Morgunblaðið - 18.02.1990, Page 36
36
MORGUNBLAÐIÐ MINNINGAR SUNNUDAGUR 18. FEBRÚAR 1990
Eyjólíur Kristjáns-
son - Kveðjuorð
Fæddur 24. ágúst 1904
Dáinn 11. desember 1989
Vinur okkar og velgerðarmaður,
Eyjólfur Kristjánsson, lést á hjúkr-
unarheimilinu Skjóli hinn 11. des. sl.
eftir um tveggja mánaða veru þar.
Eyjólfur naut þar góðrar umönnunar
og var farinn að kunna vel við sig á
þessu nýja heimili. Hann beið þess
þó með óþreyju að Guðrún kona sín
kæmi og byggi þarna með honum
eins og fyrirhugað var. En til þess
kom þó ekki. Þegar Eyjólfur stóð
upp frá eftirmiðdagskaffinu 11. des-
ember síðastliðinn, sagðist hann ætla
að fá sér bíl og fara heim á Berg-
staðastræti en hné svo útaf. Þar með
var Eyjólfur Kristjánsson kallaður
burt úr þessum heimi.
Eyjólfur fæddist 24. ágúst 1904
að Holtastaðaeyri (daglega nefnd
Strönd) við Reyðarfjörð. Foreldrar
hans voru Kristján Eyjólfsson út-
vegsbóndi þar og kona hans, Aðal-
borg Kristjánsdóttir. Þau eignuðust
sex börn sem nú eru öll látin. Tvær
stúlkur, sem báðar hétu Sæbjörg,
dóu í bemsku. Jón lést rúmlega
tvítugur. Um veturinn 1919 féll snjó-
flóð á íbúðarhúsið á Strönd og bar
það með sér út á sjó. Þeir bræður
Eyjólfur og Kristinn björguðust út
um glugga á kvistherbergi sem þeir
sváfu í og gátu náð í hjálp. Þarna
fórst Ragnheiður, systir Eyjólfs, en
annað heimilisfólk bjargaðist. Má
gera sér í hugarlund hve átakanleg
reynsla þetta hefur verið fjölskyld-
unni. Það mátti m.a. merkja 46 árum
síðar þegar Eyjólfi barst sú frétt að
sonardóttir væri komin í heiminn og
þar væri komin Ragnheiður. Eyjólfur
varð innilega hrærður og glaður og
sagði við Gunnu sína: „Getur þetta
bara verið satt.“ Það voru því aðeins
Kristinn og Eyjólfur sem komust til
fullorðinsára af Strandarsystkinum.
Kristinn lést 16. apríl 1986, 83ja ára
gamall.
Eyjólfur kvæntist 28. maí 1933
móðursystur okkar, Guðrúnu Emils-
dóttur frá Stuðlum í Reyðarfirði, f.
20. apríl 1913. Foreldrar hennar
voru Emil Tómasson og kona hans,
Hildur Þuríður Bóasdóttir. Sama ár
fluttust þau til Reykjavíkur og áttu
síðan heima þar og í Kópavogi.
Lengst af bjuggu þau á Brúarósi í
Kópavogi, en svo nefndu þau hús
sitt sem þeir bræður Eyjólfur og
Kristinn byggðu sumarið 1945 og
flutti fjölskyldan þar inn um haustið.
Þetta var reisulegt hús á tveimur
hæðum og kjallara. Eyjólfur var mik-
ill áhugamaður um gróður og garð-
rækt. Hann setti skipulega niður
trjáplöntur og blóm og hafði allan
sinn búskap á Brúarósi, stóran kart-
öflugarð og ræktaði rófur, gulrætur
og grænmeti langt umfram þarfir
heimilisins. Þá rak hann um árabil
hænsnabú á Brúarósi, og fleiri
skepnur ól hann stundum, enda eink-
ar natinn við dýr. Allt var þetta gert
af miklum myndarskap, þar sem
snyrtimennska, fyrirhyggja og
vinnusemi tryggði góðan árangur.
Þau Guðrún og Eyjólfur eignuðust
tvo syni. Emil Hilmar, f. 9.11. 1935,
kennari í Lyon í Frakklandi, og
Kristján, f. 19.8. 1942, læknir í
Reykjavík. Auk þess ólu þau upp
sonarson sinn, doktor Eyjólf Kjalar
Emilsson,_ lektor í heimspeki við
Háskóla íslands. Afkomendur Eyj-
ólfs og Guðrúnar eru nú átján, allt
gott og mannvænlegt fólk.
Það var alla tíð mannmargt á
heimili þeirra Eyjólfs og Guðrúnar.
Þar áttu fjölmargir skjól og athvarf
um lengri eða skemmri tíma. Þeir
Emil, afi okkar, og Kristinn, bróðir
Eyjólfs, áttu þar heimili frá því þeir
fluttust suður um og fyrir stríð og
meðan báðir lifðu — en Emil lést
1967. Afasystir okkar, SigríðurTóm-
asdóttir, dvaldi á heimili þeirra
síðustu æviár sín og þar til hún dó
1949. Móðursystkini okkar dvöldu
mörg langtímum saman á heimili
Eyjólfs og Guðrúnar. Já, þeir voru
margir sem nutu einstakrar velvildar
og rausnar þeirra Eyjólfs og Guðrún-
ar á Brúarósi. Oft var líkara því að
á Brúarfossi væri hótel en heimili,
ef taldir voru þeir sem gistu, borðuðu
og drukku. Það virtist aldrei neitt
mál að bæta við einum eða fleirum,
þar voru allir velkomnir og fundu
það. Þessa nutum við systkinin í
ríkum mæli. Við dvöldum þar öll
oftar en tölu verður á komið um
lengri eða skemmri tíma og stöndum
í ómetanlegri þakkarskuld við þau
heiðurshjón, Eyjólf og Guðrúnu. Það
sama gilti um börn okkar, þau fundu
sig alltaf velkomin á heimili þeirra.
Þau elstu, Birgir og Ragna, dvöldu
hjá þeim um tíma og áttu þar at-
hvarf þegar þau voru að byija að
standa á eigin fótum í lífmu, fjarri
foreldrum sínum.
Einhveija tilsögn fékk Eyjólfur hjá
einkakennurum eftir bamaskólanám,
en lengri varð skólagangan ekki. Þó
var öllum ljóst sem kynntust honum
að hann var afburðagreindur og
menntaður maður. Eyjólfur naut því
ekki skólagöngu svo sem hæfileikar
gáfu tilefni til. Aldrei vottaði þó fyr-
ir neinni beiskju hjá honum af þeim
sökum. Það var ekki eðli hans að
sýta orðinn hlut eða leggjst í dag-
drauma. Hann vann allt það sem
hann tók sér fyrir hendur af áhuga
og trúmennsku. Fyrst eftir að hann
fluttist hingað suður vann hann
hvaðeina sem til féll. Árið 1946 varð
hann verkstjóri hjá Reykjavíkurborg
og gegndi því starfí til 1955 að hann
réðst sem verkstjóri hjá Kópavogs-
kaupstað. Ekki varð hjá því komist
að Eyjólfur yrði kallaður til ýmissa
trúnaðarstarfa þótt hæverskur væri.
Hann var deildarstjóri við Kaupfélag
Héraðsbúa 1930-36. í skólanefnd
Kópavogs 1948-55 og í fræðsluráði
Kópavogs 1956-62. I stjóm Sjúkra-
samlags Kópavogs frá 1954 og í
bæjarstjóm Kópavogs og var fyrsti
forseti hennar frá 1955-62. Hann
gegndi ennfremur ýmsum öðrum
trúnaðarstörfum fyrir Kópavogs-
kaupstað. Þá var Eyjólfur gjaldkeri
Garðyrkjufélags íslands 1957-64 og
í stjórn Sambands eggjaframleiðenda
frá 1963.
Þegar litið er til baka er margs
að minnast af kynnum okkar við
Eyjólf, þar sem aldrei bar á skugga.
Eftirminnilegt er þegar Eyjólfur og
Guðrún komu norður á Gjögur 1949
til að vera viðstödd skím Guðrúnar
Krisljana Ásbjarnar-
dóttir - Minning
Fædd 21. september 1913
Dáin 13. febrúar 1990
Ég man hvað mér þótti hún stór
hún Kristjana, tengdamóðir mín,
þegar ég sá hana fyrst. Seinna
komst ég að raun um að hún var
stór: stór í anda, stór i samskiptum.
Hún var margfróð. Fátt bar á
góma sem hún hafði ekki skoðun
á. Fáar persónur sem hún vissi
ekki deili á. Ég minnist ótal ánægju-
stunda úr eidhúsinu í Álftagerði,
við ræddum, urðum kannske ekki
alltaf sammála en náðum sam-
komulagi sem báðar báru virðingu
fyrir.
Hún gerði ekki víðreist um dag-
ana, til þess gáfust fá tækifæri.
Ferðaðist um Island, mest í hugan-
um og skildi illa þá áráttu afkom-
enda sinna að leggja fjarlæg lönd
undir fót.
Eins og Bergþóra nefði hún aldr-
ei gengið ein út. Hún átti sinn Njál.
Hún stóð með sínum. Það var
gott að eiga hana að. Nú telst hún
til þeirra vina minna sem eru farn-
ir á undan.
Blessuð sé minning Kristjönu
Ásbjarnardóttur.
Inga
Emilíu hinn 24. ágúst en jafnframt
var haldið uppá 45 ára afmæli Eyj-
ólfs þennan sama dag. Þau fóru frá
Reykjavík til Hólmavíkur með rútu
og þaðan áfram með flóabátnum
Hörpu, sem gekk vikulega til Gjög-
urs og fleiri „þéttbýlisstaða" í Ámes-
hreppi. Var ætlunin að þau stoppuðu
í viku og færu síðan á sama hátt
heim aftur. „Kóngur vill sigla en byr
hlýtur að ráða.“ Vegna veðurs komst
flóabáturinn ekki og þegar þau höfðu
verið á Gjögri í tíu daga var brugðið
á það ráð að fara á bát inn í Nautsvík
en þaðan á hestum yfir Trékyllis-
heiði. Hrepptu þau hið versta veður,
rigningu og hvassviðri, á heiðinni.
Með í ferðinni var Kristján, sonur
Eyjólfs og Guðrúnar, þá nýorðin sjö
ára. Allir urðu blautir og hraktir
enda ekki þá til jafn góð hlífðarföt
og nú. Kom þama sem oftar, bæði
fyrr og síðar, í góðar þarfír athygli
og hyggindi Eyjólfs. Hann fór af
hestinum af og til og lét Kristján
ganga sér við hlið. Var mál manna
eftir á að þarna hefði getað farið
verr ef úrræða Eyjólfs hefði ekki
notið við. Þótt Eyjólfur hafí ekki
farið nema þessa einu ferð norður í
Ámeshrepp, stoppað þar í tíu daga
og aðeins farið um hluta hreppsins,
þá mundi hann, ekki bara bæjarnöfn-
in, heldur líka hveijir bjuggu á hvetj-
um bæ og í hvaða röð þeir vom.
Sama var ef rætt var um jarðir og
ábúendur á Héraði og víðar á Aust-
urlandi, Eyjólfur vissi um þetta allt
af undra mikilli nákvæmni.
Við systkinin höfum spurt okkur
þeirrar spumingar hvort Eyjólfur
kunni okkur nokkrar þakkir fyrir að
minnast hans á þann hátt sem hér
er gert. Hann var ekki fyrir orða-
gjálfur. Hinsvegar lét hann fólk njóta
sannmælis og þess viljum við líka
láta Eyjólf njóta. Við minnumst að
honum ofbauð stundum skrumið og
sýndarmennskan og hafði þá yfír
eftirfarandi erindi úr Passíusálmun-
um:
Erfisdrykkjur og ónýtt pijál
ekki á skylt við þetta mál.
Heiðingja skikkjan heimskuleg
hæfir kristnum á engan veg.
Viljum við gjaman vera innan
þeirra marka sem þama koma fram.
Elsku Gunna frænka. Það hlýtur
að vera mikið tómarúm og söknuður
sem fráfall Eyjólfs skilur eftir, þið
sem áttuð að baki rúmlega 54 ára
farsælt hjónaband. Við biðjum að
góður Guð gefi þér styrk og þrek til
að komast farsællega í gegnum þetta
eins og hann hefur gert hingað til.
Öðmm aðstandendum Eyjólfs vott-
um við innilega samúð og biðjum
þeim blessunar Guðs.
Blessuð sé minning Eyjólfs Krist-
jánssonar.
Hilmar F. Thorarensen,
Guðbjörg K. Karlsdóttir,
Guðrún E. Karlsdóttir,
Emil Thorarensen og
fjölskyldur.
Mikill sómamaður kvaddi okkur
fyrir allnokkm, náinn frændi minn
og góður vinur á genginni tíð. Mig
langar að minnast hans örfáum orð-
um þó ekki verði gert sem skyldi og
ég vildi gjaman hafa gert.
Kynni okkar vöruðu allt frá
bernsku og æsku og hlutu nokkra
endurnýjun á okkar efri árum og
alltaf vissum við hvor af öðmm á
ævibrautinni. Farsæld og lífslán ein-
kenndu ævileið Eyjólfs Kristjánsson-
ar, enda var hann mjög góðum gáf-
um gæddur, ákveðni og prúð-
mennska áttu í honum samleið, fast-
ur fyrir en sveigjanlegur þegar þess
þurfti, eljumaður mikill og ötuli til
allra starfa.
Félagslyndur var hann mjög og
því falinn trúnaður víða s.s. síðar
verður að vikið.
En fyrst hygg ég að ætt og upp-
mna og vík aftur til síðustu alda-
móta.
Eyjólfur fæddist 24. ágúst 1904 á
Holtastaðaeyri við sunnanverðan
Reyðarfjörð. Foreldrar hans vom
Aðalborg Kristjánsdóttir frá Sand-
felli í Skriðdal og Kristján Eyjólfsson
frá Seljateigi í Reyðarfírði. Árið sem
þau giftust stofnuðu þau nýbýli á
svokallaðri Holtastaðaeyri á Sléttu-
strönd.
Á sama ári reisti Kristján með
aðstoð mágs síns, Jóns Kristjánsson-
ar, sem var lærður smiður, stærðar
íbúðarhús úr timbri, kjallara, hæð
og ris, einnig gripahús og loks sjóhús
við bátavörina. Jón var heimilis-
maður hjá þeim til æviloka, rómað
valmenni.
Kristján og Aðalborg vom komin
af þrekmiklu og gáfuðu bændafólki,
dável efnuð og skorti ekki bústofn.
Þau áttu strax nokkrar kindur og
róðrarbát.
Heyja öfluðu þau á stómm og
grösugum hjöllum í fjallinu fyrir ofan
bæinn og á grasfleti á eyrinni ná-
lægt íbúðarhúsinu. Þarna varð strax
hinn snotrasti búskapur og allt bar
vott um eljusemi, hirðu og smekk-
vísi. Lífsbjörgin var landbúskapur og
sjósókn. Állt bar alúð og fegurðartil-
fínningu vitni.
Brátt fjölgaði þar á heimili. Fyrst
fæddist stúlka, sem skírð var Ragn-
heiður, frísk og falleg og varð strax
sólargeisli heimilisins. Tveim árum
seinna fæddist hraustlegur drengur,
skírður Kristinn, og tveim árum síðar
annar efnisdrengur, skírður Eyjólfur.
Þriðji bróðirinn bættist þeim hjónum
nokkmm ámm síðar, skírður Jón.
Varð skammlífur.
í þessum systkinahópi ólst Eyj-
ólfur upp. Þetta var indælt heimili.
Foreldrarnir samhent, glaðlynd og
elskuleg — afar jafnlynd og hógvær.
Á þessu heimili var mikið lesið og
mikið sungið.
Húsmóðirin var afar söngelsk og
kunni undur mikið af ljóðum og lög-
um. Bókakostur var ótrúlega mikill,
mikið var danskra bóka því Kristján
hafði stundað nám í Danmörku í 3-4
ár og var útlærður ljósmyndari.
Á vetrum var fenginn heimilis-
kennari til að segja börnunum til og
eins mun faðir þeirra hafa kennt
þeim mikið. Börnin vöndust strax og
þau höfðu aldurtil allri vinnu til lands
og sjávar eins og þá gerðist. Þau
vöndust einnig iðni ágætri hvort sem
var við vinnu eða nám.
Friður, gleði og hamingja ríkti
yfir þessu heimili. En svo einn vetrar-
dag á útmánuðum dundi hörmungin
yfír. Ægilegt snjóflóð steyptist yfir
bæinn úr fjallshlíðinni, skall á íbúðar-
húsinu og sópaði því niður í flæðar-
mál. Dóttirin Ragnheiður, innan við
tvítugt, rómuð fyrir afburðahæfileika
og mjög fríð sýnum, fórst í snjóflóð-
inu. Aðrir björguðust lítið meiddir.
Þetta var skelfilegt áfall fyrir fjöl-
skylduna. En þessu var tekið með
undraverðu sálarþreki.
Strax hófust þeir handa, Kristján
og Jón, og reistu nýtt íbúðarhús og
þá voru þeir farnir að hjálpa mikið
til, Kristinn og Eyjólfur. Áfram var
búið til sjós og lands. Eyjólfur tók
nú að hafa aðalforystu og allar út-
réttingar fyrir heimilið. Þó hlédrægur
væri tók hann þátt í opinberum mál-
um sinnar heimabyggðar, m.a. var
hann deildarstjóri Kaupfélags Hér-
aðsbúa í nokkur ár, en því fylgdu
nokkur umsvif. Um tíma var hann
farkennari í sveitinni. Eyjólfur gekk
enga langskólabraut, en svo vel gerð-
ur maður menntaðist af sjálfum sér
og varð víða heima og vel lesinn.
Hann var hið farsæla dæmi um hinn
sjálfmenntaða mann, sem af glögg-
skyggni og greind öðlaðist víða yfir-
sýn og ærna þekkingu. Það er svo
á þessum árum sem hann tekur
mesta gæfusporið á lífsleið sinni, en
■þá eignaðist hann -sinn ástúðlega
lífsförunaut.
Hinn 28. maí gengu þau í hjóna-
band, Eyjólfur og Guðrún Emils-
dóttir frá Stuðlum í Reyðarfirði, ein
margra myndarsystkina, sem víða
hafa við komið.
Foreldrar hennar voru: Hildur
Bóasdóttir frá Stuðlum af þeirri
þekktu Bóasar-ætt og Emil Tómas-
son bóndi á Stuðlum, Þingeyingur
að ætt og uppruna, en Emil var síðar
lengi húsvörður við Austurbæjar-
barnaskólann.
Guðrún er mikil mannkostakona,
fríð kona og afar greind, einstök
ágætismanneskja að allri gerð og
heimili þeirra til mikillar fyrirmyndar
um allt, enda bæði hjónin svo sam-
taka og einhuga í öllu að annað ger-
ist ekki betra.
Þau hjón fluttu til Reykjavíkur
1935 og síðar í Kópavog 1941, þar
sem þau reistu sér heimili að Brúar-
ási, myndarheimili mikið þar sem
rausn og reisn réð ferðum.
Hlutur heimilisföðurins var frá-
bærlega góður, þar undi hann sér
bezt í faðmi góðrar fjölskyldu.
Hjá þeim hjónum dvaldist Emil
faðir Guðrúnar allt til hins síðasta
og átti þar atlæti gott.
Á fyrstu búskaparárunum í Kópa-
vogi flutti svo Kristinn bróðir Eyjólfs
til þeirra og var þar upp frá því. Af
Kristni mætti segja mikla og góða
sögu, en samofin var hún um margt
sögu Eyjólfs, því samrýndari bræður
er erfítt að hugsa sér, er. Kristinn
var einlægur ágætisdrengur, afar
hagur maður og velvirkur, dagfars-
prúður og hreinskiptinn. Hann lézt
1986.
Þau Guðrún og Eyjólfur eignuðust
tvo sonu: Emil háskólakennara í
Lyon og Kristján hjartasérfræðing í
Reykjavík.
Auk þess ólu þau hjón upp sonar-
soninn Eyjólf Kjalar doktor í heim-
speki.
Heimilisbragur að Brúarási var
einstaklega góður og nutu þess allir
gestir sem gangandi, en ekki hvað
sízt munu uppeldisáhrif svo ágætra
foreldra hafa sagt til sín. Eyjólfur
var verkstjóri Iengst starfstíma síns
hér syðra, hjá Reykjavíkurborg og í
Kópavogi síðar og mun honum hafa
látið það starf mjög vel.
Saga Eyjólfs í Kópavogi er hin
merkasta, svo víða kom hann þar
við, því fólk treysti honum til góðra
verka. Honum var falinn mikill trún-
aður þar enda einn nánasti sam-
verkamaður Finnboga Rúts bæjar-
stjóra og alþingismanns.
Eyjólfur otaði sér ekki fram, en
hann lét sig miklu skipta vöxt og
viðgang hins unga samfélags í Kópa-
vogi, var þar í forystu um langt skeið
og m.a. forseti bæjarstjórnar Kópa-
vogs um 8 ára skeið. Það segir sína
sögu um traust samferðamannanna.
En víðar tók hann til hendi. Hann
rak búskap að Brúarási, var þar
bæði með garðyrkju og hænsnabú-
skap.
Af því leiddi að hann var gjald-
keri Garðyrkjufélags íslands í 7 ár
og í stjórn Sambands eggjaframleið-
enda í fleiri ár.
Hinn prúði og hlédrægi 'frændi
minn var ævinlega tilbúinn að axla
þá ábyrgð, er aðrir fólu honum, og
trúr var hann í verki hverju. Þau
hjón fluttu frá Brúarási til Reykjavík-
ur 1983 og áttu heimili sitt þar á
Bergstaðastræti lla.
Lífssaga góð er gengin á enda.
Gömul kynni og góð eru þökkuð
heilum huga og um leið eru eiginkon-
unni, Guðrúnu, og þeirra fólki öllu
sendar einlægar samúðarkveðjur.
Heiðbjört eins og austfirskur vor-
himinn er minningin um minn góða
frænda í huga mér. Blessuð sé sú
heiðbjarta minning.
Jóhann Björnsson
frá Seljateigi.