Morgunblaðið - 28.04.1990, Page 10

10
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 28. APRÍL 1990
Konur koma upp listaverki
eftir Gerði í Kópavogi
Líkan af brgnslistaverkinu, sem ætlunin er að koma upp í Kópavogi.
Á það að standa vestan við nyja listasafiiið.
Þegar Gerður Helgadóttir
myndhöggvari lést vorið 1975,
47 ára að aldri, stóð eftir í vinnu-
stofu hennar í París stórt brons-
listaverk, sem henni entist ekki
aldur til að ljúka. Þetta verk átti
að standa i háskólaborginni Caen
í Norður-Frakklandi. Grindin að
verkinu var svo flutt til Þýska-
lands til vinnslu, þar sem tilboð
komu í verkið, en niðurstaðan
var sú að flytja það heim til Is-
lands, í von um að hægt yrði að
ljúka því þar. Nú hefur Kvenfé-
lagasamband Kópavogs ráðist í
að láta vinna þetta verk, sem
verður þriggja metra há kopar-
stytta og hefúr þvi verið valinn
staður vestanvert við nýja Iista-
safiiið. Hafa konurnar myndað
listaverkasjóð KSK, opnað gíró-
reikning (396400) fyrir þá sem
vilja koma framlagi til hans og
eru að hefja skipulega fjársöfn-
un. Vonast þær til að verða vel
tekið þegar þær koma í hús í
Kópavogi.
Gerði Helgadóttur var það mikið
áhugamál að þessi bronsstytta
fyndi leið til íslands, þegar hún sá
fram á að hún gæti ekki lokið
henni. Hún hafði endurgreitt
Gerður Helgadóttir, myndhöggv-
ari.
franska aðilanum, sem átti að fá
hana, efnið. Þetta er kúla, 2,50 m
í þvermál og undir er stallur, verk-
ið unnið úr bræddum kopar. Hún
hafði unnið minni styttu sem fyrir-
mynd og gengið frá stækkun.
Framkvæmdanefnd Kvenfélaga-
sambands Kópavogs hefur leitað
samninga við listamenn og fag-
menn og hefur Ivar Valgarðsson
myndhöggvari tekið að sér verkið,
sem gert er ráð fyrir að verði unn-
ið næsta sumar.
Tildrögin að þessu átaki eru þau,
að á 20 ára afmæli Kvenfélagasam-
bands Kópavogs vorið 1987 gaf
K.K. sambandinu nokkra fjárhæð,
sem var fyrsta framlag til að kosta
afsteypu af listaverki eftir Gerði
Helgadóttur á lóð listasafnsins, sem
á að hýsa hið merka safn verka
hennar. Árið eftir var skipuð fram-
kvæmdanefnd, en hana skipa þijár
konur, ein frá hveiju félagi í sam-
bandinu, þær Katrín Oddsdóttir frá
Freyju, félagi framsóknarkvenna,
Valgerður Sigurðardóttir frá Eddu,
félagi sjálfstæðiskvenna og Þóra
Davíðsdóttir frá Kvenfélagi Kópa-
vogs. Var þetta verk valið í sam-
ráði við Snorra Helgason, bróður
Gerðar, sem hefur sýnt málinu mik-
inn velvilja. Hefur Snorri fyrir hönd
erfingja sýnt þann höfðingskap að
bjóða KSK verkið og efnið endur-
gjaldslaust. Og einnig hefur verið
haft samráð við arkitekt listasafns-
ins Benjamín Magnússon. En þótt
KSK eigi nokkurn sjóð til fyrsta
undirbúnings, hrekkur hann
skammt til að koma verkinu upp.
Vonast konurnar til þess að Kópa-
vogsbúar sýni sama rausnarskap
og oft áður þegar safnað er til fram-
kvæmda á því sem horfir til al-
mannaheilla eða til fegrunar- og
menningarauka. Þetta er ekki í
fyrsta skipti sem konur í Kópavogi
'sýna áhuga og dugnað við að koma
verki eftir Gerði Helgadóttur fyrir
auglit almennings. A árinu 1963,
þegar Kópavogskirkja var í bygg-
ingu, gengust þær fyrir söfnun til
að fá steinda glugga eftir hana í
tvær hliðar kirkjunnar, svo að hægt
yrði að ljúka öllum steindu gluggun-
um í kirkjuna fyrir vígslu hennar
og brugðust Kópavogsbúar þá vel
við söfnunarátaki þeirra. Sjá eflaust
ekki eftir því er þeir sitja í kirkj-
unni.
Nú líður að því að verk þessarar
mikilhæfu listakonu, Gerðar Helga-
dóttur, sem erfingjar hennar gáfu
Kópavogsbæ, komist í framtíðar-
hús. En listasafnið er í byggingu.
Samkvæmt útboði í þriðja áfanga
byggingarinnar er gert ráð fyrir að
húsið verði fullfrágengið að utan á
næsta ári og lóð jöfnuð. Ætti því
ekkert að vera til fyrirstöðu að
koma myndinni upp næsta haust,
segja kvenfélagkonur.
Elín Pálmadóttir
■ Framboðslisti Óháðra á
Sigluflrði, til bæjarstjórnarkosn-
inganna 26. maí, liggur nú fyrir.
Listinn skipa eftirtalm 1. Ragnar
Ólafsson skipstjóri, 2. Ólafur Mar-
teinsson framkvæmdastjóri, 3.
Brynja Svavarsdóttir útgáfustjóri,
4. Guðmundur Davíðsson kaup-
maður, 5. Björn Valdimarsson
verkefnisstjóri, 6. Hörður Júlíus-
son bankamaður, 7. Stefán Aðal-
steinsson verslunarmaður,_ 8. Jak-
ob Kárason rafvirki, 9. Örlygur
Kristfinnsson kennari, 10. Stein-
unn Jónsdóttir bókari, 11. Friðrik
Már Jónsson vélstjóri, 12. Sigurð-
ur Ingimarsson útgerðarstjóri, 13.
Steinunn Árnadóttir húsmóðir,
14. Sigurður Baldvinsson sjómað-
ur, 15. Lilja Eiðsdóttir verkakona,-
16. Ríkeý Sigurbjör'nsdóttir kenn-
ari, 17. Þórhallur Jónasson
rekstrarstjóri, 18. Jónas Tryggva-
son fyrrverandi húsvörður.
■ FRAMBOÐSLISTI Sjálfstæð-
isflokksins í Bolungarvík við sveit-
arstjórnarkosningarnar 26. maí nk.
var samþykktur í einu hljóði á fundi
Fulltrúaráðs Sjálfstæðisfélaganna
á Bolungarvik. Listann skipa: 1.
Ólafúr Kristjánsson, bæjarstjóri.
2. Anna G. Edvardsdóttir, kenn-
ari. 3. Ágúst Oddsson, heilsugæslu-
læknir. 4. Þóra Hallsdóttir, skrif-
stofumaður. 5. Sölvi Rúnar Sól-
bergsson, tæknifræðingur. 6. Hálf-
dán Óskarsson, stýrimaður. 7. Jón
S. Ásgeirsson, verkstjóri. 8. Gunn-
ar Hallsson, verslunarstjóri. 9. Sig-
urður Hjartarson, skipstjóri. 10.
Jón E. Guðfínnsson, innkaupa-
stjóri. 11. Jensina Sævarsdóttir,
húsmóðir. 12. Kristján Ágúst
Kristjánsson, menntaskólanemi.
13. Björg Guðmundsdóttir, skrif-
stofumaður. 14. Einar Jónatans-
son, framkvæmdastjóri.
120 fm íbúðir til sölu
sem henta vel fyrir eldra fólk
Á veðursælum stað í Grafarvogi eru vel skipulagðar
íbúðir til sölu. Skjólgóðar suðursvalir, stórar stofur og
þvottahús á hæðinni. Bílskúr fylgir. íbúðirnar seljast
tilbúnar og sameign fullfrágengin.
íbúðirnar verða til sýnis fullbúnar á næstu dögum.
Örn Isebarn, byggingameistari,
sími31104.
7
011 Kfl 01 07fl LÁRUS VALDIMARSSON framkvæmoastjóri
ul I wU"t I V I v KRISTINNSIGURJÓNSSOIM,HRL.loggilturfasteignasali
Til sölu á fasteignamarkaðinn eru að koma:
Endaíbúð við Espigerði
4ra herb. ibúð um 100 fm á efri hæð. Mikil og góð harðviðarinnr.
Parket. Stórar sólsvalir. Sérþvottahús. Ágæt sameign.
í tvfbýlishúsi í Skerjafirði
2ja herb. ibúð 53,5 fm nettó við Einarsnes lítið niðurgrafin. Endurbygg-
ingu ekki lokið. Stór eignarlóð. Laus strax. Húsnæðislán kr. 1,2 millj.
Verð aðeins 3,3 millj.
Bjóðum ennfremur til sölu við:
Stelkshóla 4ra herb. íbúð á 3. hæð. Ágæt sameign. Útsýnisst.
Gautland 4ra herb. íbúð á 2. hæð. Sérhiti. Stórar sólsvalir.
Ounhaga 3ja herb. íbúð á 3. hæð. Tölvuert endurn. Ágæt sameign.
Hringbraut 2ja herb. íbúð á 1. hæð. Öll ný endurnb. Góð geymsla.
Austurbrún 2ja herb. ibúð á 11. hæð 56,3 fm. Lyftuhús. Fráb. útsýni.
Dvergabakka 2ja herb. íbúð á 2. hæð. Öll eins og ný. Laus strax.
Sporhamra 3ja og 4ra herb. glæsilegar íbúöir í smíðum. Sérþvh. Bílsk.
• • •
Opiðídagkl. 10-16.
Ágæt einbýlis- og raðhús
til sölu fborginni
og nágrenni.
ALMENNA
FASTEIGNASALAN
LAUGAVEG118 SÍMAR 21150-21370
Umsjónarmaður Gísli Jónsson 535. þáttur
Atviksorð heitir á latínu ad-
verbium, en verbum á latínu er
sögn. Latneska nafngiftin er
engin tilviljun, því að atviksorðin
standa tíðum með sögnum til
þess að tákna hvar, hvenær og
hvemig eitthvað gefist. Þau
geta þá verið staðaratviksorð
(hér, þarna), tíðaratviksorð
(seint, snemma) eða háttarat-
viksorð (vel, mátulega).
Atviksorð geta líka staðið með
öðrum orðum en sögnum til þess
að tákna á hve háu stigi eitt-
hvað er. Þá nefnast þau stigsat-
viksorð: Hann varð nyög glað-
ur, en hún ákaflega reið. Hins
vegar geta mjög, ákaflega og
fleiri stigsatviksorð verið háttar-
atviksorð: Henni þótti mjög.
Hann barðist um ákaflega. Það
er nú svo.
Miklu skiptir oft í íslensku
hvoru megin atviksorð stendur
með sögn. Meginreglan er að
hafa atviksorðið á eftir: Þetta
gerist oft á morgnana. Hann
birtist skyndilega. Skilur hér
mjög á milli ensku og íslensku,
og þarf aðgæslu við að láta ensk-
una ekki fipa sig. (This fre-
quently happens in the morning.
When he suddenly appeared.)
Oft má finna andstæðu-
tvenndir meðal atviksorða: vel-
illa, seint-snemma, og þá ekki
síst meðal þess hluta staðarat-
viksorða sem réttast væru nefnd
stefnuatviksorð: aíitur-fram,
upp-niður, út-inn. Stefnuat-
viksorðin stýra ekki falli, enda
gera fæst atviksorð svo. Þegar
við segjum fram dalinn, niður
fjallið, út veginn, stýrast þol-
föllin ekki af atviksorðinu á und-
an. Við gætum sem best tekið
þau burt, og þolföllin stæðu eft-
ir sem áður: Hann fór dalinn,
fjallið, veginn. Þessi þolföll eru
aukafallsliðir. Þarna er lifandi
komið svonefnt leiðarþolfall (á
lat. accusativus viae). Náskylt
því er mæliþolfall (accusativus
mensurae): Hann stökk Qóra
metra. Hann synti fimm ferðir.
Það er hins vegar eðli og eftir-
læti nokkurra atviksorða að
stýra falli, þótt í miklum minni
hluta séu, sbr. það sem fyrr
sagði. Aldrei stýra atviksorð þó
þolfalli. Fáein staðaratviksorð
stýra aftur þágufalli: Fjandinn
Qarri mér. Hún var nálægt
þessu. Þá stýra sum tíðaratviks-
orð eignarfalli: Árla morguns,
síðla dags. Og enn eru þau at-
viksorð sem hefjast á forskeyt-
unum jafh- og sam-, og er þeim
tamt að stýra þágufalli: Þessi
maður var hér samtímis mér,
og ekki stóð ég jafnfætis hon-
um.
★
Og sagan segir,
hann seig í blóð
á mistarvegi -
en merkið stóð.
Og þetta sama
skal sérhver gera,
ef merkið frama
vill maður bera.
Ef bila hendur,
er bættur galli:
ef merkið stendur,
þótt maðurinn falli.
(Úr þýðingu Matthíasar Joch-
umssonar (1835-1920) á kvæð-
inu Þórður Fólason eftir Per
Sivle (1857-1904).)
★
Ólafur Hauksson í Reykjavík
skrifar:
„Vegna umræðu um telefax í
þáttum þínum langar mig að
koma eftirfarandi á framfæri:
Ég tel símbréf klaufalegt og
óþjált orð yfir telefax. Fleira er
sent með telefaxi en bréf.
Betra er að tala um mynd-
sendi og myndsendingu. Þetta
tæki getur sent mynd af hveiju
sem er, til dæmis bréfi, skýrslu
eða teikningu.
Þá mætti kalla númer tækisins
í símkerfinu myndsíma, líkt og
rætt er um síma og farsíma, þeg-
ar átt er við númerið (í hvaða
síma ertu?).
Með kveðju.“
Umsjónarmaður er ósammála
bréfritara og undrast smekk-
(leysi) hans, að telja símbréf
„klaufalegt og óþjált orð“.
★
Áslákur austan sendir:
Mér leiddist í lífvana hokri
og lét snemma freistast af pokri,
svo ég teygaði af lindum
sem töldust með syndum
og telst eiga hreppsmet í okri.
★
Emerentíana (Emreciana,
Emerentia) er úr latínu, af sögn-
inni emereri=verðskulda. Róm-
verjar fengu eitt og annað pro
meritis=að verðleikum. Emer-
entíana er sú sem mikla verð-
leika hefur, á gott skilið.
Kona með þessu nafni var
helg mær og píslarvottur, dáin
um 304. Helgisagan af henni
segir hana fóstursystur Agnes-
ar, og á Emerentíana að hafa
verið grýtt til dauðs, þar sem
hún baðst fyrir á gröf Ágnesar.
Dagur Agnesar var 21. janúar,
en Emerentíönu 23. sama mán-
aðar.
Þetta langa og óþjála latínu-
nafn varð um tíma furðu al-_
gengt á íslandi og veit ég ekki
hveiju gegnir. Árið 1703 hétu
Emerentíana 24 íslenskar kon-
ur, þar af 13 í Skaftafellssýslu,
flestar þeirra ungar. Nafnið var
stundum skrifað og Iíklega sagt
Emrisíana.
Konum með þessu heiti fækk-
aði svo jafnt og þétt, 15 1801,
10 1910, engin skírð svo
1921-50. En a.m.k. ein Emer-
entíana er enn á lífi hérlendis,
þegar þetta er skrifað, Emerent-
íana Kristín Jónsdóttir, f. 23.
apríl 1900. Nafn hennar hefur
ekki komist heilt til skila í þjóð-
skránni, svo að ég hélt um tíma
að hið merkingargóða nafn,
Emerentíana, væri dautt hér-
lendis.
★
Ur prófi. Spurt var um „laus-
málsbókmenntir á Lærdóms-
öld“. Svar: Jón Vídalín þýddi
Heilaga ritningu á íslensku.
Heitir hún síðan Jónsbók og
hefur náð ótrúlegum vinsældum.