Alþýðublaðið - 06.12.1932, Blaðsíða 3

64 dez. 1932.
ALPVÐUBfcAÐIÐ
3
14 ára fullveldi*
Eftirmáli,
Haustið 1918 vai Köt’ ugosið,
rntestsa; eklgios á Islandi á síðaró
álimmi, og gerði talsverðan skaða.
Salmia haustið geisaði spaniska
veikin og nændi marga Iífi og
beilsu. Er það skæðasta driepsótt,
isem komið hefir hér á landi í
langan aldur. En sama haustiö 1.
dezember fengu íslendingar við-
iirkenningu fullveldisins og máttu
nú telja; sig sjálfstæða þjóö. Var
það flestum landsmönnum fagm-
aðarefni, að endi var í bili bund-
inn á sjál fstæ ðisbaráttuna, er þá
haf'ði staiðið marga ánatugi. Að
vteu þótti sumum skorta enn
nokkuð á fúllveldíð, en þó ólu
menn bjartar vonir i brjóisti um
fr(almtíð þjóðarlinnar, þvi að styrj-
aBdar,á!rm höfðu kén,t mönnum,, að
vér fslendingair gátum staðiö ó-
situddir af frænduim vorum í Dain-
mörkUí
AlþýðUfliokkuriinn átti sinn
mi'kla þátt í saauningunum við
Dani umi fullveldiö, með því að
senda miann till Danmerkur tii
alð fá. daniska jafnaðarimenn, sem
til þesis tíma höfðu ekki skeytt
májlefnum fslánds nieitt, til að
verta fylgjandi máistað vorum, en
án fylgiis jafnaðannanna hefðu
sámbands'lögin aldrei veriið sam-
þykt á þingi Dalnia,
Hátíðahöldin 1. dez. 1918 voru
ekki íburðarmákiil, og báru merki
um drepsóttina, sem þá var í
rénun, en þaU voru innileg.
Síðah enu 14 ár, Á þessum ár-
um hefir þróun þjóðfélags vors
gengið hröðum skrefum. ísilenzkt
auðvald hefir styr,kst og magn-
aist,’ Yfirráð atvinnutækjanna hafa
safniast á færri og færri hendur,
mögúlieikalr alþýðumanina til að
„komast áfram“ hafa minkað með
hverju árl, Banka'rnir, sem geyma
sparifé þjóðarinnar, eru nú meir
en nokkm siinini fyrr orðnir einka-
þjónár og þó um leið drottnar at-
vinnunekendm Fyrir óhjákvæmi-
lega þróun bankaauðmagnsins í
heimdnum og skilningsilausa fjár-
málaóstjórn ríkiisstjórna íslands á
þesisum árum, sífeldar _ lántökur
eijlendis tíl að hlífa hátekjumönnv-
um þjóðfélagsins við að greiða
hinn sívaxandi kostnað af rekstri
þjóðiarbúsins,, er nú svo komið,
aið enska bankaauðváldið hefir
náð yfirnáðum yfir landinu, og
srjálfstæði þjóðanmnar er nú orðið
takmarkað við það eitt, að hún
má að litlu lieyti ráða nöfnum
skattiheimtumanina Bretaj í stjórin,-
aairiáðinuj
ÖIil þesisi fjórtán ár hafa íhalds-
fliokkax Landsins farið með völd-
in, fúlikrúar dnkaauðvaldsins í
bæjunum, og hinir skammsýnu
bliáðriarar stórbænrlanima, í isveitium
á víxl. Yfirlitiö yfir þesisi fjórtán
á|r er því eltki glæsiliegt. Og nú
er áístandið þannig, áð mikijl hluti
þjóöiarinnar er bónbjargamenn,
átvinniuleysið svexfur að verka-
mönnununi í bæjum og smá-
bændúr í sveitum risa ekM undir
skuldum. sínum.
En á þessum fjórtán árum hef-
ir A1 þýðuflokku ri nn eflst ár frá
'ár.i. í hárðri baráttu við forvigis-
menn og forsváitsimenn atvinnu-
rekenda hefir hann unnið sér
tr.aust alþýðunnajr í landiniu. Fletri
og fleird alþýðumenn og konur
hafa vaknað til stéttarvitundar og
sannfærst um að úrræði einka-
biáskaTannia í atvininumá'lum
þjóðarinnar, miðast við situndar-
hagnað þeirra sjálfra, en ekki
þjóöarheili. Fleiri og fleiri hafa
því fylkst inn í samtökin til að
verja heimili sín gegn einkabrösk-
urunum, sem jafnvel „fýsir í
moldarfcorniin á höfði hinna
snauöu". Og fyrir þesisi samtök
hefir tekisit áð þvinga fram ýms-
ár réttarbætur til handa alþýð-
unni, þói að minnia hafi áunnist
fyrdr deyfð maigra alþýðumanna
og skilningsleysi.
Sjálfstæðið 1918 var ekki full-
komið, og þáð hefir ekki orðið
þáð síðan, en; sitt finst hverjum
að, Formaður „Sjálfstæðisflokks-
ins“, Jón Þorláksson, hefir nú eft-
ir fjórtán ár komist að þeinri. nið-
urstöðu, að það, sem á vanti til
þessi, „sem tízkan héimtar af sjálf-
stæðum rjkjum", sé betilið, sem
sé „'miklu sterkara en öll önnur
öfl“ í þjóðfélaiginu, ill og góð.
Ástæðan fynir því, að sá „gjör-
huguli" foringi J. Þ. er fyrst
að fiomast að þessari niðurstöðu
nú, er. sú, að foringjar einka-
brasksins vilja Iosn,a við þau „ó-
þægindi“, sem AlþýðufLokkurinn
og verklýðssámtökin hafa bakað
þeim, Því viilja þeir nú beita
„handaflinu" til að sundra sam-
tökunum. En innrætið er alt af
sjálfu séf líkt: Þeir vilja láta al~
pýdurtú1 sjúífý slanda stmum af
kostnaðinum, láta ríkissjóðinn
borga 75 þúsund krónur á mán-
uði til viðhalds heraflanum.
Hátíðahöldin 1. dez. nú voru
ekki merkileg, Forsætisráðherra
hélt 10 mínútna ræðu, sem var
útvarpað. AðaLefni hennar var
það að gleðjast yfir þvi, að nú
mættum vér Islendingar sjálfir
senda inenn til Nonegs til að
kaupa Norðmenn til a:ð baninia
smám sámam á næstu ánum inn-
flutning á ísilienzku sáltkjöti og
gjalda fyriir sjálfræði vort yfir
íslenzkri landhelgi — og til Briet-.
lands — til að kaupa brezfca; út-
gerðarmenn til að Leyfa oss sölu
á ísfiski í Biietlandi — og gjaida
fyiú'U hváð? Ætli það verði ekki
eitthvað viðvíkjandi landhel/ginni
líka? Að öðru leyti var, ræða
hans lekandi mærð um fanna-
dýrð og fjaiilbláma.
íRéttindáafisal gagnvart öörum
þjóðum og herikúgun innanlands,
þetta er boðskapur yfiirstéttarinn-
ar á 14 ára afmæli fullveldiisdn's.
Og yfirstéttin hefir erm yfirráðiin
í landinu. Hverisu Lengi enn, al-
þýðiumenn ?
A.
„Baila hættan“
og
frúin í Ási.
.(Nl.)
IV,
Það er nú í rauninni búið,
sem ég hefi yður að svara vegna
greinaf yðar. Einistök atriði eru
þó eftir, sem gaman væri að
eiga við yður orðastað um. En
flest eru þau atriði smávægileg,
svo eigi er mikiíls í mist, þótt
þeim sé slept. Þér segið, að 4.
kafli greinar mimrax sé „mest tóm
stóryrði, sem ég megi gjarnan
eiga sjálfur.“ I þessum kafla er
meðal annars sú spuming, sem
ég hefi áðúr í griein þessarii skor-
að á yður að svara, hvort
íhaidsstefnan sé samrýmanleg
anda kriistrndómsins. Þér taildið um
það í grein yðar, að þér viljið
eigi ganga algerlega fram hjá
biblíutiLvitnunum mímrm vegna
lesenda voria. Þetta er ákaflega
lofisverður áhugi hjá yður, og ég
skál minna yður á það aftur, áð
það er einmitt fyrir lesendur
vora sem við skrifum greinar
okkar. Ef svo væri ekki, þá gæt-
uim við alveg eins sent þær á
•milli I póisti í lokuðu bréfi. En
úr því þér nú eruð svona hugu)-
samar við lesendurna, þá skal
ég yður til skemtunar auka svo-
lítiið við biblíutilvitnanir mínax.
Vera kann, að þær kunni að verða
yður til hægðarauka, þegar þér
farjð að bera saman stefnu í-
haldsflokksins við a'nda Krists
kenninga. Þér viljið láta skína í
gegn um öll rit yðar hve ákaf-
lega þér séuð trúuð og dyggur
lærisveinn Kiists. I því sambandi
iskal ég aö eins benda yður á
þetta tvent: grein yðar til mín
og skírdagsfrumvarpið, syo ég
telji nú ekki alt upp, eins og þér
átölduð mig svo harðlega fyrir í
grein yðar að hafa gert 1 fyrri
grein minni. Nú viU svo vel til,
að þér eigið s-æti í fátækranefnd
og hafið því alveg einstakt tæki-
færi til að efla þá kenningu Krists
að hjálpa hinum bágstöddu í
þrengingum þeirra. Og nú eru
einmitt afarerfiðir tímar, svo þér
hljótið að hafa haft afarmörg
tækifæri til að framikvæma ým>s
gó&verk fyrir bæjarfélagisins og
yðiar hönd hjá þeim, er bágast
áttu. Fyrir eigi alllöngu hitti ég
konu, sem var að koma frá fá-
tækrafulltrúunum. Ég visisi áður
um för henniar þangað og spurði
hana því hve mikið hún hefði
fengiðj „Fengið", svaraði konan.
„Ekki einn einasta eyrj.“ „Nú,“
segi ég; „voriu viðtökurniar hjá
fulltrúunum ekki góðar?“ „Góð-
ar\?“ endurtók koman, „Nei; svo
bölvaður sem karlinn (S. Ó.) var,
þá var þó heiv. . . . kerlingin
helnringi ver,ri.“ Samtalió var nú
dálítið Lengra en þetta, en ég
hirði eigi um að birta meira. Ég
bið yður velvirðingar á orðaliag-
inu, en það er orðrétt eftir haft.
Ég skal að eins geta þess, að
kona sú, sem hér um ræðir, var
eági heiibrigð og hafði ekkert fyr-,
ir sig að leggja og gat eigi unuið
fyriir sér þótt eitthvað hefði verið
hægt að fá að gera. Fleiri sögur
svipaðar þessu hefi ég heyrt af
viðskiftum hinna bágstöddu og
yðax. Mér hefir oft dottið í hug
í þessu sambandi, áð einhvern
vegdnn muni yður hafa sést yfir
þessi orð Krists, er þér lesið
biblíuna: „Trúin er dauð áln verk-
anna“, eða að þau hafi ekki fali-
ið vel inn í stefnu'skrá íhaMs-
flokksins. Þér voruð að tala um,
iþað í grein yðar, að þér vilduð
láta anda Krists hafa áhrif á
daglegu störfin og breytnina, Ef
það er andi Krists, sem liefir
áhrif á breytni yðar í fátækra-
nefndinni, þá held ég að sá andi
iiafi allmjög óhreinkast á leið-
inni ofan úr hæðunum niður í
sáiarslcriflið yðar. Eitthvað voruð
þér að tala um trúhræsnaria í
sambandi við mig og flokksbræð-
ur mína. Ég hélt nú að snara
væri ekki oft nefnd í hengdsr
manns húsi, og það skýtur dálíitið
skökitu við hjá yður að kalla oss
jafnaðarmenn trúhræsnaxa, því
áðUr hafið þér oft lýst oss trú-
l'ausa og. jafnvel guðníðinga, og
hvernig getum vér þá verið trú-
hræsnarar, ef vér enga trú höf-
um? „Um heigiisvip og kirkju-
ferðir" ættuð þér setu minst að
tala, því heigislepjan er orðin
andliti yðar svo samgróin, að fáir
myndu kenna, ef hún hyrfi þaðan.
Kirkju- og K.-F.-U.-K.-gestur eruð
þér iiklega tíðlari en flestir aðrir,
en eigi þætti mér ólíklegt, að
fáir kæmu í þær helgu samr
kundur óverðugri en einmitt þér.
Að endingu skal ég mimna yður a
örfá dærni úr biblíunni. Kristur
sagði: „Þú skált elska náungann
einis og sjálfan þig.“ Nú spyr ég
yður, frú; — þér þykist trúuð —;
mynduð þér kjósa, ef þér vær-
luð í sporum fátæklinganna, sem
daglega leita til yðar sem fá-
tækrafullitrúa, að fá synjun um
aö seðja hungur yðar og hylja
nekt yðar? Þetta er það, sem þér
daglega framkvæmið. Hvernig
reyniist þér þar trú þeirri, er þér
þykist trúa? Nei, frú Guðrún
Lárusdóttir! Þér þykist trúuð 0g
þér neynið óspart að telja fólki
trú um það, en þér eruð trúlaus;
verk yðar mæla á móti yður.
Þér fylgið að má'lum auðniönnum
og atvinnurekendurn. Þér eruð
dyggur þjónn arðræni'ngjanna,
sem auðga sig á því aÖ okra á
vinnu verklýðsins og smæling'j-
anna. Þér eruð hræsnari, sem
breytir gagnstætt því, er þér þyk-
ist trúa. I grein yðiar hafið þér
ektó einu orði rieynt til að afsanna
þau ummæli mín, að þér væfluð
trúhræsnari. Ég skora á yður að
gera það. Ég skora á yður að
sannia með verkum yðar, að þér
Jstarfið í anda þeirirar trúar, sem
þér þykist trúa. Ég skal minnn
yður á orð Jakobis postuiiá í hmu