Morgunblaðið - 15.03.1990, Blaðsíða 14

14 .. ... ................................. MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 15. MARZ 1990
Hafsteinn Gíslason, Hólmgeir Hólmgeirsson og Guðný Kristjáns
dóttir í hlutverkum sinum.
í grán gcimni
__________Leiklist_____________
Jóhanna Kristjónsdóttir
Leikfélag Keflavíkur sýnir
í Félagsbíói
Týnda teskeiðin eftir Kjartan
Ragnarsson
Leikmynd: Jóhann Smári
Sævarsson
Aðstoðarleiksfjóri: Gísli
Gunnarsson
Förðun og hárgreiðsla: Fjóla
Jónsdóttir
Leikstjóri: Halldór Björnsson
Þetta leikrit Kjartans Ragnars-
sonar hefur verið sýnt víða um land
og orðið vinsælt. Leikritið var frum-
sýnt í Þjóðleikhúsinu fyrir þrettán
árum. Einhverra hluta vegna hef
ég ekki séð þetta leikrit fyrr en nú
hjá Leikfélagi Keflavíkur.I leikskrá
er stutt klausa um höfundinn og
þar segir:,, Hvað skyldi það vera
sem gerir verk hans svo vinsæl sem
raun ber vitni? Bókmennta- og leik-
húsfræðingar hafa reynt með mörg-
um orðum að útskýra það en er
ekki bara einfaldast að segja: Þau
eru svo skemmtileg og segja okk-
ur svo margt á þann hátt sem
við skiljum eða viljum skilja.
Einnig er þess getið að þau séu oft
einföld í uppsetningu, oft bara eitt
svið og því einkar heppileg svona
tæknilega séð fyrir efnalítil áhuga-
mannaleikfélög.
Svo má auðvitað velta fyrir sér
hversu efnið sé skemmtilegt í sjálfu
sér. Þar segir frá því er hjónin
Bogi og Asta koma í heimsókn til
Agga og Júlíönu. í fyrstu verður
ekki annað séð en þetta geti orðið
ósköp notalegt. Dóttirin Jóa er þó
í uppreisnarhug og fer út með
kommúnistanum sínum rétt um það
leyti sem gestirnir koma. Húsfreyja
hyggst skemmta gestum með söng
þegar inn slæðist fyllibyttan Baldi
og truflar bæði söng og sam-
kvæmi. Hann rausar lengi og
hressilega og hefur í frammi ýmsar
hundakúnstir. Honum er sýnt mikið
langlundargeð en þegar fyrverandi
löggan Bogi ætlar að sýna listir
sínar og taka hann vingjarnlegu
hálstaki fer slysalegar en til stóð.
17.000 Is-
lendingar
erlendis en
ekki 27.000
Skýrt var frá aimennum umræð-
um á ráðstefnu BHM um Evrópu-
bandalagið og íslenska háskóla-
menn í Morgunblaðinu í gær. Þar
var haft eftir Kristni Karlssyni,
félagsfræðingi á Hagstofunni, að
um 27.000 íslenskir ríkisborgar-
ar væru nú búsettir erlendis.
Kristinn hafði samband við blað-
ið og sagðist hafa farið rangt með,
talan 17.000 væri nær iagi.
Baldi hnígur niður og er í það skipti
dauður í alvöru. Nú er spurning
hvað á að gera. Lögreglan trúir
áreiðanlega ekki að þetta hafi verið
slys. En þá detta þau niður á lausn-
ina: Húsbóndinn Aggi er lærður
kjötiðnaðarmaður og nú er að færa
sér þekkingu hans í nyt; búta niður
skrokkinn og setja í pakkningar og
geyma í frystikistunni þar til hægt
er að losna við kétið. Það vili svo
ólánlega til að kjötinu er stolið,
konurnar fara á taugum út af þessu
álagi og dóttirin setur allt á annan
endann þegar hún tilkynnir sig
ólétta eftir kommúnistann — sem
er reyndar sonur hins drepna. Hon-
um er mútað snarlega — án þess
að hann viti það — og látinn fá búð
og bíl og líkast til mun hann seija
á endanum kjötið úr frystikistunni,
þ.e. af föður sínum. Húsfreyjan
hringir í lögregluna þegar hún hef-
ur gefist upp fyrir brennivíni og
sektarkennd. En henni trúir vitan-
lega ekki nokkur maður. Ekkjan
hefur sömuleiðis verið töluð til og
ætlar ekki að gera neitt í málinu.
Titill leikritsins virðist koma til af
því að í upphafi segir vinnukonan
og ekkjan tilvonandi húsmóðurinni
frá því að silfurskeið sé horfin,
seinna kaupir kommúnistinn skeið-
ina á fornsölu og kemur í ljós að
vinnukonan hafði stolið henni. Og
eiginlega ekki öllu meira með það.
Það fer ugglaust eftir kímnigáfu
hvers og eins hversu fyndið þetta
telst vera, en höfðaði ekki beinlínis
til mín. Auk þess finnst mér bygg-
ing leikritsins losaraleg og gleymist
að hnýta ýmsa enda.
Halldór Björnsson er leikstjóri
og er þetta frumraun hans. Hann
hefur lag á staðsetningum og gæt-
ir að svipbrigðum svojeikarar detti
ekki út úr rullunni þegar þeir eru
ekki með tilsvör. Það er skiljanlegt
þó persónurnar komist í uppnám
út af þessum ósköpum en Halldór
hefði þurft að slá á hugaræsinginn
því framsögn og skýrmæli er þá í
hættu. Rakel Garðarsdóttir er
Begga vinkona og verðandi ekkja
og er nokkuð glúrin sem slík,
kommúnistann, son hennar, leikur
Ómar Ólafsson og gervi hans gott
og sama gildir um Sigrúnu Sævars-
dóttur sem er Jóa heimasæta. Jó-
hann Smári Sævarsson er Baldi
fyllibytta sem endar í frystikistu.
Jóhann Smári hafði allgóða fram-
sögn og var hæfilega grófur í sam-
anburði við „fína fólkið“. Súsanna
Fróðadóttir er húsfreyjan Júlíana
og átti ágæta spretti. Mann henn-
ar, Agga, leikur Hólmgeir Hólm-
geirsson og er fullæstur og hreyf-
ingar stundum þvingaðar. Haf-
steinn Gíslason er Bogi, dálítið
spiiltur og ríkur. Hafsteini tókst að
gera sér mat úr hlutverkinu_ og
Guðný Kristjánsdóttir sem Asta
kona hans átti jafnbestan leik hóps-
ins að mínu viti. Gísli Gunnarsson
var í örlitlu hlutverki iögreglu-
manns sem kemur augnablik á vett-
vang.
Ahorfendur tóku leiknum af vel-
viljuðum áhuga. Það skal tekið fram
að ég sá 2. sýningu.
Nína Margrét Grímsdóttir
_________Tónlist_____________
Jón Ásgeirsson
Nína Margrét Grímsdóttir,
píanóleikari, hélt sína fyrstu ein-
leikstónleika sl. mánudag á Kjarv-
alsstöðum og flutti verk eftir J.S.
Bach, Haydn, Debussy, Chopin og
Jónas Tómasson. Nína er efnilegur
píanóleikari, ræður yfir nokkuð
góðri tækni og hefur sterka tiifinn-
ingu fyrir tónrænni uppbyggingu
verka. Henni lætur einkar vel að
túlka barokk og klassík eins og
korh vel fram í ítalska konsertinum
eftir Bach og sónötu (Hob.
XVI/50) eftir Haydn. Sónata VII
eftir Jónas Tómasson var leikin
af ]>okka og skilningi.
I tveimur Estampes, nr. 1 og
3, var leikur Nínu ekki nógu lit-
brigðaríkur en verkin ágætlega
útfærð. Hér þarf að „skálda“ í
tóninn og blæbrigði, sem trúlega
á eftir að koma með auknum
Nína Margrét Grímsdóttir
þroska og listfengi. As-dúr ballað-
an op. 47 eftir Chopin var falleg
uppbyggð, frá stillilegu upphafi til
átaka, sem hún náði að halda
nokkuð vel utanum til enda.
Nína Margrét Grímsdóttir er,
eins og fyrr segir, efnilegur píanó-
leikari, sem trúlega er á sínu besta
sviði í barokktónlist og klassík.
Það fer þó eftir því hvernig henni
tekst að vinna úr góðri menntun
sinni.
Góður klarinettuleikari
Jón Aðalsteinn Þorgeirsson,
klarinettuleikari, og Þorsteinn
Gauti Sigurðsson, píanóleikari,
héldu tónleika á Kjarvalsstöðum
sl. sunnudag og fluttu tónverk
eftir Saint-Saéns, Weber og
Brahms.
Fyrsta verkið var sónata op.^
167 eftir Saint-Saéns. Verkið er
frá þeim tíma þegar rómantíkin
hefur misst ferskleika sinn og þó
Saint-Saéns, sem var mjög mikil-
vægur tónlistarmaður, legði nokk-
uð af mörkum til að útbreiða nút-
ímatónlist, var hann sjálfur
ófrumlegur og vann sum verk sín
af lítilli vandvirkni. Kunnáttan
birtist hins vegar helst í tækni-
legri útfærslu, enda „virtúós", svo
sem heyra mátti á áðurnefndri
sónötu, sem félagarnir fluttu frá-
bærlega vel.
Annað verkið var Grand Duo
Concertant eftir "\Veber. Það er
eins og fyrra verkið, tæknilega
vel unnið en skáldskapur þess og
formskipan víkjandi þáttur. Flutn-
ingur Jóns Aðalsteins og Þor-
steins Gauta var glæsilegur og
einnig í síðasta verkinu, Es-dúr
sónötunni op. 120 nr. 2 eftir
Brahms.
Jón Aðalsteinn Þorgeirsson er
frábær klarinettuleikari, hefur
fallegan tón, góða tækni og mótar
tónhendingarnar mjög fallega. Að
því er undirritaður telur eru þetta
í raun fyrstu einleikstónleikar
hans og því rétt að óska þessum
unga tónlistarmanni til hamingju
með sæti sitt meðal bestu klari-
nettuleikara okkar íslendinga.
DIDO OG AENEAS
Ballet
ÓlafurÓlafsson
íslenska hljómsveitin: Dido og
Aeneas, ópera í þremur þáttum
eftir Henry Purcell og Nahum
Tate.
Leikstjóri: Sigurður Pálsson.
Danshöfundur: Hlif Svavarsdótt-
ir.
Leikmynd og búningar: Helga
Stefánsdóttir.
Lýsing: Sveinn Benediktsson og
Björn Þorgeirsson.
Stjórnandi: Guðmundur Emils-
son.
Dansarar: Björgvin Friðriksson,
Helena Jónsdóttir, Ingólfur
Björn Sigurðsson, Lilja Ivars-
dóttir, Pálína Jónsdóttir og
Soffia Marteinsdóttir.
Miðvikudaginn 7. mars flutti
íslenska hljómsveitin óperuna Dido
og Aeneas, ásamt einsöngvurum,
söngflokknum Hljómeyki og hópi
dansara. Flutningurinn á þessari
stuttu óperu fór fram í Langholts-
kirkju. Óperan var upphaflega
frumflutt árið 1689 og er eftir
Henry Purcell en óperutextinn eft-
ir Nahum Tate. Hún var samin
fyrir dansmeistarann og skólastjó-
rann Josias Priest og frumflutt (að
öilum líkindum) í kvennaskóla í
Chelsea á Englandi. Sagan er ein-
földuð og stytt útgáfa á Aeneasar-
kviðu frá tímum Rómveija; saga
um ástir, nornaseiða, aðskilnað,
söknuð og dauða. Þetta var í heild
mjög ánægjuleg kvöldstund og
framtakið lofsvert. En það skal
strax tekið fram, að hér verður
aðeins fjallað um þátt ballettsins.
Umfjöllun um tónlistarflutninginn
er í höndum annars manns.
í hverri óperu má iðulega sjá
kafla, sem ætlaðir eru ballett. Þessi
samtvinnun listformanna er nánast
hefð. Oftar en ekki er ballettinn
þá notaður til að undirstrika
stemmningu, gefa hreyfingu í
heildarmyndina, gefa til kynna
gleði, átök eða sorg, svo eitthvað
sé nefnt. Ballettinn þá notaður til
að bijóta upp og líma saman, allt
eftir þörfum hvers verks fyrir sig.
Það er meðal annars þannig, sem
Hlíf Svavarsdóttir notar dansarana
í þessari sýningu, sem annars var
í leikstjóm Sigurðar Pálssonar. En
einnig var það athygiisvert, að í
þessari uppfærslu óperunnar var
kórinn ekki á sviðinu, heldur með
hljómsveitinni. Vanalega tekur
óperukór virkan þátt í atburðarás-
inni, en ekki hér. Þannig gegndu
dansararnir þögulir hlutverki hirð-
ar, sjómanna eða unnusta á svið-
inu, meðan kórinn söng með hljóm-
sveitinni. Þessi lausn er óvanaleg,
en átti vel heima í þessari upp-
færslu.
Úrvinnsla Hlífar skilar sér
ágætlega. Dansarnir hæfa stund
og stað og smekklega er unnið.
Megináherslan var á tónlistarflutn-
inginn og þá er oft vandratað,
þegar dönsum er fléttað inní sviðs-
setninguna og spurningar vakna
um það, hvernig úr því skuli unn-
ið. Hlíf fetar sig áfram að smekkv-
ísi og virðist rata réttan veg. Vert
er að nefna fyrsta atriði annars
þáttar, þar sem dönsurum er beitt
til að magna nornaseiðinn enn
frekar. I þriðja þætti má sjá kunn-
uglega takta, þar sem stúlkurnar
ijórar gera sér mat úr kóreógrafí-
unni og dansa vel kraftmikinn
nornadans. Endapunktur verksins
sýndi það glögglega í einfaidleik
sínu, hvað dans getur verið áhrifa-
mikil túlkun, þegar fólk veit hvað
það er að gera.
í heild var dansmyndin góð og
þjónaði tilgangi sínum. Sama verð-
ur að segja um leikmynd og bún-
inga Helgu Sigurðardóttur. Það
væri óskandi, að oftar myndu
söngvarar, hijómsveit og dansarar
leggjast á eitt um að sviðssetja
verk, eins og nú var gert. Samspil
listformanna er þroskandi fyrir
alla sem að því standa og einnig
þá, sem hlusta og horfa á. Við-
tökur gesta þetta umrætt kvöld
voru líka þannig, að þær ættu að
vera aðstandendum sýningarinnar
góð hvatning til frekari dáða.