Alþýðublaðið - 27.10.1920, Blaðsíða 1

1920
Miðvikudaginn 27. októbsr.
247. töhtfci,
íslandsbanka-húmbúkið
í dag eru réttir tveir mánuðir
frá því ísiandsbanki sendi ritstjóra
|>essa blaðs, Ólafi Friðrikssyni, 5
stefnur til sáttanefndar; það var
27. ágúst.
í stefnum þessum gerir bankinn
kröfu til þess, að Ó. F. greiði sér
400 þúsund krónur í skaðabætur,
fyrir greinarnar um bankann og
fjárkreppuna, sem bankinn, með
óforsjálni sinni og ófyrirgefanlegri
gróðafíkn, hefir komið þjóðinni í.
Það heldur víst engicn að bank-
anum hafi dottið I hug að vinna
þessi mál. En hvers vegna Iagði
•hann þá út í þauf Þvf mun bezt
svarað með því að segja frá því,
að hann lét síma fréttir um þessar
skaðabótakröfur sínar út um alt
iand, og eigi aðeins það, heldur
’einnig til útlanda. Með öðrum
orðum: tilgangur bankans með
því, að hefja málsóknir þessar,
var að reyna að slá ryki í augu
almennings. Gera stórar kröfur
og mikinn hávaða til þess, að
menn héldu að hann væri
hvergi hræddur, og er slík húm-
búks aðferð f ágætu samræmi við
flennmgm op tiyitiiigm.
'Vandræðamál Sigurd ibsens.
Eftir Engene Olaussen.
(Niðurl)
Ea hin þjóðfélagslegu vaadræði
^bsens, um það hverning réttlæt-
rng og menning geti farið saman,
em í raun og veru hvergi til
öema í hans eigin höfði. Raun-
veruleiki vorra tíma þekkir þau
£kfei. Leið þjóðfélagsbyltingarinn-
ar uia öreigaveldi til kommun'
Js«ia eyðileggur ekkert áTf því sem
^ tétt til að bera nafn menning-
ar>«nar. Vér höfum til allrar ham-
®8ju nú þegar raunverulegar stað-
gullhúmbúk bankans: segist hafa
3.031.930 króaur „í dönskum,
norskum og sænskum guilpening-
um“ um sfðustu áramót, svo sem
stendur í ársreikningi bankans,
sem er prentaður, þó hann hefði
aðeins rúmlega 700 þús. kr. í
gulli. (Stjórnarráðið hafði látið
telja gullið í íslandsbanka 10 dög-
um fyrir áramót og það þá ekki
reynst meira en þetta).
Til þess frekar að sýna fram á,
að tilgangurinn með málaferlunum
hafi verið að slá frekar ryki í
augu almennings (þar eð bankan
um hefir ekki þótt einhlýtt að
nota Vísir) má geta þess, að mál
in eru ekki enn í dsg komin
lengra en tii sáttanefndar, og lík-
legast fara þau elcki lengra, fyr
en íslandsba'nki aftur þarfnast
þess, að villa almenningi sýn, en
það verður nú eftir að almenn-
ingur veit að málin eru ekki
lengra komin en þetta.
Það er þvf ekki ósennilegt, að
bankinn fari nú bráðum að hslda
máluoum áfram.
reyndir fyrir því. Byltingin þýðir
þvert á móti endurnýjun og ný-
myndun menningarinnar.
Lítum á Rússlandl Hafa bolsi-
víkar eyðilagt hinar dýrðlegu kirkj-
urf Hafa þeir skorið sundur mál-
verk og brotið fögur listaverk
mýndhöggvaralistsrinnar? Hafa þeir
brent bækur Dostovjevskis og Tol-
stois?
Nei!
Aftur á móti hafa þeir stofnað
15 nýja háskóla, lærða skóla svo
hundruðum skiftir, fjölda lista-
skóla og óteljandi námsskeið í
verkvísindum. Þúsundir alþýðu-
skóla hafa þeir stofnsett o. s. frv,
Lesið fyrirlestur hins franska do-
cents Victor Henri sem hann hélt
í franska Akademíinu, eða grein-
ar prófessors Goodes í „Manches-
ter Guardian".
Byltingin ker.nir Rússum að
íesa og skrifa. Hún dreyfir sí-
gildisritum (klassiskum ritum) allra
þjóða út á meðal almennings í
miljónatali*). Sama byltingin kenn-
ir þúsundum barna að móta í leir
(modelera) og mála og veitir þeim
tilsögn bæði í vinnubrögðum og
verkvísindum!
Aftur á móti reynir byltingin
— og það með góðum árangri —
að útrýma hinum miður fögru
fylgjum hins borgaralega menn-
ingartímabils, þeim sem hlotið
hafa nafnið drykkjuskapur, pútna-
hald eða saurlifnaður og glæpir!
Ef hinn iífandi veruleiki í bylt-
inganna iand’, Rússlandi, koll-
varpar þannig algerlega staðhæf-
ingum Ibsens um kommunisman
sem eyðileggjanda menningarinn-
ar — hvað verður þá eltki upp
á teningaum, þegar þær eru dregn-
ar fram í dagsljósið, raeð gagn-
byltinguna í Ungverjalandi að bak-
hjarli. Þar má með sanni segja,
að öll menning sé undir lok lið-
in. Jafnvel hin örlitla borgaralega
réttlætistilfinning er druknuð þar
í stríðum straumi blóðs og fúl-
mensku. Þar eru bækur brendar
og mentamenn borgarastéttsnna
reknir írá háskólunura. Þar eru
stjórnartaumarnir í klóm herfor-
ingjaþorpara með gorillaheila í
höfði og tígnsdýrshjarta í brjósti.
Þar er sannköiluð paradfs glæpa-
manna — og heívíti öllu þvf, sem
mannlegt er og mannlegt nefnist,
Þó allar þær lygar sem rit.aðar
eru um rauða**) Rússland væru
*) Maxirn Gorki, frægasta nú-
Iifandi skáld Rússa, stendur fyrir
þessari útgáfu, meðal fleiri verka
er hann hefir á hendi fyrir verka-
lýðsstjórnina.
**) Erlendis er það algengt, að
nefna róttæka jafnaðarmenn rauða,
af því dregið nafnið rauðher, rauð
stjórn o. s. frv. En andstæðing-
arnir eru þá nefndir hvítir, þar
af nafnið hvft ógnarstjórn, hvfti
herinn, o. s. írv,, Þýð.