Morgunblaðið - 13.01.1990, Side 17

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. JANUAR 1990
17
Tyrkneskir bókstafstrúarmenn í Istanbúl:
Ægisif verði bæna-
staður múslima á ný
Ankara. Reuter.
Heittrúaðir múslimar í Tyrklandi færa sig æ meira upp á
skaftið og krefjast nú þess að þeim verði leyft að gera bænir
sínar í hinni fornfrægu dómkirkju heilagrar Sofíu, á norrænu
máli Ægisif, i borginni Miklagarði er þarlendir nefna Istanbúl.
Er Tyrkir unnu Miklagarð á 15. öld var kirkjunni breytt í mosku
en 1934 varð hún safn, Aya Sofya. Kemal Atatiirk, er stofiiaði
lýðveldi í Tyrklandi 1923, kom því til leiðar að ríkisvaldið varð
hlutlaust í trúarefnum og lagði skorður við ýmsar venjur mú-
slima, auk þess sem tekið var upp vestrænt tímatal og letur.
Síðustu árin hefúr borið á andstöðu bókstafstrúarmanna við
þessa stefnu og í desember afléttu stjórnvöld banni frá 1985
við því að námsmeyjar í háskólum landsins bæru slæður í sam-
ræmi við trúarhefðir sínar.
„Það er ekki hægt að líta svo
á að óskin um að bænahald mú-
slima verði leyft í Aya Sofya sé
komin frá saklausum, sanntrúuð-
um múslimum. Þetta er hluti að-
gerða sem beinast gegn hlutleysi
ríkisvaldsins í trúmálum," segir í
yfirlýsingu 103 kennara við hinn
virta Bosporus-háskóla síðastlið-
inn mánudag. „Pólitísk ákvörðun
um að leyfa bænagjörð myndi
aðeins skaða álit stjórnarinnar
innanlands sem utan. Of 1 sögunn-
'ar hafa falið okkur kirkjuna til
varðveislu.“ Trúfræðiprófessor við
háskólann í höfuðborginni Ankara
sagði á fréttamannafundi: „Það
er enginn skortur á moskum í
Istanbúl. Hvers vegna verða þeir
endilega að biðja í Aya Sofya?“
Ægisif er elsta dómkirkja krist-
inna manna, vígð í tíð Jústíníanus-
ar keisara árið 536 e. Kr. Tyrk-
neskir og erlendir sérfræðingar
hafa frá 1931 af mikilli þolin-
mæði fjarlægt múrhúð sem smurt
var yfir kristilegar mósaíkmyndir
kirkjunnar eftir að múslimar náðu
henni á sitt vald.
Agreiningur í flokki Ozals
Nokkrir félagar í stjórnar-
flokknum, Föðurlandsfylking-
unni, hafa lýst stuðningi við kröf-
ur heittrúarmanna en háttsettur
stjórnarþingmaður, Bulent Akarc-
ali, vísaði því harðlega á bug í
samtali við fréttamann Reuters
að flokkurinn sem slíkur styddi
þær. Flokksbróðir hans og forseti
landsins, Turgut Ozal, hefur und-
anfarin ár beitt sér fyrir því að
Tyrkland gengi í Evrópubanda-
lagið (EB) og sagði nýlega í við-
tali við dagblaðið Gunes: „Þetta
er ekki rétti tíminn til að setja
málefni Aya Sofya á dagskrá, nú
þegar Tyrkland stefnir að inn-
göngu í EB.“ Varaformaður
flokksins hefur á hinn bóginn lagt
áherslu á réttindi múslima, sem
eru 99% landsmanna, til að ákalla
guð sinn í Aya Sofya. í desember
skýrði EB Tyrkjum frá því að
aðildarumsókn þeirra frá 1987
yrði ekki tekin til umfjöllunar fyrr
en 1993. Einn af félögum í fram-
kvæmdastjórn bandalagsins, Abel
Matutes, sagði aðspurður að trú-
arbrögð Tyrkja væru ekki hindrun
í vegi aðildarinnar. Tyrkland er
eitt af aðildarríkjum Atlantshafs-
bandalagsins (NATO).
Áróður í hernum
Það eru ýmsar hliðar á baráttu
heittrúarmanna. Yfirmenn varn-
armála skýrðu frá því í síðustu
viku að hafin væri opinber rann-
sókn á meintum tengslum nokk-
urra foringja í varaliði hersins við
róttæka múslima-hópa. „Komið
hefur í ljós að ofstækisfullir,
hægrisinnaðir afturhaldsmenn
hafa reynt að komast til áhrifa
innan raða hermanna," sagði tals-
maður heryfirvalda. Vinstrisinnað
dagblað segir að um sé að ræða
300 foringja í flughernum. Að
sögn Giray varnarmálaráðherra
hafa rösklega 1.000 menn verið
reknir úr hernum frá 1980. Heim-
ildarmenn telja að sumir hafi ver-
ið látnir fjúka vegna vinstriskoð-
ana sinna en margir hafi verið í
sambandi við trúarhópa.
Daglega berast tyrkneska þing-
inu bréf með hundruðum undir-
skrifta þar sem krafist er leyfis
til bænahalds í Aya Sofya. 1985
urðu miklar götuóeirðir þegar
banninu við slæðuburðinum var
komið á og allt bendir til að heit-
trúarmenn reyni að fylgja eftir
sigrinum í desember. „Við unnum
slæðustríðið. Höldum áfram inn í
Aya Sofya!“ stóð á áróðursspjaldi
í Ankara fyrir nokkrum vikum.
Úr Ægisif í Istanbúl, elstu dómkirkju kristinna manna.
¥Viðtalstími borgarfulltrúa J
Sjálfstæðisflokksins i Reykjavik '|
Laugardaginn 13. janúar verða til viðtals Hilmar Guðlaugsson, formaður bygginganefnd-
ar Reykjavíkur og varaformaður stjórnar Verkamannabústaða, og Guðrún Zoéga, í
stjórn veitustofnana, skólamálaráði og fræðsluráði.
Borgarfulltrúar Sjálfstæðisflokksins
verða til viðtals íValhöll, Háaleitisbraut 1,
á laugardögum í vetur frá kl. 10-12.
Er þá tekið á móti hvers kyns fyrirspurnum
og ábendingum.
Allir borgarbúar velkomnir.
Reuter
Endurreisnarmálverk skaddað
Oður maður réðst með hníf að vopni á málverkið „Móðir með barn“
eftir ítalska 16. aldar málarann Federico Barocci á miðvikudag.
Verkið er í National Gallery i London og metið á rúmar fjórar millj-
ónir Bandaríkjadollara (yfir 250 milljónir ísl.kr.) Manninum tókst
að skera slæmar rifur í léreftið áður en hann var aívopnaður.