Morgunblaðið - 22.11.1989, Page 22

■'MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 22: NÓVEMBBR; 1989
Upplausnin í Austur-Evrópu
Búlgaría:
Andófsöfl vöruð
við kröfiihörku
Sofíu. Reuter.
Stjórnmálaráðid í Búlgaríu
sendi frá sér yfirlýsingu á mánu-
dag þar sem kom fram að nokk-
urs ótta gætir vegna háværra
krafha almennings um lýðræði.
Svíþjóð:
Máli Petters-
sons verður
ekki áfrýjað
Stokkhólmi. Frá Erik Liden, fréttaritara
Morgunblaðsins. '
SÆNSKI ríkissaksóknarinn
Torsten Jonsson kvaðst í gær
ekki ætla að áfrýja úrskurði
hofréttarins, sem sýknaði
Christer Pettersson af ákærunni
um morðið á Olof Palme forsæt-
isráðherra.
Akvörðun ríkissaksóknarans
merkir að úrskurður hofréttarins
tekur gildi 30. nóvember og verður
þá Christer Pettersson formlega
sýkn saka. Saksóknarinn komst
að þeirri niðurstöðu að ekki væri
raunsætt að ætla að æðsti dóm-
stóll landsins dæmdi Pettersson
sekan þar sem löglærðu dómararn-
ir í undirrétti og allur hofrétturinn
úrskurðuðu hann saklausan.
Veijandi Petterssons kvaðst
mjög ánægður með ákvörðunina
og hyggst ráðfæra sig við skjól-
stæðing sinn um hversu hárra
skaðabóta þeir skuli krefjast vegna
tíu mánaða fangelsisvistar Petters-
sons.
Flokksþing í
Rúmeníu:
Ceausescu
heldur fast
við harð-
línusteftiu
Búkarest. Reuter.
SOVÉSK og ungversk
stjórnvöld hvöttu Rúmena
um helgina til að koma á
umbótum en Nicolae Ceau-
sescu, forseti landsins, gaf
til kynna á mánudag, er þing
rúmenska kommúnista-
flokksins var sett, að hann
hygðist hvergi hvika frá
harðlínustefhu sinni.
Kommúnistaflokkur Sov-
étrikjanna sendi rúmenskum
stjórnvöldum orðsendingu áð-
ur en þingið var sett, þar sem
þau voru hvött til þess að gefa
gaum að þróuninni í Austur-
Evrópu að undanförnu. Sósí-
alistaflokkurinn í Ungveijal-
andi gekk lengra og hvatti
stjórnvöld í Búkarest til að
koma á auknu lýðræði og virða
mannréttindi þjóðarbrota í
landinu.
Ceausescu sagði við miki!
fagnaðarlæti 3.300 fulltrúa á
flokksþinginu að ekki kæmi til
greina að kommúnistaflokkur-
inn afsalaði sér völdunum.
Hann lagði til að efnt yrði til
alþjóðlegrar ráðstefnu um
kreppu kommúnismans.
„Bent var á að öfga hefði gætt
síðastliðna þijá daga og það
gæti orðið til að leggja stein í
götu umbótastefhunnar," sagði
í yfirlýsingunni. Petar Mladekov
forseti hefur vísað á bug orð-
rómi þess efhis að Sovétsfjórnin
og yfirmenn búlgarska hersins
hafi hjálpað honum við að velta
fyrrum leiðtoga landsins, Todor
Zhívkov.
í yfirlýsingu stjórnmálaráðsins
sagði að bregðast yrði við tilraun-
um til að nýta sér fjöldafundi, sjón-
varpið og aðra fjölmiðla til að setja
fram „ofstækisfullar kröfur...
sem eru í andstöðu við grundvallar-
atriði sósíalismans.“ Erlendir
stjórnarerindrekar telja þó ekki að
ráðamenn hyggist kæfa allt andóf
í fæðingu heldur sé þessari viðvör-
un beint til ákveðinna manna sem
þeir telji ganga of langt. Óljóst sé
hins vegar hve mikið frelsi fjöl-
miðlar hafi í reynd fengið þar sem
gagnrýni þeirra hafi aðallega
beinst að Zhívkov og spillingar-
stjórn hans. A fjöldafundum um
síðustu helgi var krafist lýðræðis
og frelsis og sýndi sjónvarpið
myndir frá fundunum og hluta úr
ræðum sem fluttar voru.
Eftir fall Zhívkovs hefur Mla-
dekov vikið mörgum harðlínu-
mönnum úr æðstu embættum og
rætt um möguleikann á fijálsum
kosningum. Haft var eftir Stanko
Todorov þingforseta í málgagni
verkalýðshreyfingarinnar, Trúd,
að miðstjórn kommúnistaflokksins
kæmi fljótlega saman og þar yrði
„sagður sannleikurinn um þróun
ríkisins undanfarin 30 ár,“ þ.e.
valdatíma Zhívkovs.
Ekkert hefur verið sagt opin-
berlega um núverandi dvalarstað
Zhívkovs. Heimildarmenn vísa á
bug orðrómi um andlát hans og
telja líklegt að hann hafi verið
sendur í útlegð til heimaborgar
sinnar, Prevets.
Reuter
Austur-þýskir Iistamenn mála austurhlið Berlínarmúrsins. Vesturhliðin hefur lengi verið þakin listaverk-
um og fjölskrúðugu kroti en austurhliðin grá og guggin. Verðir létu fólkið afskiptalaust þótt það hefði
ekki fengið formleg leyfi til verknaðarins en einn þeirra gagnrýndi stíl listamannanna fyrir oflileðslu.
Segja frjálsar kosning-
ar fyrirhugaðar 1991
Austur-Berlín, Bonn, Washington. Reuter.
LÍKLEGT er að fyrstu fijálsu þingkosningarnar í sögu Austur-Þýska-
lands verði haldnar seint á næsta ári eða vorið 1991. Þetta kom fiam
í máli Rudolfs Seiters, ráðherra og aðstoðarmanns Helmuts Kohls,
kanslara Vestur-Þýskalands, eftir samræður Seiters við ráðamenn í
Austur-Berlín í gær. Hann hitti einnig að máli fulltrúa kirkjunnar og
andófsmanna og sagði vestur-þýsku stjórnina vilja hafa andófsmenn
með í ráðum er teknar yrðu ákvarðanir um aðstoð við Austur-Þýska-
land.
Markmiðið með ferð Seiters var
m. a. að kanna möguleikann á heim-
sókn Kohls til Austur-Þýskalands
og sagði Seiters að líklega yrði af
henni fyrir árslok. Helstu andófs-
samtök I Austur-Þýskalandi, Nýr
vettvangur, segjast þurfa nokkurn
tíma til að skipuleggja starfið áður
en kosningar verða haldnar. Félagar
í Nýjum vettvangi eru nú um
200.000 og sagði taismaður samtak-
anna í samtali við vestur-þýska út-
varpsstöð að allt starf væri upnið á
frídögum og um helgar og meiri tíma
þyrfti til að skipuleggja samtökin.
Auk þess fengju þau ekki nægilegan
aðgang að fjölmiðrum. Sérstök nefnd
stjórnvalda vinnur nú að undirbún-
ingi nýrra kosningalaga.
Gottfried Forck, biskup mótmæl-
enda í Austur-Þýskalandi, hvatti í
gær vestur-þýsk stjórnvöld til að
koma á fót tolleftirliti á landamær-
um ríkjanna tveggja til að hindra
brask. Mikið hefur verið um það að
fóik kaupi hræódýrar, niðurgreiddar
vörur austan megin og selji þær
síðan fyrir vestur-þýsk mörk hinum
megin. Vestur-þýska markið er allt
að tuttugu sinnum verðmætara en
hið austur-þýska á fijálsum mark-
aði. Biskupinn sagði að þessi verslun
gæti gert út af við efnahag Austur-
Þýskalands. Þarlend yfirvöld skýrðu
síðar í gær frá því að fyrirhugaðar
væru aðgerðir gegn braskinu þótt
þær yrðu óvinsælar.
Hans-Dietrich Genscher, utanrík-
isráðherra Vestur-Þýskalands, færði
í gær George Bush Bandaríkjafor-
seta brot úr Berlínarmúrnum. Á
blaðamannafundi í Washingj;on
sagði Genscher að ekki yrði horft
fram hjá því að Þjóðveijar væru ein
þjóð og benti á að austur-þýskir
andófsmenn væru nú farnir að nefna
kröfur um sameiningu ríkjanna.
Nýleg skoðanakönnun sýnir að 67%
Austur-Þjóðveija vilja sameiningu.
Grikkland:
Samkomulag næst um
myndun þjóðsljórnar
Aþenu. Reuter.
LEIÐTOGAR þriggja stærstu
flokka í Grikklandi, Nýdemó-
krataflokksins, sósíalista og
Indland:
Glundroði eftir
kosningarnar?
Nýju Delhí. Reuter.
LEIÐTOGI flokks hægrisinnaðra
hindúa, Lal Krishna Advani, spá-
ir glundroða í indverskum stjórn-
málum fari svo að kosninga-
bandalag stjórnarandstöðuflokk-
anna, sem hann styður, sigri í
þingkosningunum, sem hófúst í
gær.
Advani fór í gær hörðum orðum
um deilur stjórnarandstöðuflokk-
anna og sagði þær geta hindrað
myndun samsteypustjórnar þeirra
eftir kosningarnar. Flokkur hans,
Bharatiya Janata-flokkurinn, vildi
í fyrstu ekki taka þátt í kosninga-
bandalagi flokkanna en samdi síðan
um þátttöku til að tryggja að at-
kvæði stjórnarandstæðinga féllu
ekki dauð vegna skiptingar á milli
flokka.
kommúnista, náðu í gær sam-
komulagi um að mynduð yrði
þjóðsljórn. Forsætisráðherra
verður Xenófón Zolotas, 85 ára
gamall fyrrverandi seðlabanka-
stjóri, en hann gegndi sama
embætti í þjóðlegri einingar-
sfjórn sem mynduð var 1974,
eftir afhám herforingjaeinræð-
isins.
Enginn formanna flokkanna
þriggja mun sitja í bráðbirgða-
stjórninni sem ætlað er að sitja
fram að kosningum í apríl á næsta
ári.
Konstantín Mitsotakis, leiðtogi
hins hægrisinnaða Nýdemókrata-
flokks, sagði fréttamönnum að
allir flokkarnir, sem hafa saman-
lagt 298 af 300 þingsætum á bak
við sig, hefðu slakað til í viðræðun-
um. Andreas Papandreou, formað-
ur sósíalista, og Harialos Florakis,
leiðtogi kommúnista, tóku undir
þessi ummæli og sagði sá síðar-
nefndi leiðtogana þijá hafa verið
einhuga um að koma í veg fyrir
þriðju þingkosningarnar á þessu
ári.
Ákveðið var að skera niður
Reuter
Xenófón Zolotas, nýr forsætis-
ráðherra í Grikklandi.
ríkisútgjöld um fjárhæð sem svar-
ar allt að 3% af þjóðarframleiðsl-
unni. Hins vegar var frestað að
taka ákvörðun um framtíð banda-
rískra herstöðva i landinu, breyt-
ingar á kosningalögum og fleiri
viðkvæm deilumál. Efnahags-
ástand er slæmt í Grikklandi og
fer halli á ríkisbúskapnum sívax-
andi.
Bush spáir
söguleg-
um fundi
Providence. Reuter.
GEORGE Bush Bandaríkjafor-
seti sagði í fyrrakvöld, að vænt-
anlegur fundur þeirra Míkhaíls
Gorbatsjovs, forseta Sovétríkj-
anna, gæti orðið mjög sögulegur.
Kvaðst hann meðal annars vona,
að hann leiddi til miklu nánara
samstarfs með ríkjunum.
Bush sagði á fundi með flokks-
bræðrum sínum og væntanlegum
frambjóðendum í kosningunum á
næsta ári, að fundur þeirra Gorb-
atsjovs 2. og 3. desember nk. gæti
orðið til að tryggja friðinn enn frek-
ar og auka samstarf ríkjanna á
mörgum sviðum. Þá kvaðst hann
sérstaklega mundu fara fram á það
við Gorbatsjov, að þeir tækju hönd-
um saman í baráttunni gegn meng-
un og umhverfisspjöllum. „Eg
hlakka til fundarins með Gorbatsjov
og vonast til að öðlast meiri skilning
á þeim stórkostlegu breytingum,
sem nú eiga sér stað í Austur-
Evrópu og Sovétríkjunum," sagði
Bush.
Bush og Gorbatsjov munu ræðast
við um borð í bandarísku og sov-
ésku herskipi undan Möltuströnd.