Alþýðublaðið - 12.02.1959, Blaðsíða 10

Þorviiduf Kolems
(Framhald af 5. síðu)
ist hann nemi í prentiðn hjá
í'iafolclarprentsmið'ju og 27.
11. sama ár gengur hann að
eiga unnusu sína ungfrú Hildi
f. 12. 5. 1910 Þorsteinsdóttur
kennara og bónda í Reykja-
vík Finnbogasonar. Þau eign-
nðust tíu mannvænleg börn,
sem öll eru á lífi. En börnin
eru, talin eftir aldri, þessi:
Jóhanna Kolbeins f. 24. 2.
1930, gift Árna Þór Jónssyni
póstfulltrúa í Rvík, Hannes
Bjarni Stephensen Kolbeins,
bílstjóri í Rvík, f. 29. 9. 1931,
Þorsteinn Kolbeins einnig
bílstjóri í Rvík. f. 8. 5. 1934,
Pétur Emil Júlíus Kolbeins
póstfulltrúi á Akranesi f, 26.
7. 1936, Þóra Katrín Kolbeins
skrifstofustúlka í Rvík, einn-
ig f. 14. 2. 1940, Þórey Ást-
hildur Kolbeins fædd 14. 12
194.1, Sigríður Kolbeins f. 6. 1.
1943, Eyjólfur Kolbeins f. 14.
2. 1946 og Þuríður Erla Kol-
beins f. 25. 6. 1950.
Þá má geta þess að barna-
börnin eru orðin átta. |
Eftir að Þorvaldur Kolbeins
lauk prentnámi vann hann á
ýmsum stöðum, en alltaf í iðn
sinni. Um skeið vann hann við
Eyjaprentsmiðju í Vestmanna
eyjum, 1936 ræðst hann til
Félagsprentsmiðjunnar í Rvík
og er þar til ársins 1947, er
hann ræðst til Alþýðuprent-
smiðjunnar og prentaði Al-
þýðublaðið til ársins 1956, er
hann varð að hætta nætur-
vinnu sökum þess að hann átti
orðið bágt með svefn. Hann
tók sér hvíld um tíma, en hóf
svo a:ftur starf og þá í prent-
smiðjunni Gutenberg og þar
vann hann þar til hann gat
ekki unnið lengur sökum van-
heilsu. Hann lét þá læknir
skoða sig og var síðan ráðlagt
að leggjast inn á sjúkrahús til
frekari rannsóknar, þar var
hann svo aðeins tíu daga og
þá var allt búið, hann var dá-
inn, horfinn okkur sem þekkt-
um hann og vonuðumst eftir
að hafa hann enn lengi hjá
okkur. í dag fylgjum við hon-
um hinzta spölinn til kirkj-
unnar sem er musteri hins
eilífa guðs.
Þorvaldur var þegar á unga
aldri hneigður fyrir bóklest-
ur, einkum mannfræði og
jókst þessi eðlishneigð hans
með hverju ári sem leið.
Snemma tók hann þátt í fé-
lags- og menningarmálum.
Hann starfaði mikið í reglu
Góðtemplara hér í bsé. Hann
var vel skáldmæltur eins og
bezt má sjá á sálmum eftir
hann, í sálmabók Góðtempl-
ara. Hann var vel að sér í
ensku og dönsku og þýddi
talsvert úr þeim málum eink-
um fyrir börn og unglinga.
Ættfræðin mun þó hafa átt
hug hans hin síðari ár, enda
var hann tíður gestur í lestr-
arsal- Þjóðskjalasafnsins og
þar voru okkar fyrstu kynni,
en einna bezt kynntist ég hon
um, er við unnum saman á
næturvakt við að prenta Al-
þýðublaðið veturinn 1953. Þá
kom það oft fyrir að hann
kastaði fram vísu eða talaði í
ljóðum eins og stundum er
sagt. Hann var jafnan ræð-
inn, skemmtilégur og fræð-
andi, jafnlyndur svo af bar
og glaðlyndur. Hann þekkti
ótrúlega margt, fólk víða um
land og vissi deili á aragrúa
af löngu látnu fólki, oft langt
aftur í aldir, kunni sögur,
ljóð og ævintýri, sem gerðu
ættfræðina lifandi og aðlað-
I andi. Mannlýsingar kunni
hann einnig margar og góðar.
Hann var oft spurull svo sum-
um þótti nóg um og spurning
um sínum fylgdi hann jafnan
eftir með föstu, greindarlegu
augnaráði, sem krafðist hrein
skilni og fullkomins svars, en
vakti þó jafnframt traust og
hlýhug. Hann var allra manna
hjálpfúsastur og vildi hvers
manns vanda leysa, enda sjálf
ur mikill tilfinningamaður og
trúmaður, hjartagóður og
veglyndur. Ein ættartala er til
prentuð eftir hann, ættartala
Kristjáns A. Kristjánssonar
frá Suðureyri. Ættartala þessi
er bæði vel formuð og fróð-
leg og gæti vel orðið fyrir-
mynd ættartalna af slíkri'
stærð.
Þorvaldur var aðeins fimm-
tíu og tveggja ára, er hann
lézt. Honum hafði tekizt að
safna miklum fróðleik, en
ekki unnizt tími til að gera
öðrum aðgengilegt fæst af
því mun koma í dagsins Ijós
úr því svona fór, en hefði hon
um enzt aldur svo sem tvo
áratugi í viðbót hefði hann
sjálfsagt skilað miklu fram-
lagi til íslenzkra fræðastarf-
semi. Ég vissi að hann átti
mikíð safn af blaðaúrklipp-
um, sem hann ætlaði að nota
við mannfræðisafn, er, hann
hugðist koma upp, þegar um
hægðist og birist allýtarleg
grein um þetta í Alþýðublað-
inu fyrir fjórum árum. Und-
anfarin ár hlaut hann nokk-
urn styrk frá Menntamála-
ráði Jfcil fræðiiðkana og víst er
um það, að því fé var ekki á
glæ kastað. Fáir verðskuld-
uðu betur en hann viðurkenn
ingu fyrir þrotlaust starf til
að auðga ættvísi og mann-
fræði heimildir þjóðarinnar.
Mína innilegustu hluttekn-
ingu færi ég eftirlifandi konu
hans og börnum. Guð veri
þeim styrkur.
GuSm. Guðni Guðm.
■ ■
Jófiann Ogm.
Framhald af 5. síðu.
ríðar Halldórsdóttur, hinnar
dugmiklu skapfestu konu, en
hún lézt árið 1947. Varð þeim
7 barna auðið. Fjögur þeirra
eru á lífi, mikilhæft fólk. Jó-
hann og Sigríður og st. Víking-
ur voru svo að segja eitt og hið
sama — og heimili þeirra var
höfuðvígi Víkings — þar sem
komið var saman til skrafs og
ráðagerða. Þangað var farið,
ef eitthvað var að, eða ef eitt-
hvað mikið stóð til. Þar var
maður alltaf velkominn, hvort
heldur var að degi eða kvöldi,
og þangað var oftast haldið eft
ir fund — af fleirri eða færri
— og haldið áfram að ræða um
velferðarmál stúkunnar og
bindindishreyfingarinnar og
gera áætlanir fyrir framtíðina.
Svona gekk það til eftir að ég
kom í st. Víking árið 1932. og
þannig hafði það verið um ára-
bil áður.
í nafni st. Víkings þakka ég
Jóhanni Ögmundi og heimili
hans það, sem það var stúk-
unni á liðnum áratugum og
einstöku félögum hennar. Þang
að hafa margir sem áttu í vök
að verjast sótt kjark og styrk.
Meðal þeirra mála, sem st.
Víkingur lét til sín taka, var
dýraverndunarmálið. Fyrir
forgöngu templara og sam-
kvæmt tillögu Marenar Péturs-
dóttur, sem fram kom og sam-
þvkkt var í st. Víking, var
Dýraverndunarfélag íslands
stofnað. Jóhann Ögmundur
gerðist einn af fnimherjum
bessa nýja félags og það var
hann, sem kom fótum undir
málgagn þess, ,,Dýraverndar-
ann“, og vann fvrir hann af
miklum dugnaði. Dýraverndun
var honum. svo sem öllum
sönnum drengskaparmönnum,
hjartans mál, í einni afmælis-
greininni um Jóhann siötugan,
er á það minnst. að hann hafi
ungur verið gleðimaður og
kunnað að njóta lystisemda
bessa heims. Það var saet, að
hann hafi í æsku kunnað að
meta góðhesta. enda slíkt verið
ef'irlæti ís1endinga — og sé
svo enn. þrátt fvrir margskyns
vélabrögð. Höfundurinn að
grein bessari minnist frá
bernskuárum sínum greinar
Jóhanns í „Dvravininum“ um
Úða sinn, hestinn snjalla. hvað
hann þar mælt af tilfinn-
ingu en þó karlmennsku. Höf-
undurinn ætlar. að kvnni Jó-
hann af góðhestum hafi átt
drjúgan þát+ j að móta afsöðu
hans til dýravemdunar. Má
vera að svo sé, en hitt ætla ég
bó, að drengskapur Jóhanns og
hiartalag hafi þar mestu um
ráðið — sama tilfinningin og
réði því, að hann hefur um
tugi ára fórnað sér fyrir bind-
indishugsjónina.
Enginn er Jóhann málskrafs
maður og getur verið næsta
þurr á manninn. „Ósnotur mað
ur hyggur sér alla vera við-
ÞORVALDUR KOLBE
F. 26. maí 1908 — D. 5. febrúar Í959
HORFINN er sjónum
sæmdar drengur;
félagi gó'öur
faðir og maki.
Trygglyndur vinur
tállaus í huga.
Margir hann syrgja
sjónum horfinn.
Fjölskyldan hnípin:
Frá þeim er tekin
faðir og maki —,
fyrirvinnan. —
Alfaðir ræður;
einnig hann gefur
þrek í þrautum
í þessum heimi.
Gott er að minnast
mannsins þessa,
mannsins hátíprúða
mjög ve! gefna.
Að honum stóðu
stofnar góðir:
Reykhóla kyns
og Kolbeinunga.
Ættfylgjur góðar
erfðar hafði;
í fasi háttvísi
og fræða hneygðir.
Ljóðhagur vel
og Ijóðum unni,
einnig var hugstæð
ættafræði.
E> her að sakast
orðinn er hlutur.
LögmáU tilveru
hlíta allir.
orðstír dey eigi
öndin þó flytii
burt úr iarðvist
til betri heirna.
Farðu svo vinur
til fegri heima
af vinum kvaddur
og vandamönnum.
Lýsi þér vinur
lífsins sunna
yfir móðuna
að andans löndum.
G. J.
hlæjendur vini“. Jóhann Ög-
mundur gefur engum, hvorki
snotrum né ósnotrum tilefni til
að halda slíkt í viðskiptum við
sig. Víst fannst mér .Jóhann
hrjúfur og þurr, er fxmdum
okkar bar saman fyrst, fyrir
um 30 árum. Ég heimsótti hann
svo nokkru síðar í skrifstofu
hans. Vissulega tók hann mér
vel og því betur, sem ég spurði
hann meir og vildi fá sem gerst
ar upplýsingar um störf Góð-
templarareglunnar. Með okkur
tókst vinátta, sem ég tel mér
hafi verið mikilsvirði og ég vil
hér nota tækifærið til að þakka
fyrir. Síðar lágu leiðir okkar
saman í st. Víking og ég vona
að þeir eigi eftir að liggja sam-
an um mörg ókomin ár.
Ég minnist þess, að á þing-
stúkufundi, þegar rætt var um
landnámið að Jaðri — eða öllu
heldur tillögu um að taka land
fyrir Regluna, nema land,
rækta land og síðar kannski að
hefja þar framkvæmdir að sam
komustað fyrir templara og
aðra. Jóhann va-r á þessum
fundi og lagði lítt til málanna
framan af, en þó kom þar að
hann tók til máls. Hann var
þessu andvígur, ekki því að
rækta land eða taka landsspildu
í beim tilgangi, sem tillagan
fól í sér. Hitt óttaðist hann, að
félagarnir gæfust upp á mál-
inu, er fram í sækti. Þá þótti
honum verr farið en heima set-
ið — fyrir félagsskapinn. En er
hann sá, að töggur var í þeim,
sem að málinu unnu, sá alvör-
una og fórnfýsina, snéri hann
víð blaðinu. Þá var hann með.
Og fáa ætla ég að hafi lagt
landnámi templara að Jaðri
traustara lið os betra, en ein-
mi+t Jóhann Ögmund.
Þannig er Jóhann, þegar
hann finnur alvöru og ein-
beitni, dugnað og brótt, hvort
heMur er hiá vneri eða eldri,
í störfum fvrir Góðtemnlara-
regluna og bindindismálið, er
hðveizla hans trvggð, og fylgi
hans flestum betra. Það vita
þeir sem revnt hafa. Með hon-
um hefur búið oa býr brenn-
andi áhugi oe eldheilar tilfinn-
ingar og næsta fágæt einlægni
við bær hugsiónir. er hann hef-
ur bundið trúnað við. Mikil
revnsla og Eflöeeur skilningur
orka því, að tillögur hans eru
iafnan mikils metnar. Má’a-
fvlgia hans er traust. og örugg,
bó engi sé hann málrófsmaður,
en taki hann til máls. er eftir
bv{ +ekið og bess minnst. Hann
segir eins oe honum býr í
bnósti, án umbúða. hispurs-
laust og hrpinskilið og með
beirri einurð. sem drengskan-
armönnum einum er lagið.
Tæoitunga, orðskrúð og tvíræð
ur málfkitningur hefur honum
æt.íð verið framandí í allri fé-
Tagsmálastarfsemi sinni. Enda
hevrir sá málflutningur til
boim vet+vangi. bar sem allir
sitia á svikráðum v’ð alla. í
baráttunni fvrir bindindismál-
ið gildir hispursleysið og hrein
skilnin og þar hefur Jóhann
Ögmundur vissulega vísað veg-
inn.
Það átti ekki fyrir Jóhanni
Ögmundi Oddssyni að liggja,
að verða landibúnaðarfrömuður
eða forustumaður á því sviðú
hvorki heima í héraði né á op-
inberum vettvangi. Ég segi
þökk sé forlögunum að þau hög
uðu þessu eins og raun ber
vitni um. Þó Jóhann hefði ekki
forgöngu um framræslu fúa_
mýra 'heima í fæðjingarsveit
sinni, né túnasléttu eða torf-
ristu, þá hefur hann á öðrum
sviðum þjóðlífsins átt sinn þátt
í að ræsa fram fúamýrar, rista
ofan af, slé+ta og græða. Þökk
sé honum fyrir þær þjóðfélags-
legu jarðabætur, ef svo má aS
orði komast, sem hann á löng-
um starfsdegi hefur af hönd-
um innt fyrir hina íslenzkts.
þjóð.
Einar Björnsson.
Haimes
!
Framhald af 4. síðu.
og skatta- og útsvarsbyrðin er
orðin svo mikil að menn eru al~
gerlega að sligast. Við eigum a?S
stefna að því eins og unnt er aiS
fæfcka sköttunum, draga úr
þeim, og gera framkvæmcl
þeirra einfaldari.
ÉG VIL BREYTA bifreiða-
skattinxun. Sums staðar erlendis
er enginn sérstakurbifreiðaskatt
ur, en sú upphæð, sem ríkið tek-
ur af bifreiðum til þess meðal
annars að standa straxxm af vegæ
kostnaði, er lögð ofan á benzín-
verið og síðan borga benzínsöl-
urnar ríkinu. Þannig greiðir bif
reiðareigandi skattinn í hverfc
sinn sem hann kaupir benzín.
MENN HLJÓTA AÐ SJÁ, að
þetta er bezt fyrir alla aðila.
Benzín er nú ódýrara hér en £
öllum nágrannalöndunum. —
Hvers vegna er ekki hægt að>
leggja bílaskattinn á benzínið?
Þetta verður miklu auðveldaræ
og léttara fyrir bifreiðaeigend-
urna. Ég skora á ríkisstjórnina
að athuga þetta mál nú í sam-
bandi við fjárlögin.“
Hannes á hominu.
Rimlatjöld
í Carda-glugga
Sími 13743, Lindargötu 25
Prentsmiðjueigendur
Ég heiti á þann sem vill prenta fyrir mig Víking, a<S
hann fái allan áyóðann af sölunni fyrir prentun-
jna. Ef einhver vill sinna þessu er hann beðinn að gefai
sig fram á Lindargötu 11 eða í síma 1-4773.
Magxiús Kjar.
Alþýðublaöið
Vantar ungling til að bera blaðið til áskrifende
í þessum hverfum:
í Skjólunum.
Talið við afgreiðsluna. — Sími 14-900.
10 12. febr. 1959 — Alþýðublaðið