Alþýðublaðið - 15.01.1959, Blaðsíða 4
Jskapur hermannsins TOtS
hcnnanna er atit annað en þægilsgt. Oft ei* lítið um vjstir,
eins og eðlilegt er, bví að aðdrættir bregðast tíðum, sald;* skot
á'rása ór virkjum Kommunistastjórnarinnár á meginlanclxnu.
f»ess*vejna hafa sumir hermannanna neyðzzt til að hefja búskap
arhokur, eiga eina kú; svín og nokkur hœsm. Hér á myndinni
sést hermaður með kú sína í taumi.
i SLENDINGAR eru ekki
eina eyþjóðin á Atlantshafi,
þar sem mikil stjórnmálaátök
eiga sér stað um kjördæma-
skipan þessar vikurnar. írska
lýðveldið er á öðrum endan-
um út af sams konar máli, og
er búizt við þjóðaratkvæða-
greiðslu um málið í vor.
Það, sem er að gerast í ír-
landi, er þveröfug þróun við
þá, sem virðist vera í uppsigl-
ingu hér á landi. Stærsti flokk
urinn, Fianna Fail, hefúr gert
það að tillögu sinni að hlut-
fallskosningakerfi verði af-
numið, en í þess stað tekin
upp einmenningskjördæmi.
Stendur Eamon de Valéra,
hinn gamalreyndi foringi íra,
fyrir þessari breytingu, en
jafnframt er búizt við, að de
Valera segi í vor af sér til
þess að freista þess að ná kosn
ingu sem forseti lýðveldisins.
Undanfarna daga hafa ver-
ið mikil átök um kjördæma-
málið á írska þinginu, sem
nefnist Dail. Hefur verið til
afgreiðslu frumvarp um skip-
un sjö manna nefndar til að
skipta landinu niður í ein-
menningskjördæmi, en sjálf
kosningalagabreytingin hefur
tæ
verið til umræðu í sérstöku
frumvarpi. Fyrrnefnt mál
náði samþykki með 72;56 við
fyrstu umræðu og 76:58 við
aðra.
De Valera hleypti kjör-
dæmamáli íranna af stokkun-
um í haust, og lét í Ijósi þá
De Valera.
skoðun, að hlutfallskosninga-
kerfi það, sem þjóðin hefur
búið við síðan hún hlaut frelsi
sitt eftir fyrri heimsstyrjöld-
ina, skapaði glundroða í stjórn
landsins. Þessu hefur stjórn-
arandstaðan, en stærsti flokk
urinn er Fine Gael, svarað
m.eð ábendingu um, að þetta
gamla kosningafyrirkomulag
hafi þó gert de Valera sjálf-
um kleift að sitja að völdum
glundroðalaust frá 1932 til
1948.
Vafalaust er, að ósigur
Fianna Fail 1948 er orsök
þess, að flokkurinn hefur tek-
ið upp baráttu fyrir einmenn-
ingskjördæmum í þeirri vort
að tryggja völd sín. Enda þóti
fiokkurinn virðist nú aftur
hafa naegan þingstyrk til að
koma máiinu þar fram, er tal-
ið miög tvísýnt.-hvernig þj'óð-
ai'atkvæðagreiðslan fer.
Stjórnarandstaðan er undir
forustu Costelio, fyrrverandi
forsætisráðherra, og standa.
samtök verkarnanna og bændæ
þeim megin í baráttunni.
í þingræðu um mál þettá
sagði de Valera, að ætlunin
væri að taka upp sörnu kosn-
ingaskipan og „iýðræðisiönd
eins og Bandaríkin, Kanada
og Nýja Sjáland hafa“. Heyrð
ust þá köll í salnum, og þing-
menn andstöðunnar minntu
hinn aldna leiðtoga á, að siálf
ir erkifjandmenn íra, Eng-
lendingar, notuðu einriig ein-
menningsþingsætakerfið. Svar
de Valera við þessari ásökun
er á þá lund, að Bretar hafí
innleitt hlutfallskosningar
hjá 1920 í þeim tilgangi að
draga úr áhrifum Sinn Feiri
og þeirra baráttumanna íyrir
frelsi landsins.
Svo virðist, sem de Valera
ætli að enda feril sinn í írsk-
um stjórnmálum með því að
koma kjördæmabreytingunni
á, og gerast síðan forseti lýð-
veldisins. Hefur hann þó ekki
formlega tilkynnt þetta, en
það er almælt meðal stjórn-
málamanna í Dublin, svo og
að Sean F’. Lemmass rnuni
taka við forsætisráðherraem-
bættinu. Frambjóðandi stjórn
arandstöðunnar til forseta
verður gömul írsk frelsis-
hetja,' Sean MacEoin, herfor-
ingi.
Minningarorð
MlCHEL DEBRÉ hinn
xiýi forsætisráðherra Frakka.
er lögfræðingur að rnennt og
hefur frá stríðslokum verið
ákafasti stuðningsmaður de
Gaull'e, og e.r nú formaður
Nýj-a lýðveidisflokksins, sem
er stærsti flokkur landsins.
Dabré er af einni hinni svo-
nefndu stóru ætt Frakklands.
Hann er gyðingur og faðir
bans var þekktur læknir. De-
bré ólst upp í auðkýfinga-
hverfinu Faubourg-Saint-
■Germain, sem er friðsæll
borgarhluti í miðri stórborg-
inni. Húsin snúa þar ut að
fögrum trjagörðum fjarri ys
og óróa umferðarinnar. í þessu
er forsætisráðherrabústaður-
inn Hótel Matignon og Debré
flytur nú svo að segja á æsku-
stöðvarnar. Er það að vissu
ievti táknrænt þar eð sú
hreyfing, sem myndast hefur
utan um de Gaulle, er borin
uppi af þeim yfirstéttum, sem
Debré er fulllrúi fyrir, lækn-
urn, lögfræðingum, æðri em-
bættisrnönnum og herforingj-
um.
Á árunum eftir stríðið var
Debré talinn vera l’enfant
terrible í röðum franskra í-
haldsmanna. Hann var öld-
ungadeildarmaður og í Lýð-
veldisráðinu hamraði hann
dag éftir dag á veikleikum
stjórnarfarsins og benti á
mistök og leýnimakk ráða*-
mannanna. Þegar fjórða iýð-
veldið g'af upp öndina hafði
Debré tekist að halda sér utan
við allar stjórnarathaínir án
þess þó að afla sér óvina.
Stafaði það einkurn af tvennu.
Árásir hans voru aldrei per-
sónulegar og allir hlutu að
vdrða ást hans á öllu sem
franskt er, cg hann þekkti
málin frá öllum hliðum og er
talinn einn gáfaðasti maður
Frakklands.
Debré.
Ário 1957 gáf Debré út bók,
sem heitir Ces princes quinous
gouver.ne (Prinsarnir sem
stjórna okkur). Þar lýsir
hann hinu gagnkvæma örygg
isbandaiagi sérhagsmunanna,
sem stjórnaði Frákklandi.
Hann ræðst þar á auðjöfrana,
kirkjuna og herinn. Og auk
þess á smáfrarnleiðendur
ýmsa, sem voru orðinn hluti
af þessari valdadýnastíu. De-
bré benti einnig á leiðir til
þess að losna frá þessari mar-
tröð. Gera skyldi friðsamlega
byltingu, sem hreinsaði til í
iandinu og stjórnaði því til
bráðabirgða meðan verið
væri að korna hiutunum á
réttan kjöl.
Auk þess að prédika hreins
un heirna fyrir setti hann
fram háþjóðernislegar skoð-
anir í málefnum Frakklands*
út á við. Mikilleiki Frakk-
lands er þar höfuðtemað. De-
bré þráir að vekja upp þau ár
þegar Frakkland var eitt af
stórveldum heimsins. Og De-
bré túlkar flestum mönnum
betur þá skoðun de Gaulle að
franska þjóðin sökkvi í óhugn
anlega sérhagsmunagræðgi ef
hún hefur ekki einhverju
stóru hlutverki að gegna í
veröldinni.
Debré er ákveðinn andstæð
ingur hinna yfirþjóðlegu hug-
mynda, sem liggja að baki
sameiginlega rnarkaðinum,
en hann er íylgjandi samein-
aðri Evróu ef England verður
þar til að vega upp á móti
Þýzkalandi. Hann dreymir
um þriðja heimsveldið, sam-
einaða Evrópu innbiásna hug
mynöum Frakka um hið
heimssögulega hlutverk þeirra
til bjargar hinum gríska og
xómverska menningararfi.
Debré varð dómsmálaráð-
herra í stjórn de Gaulle 1958
og hann samdi hina nýju
stjórnarskrá franska lýðveld-
isins. Samkvæmt hcnni getur
de Gaulie raunverulega ráð-
ið öllu í landinu næstu átta
árin. Hér er hugmynci Debré
um bráðabirgðastjórnina orð-
inn að veruleika. Og það er
Alþýðxxblaðinu liefur borizt
eftirfarandi minningargrein
um Gcir Zoiiga fyrrverandi
vegamálastjóra frá utanríkis-
ráðuneytinu. Greinin er eftir
prófessor dr. phil. Einar And-
ersen, forstjóra Geodætisk
Intstitut í Kaupiíiannahöfn.
SUNNUD AGSKV ÖLD fékk
ég skeyti þess efnis, að Geir
Zoega fyrrv. vegamálastjóri
væi'i látinn. Á mánudaginn
birtust í blöðunum stuttar
minningargreinar. Þrátt fyrir
tuttugu ára aldursmun kynnt-
umst við hvor öðrum rajög vel
gegnum starf okkar og mér
finnst ég tilknúinn nú að flytja
honum mínar hinztu kveðjur
og dvelja við minningar frá
heimsókn minni til íslanas
sumarið 1956, þar sem ég hafði
umsjón með iandmælingum,
sem gerðar voru á vegum
dansk-íslenzk-amerískrara sam
vinnu og voru liður í því að
teligja. saman evrópslcar og
amerískar mælingar.
til að athuga nánar. það nýtt,
sem fyrir augu bar og svo inn
í bílinn aftur og aka áfram.
Þrátt fyrir aldur sirin og siúk-
dóm var hann enn sem ungur, á-
hugaasmur og glaðivær næstum
dá’lítið eirðarlaus. Hann sagði
frá, og hann gat sagt frá, því
hann þekkti þetta allt og þó var
aTltaf eitthvað, sem hann nú tók
eftir í fyrsta sinni. Við fórum
í sjö tíma flugferð í amerískri
herflug'vél yfir allt Island og
ég gleymi því aldi’ei, hvernig’
Geij; Zoega
hann næstum stöðugt fór úr
einum glugganum í annan til
þess að sjá nú ailt og hann.
greindi fjöida staða, þar sem
Framhald a 10. síðu.
varla tilviljun aO hann er
fyrsti forsætisráðherra de
Gaulle. Af öilum þeim fjölda
gauliista, sem snrottið hafa
upp síðustu mánuðina, er
hann talinn sá eini, sem raun-
verulega er traustur fylgis-
maður hans, hvað sem á dyn-
ur. Ríkisstjórn Debré er því
aðeins framhald af ríkisstjórn
de Gaulle. Försetinn fer einn
með völdin í Frakklándi.
Ég hafði aldrei áður komið
til sögueyjarinnar, en vega-
j málastjóri fór með mér eftir
vegum, sem hann sjálfur hafði
I lagt, þar sem hann þekkti allt
og alla, hverja beygju, hvert
útskot, hvert hús, bóndabæ og
næstum hverja manneskju.
Hann unni fósturjörð sinni, og
I hann var fús á að sýna hana.
í Þetta voru ei’fiðar ferðir, því
; alltaf ko.m eitthvað fyrír, og
1 það varð að fara út úr bílnum
4 15. jan. 1959 — AlþyðublaSið