Morgunblaðið - 06.10.1990, Side 37

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 6. OKTÓBER 1990
37
Bjamþóra Eiríksdótt
irfyrrum húsfreyja,
Dalbæ - Minning
Fædd 6. júní 1906
Dáin 28. september 1990
Það var um haust, er himinsunna blíð
að heiðum boga var að ægi liðin
en mánageislar gylltu fjallahlíð,
ég glaður hlýddi á lækjarbunu niðinn.
Og norðurljós við bláa ijallabrún
blikuðu skær um heiðríkt stjðmuveldi,
og bleikar engjar of og slegin tún
ununarbjarma sló á þessu kveldi.
(Kristján Jónsson)
Það er níu ára drengur á ferð á
milli bæja. Hann er með klút í hend-
inni, innan í honum eru sokkar og
vettlingar. Drengurinn var lánaður
í nokkra daga á bæ í næsta ná-
grenni við heimili hans, því hús-
bóndinn þar þurfti að leita sér lækn-
inga til Reykjavíkur í nokkra daga.
Það var fagur haustdagur, sann-
kallaður sumarauki. Það hafði gert
skúr um morguninn, en það var
eins og haustrigningarnar næðu
ekki yfirhendinni, því aftur var far-
ið að létta til yfir norðurl'jöllunum.
Það var öfugt við þegar rigningar
gengu og ekki gat stytt upp. Það
var ekki laust við smá trega í sál
drengsins að fara úr föðurhúsum
og vera í burtu frá foreldrum og
stórum systkinahóp. Moldargata
var á milli bæjanna, annar vegur
var ekki, gatan var þurr og hörð,
ólíkt þegar rigndi, þá var hún svað.
Á bænum voru hjónin og þrjú
börn, sonur og dóttir og fósturson-
ur, systursonur húsbóndans. Börnin
voru á aldrinum þriggja til fímm
ára, myndarleg og hraustleg. Hlut-
verk drengsins átti að vera að að-
stoða húsmóðurina við bústörfín.
Kýrnar voru sjö í fjósinu og voru
farnar að liggja inni á nóttunni, en
voru úti á daginn. Auk þess voru
þijátíu til fjörutíu kindur, þetta var
bústofninn.
Mjólk var send í mjólkurbú og
var reidd á klakk, en það var hlut-
verk drengsins að fara með hana í
Veg fyrir mjólkurbílinn, um þriggja
kílómetra veg, annan hvern dag.
Ekki var drengurinn stærri en það
að hann gat ekki lagt reiðinginn á
hestinn og varð húsmóðirin að gera
það. Drengurinn fylgdist með þegar
hún setti reiðinginn, framanundir-
lagið, klyfberann, gyrti gjarðimar
og setti brúsana upp, lét síðan
gæruskinn handa drengnum að sitja
á ofanímilli. Svo var einhver til að
taka brúsana ofan þar sem bíllinn
hafði viðkomu, en tólf bæir fluttu
mjólkina á sama stað í veg fyrir
mjólkurbílinn. Þarna hittust bænd-
urnir daglega og þarna var miðstöð
frétta og skilaboða, karlarnir tóku
í nefið og töluðu um landsins gagn
og bústörfín.
Hesturinn hann Mósi var einn
af þessum traustu brúkunarhestum
sem notaðir voru alla daga ársins,
ýmist til áburðar eða reiðar. Eins
og áður sagði var það hans aðalhlut-
verk að bera brúsana og drenginn
þá Jaga sem hann var í vistinni hjá
húsmóðurinni og börnunum þremur
á bænum þessa haustdaga.
Þessi voru fyrstu kynni drengsins
af þessum nágrönnum sínum, sem
áttu eftir að koma inn í líf hans,
kynni sem urðu örlagavaldar, kynni
tryggðar og trausts sem varað hafa
fram á þennan dag. Litla stúlkan
og drenguriún, sem var að flytja
mjólkina þessa haustdaga, felldu
hugi saman í fyllingu tímans.
En það var húsmóðirin sem ég
ætlaði að minnast. Bjarnþóra
Eiríksdóttir var fædd í Efri-Gróf í
Villingaholtshreppi 6. júní 1906.
Foreldrar hennar voru Eiríkur Guð-
mundsson frá Reykjum á Skeiðum,
f. 15. nóvember 1861, d. 9. febrúar
1957, og Ingveldur Jónsdóttir frá
Útverkum í sömu sveit, f. 28. júní
1875, d. 29. nóvember 1910. Með
Bjarnþóru voru systkinin sjö.
Jónína, ljósmóðir í Hveragerði, dáin
1951. Guðrún, ljósmóðir á Selfossi.
Guðmundur, gullsmiður í
Reykjavík, dáinn 1977. Ásmundur,
bóndi í Feijunesi í Villingaholts-
hreppi. Guðríður, búsett í Keflavík.
Ingvar, dó sjö vikna gamall 1911.
Fjögurra ára missir hún móður
sína og þá raun svo ungu barni
stóðst hún, því hennar alkunna ró-
lyndi og festa og að taka hlutunum
eins og þeir koma fyrir var alla tíð
aðalsmerki hennar. Bjarnþóra var
hjá föður sínum eftir móðurmissinn.
Hann tók á heimilið konu sér til
aðstoðar, Steinunni Sigurðardóttur,
og með þeim flytur hún að Feiju-
nesi átta ára gömul. Bjarnþóra bar
Steinunni alltaf gott orð og lét aðra
dóttur sína heita eftir henni.
Árið 1934 giftist Bjarnþóra
Hallgrími Þorlákssyni. Hann er
fæddur í Vestmannaeyjum, sonur
Þorláks Guðmundssonar skósmiðs
og Gunnþórunnar Gunnlaugsdótt-
ur. Bjarnþóra og Hallgrímur eign-
uðust þijú börn. Elstur er Eiríkur,
f. 1935, kvæntur Maríu Leósdóttur
og eiga þau tvær dætur. Auk þess
á Eiríkur son sem hann átti fyrir
hjónaband. Þá er Gunnþórunn, f.
1937, gift þeim er þessar línur rit-
ar, þau eiga þrjár dætur. Yngst er
Steinunn, f. 1946, gift Agli Erni
Jóhannessyni, þau eiga fimm börn.
Auk þess ólu þau upp systurson
Hallgríms, Hörð Vestmann. Árna-
son, f. 1937, hann er kvæntur Jó-
hönnu Kristinsdóttur og eiga þau
fjögur böm.
Jósefína Margrét Andrea, móðir
Harðar, dvaldi um árabil á heimili
Bjamþóru og Hallgríms. Jósefína
er harðdugleg og hljóp oft undir
bagga á heimilinu. Þær mágkon-
urnar mátu hvor aðra mikils alla
tíð. Jósefína dvelur nú á Sólvöllum
á Eyrarbakka.
Bjarnþóra og Hallgrímur byijuðu
búskap í Vorsabæjarhól í Gaulveija-
bæjarhreppi árið 1935, þau fluttu
að Vallarhjáleigu árið 1937 og að
Dalbæ 1947. Að Selfossi fluttu þau
árið 1975, á Kirkjuveg 15. Þar
héldu þau heimili með Magnúsi
Guðmundssyni frá Vorsabæjarhjá-
leigu, en hann var búinn að vera í
heimili hjá þeim frá því hann var
rúmleg tvítugur. Margnús var
fæddur árið 1922 og lést 1981. Þá
fluttu þau í íbúðir aldraðra að
Grænumörk 1, þar sem Hallgrímur
dvelur enn.
í Dalbæ bjuggu þau í 20 ár og
við þann stað era þau ævinlegá
kennd. Dalbær er í þjóðbraut. Þar
ráku þau snoturt bú, arðsamt en
ekki stórt. Að Dalbæ komu margir,
því hjónin voru gestrisin með af-
brigðum og löðuðu að sér fólk með
sinni hlýju og glaðværu framkomu.
Bæirnir í kringum Gaulveijabæ,
Dalbær, Brandshús, Vöðlakot,
Haugur, Eystri og Vestri-Hellur,
þessi þyrping í kringum gamla
prestssetrið, var samfélag út af
fyrir sig. Þarna hittist fólkið jafnvel
dagleg og það þótti ekkert tiltöku-
mál þó einhver kæmi í morgunkaffí
til Bjarnþóru í Dalbæ, alltaf var
heitt á könnunni og borðið hlaðið
kökum. Það var frekar ef dagurinn
leið án þess að einhver kæmi í kaffí
að hún hafði orð á því.
Bjarnþóra var mikill dýravinur
og er það kafli út af fyrir sig hve
annt hún lét sér um dýrin og sá
arfur hefur fylgt afkomendum
hennar.
Margir eru þeir sem eiga endur-
minningar frá bernskudögum sem
sumarfólk hjá þeim hjónum. Þetta
fólk hefur aldrei slitið vinskap við
þau og endurgoldið þannig tryggð
sinna gömlu húsbænda, komið í
heimsókn ár eftir ár og jafnvel af-
komendur þeirra lika.
Bjarnþóra lést í Sjúkrahúsi Suð-
urlands eftir sex mánaða sjúkrahús-
dvöl. Þar naut hún frábærrar
umönnunar og hlýju sem hér er
þökkuð.
Þegar við kveðjum Bjarnþóru og
þökkum henni móðurhlutverkið,
hlutverk húsmóðurinnar og allt sem
hún hefur gert fyrir menn og mál-
leysingja, þá fínnum við best hvað
við höfum átt.
Ég bið eiginmanni hennar, hon-
um Hallgrími, góðra daga, en hann
er búinn að vera sjúklingur í mörg
ár og bundinn við hjólastól.
Vertu trú allt til dauða og Guð mun
gefa þér lífsins kórónu.
Það er víst að þetta heit, sem
hún játaði á fermingardaginn hefur
hún haldið.
Blessuð sé minning hennar.
Jón Ólafsson
Elsku amma er dáin. Það er sárt
til þess að hugsa að geta ekki leng-
ur leitað til hennar ef eitthvað bját-
ar á. Með söknuð í huga ætla ég
að minnast hennar með nokkrum
orðum.
Hún var dóttir hjónanna Eiríks
Guðmundssonar frá Reykjum á
Skeiðum og Ingveldar Jónsdóttur
frá Útverkum á Skeiðum. Amma
ólst upp í Feijunesi í Villingaholts-
hreppi. Hún átti 3 systur og 2 bræð-
ur.
Hún giftist eftirlifandi eigin-
manni sínum, Hallgrími Péturssyni
Þorlákssyni frá Vestmannaeyjum,
22. júlí 1934. Þeim varð þriggja
barna auðið og ólu einnig upp syst-
urson Hallgríms. Barnabörnin eru
15 og barnabarnabörnin 11.
Amma var ein besta kona sem
ég hef þekkt, myndarleg húsmóðir
og afbragðs dugleg til vinnu.
Amma var með slæmt fótasár í
tugi ára, það háði henni alltaf án
þess að maður vissi, því hún kvart-
aði aldrei. Ef maður sá að hún var
eitthvað slöpp og spurði hana út í
það sagði hún bara að það væri
ekkert að sér.
Amma veiktist í byijun apríl á
þessu ári og var lögð inn í Sjúkra-
hús Suðurlands. Gekk það krafta-
verki næst að hún, þetta gömul,
næði sér sæmilega, það hélt í henni
iífinu að vita af afa einum heima.
En ömmu versnaði aftur um miðjan
september og var þá gjörsamlega
búin með sinn ótrúlega lífsþrótt.
Hún lést í sjúkrahúsinu aðfaranótt
28. september.
Hún fór ekkert heim frá því hún
veiktist í apríl nema um verslunar-
mannahelgina, þá fékk hún að fara
í frí heim til afa og hlakkaði hún
mikið til þess.
Amma liélt sem betur fer sínu
góða minni við þessi veikindi og
mundi ennþá ótrúlegustu hluti sem
jafnvel yngra fólk gleymir.
Amma eldaði góðan mat og bak-
aði þær bestu flatkökur og pönnu-
kökur sem maður fékk, og þó hún
væri orðin öldruð þá bakaði hún
ennþá meðan hún var heima.
Manni fannst amma aldrei eins
gömul og hún í raun var, vegna
þess hvað hún bar sig alltaf vel.
Það er mikill missir að ömmu,
sérstaklega þó fyrir afa, sem er
bundinn við hjólastól. Ég met það
mikils að hafa alist upp í návist
ömmu og sakna þess mikið að geta
ekki lengur farið með son minn til
hennar svo hann geti notið sömu
ástúðar og hlýju sem ég naut. Það
sem léttir manni sorgina er sú trú
að núna sé amma ekki lengur þreytt
og veik, henni líði bara vel.
Elsku afi, Guð veri með þér og
okkur öllum sem syrgjum góða
konu. Ég kveð nú ömmu og þakka
henni allt gott. Guð veri með henni.
Herdís R. Eiríksdóttir
í dag kveðjum við elskulega
ömmu okkar, Bjarnþóru Eiríksdótt-
ur. Hún var búin að lifa langa og
starfsama ævi og var tilbúin að
kveðja þennan heim. En sama er
hve fólk er orðið aldrað þegar það
hverfur yfir móðuna miklu, við sem
eftir erum fyllumst djúpum trega
og innilegum söknuði.
Við minnumst heimsókna og
dvalar í Dalbæ hjá ömmu og afa.
Við munum ástríkið og hlýjuna sem
einkenndi framkomu hennar við
börnin alla tíð. Reyndar voru það
ekki börnin ein sem nutu kærleik-
ans sem frá henni streymdi, hún
var öllum góð, mönnum og málleys-
ingjum.
Enginn fór svangur úr heimsókn
til ömmu. Hvar sem hún bjó, í
Dalbæ, á Kirkjuveginum eða í
Grænumörkinni, alltaf var gestrisni
hennar söm. Jafnvel þegar hún
dvaldi á sjúkrahúsi undir það
síðasta, átti hún ætíð mola að stinga
upp í litla munna. Síðustu árin voru
það langömmubörnin sem einnig
nutu umhyggju hennar.
Við minnumst þess þegar hún
kenndi okkur litlum bænir og vers,
og lagði ríkt á við okkur að fara
alltaf með bænirnar okkar fyrir
svefninn. Við sjáum hana í hugan-
um sitja við rúmstokk lítillar telpu
að kvöldlagi, fara með barnaversin
og Faðir vor, signa síðan yfir telp-
una og kyssa hana góða nótt.
Við kveðjum elsku ömmu með
einlægri þökk fyrir allt og biðjum
henni blessunar Guðs í nýjum heim-
kynnum.
Láttu nú ljósið þitt
loga við rúmið mitt,
hafðu þar sess og sæti,
signaður Jesú mæti.
Þóra Bjarney, Anna Dóra
og Margrét Jónsdætur
Það er opið hús hjá Innval um
helgina. Við bjóðum alla velkomna
til að kynna sér..
GEBA innréttingarfrá
Vestur- Þýskalandi, viðurkenndar
fyrir góða hönnun.
BIGA innréttingar frá Danmörku.
600 litir til að velja úr ásamt mörgu
öðru.
PROFIL innréttingar frá Danmörku.
Stuttur afgreiðslufrestur og frábært
verð.
OKTÓBER tilboðið okkar er
frá PROFIL.
Kynnið ykkur frábært verð og gæði
um helgina.
k'k
V

Verðfrá kr. 180.000,-
OPIÐ LAUGARDAG KL. 11-15
OPIÐ SUNNUDAG KL. 13-16
NÝBÝLAVEGI 12, 200 KÓPAVOGI
SÍMI 44011
SERVERSLUN MEÐINNRÉTTINGAR OG STIGA