Alþýðublaðið - 20.10.1932, Blaðsíða 6

4LÞVÐUBLAÐIÐ
fi
MúsEaæðlsmálfð í Rey» f aiwlk.
Péfnr Halldórsson íhaEdið og kommúnistar.
Eitt af ótal mörgam vannæktum
úi'lausnaœfnum hér f bænum eru
húsnæöismálin. Fulltrúar Alpýöu-
íflokksins í bæjarstjórn knúðu pað
fram eftir mikla og harða baráttu
við íhaldið undir forystu Péturs
Halldórssonar, aö nákvæm ranm
sókn færi fnam á húsnæði hér í
bænum. Sú rannsókn leiddi í Ijjósi,
að fjölda margir menn búa vi-ð
ónothæft og heilsuspillandi hús-
næði, að ,alt of mikil prengsli
eru víða í húsnæðum alpýðu
manna, og áð húsnæði hér I þæíni-
um er yfirleitt rándýrt.
Til pess að firra fjölda manna
vandræðum var pað pví beian
■skylda bæjarins að bæta úr pessu
höli, eftir pví sem úrræði og afl
leyfði. En íhaldið i bæjarstjórn
undir forystu Péturs Halldórsson-
ar hefir pverskallast við að leysa*’
pessi vandamál, eins og yfirleitt
ölil vandamál alpýðustéttanna I
bænum. Bærinn hefir pó látið
byggja og einnig keypt húsnæði.
Al'lár kannast við hús bæjarins:
Bjamáborg, Suðurpól, Grimsbyog
Selbúðir.. Þar er að finna ömur-
legasta og versfa húsnæðið í
bænum.
Þegar að Alpýðuflokkurinn á
alpingi beitti sér íynir pví að
koma fram lögunumi um verka-
miannabústaði, var frUmvarpið
sent til umsagnar bæjarstjórnar
Reykjavíkur. Það kom fyrir fjár-
hagsnefnd á fundi 18. marz 1929
og lagði Pétur Halldórsson pá
fram eftirfarandi tillögu:
„Bæjarstjórn álítur að löggjöf
sem pessi miði ekki til almemv
ingsheilla og ræður alpingi frá
að gera fruimvarpið að lögum“
Ekkert sýnir betur en petta af-
stöðu P. H. til húsnæðismálsinS1.
Og hann lét ekki við pað sitja að
bera fram pessa tillögu. Hann
skriíaði einnig langt nefndarálit
og lagðist par af öllu afli gegn
pvr, að lögin um verkamannaí-
bústáði næði fram að ganga. í
pessu nefndaráliti sagði P. H. að
ýmsir hér í bænum ættu við „ó-
heppilegt húsnæði“ að búa. „ö-
heppilegt húsnæði" kallar P. H.
heilsuspiMandi íbúðir. Þar er ekki
tekjð djúpt í árinni. Og í áliti P.
H. segir einnig, að ekki megi,
„hnekkja fríamtaki einstaikra
manna til framleiðsJu húsnæðis“.
Hann vill gefa einstaklinigunum
kost á pví að leigja dýru verði
heilsuspillandi íbúðir. Þetta er ó-
svikin íhaldsstefna.
Það er altalað, að P. H. hafi í
r,æðu isinni, er hann hélt í Varðar-
félaginu nýlega, lýst megnri and-
stöðu sinni gegn byggingu verka-
rhannabústaða og gegn tilmunum
peim, er nú er verið að gsra í
bænum til byggingar ódýr,u og
hentugu húsnæði, af samvinnufé-
lagi pví, er nýlega er stofnað í
pessu skyni. Og „Mgbl.“ hefir
einnig í samræmi við pað ráðrit
að pessu nýja byggingarfélagi.
En prátt fyrir harða mótstöðu
P. H. og alls íhaldsliðsins hefir
Alpýðuflokknum tekist að hrinda
í frainkvæmd byggingu verka-
mannabústaðá, pó enn, pá sé S alt
of smáum stíl. En pær hinar 54
vistlegu og ódýru alpýðuíbúðir,
sem risið hafa nú upp, eru tal-
andi tákn um stefnu Alpýðu-
flokksins í húsnæðislmáliinu, á
sama hátt sem Bjarnaborg, Suð-
urpóll, Selbúðir og Grimisby sýna
afstöðu íhaldsins til úriausnar í
húsnæðismáiumim.
En pá er að líta til komimúnr
istanna. Aldrei hafa peir unnið
neitt til bóta í búsniæði'smálunum.
Bláð peirra befir aldrei minst
á verkamannabústaðina og pað
mikla endurbótaspor, sem stigiö
var með byggingu peirra. Þessi
framkoma kommúnista er og í
fúllu samræmi við stefnu peirra.
Þeir líta illum augum allar endur-
bætur Alpýðuflokksins á kjöriim
og aðbúð alpýðunnar. Þeir vita
pað vel, aö eftir pví sem Alpýður
flokknum tekst betur að hrinda
í framkvæmd hagsmunamálum al-
pýðunnar, peim mun minni veriða
líkurnar til pess að alpýðan Ijái
eyru sín við rógi peirra og sundr-
ungartiiráunum.
Afstaðá st-jórnmálaflokkanna til
húsnæðismálanna er næsta skýr.
íhaldsflokkurinn með Pétur Hall-
dórsson í broddi fylkingar berst
af öilu afli gegn öllum úmbótum
á pessu sviði, gegn lækkun húsa-
leigunnar, gegn byggingu verka-
mannabústaða,. gegn starfsemi
samvinnufélaga til pess að koma
upp ódýrum og hentugum, íibúö-
um fyrir efnalausu stéttirnar í
bænum. Og öll pessi hatrama
andstaða á rót sína að rekja tii
pessi, að íhaldsflokkurinn vill
verja hagsmuni lóðaspekúlanta og
húsnæðisokrara.
Kommúnistar hafa sýnt andúð
sína og, afskiftaleysi i pessum
málum. Þeirria vonir standa til
pess áð verkalýðurinn verði sem
örvinlaðastur, svo hann fáist til
fylgis við ófbeldið. Af kommún-
istunum er pví einskis góðs að
vænta í pessum malum.
Alpýðuílokkurinn hefir í mörg
ár barist fyrir pví, að bæta úr
húsn:æð;isvandræðurium og hús-
næðisokrinu. Hann berst fyrir pví,
að bæir og ríki veiti aðstoð sína
til pess áð koma upp hoMum,
hentugum og ódýrum íbúðum fyr-
ir alla pá, er sæta purfa hús-
næðisokri og neyddir eru til að
búa í heilsuspillandi íbúðum.
Hann berst fyrir hinni skynsamr
legu og réttlátu llausn húsnæðiis-
málanna hér í bænum. Og peir,
sem í alvöru vilja umbætur á
pessu sviði, hijóta ad kjósa
A -lis tann. ,A.
Verkalýðsmál.
Fyrir 38 árum var fyrsta fræi
sá!ð til verkalýðshreyfingarijninar
á íslandi. Þáð, hafa ekki gert
nema viðsýnir og óeigingjarnir
menn að rækta pann: jarðveg,
sem hefir verið pá fyrir slíikt
málefni. Sumum, sem hafa unn-
ið að verkalýðshreyfingunni á
seinni árum, hefir 'fundiist ávext-
irnir minni en æskilegt hefði ver-
ið. En hvað er pó pað á við pað,,
sem byrjendurnir hafa haft við
að stríða? Slíkir eiga skilið pjóð-
arþökk. Þau hafa ekki verið
skráð, olnhoigaskotin og öpægind-
in, sem pessir ihenn hafa liðiö
fyrir störf sín, í págu hreyfing-
arinnar, en hugsjónamennirnir
spyrja ekki um laynin. Þessir
menn eru orðnir gamlir og sumár
dánir, og aðrir yregri teknir við.
Mörgum pessum mönnum hafa
heppnast störfin í hreyfingunni,
og hefir hún breiðlst nú á seinustu
árum ört út uin landið og hefir
fengið viðurkenningu allra sæmi-
lega skynbærra atvinnuiiekienida.
Verkamenn hafa ekki staðið einir
í, pessari baráttu. Þeir hafa fengið
mikinn styrk frá mönnuim úr öðr-
um stéttum, og verkalýðshreyf-
ingin á ísiandi hefir náð þeiml
proska, að pún verður ekki brot-
in á bak aftun ef hennl verður
líikt istjórnað og síðustu. áratugi,
en pó er margs að gæta. En svo
að ég komi nú inn á pað félagið,
sem ég hefi átt heima í í 91/2 ár,
pá vil ég segja félögum mínum
hvar sem er á landinu, hvað par
hefir pótt örðugast við að stríða
síðustu árin. Flokkur manna, sem
er líiklega rétt að kaMa skyndi-
hyltingamenn, hefir risið upp.
Það hefir kostað leiðandi menin
í Dagisbrún mikla árvekni að
verja hana fyrir skemdartilraun-
um peirra. Árið 1930 hafði
stjórnin tvö stónnál tiil mieðferð-
ar. Annað þeirra var hin gengd-
arlausa nætUirvinma við höfnina.
Verkamönimm var smemima ljóst
að hún var skaösemi, pví íundao
bækur Dagsbrúnar sýna, að pað
var fariö að ræða pað á öðrus
átó eftir áð hún var stofnuð.
En það komst ekki í fraim-
kvæmd fyrir pví. Því fram að
1929 stóðu hundrað verkamenn
fyrir utan félagið, en nú eru alfe
komnir í það. Tvisvar var sú
leið rieynd að íá löggjöf um af-
nám næturvinnu, en það var felt
í pinginu af þröngsýnum ping-
mönnum. Þá fylkti Dagsbrún Tiði
og tók af narturvinnuna fyrir fiilt
og alt og mun vera óhætt að fulli-
yrða að engin lög, sem alpingi
hefir sampykt, munu hafa verið
eins vel háldin eins og pessi sam-
pykt.
Annað málið var að stytta hinm
almenna vinnudag um, 1 stund,
og pað náðist fram ásarnt hinu
eftir iangan og góðan undirbún-
ing.
Örðugast var meðan á pess-
um undirbúningi stóð að halda
fyrnefndum flugumön:n;umi í skefj-
urn, pví peir háifeyðilögðu fundi
hjá okkur eins, og oft síðan með
sinni al'kunnu sífeldu 1-ygi og rógi
og ber fundarbók Dagsbrúnar
pess vitni og allur sá sandur af
peim fáránlegu tillögum, sem þeir
komu með á livery fynd. Því er
pað, verkamenn, ef pið viljið að
verkalýðsfélagssikapurinn eflást,
pá starfið, í félagsskapnum og
standið á verði fyrir öllum skemd-
artilraunum, pví við megum ekki
láta nokkra menn, eyðileggja pau
störf, sem hundruð fórnfúsra
manna hafa unnið að í áratugi
Blað pessara manma, sprenging-
armiannanna, hefir gengið allra
bláða lengst í því að rægja og
svívirða pá menn, sem hafa unn-
ið bezt fyrir samtökin, því komrn-
únistar telja allar umbætur verka-
lýðsins einskiisvirði, þvi þeiir telja
siig hafa beztan jarðveg ef verkaí-
lýðurinn líður aligerða neyð. Þess
vegna verðum við að -verja fé-
lag okkar fyrir þessum öfga-
mönnum eins og bóndinm ver túni
sitt fyrir grasmaðki.
16/10 1932.
Stefán J. Björnmon.
Ég var í bíó — .
Kvikmyndahúsán í Reykjavík
eru vel úr garði gerð. Hvoru;-
tveggju hafa eignast veglegar
byggingar, sv-o að jafnast fylii-
lega á við páðl, sem bezt pr í
nágrannalöndunum, pegar miðað
er við fólksfjölda. Myndir eru
oftast sæmjlegar, en,da gerðar
kröfur til pess af bæjarbúum.
. Myndiri, sem ekki hafa listrænt
gildi, eru lítt sóttar hér í Reykja-
ví;k. Og loks má telja það, að
prúður blær er yfir bíógestumi
hér og vísast meiri en í mörgum
borgum öð'rum. Og einmitt pess
vegna skrifa ég pessar iínur. Ég
sá pað í Gamla Bíó í gærkveldi,
sem ég vildi ekki að yrði áð
tízku hér, þótt pað kunni að eigá
sér stað á samis konar samkomu-
stöðum einhwers staðar erlendds'.
Bg, sá komir reykja meðan á sým-
ingu istóð. Og p,að konur,' sem
ekki telja sig eiga heima á hin-
urn óæðra bekk, pví petta var I
einni istúkunnii. Heyrði ég það á
taii þeir.ra, sem næstir m,ér sátu,
áð peir kunnu þessu illa, og gerii
ég rá'ð' fyrir að kurr nokkur hafi
orðib um allan sal, pax seirt tii
sást. Tækju menn alment u;pp á
pessu, væri horfinn sá blær, sem
hingað til hefir haldist yfir pess-
um fjölsóttu samkomum, og ekki
mundi skygnið batna. Væmti ég
pessi, að páð göða fólk, sem hér
átti hlut að, sjái sómasinn, ellegar
pá að eigendur kvikmyndahús-
anna taki í taumiaya að öðrum
kosti.
19. okt.
Blaðamadur.
Rltstjóri og ábyTgðarmaður.
Ólafur Friðriksison.
AlpýðupresQtsmiðjain.
1