Morgunblaðið - 22.11.1989, Síða 21

M0RG,UNBX4PIfi MIBVIKUDAOUK 22, NÓVEIVtBER 1989
2*
I sundur gliðna
meginlönd
Islensk þáttaröð um eldvirkni og1
jarðskjálfta í Sjónvarpinu
í Sjónvarpinu hefst á fimmtudag íslensk þáttaröð um eldvirkni
og jarðskjálfta á hnettinum okkar. Er þetta metnaðarfull þáttaröð
og jafnframt dýrasta myndaröðin, sem Islendingar hafa lagt út í til
þessa. Þetta er fræðslumynd af því tagi sem á ensku er kölluð „pop-
ular science“ eða alþýðuvísindi.
Að myndaröðinni standa þeir dr.
Guðmundur E. Sigvaldason, jarð-
eðlisfræðingur, höfundur efnis og
þulur í þáttaröðinni, og Jón Her-
mannsson, kvikmyndagerðarmaður
og framleiðandi hennar. Hafa þeir
unnið við myndina í þrjú og hálft
ár, ferðast vítt og breitt um jarð-
kringluna, á alla þá staði sem Guð-
mundur taldi styrkja myndina til
að koma meginhugsuninni til skila,
að sýna þau innri og ytri öfl, sem
móta jörðina, svo og náttúruham-
farir og háska mannfólksins í hinum
ýmsu löndum jarðar. En jafnframt
að fræða um að maðurinn þurfi
ekki endilega að líta á þessar nátt-
úrhamfarir sem óhjákvæmileg ör-
lög, sem ekkert sé hægt að gera
við, eins og Guðmundur E. Sig-
valdason sagði við fréttamann
blaðsins, sem horfði með aðstand-
endum myndarinnar á tvo þessara
þátta. —
Jón og Guðmundur kváðust hafa
bundist samtökum um gerð þessara
þátta af tveimur ástæðum, Jón var
að hugsa um að ýta undir íslenska
kvikmyndagerð og Guðmundur að
koma upplýsingum á framfæri.
Þeir kváðust hafa gert þættina á
þann hátt að ná_ til stærri áhorf-
endahóps en er á Íslandi, enda varla
grundvöllur til annars, þegar gera
á mynd af þessari stærðargráðu.
Kostnaður er nú kominn upp í 25
Mál og menning:
Söngrar Satans
gefhir út á íslensku
MÁL og menning hefúr gefið út bókina Söngvar Satans eftir Salman
Rushdie, í íslenskri þýðingu Sverris Hólmarssonar og Árna Óskars-
sonar. Bókin vakti mikia athygli erlendis í febrúar á þessu ári, þeg-
ar Khomeini, erkiklerkur í íran, lýsti höfúndinn réttdræpan, þar sem
hann hæddist að trú múslima og Múhammeð spámanni.
Á bókarkápu segir svo um sög-
una: Farþegaþotu er rænt og hún
springur í loft upp yfir Ermar-
sundi. Eins og fyrir kraftaverk
bjargast tveir farþeganna lifandi,
annar þeirra ástsæll indverskur
kvikmyndaleikari, hinn ákafur
aðdáandi alls þess sem enskt er.
Þeim skolar á land á Englands-
ströndu, en brátt kemur í ljós að
þeir eru ekki samir og áður. Annar
virðist hafa fengið geislabaug, hin-
um vaxa klaufir og horn.
Í frétt frá Máli og menningu
kemur fram, að í frásögn bókarinn-
ar af draumum annarrar aðalsögu-
hetjunnar sé dregin háðuleg mynd
af Magún spámanni, en fyrirmynd
hans sé Múhammeð spámaður. Þá
sé lýst trúarleiðtoga, sem búi í út-
legð í London, en bíði heiftúðugur
þeirrar stundar er hann getur snúið
aftur til ættjarðar sinnar og komið
skikk á þjóðina. Hafi menn í þeirri
lýsingu þóst sjá Khomeini erkiklerk
Þá segir í fréttinni að útgáfa
bókarinnar sé nú orðin liður í bar-
áttu fyrir prentfrelsi. Bókin kon
fyrst út í Bretlandi um mitt. síðaste
ár, en hefur nú verið gefin út í
Frakklandi, á Ítalíu, Spáni, Noregi,
Danmörku og í Þýskalandi.
Söngvar Satans eru prentaðir í
prentsmiðjunni Odda og eru 522
blaðsíður. Aftast í bókinni er orða-
listi með helstu erlendu orðum, sem
fyrir koma í henni.
1,5% hækkun
byggingar-
vísitölu
VÍSITALA byggingarkostnaðar,
reiknuð eftir verðlagi um miðjan
nóvember 1989, reyndist vera
157,9 stig, samkvæmt reikning-
um Hagstofúnnar, og heíúr því
hækkað um 1,5% frá október-
mánuði. Þessi vísitala gildir fyrir
desembermánuð. Þessi breyting
samsvarar 20,1% hækkun, um-
reiknuð til árshækkunar.
Síðastliðna 12 mánuði hefur
vísitala byggingarkostnaðar hækk-
að um 26,4%. Síðustu þijá mánuði
hefur vísitalan hækkað um 7,2%
og samsvarar það 32,1% árshækk-
un.
Af hækkun vísitölunnar frá októ-
ber til nóvember má rekja tæplega
0,4% til flölgunar mælieininga í
húsasmíði undanfarna mánuði, sem
fram hefur komið við endurskoðun.
Þá hækkar vísitalan um 0,3%
vegna hækkunar á útseldri vinnu
verkamanna. Raflagnaefni hækk-
aði í verði um 3,8% og olli um 0,2%
hækkun vísitölunnar. Verðhækkun
ýmissa annarra efnisliða hafði í för
með sér alls 0,6% hækkun vísitölu
byggingarkostnaðar.
1,08% hækkun
lánskj ara ví sitölu
SEÐLABANKINN hefúr reiknað
út lánskjaravísitölu fyrir desem-
ber 1989.
Lánskjaravísitala 2722 gildir
| fyrir desember 1989 og varð hækk-
unin frá mánuðinum á undan
1,08%. Umreiknuð til árshækkunar
hefur breytingin verið sem hér seg-
ir samkvæmt fréttatilkynningu
Seðlabanka íslands:
síðastamánuð 13,7%
síðustu 3 mánuði 23,1 %
síðustu 6 mánuði 21,0%
og síðustu 12 mánuði 19,7%
Launavísitala
hækkar um 0,2%
HAGSTOFAN hefur reiknað
launavísitölu fyrir nóvember-
mánuð 1989, miðað við meðal-
laun í október. Er vísitalan 110,3
stig, eða 0,2% hærri en vísitala
fyrri mánaðar.
Samsvarandi launavisitala til
greiðslujöfnunar fasteignaveðlána
tekur sömu hækkun og erþví 2,414
stig í desembermánuði.
Sigurður Sverrir við myndatöku
milljónir króna. Og hefur jafnframt
verið gerð ensk útgáfa af henni.
Þeir félagar fóru ásamt mynda-
tökumanni kvikmyndarinnar, Sig-
urði Sverri Pálssyni, og hljóðmann-
inum, Þórarni Guðnasyni, víða um
iönd, til Austurlanda ijær, Sov-
étríkjanna, Mexíkó, Himalajafjalla,
Frönsku Vestur-Indía og víðar. M.a.
tóku þeir mynd af eldgosi á
Hawaii. „Okkur tókst að halda
kostnaði
innan við 25 milljónir króna með
því að fara allt á apex-fargjöldum
og skipta á okkur að bera 100 kg.
Einnig voru gerðar áætlanir upp á
dag, við gátum hvergi beðið fram
yfir það og vorum alls staðar ljón-
heppnir," sögðu þeir.
Línurit og teikningar gera sitt
til að gera þessa þáttaröð aðgengi-
lega og auðskilda hveiju barni, en
teiknari er Jón Axel Egilsson. Tón-
listina, sem fellur mjög vel að mynd-
inni, samdi Jón Ásgeirsson. í raun-
inni er myndaröðin svo aðgengileg
og lifandi að þarna ættu fullorðnir
og börn að geta áttað sig fyrir-
hafnarlítið á þessari jörð, sem við
búum á, með eðliseinkennum henn-
ar og hreyfingum, flekareki og
meðfylgjandi náttúruhamförum og
hvernig náttúrufarsógnir hafa áhrif
á líf manna og störf. Enda höfðu
á Hawaii.
bæði Sjónvarpið og Námsgagna-
stofnun keypt sýningarrétt fyrir-
fram, sem gerði þeim félögum fært
að leggja í ævintýrið. En til að
hafa upp í myndina þurfa þeir að
selja þáttaröðina til 10-15 sjón-
varpstöðva erlendis.
Þótt yfir myndaröðinni sé al-
þjóðlegur blær og hún berist um
víða veröld, þá er í henni mikið
efni af íslandi, eldgosum og jarð-
myndunum, enda eru aðeins tveir
staðir á jörðinni þar sem jarðplötu-
hryggina má sjá á þurru landi, í
Eþíópíu og á íslandi. Kvaðst Guð-
mundur hafa átt mikið eldgosaefni
sjálfur, enda hefur hann upplifað
og unnið við jarðelda á íslandi í
áratugi. En undirtitlar þáttanna sex
gefa innsýn í efni þeirra. Þeir eru
teknir úr texta sem birtist fremst
í hveijum þætti á eftir aðalheitinu:
Hin rámu reginöfl. Er í hveijum
þætti lýst upp það vísuorð, sem við
á hvetju sinni:
Um sól og jörð, um sjó og strönd
í sundur gliðna meginlönd.
Um kraft sem skelfir drótt og dýr
í dróma glóðin undir býr
Ef notum vit sem Guð oss gaf
vér getum kannski lifað af.
E.Pá.
Mengunar-
varnir við ál-
verið ræddar
FULLTRÚAR ÍSAL og £úll-
trúar frá heilbrigðis- og iðn-
aðarráðuneytinu, Hafnar-
fjarðarbæ og Holiustuvernd
eiga um þessar mundir form-
legar viðræður um aðgerðir
til mengunarvarna og meng-
unarmörk við álverið í
Straumsvík. Þessar viðræður
eiga sér stað í framhaldi af
árlegri skýrslu Flúornefndar
þar sem kemur fram að flúor-
mengun frá álverinu var
óvenju mikil í fyrra og með
því mesta sem mælst hefúr.
Á fundi Jóns Sigurðssonar,
iðnaðarráðherra, og Edward
Notter, aðalforstjóra Alusuisse,
fyrir skömmu voru þessi mál
rædd og sérstaklega mengun
fyrrihluta síðasta árs. Notter
ítrekaði á þeim fundi að áætlun
fyrirtækisins um mengunar-
varnir yrði fylgt eftir.
Mengunin var mest fyrri-
hluta ársins í fyrra og talið er
að slæm rafskaut hafi verið
átæðan fyrir óvenju mikilli
mengun. Einnig er talið að gerð
og gæsla á keijalokum hafi
verið ábótavant og rekstur
hreinsitækja gengið illa.
ISAL hefur á þessu ári varið
töluverðum Ijármunum til
mengunarvarna og m.a. sett
um vélknúinn lokunarbúnað á
hluta keijanna en til stendur
að slíkur búnaður komi á öll
kerin í Straumsvík.
Þ.ÞDBBRllKISSQN &C0
ABETE*™*
HARÐPLAST Á BORÐ
ÁRMÚLA29, SÍMI 38640
NOKIA
Myndbanastœki HQ
Meö fiarstvrinu u,39stöðva minni
Verð frá: 48.900*
Sjonvarp
21“ með fjarstýringu
og flatskjá
Verð frá: 62.600*
W i.
RÖNNING
Stereo sjonvarp
25“ með fjarstýringu
Stereo sjonvarp
28“ með farstýringu
^102.100*
Miðað við staogreiðslu
Við erum ekki bara hagstœðir... KRINGLAN ...við erum betri S: 68 58 68