Alþýðublaðið - 03.01.1959, Blaðsíða 4

Ára mótaávarp Ásgeirs Ásgeirssonar, forseta íslands.
i Góðir íslendingar!
VIÐ HJÖNIN sendum yður
, öllum, hverjum og einum og
. þjóðinni í heild, beztu kveðj-
, ur og árnaðaróskir héðan frá
Bessastöðum á þessum fyrsta
• mjallhvíta degi hins nýbyrj-
. að'a árs. Við þökkum fyrir
. gamla árið, sem á svo marg-
. an hátt hefur verið okkur á-
nægjulegt og þjóðinni heilla-
drjúgt. Það er ilmur og
bjarmi frá æskudögum yfir
i þessari miðsvetrarhátíð, sem
- hefst þegar Jesúbarnið liggur
nýfætt í jötunni, og lýkur
5 þegar vitringarnir hylla kon-
■- ung hins tilkomandi ríkis.
. Sólin fer hækkandi á lofti, og
frá þessuni degi teljum vér
1959 ár eftir Kiústs burð. Vér
. þökkum hið liðna, en á þess-
um degi líturn vér þó meir
i fram í tímann, og vonin um
, ár og frig g'æðist í brjósti.
Miðsvetrarblót eru afiögö
. fyrir 959 árum. Vér teljum
. ekki, að það þurfi bióð fórn-
' ardýra til að blíðka gooin,
a lyfta sólinni á braut sinni og
tryggja vetrarafla og vorgróð
ur. En fórnin er þar fyrir ekki
fallin úr gildi. Kristnir ménn
fórna sínu eigin lífi með
auðmjúku og þó öruggu
, hjarta í samstarfi við hin
skapanai öfl, Heitstrengingar
i breytast í lofgjörð og bæn,
• og drengiiega baráttu fyrir
bættum hag og gróandi þjóð-
, lííi. Fórn þýðir hjálp, sem
beint er að þeim náunga, sern
, vér náurn til.
Vér höfum öll margs að
'< minnast og rnargt að þakka
frá liðnu ári, einmuna tíð og
árgæzku til lands og sjávar,
■> og þó er jafnan skuggi ein-
; hvers staðar á; að þessu sinni
, iandnvrðingurinn á Norðaust
, urlandi og stopul síldveiði.
; Það er íslands náttúra, að ár-
, ferði er breytilegt eftir lands-
hlutum. Sjaldan, ef nokkru
sinni, hafa íslendingar haft
i betur til hnífs og skeiðar og
j -annarar afkomu. en þó eru
þar einnig skuggablettir, sem
ekki má gleyma. Minnir þetta
hvort tvegg’ja á nauðsyn sí-
vakandi skilnings og samúð-
ar. Samhjálpin, í hvaða mynd
sem er, orkar miklu til j öfn-
unar.
Þrátt fyrir árgæzku eigum
vér íslendingar við fjárhags-
erfiðleika að stríða, og allir
viðurkenna að kosningarétt
megi jafna frá því sem nú er.
Hvorugt á skylt við árferði,
og er þjóðinni í sjálfsvald
sett, hvernig' leysist, og þarf
þó bæði þekking, vit og góð-
an vilja til að vel fari. Um
stjórnarskiftin, orsakir og út-
iit ræði ég ekki, en öllum er
oss skylt að árna ríkisstiórn
góðs farnaðar og styðja hana
í því, sem þjóðarheill krefur.
Stjórnmálaviðureignin er háð
í návígi á hösluðum velli að-
kallandi viðfangsefna, og ork-
ar margt tvímælis meðan yfir
stendur. Ég er ekki einn um
þá ósk, að stundum ætti að
glíma léttar og liðlegar en
raun vill á vera. í bænda-
giímu margra flokka hafa all-
ir starfað einhvern tíma með
öllum hinum og skyldu þeir
hinir sömu minnast þess, að í
framtíðinni mun einnig skipta
um glímubræður. Er þá mik-
ils um vert að illindi „úldni
ekki í hiartanu“, eins og
meistari Jón orðar það, og að
ekki sé spillt málum fyrir
þeim, sem síðar eiga við aö
taka. Þjóðareining og lýðræo-
isskipulag þolir ekki, að nein-
ir séu taldir óalandi og óferj-
andi, og óráðandi öllum bjarg
ráðum. En sleppum því. Hins
vil ég minnast, að um eitt er-
um vér íslendingar allir sam-
mála, en þaö er nauðsyn þjóð-
arinn&r á rúmgóðri landhelgi.
Það er lífsskilyrði framtíðar
og farsældar, og vor náttúr-
legi réttur, sem brýtur hvorki
í bág við alþjóðalög né sam-
þykktir, sem sett hafa verið.
Vér eigum þar nú í harðri og
ótrúlegri baráttu, sem ég
óska og vona að létti fyrr en
varir, ekki eingöngu sjálfra
okkar vegna, heldur og engu
síður vegna þeirra, sem 'nú
traðka á rétti vorum. Að öðru
leyti vísa ég til þeirrar ræðu,
sem ég hélt við setningu Al-
þingis, þess sem enn stendur
yfir.
Góðir íslendingar! Ég hef
þakkað hið liðna ár, en að
þessu sinni er sérstök ástæða
til að bakka öll hin liðnu ár,
síðan við hjónin komum hing
að tii Bessastaða. Á síðasta
sumri var lokið hringferð okk
ar umhverfis landið. Hin
íyrsta heimsókn var að Rafns-
eyri við Arnarfjörð og hin
síða§ta til Bolungarvíkur við
ísafjarðardjúp. Þá var hring-
urinn læstur. Að vísu munum
við gera nágrannakaupstöð-
um betri skil, en þar eigum
við oft leið um, og þarf engra
skýringa.
Margt hefur borið fyrir
augu, og margt borið á góma
í þessum ferðum. Finnst mér
nú að ég hafi allt ísland fyrir
hugskotssjónum, líkt og horft
væri úr háloftum. Náttúra
landsins er söm og allar kyn-
slóðir hafa haft fyrir augum
—- en hitt er nýtt að g'eta nú
hsimsótt flesta hina merk-
ustu sögustaði, öll helztu hér-
uð, skoðað fjöll og fossa, farið
um skóga, heiðar og fjalla.
skörð á einum fimm árum. Og
einna nýstárlegast er þó víð-
sýnið úr lofti, hinir mildu lit-
ir og hin listilegu mynstur,
sem vindur og vatn dregur
upp á öræfi og eyðisanda.
Fjölbreytt, fögur og sterk er
náttúra lands vors, og ólík
öllu öðru, sem ég hef séð.
Hennar „heimalandsmót ber-
um við í hug og hjarta“.
Um eitt hefur svipur lands-
ins breytzt: vegirnir, brýrnar,
ræktunarlönd, skurðgröftur
og traust og varanleg bænda-
býli. Alls staðar er unnið að
ræktun og bygging, og vél-
arnar skila margfaldri vinnu
á við mannsaílið, sem oft var
áður útslitið og ætíð takmark
að af lélegum amboðum. Ríð-
andi fóik er nú jafn fáséð og
bílarnir voru fyrir fjörutíu
árum. Leifarnar af því, sem
við ólumst upp við fyrir hálfri
öld, eru nú tíhdar saman á
byggðasöfn.
Vöxtur kauptúna og kaup-
staða er að sama skapi hvað
hið ytra snertir og um alla
útgerð. Þangað hefur fólks-
fjölgunin safnazt, og á skömm
um tíma verður að sjá fyrir
miklum félagsþörfum, kirkj-
um, samkomuhúsum, sund-
laugum og fleiru. Margt er
enn ógert, en áfram heldur
með ómótstæðilegu afli — og
má þó ekki hraðar fara en
fjárhagur og vinnuafl leyfir á
hverjum tíma. Það er eitt
höfuðviðfangsefni .stjórnmál-
anna á síðari árum, og mun
reynast fullerfitt meðan
flokkskapið er ríkara en
samvinnulipurðin. En mikill
þjóðararfur safnast komandi
kynslóðum á þessum árum.
Það hafa miklar breytingar
og snögglegar orðið á síðustu
áratugum. Öll aðbúð batnað
um fæði og klæðþ hús og
heimili. Vélarnar margfaldað
mannsaflið — 0g hafa næst-
um útrýmt hestaflinu, þó enn
sé það mælikvarðinn. ísland
er endurnumið til lands og
sjávar, og byrjun stóriðju
jnr* ^ Friðurirm
§ \ endurreisíur.
| í! i . NÝR HIMINN —
NÝ JÖRÐ
■■ Um ofanritað efni talar
O. J. Olsen í Aðvent-
m&':' V kirkjunni annað kvöld
J m éís-. (surmudaginn 4. jan.
* | , 1959) kl. 20:30.
Guðmundur Jóns-
il mmm son syngur.
Allir velkomnir.
Alþýðublaðið
Vantar ungling til að bera blaðið til áskrifenda
í þessum hverfum :
MELUNUM
LINDARGÖTU
Talið við afgreiðsluna. — Sími 14-900.
Ásgeir Ás'geirsson, forsetj
hafin, í áburði áður og sem«
enti á síðasta ári, 0g enn verð*
ur haidið áfrarn.
í sjálfstjórnar- félags- 0g
mannréttindamálum eru stór
sigrar unnir. Viðfangsefnia
eru gerbreytt. „Ekki lízt méí|
á þetta“, sagði gamall þing-<
maður við mig fyrir mörgun®
árum, „áður ra;ddum við ura
frelsi 0g ipannréttindi, en nú
er eingöngu talað um kjöt og
kaup, brýr 0g vegi“. Breyt-
ingin er eðlileg en svo snögg,
að vér höfum ekki enn náð
föstum tökum á þeim lögmál-
um hófs og jafnvægis, sern
liggja á bak við ihin miklu af-
skipti ríkisvaldsins af ölluni
þjóðarbúskap f fjárfesting„
endurgreiðslum, niðurgreiðsl-
um, verðlagsákvörðunum o. s.
frv. En þetta verður óhjá-
kvæmilega að lærast. Full-
veldið gerir oss djarfa, en
gætni og forsjá þarf jafn-
framt í öllum hlutum til að
fuliveldið fái staðizt til lang-
frama.
Vér liíum á erfiðum tím-
um, og er það bæði margsagí
cg margskýrt á ýmsa vegu.
En býsna ósnortið hefur land
vort og þjóð verið af þeim
hörmungum, sem víða hafa
gengið yfir, heimsstyrjöld-
um, borgarastyrjöldum, kúg-
un, pyntingum og landflótta.
Mættum vér fvrir því halda
jafnvægi og heilbrigðri hugs-
un. Þróun atvinnuveganna
hefur verið ótrufiuð, og hin
ytri iífskjör eru í bezta lagi.
Og þá liggur eitthvað í loft-
inu sem truflar. Mér kemur
í hug, að það megi líkja
heimsástandinu við lífið í
Álftaveri, þegar von er á
Kötlugosi. Óhemju orka, sem
er hvorki góð né vond í sjálfu
sér, hefur verið leyst úr læð-
ingi, og það er undir mann-
legri náttúru, sem getur ver-
ið ýmist góð eða ill, komið,
hvert þessu ógnarafli er
stefnt. Aldrei höfum vér átt
meir undir mannlegum
þroska, vitsmunúm og dreng-
lund þeirra, sem með æðstu
völd fara. Vonina höldum
vér því eins fast í og nokkru
sinni áður, og göngum aS
þeim störfum og viðfangsefn-
um, sem næst liggja, og' þjóo-
in á framtíð sína og farsæld
undir. Mér er kunnugt um að
þeir fara svo að í Álftaverinu,
og leggja ekki árar í bát, þótt
þeir eigi blind náttúruöfl yfir
höfði sér.
Oss ér falinn þessi reitur
til umönnunar, sem heitir
hinu kalda nafni ísland, sem
Wýjar oss þó um hjartarætur,
hvenær sem það er nefnt. Nýi
tíminn hefur leitt í ljós, að
landið er betra og björgu-
legra en talið var um langan
aldur. Vér höfum og tekið
mikinn arf { þjóðlegum verð-
mætum, bæði andlegum og
stjórnarfarslegum. Kynstofn-
inn er kjarngóður.
Fr það þá ofætlun, að ís-
lendingar geti orðið öndveg-
isþjóð um lífskjör, stjórnarfar
og alla andlega menningu?
Þetta er spurning Fjallkon-
unnar til barna sinna. Allt
frá tímum Eggerts Óiafsson-
ar, er Fjallkonan Madonna
íslands, ýmist jarðnesk raóð-
ir, „sem á brjóstum borið og
blessað hefur mig“, eða Fjalla
drottningin með viðkvæmt og
varmt hjarta,, þó varirnar
fljóti ekki í gælum“. Og með
þeim orðum vil ég ljúlia máli
mínu, að Fjallkonan hefur
ríkulega blessað sín börn, og
ætlast til nokkurs af þeim.
Að svo mæltu kveð ég með
beztu nýársóskum.
3. jan. 1959
Alþýðublaðið