Morgunblaðið - 07.05.1991, Síða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 7. MAÍ 1991

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1100 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 100 kr. eintakið.
EFTA, EB o g EES
Fáar þjóðir heims eru háðari
viðskiptum við umheiminn
en við íslendingar. Við flytjum
út stærri hluta af framleiðslu
okkar og inn hærra hlutfall
lífsnauðsynja en flestar aðrar
þjóðir. Lífskjör í landinu ráðast
að verulegum hluta af því,
hvaða verð við fáum á hveijum
tíma fyrir útfiutningsfram-
leiðslu okkar, einkum sjávar-
vörur, sem og hver kaupmáttur
gjaldeyristekna okkar er.
Ríki Evrópu hafa lengi verið
og verða trúlega mikilvægasta
viðskiptasvæði okkar, bæði að
því er varðar útflutning og inn-
flutning. Það skiptir því miklu
máli fyrir framtíðarhagsmuni
okkar, hvern veg til tekst á
lokaspretti samningaviðræðna
EFTA og EB um EES [evr-
ópskt efnahagssvæði], sem nú
stendur fyrir dyrum.
Meginmarkmið okkar í þess-
um viðræðum er að ná fram
hindrunarlausum viðskiptum
með sjávarvörur, það er að
tryggja þeim greiðan fram-
tíðaraðgang að evrópska efna-
hagssvæðinu [án tollmúra].
Þannig á að standa að þessum
samningum, að þjóðin haldi
fullu sjálfstæði' og óskoruðum
yfirráðum yfir auðlindum lands
og sjávar.
Sitt hvað hefur gerzt á þess:
um vettvangi undanfarið. í
fyrsta lagi hefur ný ríkisstjórn
náð fullri samstöðu um það,
hvern veg skuli að þessum
samningum staðið. Slík sam-
staða var ekki fyrir hendi í
fráfarandi ríkisstjórn. Jón
Baldvin Hannibalsson utanrík-
isráðherra hefur fengið umboð
ríkisstjórnarinnar til að Ijúka
þessum samningum fyrir okkar
hönd. Skýrt er tekið fram í
samþykkt ríkisstjómarinnar að
ekki komi til álita að heimila
ríkjum EB aðgang að íslenzkri
fiskveiðilögsögu í stað tolla-
lækkana á sjávarvöru.
í annan stað hefur verið
ákveðið að aðalsamningamað-
ur íslands, Hannes Hafstein
sendiherra, setjist við samn-
ingaborð EFTA og EB að nýju,
en hann vék frá því borði um
sinn til að leggja áherzlu á
sérstöðu okkar að því er varðar
sjávarútveg. Við höfum lagt á
það áherzlu að fiskstofnar við
landið séu þegar fullnýttir og
að íslenzkir sjómenn sæti þeg-
ar ströngum aflatakmörkun-
um. Sem og á þá skyldu strand-
ríkja, samkvæmt alþjóðalög-
um, að sjá til þess að ekki sé
gengið of nærri auðlindum
sjávar.
í þriðja lagi hefur Gianne
de Michelis, utanríkisráðherra
Ítalíu, bætzt í hóp þeirra evr-
ópsku stjórnmálamanna
[franskra, þýzkra og brezkra],
sem telja rök íslendinga um
sérstöðu sem sjávarútvegs-
þjóðar gild og réttmæt. Stuðn-
ingur ítalska utanríkisráðher-
rans er okkur mikilvægur og
hann ber vott um aukinn skiln-
ing á sérstöðu íslands í sjávar-
útvegsmálum — í hópi forystu-
manna EB-ríkja.
Tollfríðindi sjávarvöru á
Evrópumarkaði vega að sjálf-
sögðu þyngst í okkar huga
þegar horft er til hins evrópska
efnahagssvæðis. En fleira
kemur til. Þannig standa líkur
tjl að sameiginlegur Evrópu-
markaður leiði til aukinnar
framleiðslu viðkomandi þjóða.
Aukin hagsæld í Evrópu hefur
trúlega efnahagsleg áhrif hér
á landi, sem komið geta fram
í lægra verði á innfluttum vör-
um til landsins og aukinni eftir-
spurn eftir íslenzkum vörum
ög þjónustu í Evrópu.
Mikil viðskipti milli íslands
og annarra Evrópuþjóða ýta
undir það að laga leikreglur
íslenzks efnahags- og atvinnu-
lífs að evrópska efnahagssvæð-
inu, að því marki sem aðstæður
leyfa. Þetta á einkum við um
það er varðar samkeppnisstöðu
fyrirtækja. íslenzkir atvinnu-
vegir þurfa að búa að rekstrar-
legri jafnstöðu við atvinnuvegi
í helztu grann- og viðskipt-
aríkjum okkar.
Ekki er hægt að leggja end-
anlegt mat á EFTA-EB við-
ræður um evrópskt efnahags-
svæði, eða íslenzka aðild að
því, fyrr en ljóst verður, hvort
sérstaða okkar sem sjávarút-
vegsþjóðar verður virt. Samn-
ingur af okkar hálfu um evr-
ópskt efnahagssvæði [EES], til
að tryggja hindrunarlausan
aðgang sjávarvöru að Evrópu-
mörkuðum er og eitt, hugsan-
leg aðild að Evrópubandalag-
inu [EB] annað. Það mál er
ekki á dagskrá á líðandi
stundu.
Hvern veg sem til tekst á
lokaspretti samningaviðræðna
EFTA og EB um ESS er
ástæða til að fagna tvennu:
1) Samstöðu í nýrri ríkisstjóm,
sem styrkir samningsstöðu ut-
anríkisráðherra, en slík sam-
staða var ekki hjá fráfarinni
stjórn; 2) Vaxandi skilningi
stjórnmálamanna í Evrópu á
sérstöðu íslendinga í sjávarút-
vegsmálum.
OPINBERRI HEIMSOKN ITALIUFORSETA LOKIÐ
Francesco Cossiga og frú Vigdís Finnbogadóttir gróðursettu birkiplöntur í Vinaskógi á sunnudag. Hulda
setninguna.
„Horfíð í kringi
- sagði forsetinn við ítalska fréttamenn sem reyndu árangurs-
lítið að ræða ítölsk innanríkismál við hann á Þingvöllum
TVEGGJA daga opinberri
heimsókn Francescos Cossiga
Ítalíuforseta lauk síðdegis á
sunnudag, er hann hélt vestur
um haf til Bandaríkjanna þar
sem ætlunin er að hann hitti
George Bush Bandaríkjaforseta
síðar í vikunni.
Blíðskaparveður var í Reykjavík
þegar flugvél forsetans lenti á
laugardagsmorgun. Frú Vigdís
Finnbogadóttir forseti Islands hélt
matarboð fyrir Ítalíuforseta á
Bessastöðum og síðan var haldinn
fréttamannafundur með ítölskum
og íslenskum fréttamönnum, sem
utanríkisráðherrar beggja þjóð-
anna, Gianni De Michelis og Jón
Baldvin Hannibalsson, sátu auk
Italíuforseta.
Itölsku fréttamennirnir, sem
langflestir voru stjórnmálafrétta-
ritarar, um 40 talsins, spurðu nán-
ast eingöngu um ítölsk innanríkis-
mál, sem forsetinn neitaði að ræða
fyrren hann kæmi afturtil Ítalíu.
Francesco Cossiga heimsótti
síðan Arnastofnun og skoðaði þar
handrit undir leiðsögn Jónasar
Kristjánssonar forstöðumanns
stofnunarinnar. Cossiga var léttur
í lund og sýndi bæði handritunum
og íslenskri tungu áhuga, las
meira að segja nöfn allra handrit-
anna sem hann skoðaði með nán-
ast óaðfinnanlegum framburði.
Meðal handrita sem forsetinn
skoðaði var Skarðsbók postula-
sagna sem margir landa hans
Francesco Cossiga forseti Ítalíu:
Vinátta Islands og
Ítaiíu er fullkomin
FRANCESCO Cossiga sagðist hafa haft
sérstaka ánægju af heimsókninni til ís-
lands, „lands sem byggir á fornri liefð í
menningu og lýðræði," eins og hann komst
að orði á fréttamannafundi á laugardag.
Forsetinn kynnti land og þjóð fyrir ítölsk-
um fréttamönnum sem fjölmenntu á fund-
inn í veikri von um að hann myndi tjá sig
um ítöisk sljórnmál en stjórnarkreppa var
þá nýskollin á á Ítalíu. Cossiga neitaði
hins vegar að ræða itölsk innanríkismál
og hélt áfram að fjalla um Island.
„íslendingar eru friðsæl þjóð sem er stolt
og hugrökk," sagði hann. Hann sagðist von-
ast til að Island yrði aðili að Evrópubandalag-
inu, sem stæði öllum þeim Evrópulöndum
opið, sem áhuga hefðu á inngöngu. „Það
myndi þó engu breyta hvað varðar vináttu
þjóðanna, því hún er fullkomin nú þegar,“
sagði hann.
„Eins og þið sjáið er andrúmsloftið hér
afskaplega rólegt og ósk mín er sú að_ okkur
auðnist að flytja það með okkur til Ítalíu,“
sagði Cossiga, en hann hefur á undanförnum
vikum og mánuðum þurft að sitja undir ásök-
unum og rógburði í heimalandi sínu um tengsl
við mafíuna og leynisveitirnar Gladio. Þar að
auki hefur hann viðrað hugmyndir sínar um
breytt stjórnskipulag við misjafnar undirtekt-
ir ítalskra stjórnmálamanna.
Francesco <