Morgunblaðið - 21.12.1989, Blaðsíða 1

72 SIÐUR B
Bandankjamenn beita 22.000 hermönnum:
Stjómarbylting í Panaina
- Noriega kemst í felur
Panamaborg, Washington. Reuter.
GEORGE Bush Bandaríkjaforseti sendi þúsundir bandarískra her-
manna til Panama í gærmorgun til að koma Manuel Antonio Nor-
iega einræðisherra frá völdum. Bandaríski herinn náði stórum hluta
landsins á sitt vald en Noriega komst í felur og stuðningsmenn
hans hvöttu Panamamenn til þess að berjast fram í rauðan dauð-
ann. Tugir Panamamanna og að minnsta kosti ellefu Bandaríkja-
menn biðu bana í bardögunum og hermenn hollir Noriega sögðust
hafa tekið 61 útlending, aðallega Bandaríkjamenn, í gíslingu. Áður
en gripið var til þessara aðgerða höfðu Bandaríkjamenn sett Guill-
ermo Endara, forsetaframbjóðanda sljórnarandstæðinga í kosning-
unum í maí, inn í embætti forseta og lýst var yfir því að komið
hefði verið á lýðræði í landinu.
Reuter
Lýst yfir neyðarástandi til
að binda enda á mótmæli
Tala látinna sögð vera allt að 4.000
Bandaríkjaforseti tók þá ákvörðun
á sunnudag að beita hernum gegn
Noriega og lét til skarar skríða er
honum bárust fregnir af því að Nor-
iega áformaði árás á Bandaríkja-
menn í Panama, að sögn James
Bakers, utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna. Bardagar héidu áfram í
gærkvöldi og hermenn hollir Noriega
héldu enn herbúðum og útvarpsstöð
þrátt fyrir harðar árásir Bandaríkja-
manna. Talsmenn Bandaríkjastjórn-
ar sögðu þó að aðgerðirnar hefðu
borið 90% árangur og ný stjórn hefði
tekið við völdum. Hét stjórnin milljón
dala (62 milljónum ísl. kr.) fyrir
upplýsingar er leitt gætu til þess að
Noriega yrði handtekinn. Einnig lof-
aði hún 150 dölum (9.300 ísl. kr.)
fyrii’ hveija byssu sem fylgismenn
hans láta af hendi.
Stjórnarandstæðingar í Panama
og alþjóðleg eftirlitsnefnd segja að
Guillermo Endara, sem settur var
inn í forsetaembættið, hafi borið sig-
ur úr býtum í forsetakosningunum
í maí. Hann og tveir ráðherrar í
stjórn hans voru í felum í gær, þar
sem óttast var að reynt yrði að ráða
þá af dögum.
Bandarískir embættismenn sögðu
að ellefu Bandaríkjamenn hefðu beð-
ið banaj eins hermanns væri saknað
og 59 hefðu særst. Þeir sögðu einn-
ig að 240 panamískir hermenn hefðu
verið teknir til fanga. Panamískir
embættismenn sögðu að a.m.k. 60
manns hefðu beðið bana í bardögun-
um. Sjónarvottar sögðu að íbúar
Panamaborgar hefðu notfært sér
ringulreiðina í borginni til að láta
greipar sópa um verslanir.
John Bushnell, sendifulltrúi í
bandaríska sendiráðinu í Panama-
borg, sagði að Noriega gæti hafa
flúið til Nicaragua eða Kúbu. Hann
taldi þó líklegra að hershöfðinginn
væri í sendiráði Nicaragua í Pan-
amaborg eða hefði flúið 'til fjalla,
þar sem erfitt yrði að finna hann.
Sovétmenn, Kúbveijar og Líbýu-
menn fordæmdu hernaðaríhlutun
Bandaríkjamanna í Panama en Bret-
ar lýstu yfir stuðningi við hana.
Javier Perez de Cuellar, fram-
kvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna,
sagði að öryggisráð stofnunarinnar
kæmi saman til að ræða íhlutunina.
Sjá: „Hernaðaríhlutun Banda-
ríkjanna . ..“ á bls. 29.
Rúmenía:
Austur-Berlín, París, Búkarest. Reuter.
NIKOLAE Ceausescu, forseti
Rúmeníu, lýsti yfir neyðar-
ástandi í Timis-héraði í vestur-
hluta landsins, þar sem öryggis-
I lögreglan kvað niður mótmæli
um helgina. Austur-þýska frétta-
stofan ADN sagði í gær, að allt
að 4.000 manns hefðu verið drep-
in í Timisoara, liöfuðstað héraðs-
ins, á sunnudag þegar mótmæli
gegn ógnarstjórn Ceausescus
voru bæld niður með skothríð
og skriðdrekum. Þá sagði júgó-
slavneska fréttastofan Tánjug, að
í gær hefðu 50.000 manns efnt
til mótmæla í borginni án þess,
að herinn réðist á fólkið. Voða-
verkin í Rúmeníu hafa vakið
mikla reiði víða um heim og
einna ákafasta í öðrum Austur-
Evfópuríkjum en í sjónvarpsá-
varpi, sem Ceausescu flutti í
gær, nýkominn úr opinberri
heimsókn í íran, kenndi hann
„erlendum undirróðursmönn-
um“, einkum í Ungverjalandi, um
ólguna í landinu.
Austui'-þýska fréttastofan hafði
fréttirnar eftir Rúmenum í Austur-
Þýskalandi, sem tekist hafði að ná
símasambandi við ættingja sína í
Rúmeníu, og sögðu þeir, að at-
burðirnir í Timisoara hefðu verið
slátrun þar sem skotið var á fólkið
með vélbyssum og úr þyrlum og
ekið yf ir það á skriðdrekum. Sögðu
þeir, að líkahrúgurnar hefðu legið
eftir og herinn tekið þeim fjölda-
gröf eða brennt. Er miðborgin í
rústum en ADN sagði, að komið
hefði til átaka í fjölmörgum borg-
um.
Bandarískir hermenn búa
sig undir bardaga við þing-
húsið í Panamaborg í gær.
Bandaríkjamenn náðu þá
stórum hluta Panama á sitt
vald eftir að George Bush,
Bandaríkjaforseti, hafði gef-
ið fyrirskipun um að beitt
yrði hervaldi til að koma
Manuel Antonio Noriega
hershöfðingja frá völdum.
Katólska fréttastofan Kathpress
kveðst hafa heimildir fyrir því, að
presturinn Laszlo Toekes hafi látist
í fangelsi. Fyrstu mótmælin brutust
út í Timisoara eftir að stjórnvöld
höfðu hótað að láta handtaka hann.
Júgóslavneska fréttastofan Tanj-
ug sagði, að viðbúnaður rúmenska
hersins væri sem á stríðstímum og
hvarvetna varaliðar og nýliðar á
leið til herbúða.
Ceausescu sagði í sjónvarpsá-
varpi í gær, að „erlendir undirróð-
ursmenn, heimsvaldasinnar og end-
urskoðunarsinnar" hefðu átt sök á
átökunum í Rúmeníu og sagði, að
herinn hefði „gegnt skyldu sinni við
föðurlandið".
Morðvígin í Rúmeníu hafa vakið
reiði og fordæmingu um allan heim.
Júgóslavneski kommúnistaflokkur-
inn sleil í gær öllum tengslum við
þann rúmenska og í höfuðborgum
margra Austur-Evrópuríkja var
efnt til mótmæla fyrir utan sendiráð
Rúmeníu. Vestræn • ríki sökuðu
Ceausescu um glæp gegn mann-
kyninu. Þá hafa íslensk stjórnvöld
harðlega fordæmt fjöldamorðin.
Sjá „Þessum manneskium
. . . “ á bls. 31.
Sovétlýðveldið Litháen:
Oháður flokkur kommúnista
KOMMÚNISTAR í Sovétlýðveldinu Litháen samþykktu í gær að
stoftia nýjan flokk sem verður óháður stjórnvöldum í Moskvu. Þetta
er í fyrsta skipti sem klofningur kemur upp innan Kommúnista-
flokks Sovétríkjanna. Vladas Dodolas, fréttamaður útvarpsins í Viln-
ius, sagði í samtali við Morgunblaðið, að þetta væri mjög merkileg-
ur atburður sein kæmi til með að hafa áhrif víðar í Sovétríkjunum:
„Nú er skriðan farin af stað og það verður erfitt að stöðva hana.“
Rúmlega 1.000 fulltrúar sitja
þing kommúnistafiokksins í Lithá-
en og samþykktu 855 þeirra stofn-
un nýs og óháðs flokks. 160 fulltrú-
ar greiddu atkvæði gegn tillögunni
og 12 sátu hjá. „Þessi samþykkt
felur í sér að stofnaður hefur verið
óháður kommúnistaflokkur í Lithá-
en sem mun sjálfur móta stefnu-
skrá sína og lög,“ sagði Vladas
Dodlas.
Tilgangurinn með stofnun nýja
flokksins er einkum sá að koma í
veg fyrir fylgishrun kommúnista í
kosningum til bæjarráða og Æðsta
ráðs Litháen í febrúarmánuði.
„Menn óttuðust að almenningur
allur myndi snúa baki við flokknum
og ég tel að án þessarar breytingar
hefðu kommúnistar ekki átt neina
möguleika í komandi kosningum,“
sagði Vladas Dodlas. Hann taldi
líklegt að flokkar kommúnista í
hinum tveimur Eystrasaltsríkjun-
um, Lettlandi og Eistlandi, gerðu
slíkt hið sama og e.t.v. einnig víðar
í Sovétríkjunum, t.a.m. í Rússlandi
þar sem ekki væri starfandi sér-
stakur flokkur kommúnista.