Alþýðublaðið - 26.10.1932, Blaðsíða 2

Alþýðublaðið - 26.10.1932, Blaðsíða 2
2 AfcftÝÐUBIíAÐtÐ Upppotlð á fostudagskvðMlð og sendlsTeinæfimdarinn á mánndagskvSIdið Togararnir. Það þarf engura blöðum Um þaö að fletta, að togararnir eru wiikilvægustu framleiðslutæki Reykjavíkurborgar. Þegar þeir eins og nú er eru bundnir við ■ land eða iagðir inn í sund, þá eru svo að segja allir atvinnub lausir, þ. e. eigi eingöngu þeir, sem atvinnu hafa á sjálfum tog- urunum, eða við út- eða upp- skipun í sambandi við þá, eða fiskverkun í landi, heldur iðn- aðarmenn, kaupmenn, verzlunar- menn, já, svo að segja allir Reyk- vikingar. Það þarf því ekkj að fara mörgum orðum um, hve nauð- syniegt það er fyrir Reykjavík sem heild, að framleiðsilutæki þessi séu ekki látin ónotuð. En reynslan er búin að sýna, að með- an einstakir menn eiga togarana, þá eru þeir iðulega stöðvaðir, og það ekki bara þegar útlitið er tvísýnt, því komið hefir fyrir, að togari, sen\ seldi fyrir 28 hund- ruð sterlingspund í Englandi, var látinn liggja hér í þrjár vikur, þó ekki væri um neina kaupdeiilu að ræða. Það er ósköp skiljanlegt, að meðan togararnir eru einstakra manna eign, séu þeir ekki látndir ganga nema þegar útlit er fyrir að gróði verði á útgerðinni, og það er jafnv-el skiijanlegt líka, að íogaraeigendur láti skip sín ekki ganga, pegar útlit fyrir tap og gróða er jafnt, því þeim ber, að þeirra' áliti, ekki að hugsa um nema sjálfa sig. En með slíku háttalagi tapast mikið vinnuafi í landinu, því þjóðarauðurinn verð- ur að sama skapi minni, sem vinnudagarnir eru fleiri, sem eru ónotaðir. Þó svo virðist sem* heimtamegi, að togarar séu ekki stöðvaðir eftir 28 hundruð ^sterlingspunda söiu, þá verður ekki gott að koma því við að skylda togaraeigendur til þess að gera skip sín út, þegar líkindi eru ryrir því að þeirra dómi að tap verði á útgerðinni, og er pví sýnilegt ölium, að ein- staklingseignarrétturmn er hér beiniínis til hindrunar því, að aukinn sé þjóðarauðurinn, þ. e. að fólkið fái að vinna. Væru tog- aiiarnir aftur á móti í opinbem aign, t. d. eign landsins eða bæj- ■ríns (og hið síðarnefnda virðist fult svo eðlilegt hér í Reykja- vík), mundu þeir alt af vera látnir ganga þegar fisk væri að hafa •g veðrin væru ekki þannig, að veiöi þætti ekki viðeigandi vegna »lits á mönnunum. Togarar í einstakra manna eign •m leins og aliir vita reknir eiin- jföngu vegna gróðans, sem eig- ©ndurnir gera sér von um að fá, gróða, sem nemur nokkrum tug- nm þúsunda á ári þegar vel geng- itr (en miklu minna að því er Vig- fés Guðinundsson frá Engey seg- En ef togararnir væru opin- ker eign, væru þeir reknir af a!t öðrum ástæðum, það er vegna vinnunnar, s.em fæst við notkun þeirra, því þeir eru verkfæri til þess að gera vinnuafl arðbært. Vinnan um borð í togurunum og í landi í sambandi við þá nemur. að sögn um 200 þúsund krónum á hvert skip, og er á því auðséð, að rekstur togaránna er þýðdngar- meiri fyrir almenning en fyrir útgerðarmiennina sjálfa, er nú eiga þá. Það er því auðvelt að skilja, að frá sjónarmiði almennings borgar togaraútgerðin sig, þó hún geri það ekki frá sjónarmiði út- gerðarmannsins, sem miðar alt við sína eigin persónu, þ. e. við, hvort hann græðir á því, og gróði hans er mismunurinn á öllum gjöldum og öilum tekjum, þegar hið fyrnefnda er minna en hið siðamefnda. En gróðinn á togara frá hagsmunpsjónarmiði aiþýðu miðast við atvinnuna, er af hon- um hefst, en ekki við reiknings- legan gróða frá auðvalds-sjónar- miði. Otgerðarmaður, sem hefir grætt 5 þúsund krónur á einni ferð skipsins, lætur það hætta veiðum, ef útlit er fyrir að eng- inn gróði verði á næstu ferð. Hann stingur á sig 5 þúsund krónunum og stöðvar skipið þann tíma, sem hann býst við að hann græöi ekki neitt, og við það tapa 50 eða 100 mienn atvinnu um tíma. Um togara, sem eru opin- ber eign, er annað mál, því góðu) timarnir verða notaðir til þess að standast halla erfiðari túnanna, og siiipin alt af láti’n ganga. En af þessum orsökum, siem taldar liafa verið, er það orðin knýjandi nauðsyn að gera togar- ana að þjóðareign. Má segja, að hver einasti togarj, sem nú hangir aðgerðarlaus við hlekkina, sé hrópandi tákn um heimskulegt fyrirkomuiag auðvaldsþjóðféliags- ins, en ekki þarf að efast um, að blöð þau, sem eru leigutöl togara- eigendanna, haldi áfram að hrópa upp um hið gagnstæða, og er það skiljanlegt 'vel. En hitt mun al- menningi veita erfitt að skiija, hvers vegna Verklýðsblaðið er á móti ríkisrekstri og bæjarnekstri, og hvers vegna það hefir flutt fantaiegri Iygar um bæjarútgerð- (ina í Hafnarfirði en sjálft Morg- unblaðið. Ölafiir Frumksson. Fyrirspurn. Er það satt, að Brynjóifur Bjarnason sé búinn að éta oían í sig öll stóryrðin um Alþýðu- flokksforingjana á ísafirði, taka Ingólf Jónsson aftur í flokkinn og éta ofan í sig að Ingólfur sé ,,verklýðssvikari“, „kratabnoddur" o.. fl. Spurnll• Suar: Blaðinu er ekki kunnugt um að Brynjólfur sé búiim að éta þetta ofan í sig, en af' því reynsian sýnir að hann er mjög! lystugur á slíkt, er fregnin ekki með öilu ótrúleg. „Vísir“ og „Verklýðsblaðiö“ ihafa getið mín í sambandi við ó- læti s. 1. föstudag og fund sendi- sveina á mánudagskvöldið. Lang- aöi mig því að biðja AiþýÖu- . blaðið fyrir eftir farandi: Á föstudagskvöldið kom piltur úr Kommúnistaflokkmim til mín og sýndi mér bréf, er stjórn flokksins hafði sent út Var í bréfinu íyrirskipun um, að félagar flokksins skyldu mæta á Alþýðu- flokksfunddnum þá um kvöldið. Ég vissi hvað þesisi’ fyrirskipun hafði að þýða: Hún var bein fyrirskipun til strákanna*) í flokknum, að koma á fundinn og hafa þar ólæti í frammi. Vissi ég þetta af þeirri reynslu, er við verkamenn höfum af hegðun þessa lýðs á fundum verklýðs- félaganna. — Á fundinmn reyndu þeir að hleypa öllu í bál og bnand. Andstæðingar- kommúnista gátu vaxla flutt ræður sínar fyrir öskri og óhijóðum og verkamenn, sem höfðu orð á þvj, hve ósæmi- ieg þessi framkoma væri, urðu fyrár óþvegnustu aðdróttunum og hrindingum. Kvað svo íamt að þessu, að kvenfólki, sem sýndi andúð gegn framkomu strákanna, var hrint. En ekki tók betra við í fundar- lok, því þá höfðn liinir skipbrotnu atvinnumenn æsingalýðsins æst strákana svo upp, að þeir voru orðnir viti sínu fjær og brunnu í skinninu eftir tækifæri tii að ráðast á einhvem og misþyrma. Gafst þeim og tækifærið, er ein- hver þeirra kom auga á Gísla frá Ási, þvi hann hefir verið að' braska með „fasisma“ hér und- anfarið og hafði auk þess tekið Sendisveinafélagið af kommúnist- um fyiir nokkiu, vegna þess, hve fíflslega þeir fóru að við þessa læskumenn í upphafi. Þyrptust nú ólátabelgirnir að Gísia og hróp- uðu að þeir skyldu „drepa hel- vítið“, „henda honum í Tjömina" o. s. frv.. Ég vissi hve strákarnir vita lítið' hvað þeir gera, þegar búið er að blinda þá af ofstæki, og notáði því tækifænið, er leik- urinn barst að dómkirkjunni, klifraði upp á styttu HalLgríms Péturssonar og talaði nokkur orð. Snerist nú athygli hinana æstu stráka að mér, en frá Gísla, og slapp hann burtu. Nokkur högg dundu á mér og aurkast, meðan ég taiaði, en um 20 ungir jafn- aðlamienn slógu hring um mig, svo ég gat lokið við það, sem ég ætlaði að segja. Meira sá ég ekki af Gísla þetta kvöld. Strákamir eltu mig með hótunum um limlestingu og bar- smíðar, eins og þeim er lagið, en er ég og félagar mínir höfðúm *) Ég nota þetta orð vegna I>ess, að „Verklýðsblaðið“ kali- ar þá einu nafni stráka. E, V. gengið nokkra stund og ekki svarað þeim, urðu þeir leiðir á athafnaleysinu og hafa víst farið heim til sin. Þetta er rétt frásögn of því, sem gerðist á föstud-agskvöldið. Það er ilt, þegar til em menn, sem nota sér hinar hræðilegu að- stæður hins atvinnulausa æsku- lýðs, ínnprenta honum blóðugt hatur gegn öliu og öllum, sam- tökum foreldra þeirra og heini- ilunum, en þannig er það nú hér í Reykjavík. Þegar auðvaldsskipu- lagið hefir skapað með atvinnu- leysinu skilyrðin fyrir niðurdnepi viljaþreks æskulýðsins, þá taka kommúnistarnir við og úrkynja hann með ofstæki sínu, haturs- kenningum og níðsögum. Á mánudaginn sagði eínn Ung- ur jafnaðarmaður, sem gr í gendi- sveinafélaginu, mér, að um kvöid- ið ætti að verða fundur í félag- inu, og væri kommúnistum boöið þangað, — Ég hafði tvisvar áður ætlað að koma á fund hjá sendi- sveinunum, af því að ég hefi haft áhuga fyrir málefnum þeirra; var sjálfur sendisveinn í mörg ár og þekki því kjör þeirra vel, mintist fyrstur á málefni þeirr*» í Verkamannaféiaginu Dagsbrún og þekki þá næstum alla. En í ■bæði skiftin hafði Gisli frá Ási meinað mér að sitja J fundunum. Vissi ég að Gisii hafði fengið- skammir fyrir þetta hjá séndi- sveinum, og vildiégþvínúíþriðtja skiftið reyna, hvort ég fengi að- sitja á fundinum, enda hvatti sendisveinninn, sem við mig tal- aði, mig til þess. Ég fór því á fundinn og gerðí boð fyrir Gísla. Ég spurði hann. hvort ég mætti sitja fundinn, ea hann svaraði: „Nei, því miður; ég get ekki leyft þáð.“ Ég maidaði í móinn og kvað það einkenni- legt, að ég skyldi ekki fá að sitja fundinn, þar sem kommúnist- um væri leyft að vera þar.. Komu, þá nokkrir sendisveinar og báöut um að mér yrði leyfð fundarseta, og lét hann þá undan-. Fyrstur talaði Gísli. Ræða hans snerti lítið sem ekki málefni og kjör sendisveina. Þorsteinn Pét- ursson talaði næstur og fór moð ýmiskonar þvaðúr um sendisvein- ana og samtök þeirra, sem sendi- sveinarnir mótmæitu hver á fæt- ur öðrum. Þegar einn áhugasamuj sendisveinn hafði talað u'm mál- efni sín og félaga sinna og lýst þvi, hvernig Haukur Björnsson (kommúnisti) iiafði vanrækt fé- lagið og svikið tiltrú sendisveiin- anna, bað ég um orðið og fékk það, Ég' byrjaði ræðu mína með því að lýsa því fyrir piltunum (hús- ið var fuilskipað), að öll mann- kynssagan væri í eðli sínu saga um stéttabaráttu og að undirstétt- ir reyndu að sækja irelsi sitt og

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.