Morgunblaðið - 22.11.1989, Side 25

Gunnar Sigurðsson
„Nýleg íslensk rann-
sókn á einstaklingum
sem fengu kransæða-
stíflu undir 40 ára aldri
sýndi að nánast allir
þeirra höfðu reykt tób-
ak og meira en helm-
ingur þeirra hafði ætt-
arsögu um kransæða-
stíflu.“
fólks með ættarsögu um kransæða-
sjúkdóm. Margar erlendar rannsókn-
ir hafa einnig bent í þá átt að
reykingar séu miklum mun hættu-
legri meðal þeirra sem hafa ættar-
sögu um kransæðasjúkdóm en ann-
arra, jafnvel þó að aðrir áhættuþætt-
ir séu sambærilegir.
Af þessu má sérstaklega ráðleggja
ættingjum kransæðasjúklinga:
1. Reykið ekki.
2. Látið fylgjast með blóðþrýst-
ingi og blóðfitu.
Hækkun þessara þátta af völdum
erfða þarf þó ekki að koma fram
fyrr en eftir 30 ára aldurinn.
Ve! má vera að nýlegar tækni-
framfarir á sviði erfðafræði kunni
að gera kleift í náinni framtíð að
finna betri erfðamörk en nú eru
þekkt til að greina þá sem eru í
mestri áhættu að fá kransæðasjúk-
dóm svo unnt verði að gefa þeim ráð
þegar á unga aldri.
Ilöfimdur er yfírlæknir á
lyflækningadeild Borgarspítala.
G. Jakob Sigurðsson
„Svar mitt var rétt.
„Rentan“ — án þeirrar
nafngiftar — er greidd,
ofgreidd, og verður
áfram greidd, en hún á
ekkert erindi inn í ríkis-
sjóð.“
ig segir hann réttilega, að sjávarút-
vegurinn hafi bætt kjör allra neyt-
enda í landinu, einnig á þennan
óbeina hátt, með því að skaffa þeim
erlendan gjaldeyri á of lágu verði.
Þetta, sem auðvitað er óumdeilan-
legt, kalla ég ekkert smávegis af-
gjald fyrir hina „sameiginiegu eign
þjóðarinnar". Samt segir G.Þ.G:
„Það er bæði óhagkvæmt og rang-
látt að dreifa afgjaldinu, rentunni,
af auðlindum sjávarins til þjóðarinn-
ar í formi óeðlilega lágs verðs á öllu
sem keypt er frá útlöndum." Eftir
þannig tvítekna viðurkenningu á því
'MORGHNfeLÁpÍ) MIÐVIKUDAGDR 22i .S’ÓVEMBER HKSii 25
Ráðsteftia um firamtíð íslensks málmiðnaðar:
Breyta þarf úreltum reglum um við-
hald og þjónustu erlendra fiskiskipa
- sagði iðnaðarráðherra. Tillögur um gagngera uppstokkun greinarinnar og umhverfis hennar
TILLÖGUR uni róttækar breytingar á skipulagi, rekstri og markmið-
um fyrirtækja í málmiðnaði ásamt tillögum um miklar breytingar
af hálfu stjórnvalda á rekstrarumhverfi greinarinnar voru kynntar
á ráðstefiiu um íramtíð íslensks málmiðnaðar í gær. Ráðstefhan var
haldin til að kynna niðurstöður samstarfsverkefnis Félags málmiðnað-
arfyrirtækja, Landssambands iðnaðarmanna og iðnaðarráðuneytisins
um stefiiumörkun íslensks málmiðnaðar og aðgerðaráætlun sam-
ræmds þróunarátaks. Meginmarkmið átaksins er að auka samkeppn-
ishæfni, verðmætasköpun og arðsemi í málmiðnaði, byggja upp fjöl-
breyttan tækjaiðnað tengdan rafeindaiðnaði og tryggja að fram-
leiðni og gæði þjónustuhluta greinarinnar sé að minnsta kosti eins
og best gerist meðal samkeppnisþjóða. Jón Sigurðsson iðnaðarráð-
herra sagði í ávarpi að meðal möguleika til að auka verkefni mál-
miðnaðar væri að breyta úreltum reglum og heimila viðgerðir er-
lendra fiskiskipa og þjónustu við þau, væri meðal annars hægt að
líta til rússneska flotans í þeim eftium.
Jón Sigurðsson iðnaðarráðherra
sagði smíði véla og tækja fyrir fisk-
veiðar og fiskvinnslu vera einn
helsta iðnaðargrundvöll íslendinga
á eftir vinnslu sjávarafúrðanna og
nýtingu orkulindanna til stóriðju.
Jón nefndi dæmi um vel heppnaðan
iðnað og útflutning á þeim sviðum,
þar á meðal ráðandi heimsmarkaðs-
hlutdeild íslenskra fyrirtækja í
smiði og sölu voga fyrir fiskiskip.
„Það er auðvitað á þessu sviði sem
íslensk fyrirtæki búa að nokkrum
heimamarkaði, sem getur staðið
undir hönnun og þróun véla og
tækja, og ekki síður sem mjög mik-
ilvægt er, prófunum þeirra.“
Jón Sigurðsson sagðist telja ljóst
að heimildir til innlendra skipa-
smíðastöðva og annarra þjónustu-
fyrirtækja sjávarútvegs og fisk-
veiða til að veita erlendum fiskiskip-
um þjónustu, gætu skapað okkar
stöðvum verkefni og jafnframt auk-
ið sölumöguleika fyamleiðenda véla
og tækja í skip. „A þessu sviði gilda
úreltar reglur að mínu áliti, sem
við þurfum nú að endurskoða, þó
að með fullri gát verði gert. Eg
bendi á að víða um lönd em mikil
verkefni við endurnýjun og endur-
bætur á fiskiskipaflota, þar má
meðal annars nefna sovéska fiski-
hvert arðurinn hafi farið, þ.e. til þjóð-
arinnar allrar, hlýtur lesandinn að
álykta, fyrst þetta er ekki talið rétt-
látt, að það sé alveg sérstakt sálu-
hjálparatriði að gjaldið fari fyrst og
fremst í ríkissjóð til ráðstöfunar
stjórnmálamanna, hvað svo sem þeim
dytti í hug að gera við það.
Til frekari áherslu á það hvernig
afkomu sjávarútvegsins hefir verið
haldið niðri með of háu gengi krón-
unnar segir G.Þ.G.: „En þegar á
heildina er litið, hefir afkomunni (út-
vegsins) verið haldið í járnum.“ Þetta
er auðvitað rétt, en þegar svo er
komið, að meginhluti eigin fjár út-
gerðar og fiskvinnslu er horfinn í
tap, verður að viðurkenna að jámin
hafa ekki verið iátin halda á réttum
stað. Allt of mikið hefir verið tekið
af þessum atvinnuvegi. Samt heimtar
hópur hagfræðinga við Háskóla ís-
lands nýjar álögur og þær miklar.
Auðvitað hefir annar útflutnings-
og samkeppnisiðnaður einnig liðið
vegna of hás gengis, og sér þess
alls staðar merki, enda eru hagsmun-
ir hans og útvegsins í höfuðatriðum
hliðstæðir, en ekki andstæðir, en hér
er ekki rúm til að ræða það.
Að lokum: Svar mitt var rétt.
„Rentan" — án þeirrar nafngiftar —
er greidd, ofgreidd, og verður áfram
greidd, en hún á ekkert erindi inn i
ríkissjóð.
Fer ekki að verða nóg komið af
hverskyns álögum, sköttum, undan-
þágum, endurgreiðslum og sívaxandi
skriffinnskuflækjum? Sumum fellur
þetta vel, og atvinnutækifærum í
skrifræðinu fer ört flölgandi. En
kerfið stendur ekki óstutt. Einhveijir
verða að vera eftir til að vinna fyrir
því.
Höfundur er forstjóri Sjófangs lif.
skipaflotann," sagði hann.
Þá nefndi ráðherra að bygging
og rekstur álvers yrði mikil lyfti-
stöng málmiðnaði og yrði við það
miðað í samningaviðræðum að
tryggja íslenskum fyrirtækjum for-
gang að verkefnum í þjónustu við
álver svo og að innlendum aðilum
standi til boða að kaupa allt að 5%
framleiðslunnar til vinnslu.
Verulegir vaxtar-
möguleikar
Páll Kr. Pálsson forstjóri Iðn-
tæknistofnunar vakti athygli á
umfangi málmiðnaðar, þar störfuðu
álíka margir og að fiskveiðum, um
sex þúsund manns, um 20% af iðn-
aði í heild, og verðmætasköpun
1986 nam rúmiega sex milljörðum
króna, eða um 23,5% af allri verð-
mætasköpun í iðnaði. „Þá er athygl-
isvert að verðmætasköpun á mann
í málmiðnaði er með því hæsta sem
gerist í iðnaði,“ sagði Páll.
Hann sagði stærsta hluta fram-
leiðslu málmiðnaðar sem seld er hér
á landi vera fluttan inn, einkum í
formi skipa, véla og tækja til út-
gerðar og fiskvinnslu fyrir milljarða
króna á ári. „Mörg þessara verk-
efna væri íslenskur málmiðnaður
fyllilega fær um að leysa tækni-
lega.“ Helstu ástæður innflutnings-
ins sagði Pál! vera verri samkeppn-
isstöðu íslensks málmiðnaðar sem
einkum orsakaðist af ytri skilyrðum
og litla framleiðni. Helstu þættirnir
sem veikja samkeppnisstöðuna eru,
að sögn Páls, skattamál, afskrifta-
reglur, tollamál og lánamál. Léleg
lánskjör valdi því að íslensku fyrir:
tækin missi oft af arðvænlegum
verkefnum.
„íslenskur máimiðnaður er ein
af fáum greinum iðnaðar þar sem
verulegir möguleikar eru á aukinni
starfsemi og þar með fjölgun starfs-
manna á næstu árum. Möguleikarn-
ir felast hins vegar ekki í viðgerðar-
verkefnum. Ef íslenskur málmiðn-
aður á að nýta þau tækifæri sem
hann hefur til aukinnar verðmæta-
sköpunar verður það að gerast með
aukningu í framleiðslu,“ sagði Páll.
Hann lagði áherslu á mikilvægi
fjárfestingar í vöruþróun og mennt-
un starfsmanna. Ennfremur að laða
þurfi hæfa stjórnendur að greininni
og að þeir þurfi að einbeita sér í
ríkari mæli að framleiðslunni í stað
þess að þurfa að beina kröftum
sínum að fjármagnsþættinum í
rekstrinum. Góður árangur í upp-
byggingu greinarinnar næðist því
aðeins að „víðtækt samstarf takist
milli fyrirtækja og stjórnvalda um
að breyta íslenskum málmiðnaði úr
viðhalds- og viðgerðariðnaði í
tæknivæddan framleiðsluiðnað sem
framleiði ýmiss konar hátæknibún-
að til notkunar í sjávarútvegi og
fiskvinnslu fyrir heimamarkað og
til útflutnings. Þá er líklegt að sam-
starf og samvinna fyrirtækja verði
að eiga sér stað áSamt þátttöku
erlendra aðila í rekstrinum og fjár-
féstingu íslenskra fyrirtækja í dótt-
urfyrirtækjum erlendis. Slíkt tel ég
að sé forsenda þess að árangur
verði varanlegur.“
Dýrar tilraunir
Þórarinn V. Þórarinsson fram-
kvæmdastjóri Vinnuveitendasam-
bandsins sagði vinda frelsis og
framfara blása um Evrópu þar sem
EB gegndi lykilhlutverki með áætl-
un um sameiginlegan markað 1992.
Hann minnti á sívaxandi viðskipti
við lönd Evrópubandalagsins og að
þar muni samkeppni fara harðnandi
með tilkomu sameiginlega markað-
aríns, einnig samkeppni við hérlend
fyrirtæki. „Það ætti öllum að vera
ljóst að samkeppnisstaða innlends
iðnaðar, jafnt á heimamarkaði sem
útflutningsmörkuðum, mun óhjá-
kvæmilega ráðast í öllum megin-
dráttum af því hvernig okkur tekst
að bregðast við þessum breytingum.
Takist okkur ekki að auka sam-
keppnishæfni iðnaðarins tilsvarandi
á við það sem gerist innan EB, þá
mun iðnaðarframleiðslan óhjá-
kvæmilega dragast saman með
þeim áhrifum á atvinnustig og
lífskjör sem við blasa.“
Þórarinn lagði áherslu á mikil-
vægi þess að Islendingar fylgi með
öðrum EFTA-ríkjum í samningavið-
ræðum við EB um evrópska efna-
hagssvæðið og sagði að ef ákveðið
yrði að taka ekki þátt í viðræðunum
stefndi það íslenskum iðnaði í veru-
lega hættu „þar sem það þýðir að
við mundum einangrast á næstu
árum sem aftur hefði í för með sér
versnandi starfsskilyrði íslenskra
fyrirtækja."
Þórarinn sagði stjórnvöld verða
að búa betur í haginn fyrir fyrirtæk-
in með löggjöf, sem drægi úr skatt-
heimtu og tryggði betri ávöxtun
hlutafjár og gerði þannig eftirsókn-
arvert sparnaðarform að eiga hluta-
bréf í fyrirtækjum. Hann sagði
verðbólguna vera einn versta óvin
allrar áætlanagerðar og heilbrigðs
reksturs. Þótt oft og víða komi fram
að íslensk fyrirtæki standi erlendum
að baki hvað varðar rannsóknir og
þróun, hafi þau á einu sviði staðið
að dýrari og umfangsmeiri tilraun-
um en nokkur önnur þjóð. „Það er
nær tveggja áratuga þrotlaus leit
að leið til að lifa með margfaldri
verðbólgu á við það sem gerist
meðal helstu viðskiptaþjóða okkar.
Þetta rannsókna- og tilraunaferli
er búið að vera þessari þjóð ótrú-
lega dýrt og ég hygg að við getum
flestir verið um það sammála að
niðurstaðan sé orðin nógu skýr. Við
getum^ekki frekar en aðrar þjóðir
lifað með þessari verðbólgu og
samtímis náð árangri í efnahags-
legri uppbyggingu."
Leiðirnar að markmiðinu
Átakið, sem kynnt var á ráð-
stefnunni ber yfirskriftina „Málmur
’92 - sókn til betri samkeppnis-
stöðu“. Leiðir þær sem lagt er til
að farnar verði að markinu eru í
höfuðatriðum eftirfarandi:
Heildaráætlun til að auka fram-
leiðni og framleiðslu verði hrundið
í framkvæmd.
Stuðlað verði að stóreflingu vöru-
þróunar og að hönnun færist í aukn-
um mæli inn í fyrirtækin.
Samvinna málmiðnaðarfyrir-
tækja innbyrðis og við fyrirtæki og
stofnanir í öðrum greinum verði
efld á þeim sviðum þar sem sameig-
inlegir hagsmunir vega þyngra en
sérhagsmunir.
Hvert fyrirtæki móti með skipu-
legum hætti stefnu sína um vöxt
og viðgang.
Stjórnvöld móti stefnu sem miði
að jöfnun samkeppnisskilyrða
gagnvart þeim sem greinin þarf að
keppa við.
Aðstaðá sú sem er fyrir hendi í
þjóðfélaginu verði virkjuð, til dæm-
is innan ýmissa stofnana og sjóða,
þannig að hún nýtist málmiðnaðar-
fyrirtækjum í samræmdu átaki.
Hindrunum verði. velt úr vegi,
bæði innan og utan fyrirtækjanna,
sem hindra frekari framþróun og
vöxt.
Samstarfsvettvangur verði
myndaður um viðfangsefni og mál-
efni sem til hagsbóta eru fyrir iðn-
greinina í heild.
Fjármuna verði aflað til skil-
greindra viðfangsefna innan ramma
átaksverkefnisins.