínum
björtustu vonum. Enda segið þið
íslendingar: Eitt er að heyra, annað
að sjá. Það hef ég sannarlega stað-
reynt að er rétt.“
Kynntist helmingnum í
Moskvu — hinum
helmingnum hérna!
— Ertu búinn að hitta rnarga
þeirra íslendinga sem þú hefur
kynnst í gegnum störf þín sem túlk-
ur í Moskvu?
Vladimir hlær við og segir: „Ég
segi stundum í gríni að ég hafi
kynnst hálfri íslensku þjóðinni í
Moskvu, en hinum helmingnum
hafi ég kynnst á þessum þremur
vikum mínum hér á landi. Viðmót
íslendinga hefur komið mér afar
skemmtilega á óvart. Hvarvetna
mæti ég gestrisni og hlýhug. Ég
hef mikinn áhuga á íþróttum og
einkum sundi. Enda hef ég óspart
notfært mér það að geta synt í einni
perlunni ykkar, Vesturbæjarsund-
lauginni. Starfsfólkið þar er orðið
eins og gamlir og góðir vinir mínir
og einnig fólkið í heita pottinum.
Mikki frændi. Mikki frændi.
Mikki frændi.
Karl Marx, Lenín og Stalín eru
dauðir.
Má ekki grafa þá aðeins dýpra?
Er þetta vísbending um að aukið
frelsi og opnara þjóðfélag í Sovét
komi einkum fram með auknu tján-
ingarfrelsi, en ekki með annarri
þjóðfélagslegri framþróun?
Vladimir hlær við og minnist
greinilega þýðingar sinnar á ljóðun-
um og staðfestir að efnislega hafi
innihaldið verið þetta, en kveðst að
öðru leyti ófús um að tjá sig frekar
um þjóðfélagsbreytingar í Sovét.
— Finnst þér sem þekking sov-
éskrar alþýðu á íslandi hafi breyst
mikið við það að þeir Reagan og
Gorbatsjov höfðu leiðtogafund sinn
hér í Reykjavík fyrir liðlega þremur
árum?
„Já, alveg tvímælalaust. Það vita
núna allir hvar ísland er og hafa
jafnframt einhveija þekkingu um
lífið í landinu. Reykjavík geta sjálf-
sagt velflestir bent á, á kortinu.
Ég er viss um að ísland í augum
Rússa, er einskonar vináttutákn —
einskonar tengiliður milli austurs
og vesturs. Leiðtogafundurinn gerði
það að verkum að Island er eftir
Drífðu
þig með!
Skráðu þig strax
í síma 65 22 12
HRESS
LfKAMSRÆKT CX; IJOS
BÆJARHRAUNI 4
V/KEFLAVÍKURVEG
eftir Puccini
Frumsýning fös. 17. nóv. kl. 20.00
Fastir frumsýningargestir ath.:
Ósóttur pantanir áfrumsýitingu verða seldar mánud. 6. nóremher
Miðasala er opin alla dagafrá kl. 16.00-19.00. Simi 114 75.
ISLENSKA OPERAN
T