Morgunblaðið - 10.05.1990, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. MAÍ 1990
Umh verfis vemd
afbestatagi
eftir Katrínu Fjeldsted
Við íslendingar höfum ekki farið
varhluta af þeirri umræðu sem átt
hefur sér stað í heiminum um um-
hverfismál. Almenningur er orðinn
vel að sér um mengun og umhverf-
isspjöll af völdum eitraðra efna og
um þá sóun sem á sér stað á auð-
lindum jarðar.
Borgarstjórn Reykjavíkur undir
stjórn sjálfstæðismanna hefur í
vaxandi mæli sinnt umhverfismál-
um og er nú svo komið að stór-
átaki hefur verið hrundið af stað í
hreinsun strandlengjunnar, með-
ferð sorps og mælingum á loft-
mengun. Ég vil gera þessi þrjú stór-
mál að umræðuefni hér.
Hreinsun strandlengjunnar
Hafin er stórsókn í því að hreinsa
Ijörur Reykvíkinga. Nú þegar hefur
norðurijaran fyrir framan Skúla-
götu og inn eftir sundum verið
hreinsuð, byggð ný ræsi og þijár
dælustöðvar teknar í notkun.
Fjaran í Nauthólsvík hefur verið
hreinsuð Reykjavíkurmegin víkur-
innar og gæti nýst Reykvíkingum
nú þegar sem baðstaður ef ekki
kæmu til 6 útrásir skólps frá Kópa-
vogi norðanmegin frá. Komið hefur
fram hjá einu framboðinu til borg-
arstjórnar í vor að á stefnuskrá
þess sé að gera Nauthólsvík að
baðstað og útivistarsvæði fyrir
Reykvíkinga.
Nú eru framkvæmdir hafnar við
Ægissíðu. Þeim á að ljúka á næsta
ári, ræsi verða sameinuð og síðan
leidd þvert norður yfir Eiðisgrand-
ann og langt út í sjó. Hreinsi- og
dælustöðvar eru liður í endanlegum
frágangi og að sjálfsögðu verður
séð til þess að eiturefnum og hættu-
legum efnum öðrum verði fargað á
tryggan hátt en þau fari ekki út í
skolpræsi hjá fyrirtækjum og í iðn-
aði í borginni. Nauðsynlegt er að
hafa náið samstarf við slíka aðila
og virkt umhverfiseftirlit af hálfu
sveitarfélagsins.
Meðferð og flokkun sorps
Eins og borgarbúar flestir vita
hefur borgarstjórn skipulagt gjör-
byltingu í meðferð sorps. í stað
sorphauga í Gufunesi, sem hætt
verður að nota á þessu ári, verður
sorpið flokkað og reynt að endur-
nýta talsverðan hluta af því. Nú
þegar hefur skilagjaid á einnota
drykkjarumbúðum orðið til þess að
draga úr því magni sorps sem til
fellur og brotajárn svo sem bílhræ
er ekki lengur heimilt að urða í
Gufunesi heldur fer til endur-
vinnslu.
Talið er að óvenju mikið falli til
af sorpi frá einkaheimilum hér á
landi miðað við nágrannalöndin.
Heimilissorp og iðnaðarsorp mun
vera um 220 þúsund tonn á ári.
Ársframleiðsla hvers einstaklings í
landinu er um 380 kg og þar af
er pappír um 135 kg. Vaxandi end-
urvinnsla á pappír á sér stað hjá
fyrirtækinu Silfurtúni hf. í Garðabæ
og hefur fyrirtækið framleitt bæði
eggjabakka og þakpappa, og þak-
pappaverksmiðjan hf. hefur einnig
framleitt þakpappa. Fyrirtækið
Serkir hf. á Blönduósi framleiðir
pappapoka undir mjöl. Áhugi al-
mennings á því að nota fremur
vörur úr endurunnum pappír en
klórbleiktum „venjulegum" pappír
mun skipta sköpum þegar reynt
verður að markaðssetja þær, og er
ég ekki í nokkrum vafa um að sá
áhugi fer vaxandi. Borgin mun
verða þátttakandi í slíkri markaðs-
könnun ásamt öðrum aðilum sem
áhuga hafa haft á endurvinnslu á
pappír og væntir mikils af því sam-
starfi.
Séð verður til þess að taka á
móti úrgangspappír frá iðnaði og
ýmsum fyrirtækjum beint, svo að
pappírinn blotni ekki af öðru sorpi.
Ég tel að slíka flokkun sorps eigi
Iíka að taka upp í heimahúsum og
á þeim svæðum í borginni þar sem
gámum á vegum hreinsunardeildar
hefur verið komið fyrir verði sér-
stakir gámar/ílát fyrir endurvinn-
anlegt sorp þar með talinn pappír.
Frændur okkar Danir stefna að því
að auka endurvinnslu á pappír úr
30% í 50% á næstu 10 árum. Hol-
lendingar endui-vinna um 53% af
sínum pappír, Frakkar 36% og
Katrín Fjeldsted.
„Eins og borgarbúar
flestir vita hefiir borg-
arstjórn skipulagt gjör-
byltingu í meðferð
sorps. I stað sorphauga
í Gufunesi, sem hætt
verður að nota á þessu
ári, verður sorpið flokk-
að og reynt að endur-
nýta talsverðan hluta
afþví.“
Vestur-Þjóðveijar 41%. Við eigum
langt íland en stefnum írétta átt!
Reyndar hef ég með tillöguflutn-
ingi í borgarstjórn margoft vakið
máls á mikilvægi endurvinnslu og
flokkun sorps, fyrst á árinu 1987.
Á vegum borgarinnar hefur auk
gámamóttöku verið staðið að söfn-
un á rafhlöðum og er mjög ánægju-
legt til þess að vita að fólk aðskilur
hin eitruðu „batterí“ samviskusam-
lega frá og hefur fyrir því að koma
þeim fyrir á móttökustöðum (mat-
vöruverslunum, bensínstöðvum
o.v.). Margir úrtölumenn héldu að
þetta myndi ekki takast en þeir
höfðu einfaldlega rangt fyrir sér.
Með flokkun sorps á þann hátt
sem lýst hefur verið og endur-
vinnslu má draga verulega úr því
magni sorps sem urða þarf. Rétt
er að benda á það, að talsvert af
matarúrgangi má nýta í áburðar-
framleiðslu heima í görðum fólks í
lokuðum kössum úti við og matar-
kvörn í eldhúsvaski er einnig afar
gagnleg. Aðalatriðið er þó, að það
sem urða á rotni og verði að gróður-
mold en valdi ekki umhverfisspjöll-
um. Sorpböggunarstöð í Gufunesi
og urðun í Álftanesi eru þannig
mikil framfaraspor og umhverfis-
vernd af besta tagi og fullkomlega
ástæðulaust að tortryggja það. Þar
verða ekki meindýr eða vargfuglar
eins og á haugunum, landslag eða
útsýni eyðilegst tkki og landið má
nýta í framtíðinni eins og menn vita.
Loftmengun
Þriðja stórátakið í umhverfismál-
um í Reykjavík hefur átt sér nokk-
urn aðdraganda, en það eru kaup
á bifreið sem búin er nákvæmum
mælitækjum til þess að mæla ýmiss
efni í andrúmsloftinu.
Loftmengun í borgum tengist að
verulegu leyti útblæstri frá bifreið-
um. Hægt er að gera margt til
þess að draga úr slíkri mengun,
meðal annars að gera kröfur um
að bílar séu rétt stilltir, að notað
sé blýlaust bensín eingöngu (og
þarf þá að flytja til landsins blý-
laust bensín með hærri oktantölu).
Vera má að setja þurfi (strangar)
Þau hrópuðu neyð -
en aðhöfðust ekkert
eftirÁrna Sigfússon
Fátt heyrist markvert frá minni-
hlutanum í borgarstjóm um félags-
leg verkefni sem unnið er að. Ekki
vænti ég þess að þar sé þakkað sem
vel hefur tekist. Líklegra er að reynt
sé að draga fram neikvæðar hliðar
mála með réttu eða röngu. Helst
er reynt að gefa í skyn að ekkert
sé gert í málefnum aldraðra. En
hver er sannleikurinn í málinu?
Hann er sá að nú á sér stað þjón-
ustubylting fyrir aldraða í
Reykjavík.
Aldraðir á eigin heimili
Borgaryfirvöld hafa lagt áherslu
á að gera öldruðum kleift að búa
heima eins Iengi og vilji og geta
leyfa.
Til þess að gera þennan draum
að veruleika var hafið samstarf við
stéttarfélög og áhugamannasamtök
sem hafa viljað hlú að öldruðum.
Nú eru á áttunda hundrað sér-
hannaðar íbúðir fyrir aldraða
byggðar í Reykjavík.
Nýtt þjónustunet
Borgarbúar hafa séð félags- og
þjónustumiðstöðvar fyrir aldraða
rísa hveija á fætur annarri. Nú eru
þegar komnar 6 slíkar miðstöðvar
á.vegum borgarinnar, sem gjarnan
hafa tengst uppbyggingu sérhann-
aðra íbúða fyrir aldraða á vegum
samstarfsaðilanna. Þær eru við
Aflagranda, Vesturgötu, Hvassa-
leiti, Bólstaðarhlíð, Norðurbrún og
Seljahlíð. Þá er hafinn undirbúning-
ur að þjónustumiðstöð við Skúla-
götu. Einnig er í byggingu þjón-
ustusel við Dalbraut og svipuð að-
staða er í undirbúningi við Hæða-
garð, þar sem samtökin Réttarholt
hyggjast reisa íbúðir fyrir aldraða.
Þá hefur Félagi eldri borgara verið
úthlutað lóð undir íbúðir við Hraun-
bæ, þar sem gert er ráð fyrir þjón-
ustuaðstöðu.
I félags- og þjónustumiðstöðvun-
um býðst öldruðum hverfisbúum að
sækja fjölbreytilegt félagsstarf alla
virka daga. Þar má nefna leirvinnu,
taumálun, teikningu, leðurvinnu,
bókband, silkimálun og leikfimi. Þá
er spilamennskan ekki síður vin-
sæl, svo og kórsöngur, leikhúsferð-
ir og kvöldvökur, þar sem hver fé-
lagsmiðstöð býður fram áhugavert
efni.
Annar mikilvægur þáttur í starfi
félags- og þjónustumiðstöðvanna
tengist heimaþjónustunni. Með til-
Árni Sigfússon
„Borgaryfirvöld hafa
lagft áherslu á að gera
öldruðum kleift að búa
heima eins lengi og vilji
og geta leyfa.
Til þess að gera þennan
draum að veruleika var
hafið samstarf við stétt-
arfélög og áhuga-
mannasamtök sem hafa
viljað hlú að öldruðum.
Nú eru á áttunda
hundrað sérhannaðar
íbúðir fyrir aldraða
byggðar í Reykjavík.“
komu þessara bygginga í hverfum
borgarinnar, er auðveldara að
skipuleggja vandaða heimaþjónustu
til aldraðra sem þurfa á henni að
halda. Eftir aðstæðum er veitt að-
stoð frá viðkomandi þjónustumið-
stöð við þrif, innkaup, matseld og
persónulega umhirðu. Með skipu-
lagningu á þessari þjónustu frá
hverfismiðstöðvunum gefst einnig
kostur á vönduðu samstarfi við
heilsugæslustöðvarnar og Heilsu-
verndarstöð Reykjavíkur sem sinna
heimahjúkrun.
Árangurinn af þessu nýja fyrir-
komulagi lætur ekki á sér standa:
Öryggi í heimaþjónustu við aldraða
hefur aukist til muna, auk þess sem
starfsmenn telja starf sitt í heima-
þjónustu orðið mun áhugaverðara
og ánægjulegra.
Leiguíbúðum Qölgar
Fyrir þá sem ekki eiga húsnæði
og búa við ótryggar og erfiðar að-
stæður á leigumarkaði hefur borgin
komið upp liðlega 300 leiguíbúðum
sem sérstaklega eru ætlaðar öldruð-
um, en auk þess búa fjölmargir aldr-
aðir í almennu Ieiguhúsnæði borg-
arinnar við fyllsta öryggi, eða í
leiguhúsnæði annarra félagasam-
taka. Á undanförnum árum hefur
borgin keypt íbúðir í nágrenni þjón-
ustumiðstöðvanna og leigt síðan
þessum hópi aldraðra sem hefur
ekki kost á að nýta sér aðrar leiðir
í húsnæðismálum. Þá eru í bygg-
ingu um 100 íbúðir við Skúlagötu,
sem að stórum hluta munu verða
boðnar þessum hópi til leigu eða
hlutdeildareignar.
Hvers vegna liafa hjúkr-
unarpláss staðið auð?
Þegar hinn aldraði getur ekki
lengur búið við öryggi á heimili sínu
þarf hann á vistunarúrræðum að
halda. Lögum samkvæmt ber ríkinu
að fjármagna rekstur hjúkrunar-
heimila fyrir aldraða. Borgarbúar
eru því komnir undir náð og mis-
kunn ríkisstjórnarinnar hvernig
gengur með framboð á slíkri þjón-
ustu.
Hér er sá vandi sem er alvarleg-
astur í þjónustu við aldraða í dag.
Fjöldi fólks þarf á hjúkrunarvistun
að halda en fær ekki. Ríkið hefur
jafnan hundsað Reykvíkinga þegar
kemur að óskum um aðstöðu fyrir
sjúka, aldraða borgarbúa. Því hafa
samtök á borð við DAS, GRUND
og SKJÓL varðað veginn auk
Reykjavíkurborgar í úppbyggingu
hjúkrunar- og vistheimila.
Nýir
umboósmenn
Nýir umboðsmenn hafa tekið tíl starfa á
eftirtöldum stöðum:
Innri-Njarðvík: Elínborg Þorsteinsdóttir, sími 92-13463.
Bíldudalur: Guðrún Helga Sigurðardóttir,
sími 94-22228.
Stokkseyri: Selma Róbertsdóttir, sími 98-31496.
Eskifjörður: Bjarney Aðalheiður Pálsdóttir,
sími 97-61391.
Patreksfjörður: Snorri Gunnlaugsson, sími 94-1373.