Morgunblaðið - 08.05.1991, Blaðsíða 12

12
I
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 8. MAÍ 1991
ELFA
LÆKNASTOFA
FLUTT
Læknastofan sem áðurvartil
húsa í Síðumúla 34 erflutt
í Síðumúla 37, 3. hæð.
LÆKNASTOFAN SÍDUMÚLA 37
SÍMI686200
háfar úr stáli, kopar
og í 5 litum
Metsölublað á hvetjum degi!
Einar Farestveit&Co.hf.
Borgartúni 28, símar: (91) 622900 og 622901 - Næg bílastæði
VÖLUSPÁ
þessara afla, og koma fyrir í
nokkrum myndum, t.d. annarri
þeirra sem Jóhann Karl Spánar-
konungur hefur eignast, „Huginn
og Muninn yfír Snæfellsjökli"
(nr. 14).
Drungaleg formin í stærri verk-
unum víkja hins vegar fyrir sterku
samspili lita í minni myndunum,
sem virka sterkar á áhorfandann
fyrir vikið; „Sól tér sortna“ (nr.
29) og „Troða halir helveg“ (nr.
27) eru þannig sterk myndræn
tjáning á þeim örlögum, sem
Völuspá ætlar veröldinni.
Baltasar tekur nokkra áhættu
með sýningunni í Hafnarborg.
Hann hefur valið að fjalla um
efni sem íslendingar eru fæstir
mjög kunnugir, þó það sé geymt
í einni af þeim fáu perlum, sem
íslensk menning hefur lagt til
heimsbókmenntanna. Það efni
ijallar ekki um skemmtan og gleð-
skap, heldur endalok heimsins,
átök og illar spár. Það getur því
aldrei orðið létt og fögur mynd-
sýn, sem byggist á slíkum efnivið,
og því óvíst að nokkur markaður
sé fyrir verkin. En hvað sem hver
segir þá felst listin ekki í fögru
yfirborði, heldur inntakinu; Balt-
asar hefur fundið hjá sér þörf
fyrir að takast á við þetta efni,
og árangurinn er þess virði fyrir
sýningargesti. Það væri athug-
andi fyrir gesti að glugga í bók-
menntirnar, sem listamaðurinn
byggir á, og líta svo'við í Hafnar-
borg til að meta þá myndsýn, sem
þar birtist.
Sýning Baltasars í Hafnarborg
stendur til sunnudagsins 12. maí.
Myndlist
Eiríkur Þorláksson
Það er ekki oft sem listunnend-
ur fá tilefni til að hyggja sérstak-
lega að því myndefni sem lista-
menn velja að fást við í verkum
sínum, en þó gerist það stöku
sinnum. Val viðfangsefna er mjög
persónubundið, og misjafnt
hversu langt það er sótt. I mörg-
um tilvikum gera listamenn þætti
úr sínum eigin reynsluheimi að
myndefni sínu, en aðrir fást við
sitt nánasta umhverfi, annaðhvort
í landfræðilegum eða listasögu-
legum skilningi. Það er hins vegar
afar sjaldgæft að íslenskir lista-
menn taki sér fyrir hendur að
vinna út frá sögulegum eða bók-
menntalegum efnum, og má það
heita furðulegt, í ljósi þess að
menningararfur þjóðarinnar frá
fyrri öldum byggir fyrst og fremst
á bókmenntum.
í menningarmiðstöð Hafnfirð-
inga í Hafnarborg stendur nú yfir
sýning á málverkum eftir Baltas-
ar, þar sem listamaðurinn hefur
leitað fanga í hinum íslensku
Eddukvæðum, einkum í hina stór-
fenglegu örlagasögu heimsins,
Völuspá. Baltasar, sem nú hefur
búið hér á landi í þijátíu ár, tekst
þarna á við efni, sem innfæddir
myndlistarmenn hafa lítt sinnt.
Við starf sitt nýtur hann þess ef
til vill að hafa alist upp í öðru
menningarumhverfi, því að eftir
að hafa valið sér nýtt föðurland
hefur -hann ferskari áhuga á sögu
þess og bókmenntum en þeir sem
ólust upp við þann menningararf.
Hið fyrsta sem gestir á sýning-
unni taka eftir í hálf-rökkvuðum
salnum er stærð myndanna.
Margar eru hátt á þriðja metra á
hæð, og flest verkin í aðalsalnum
eru vel stór; þessi yfir-stærð ver-
kanna kallar fram í hugann er-
lenda heitið „monumental", og er
sjaldgæft að sýningar hér á landi
byggist á þannig myndum.
Því næst má nefna að yfirbragð
myndanna er dökkt, drungalegt
og stórgert, eins og hæfir mynd-
efninu; Þjóðveijar myndu nota
hugtakið „Sturm und Drang
(storm og átök) yfir efnistök sem
þessi, og virðist það eiga vel við
myndefnið. Myndirnar eru efnis-
miklar og þykkar, og hinir stóru
drættir ráða þar mestu — en þó
eru smáatriðin mikilvæg fyrir
endanlegan heildarsvip, þannig
að sú myndsýn, sem kvæðin vekja
hjá listamanninum, komist til
skila.
Áferð og lýsing skipta einnig
miklu máli í ‘framsetningu Baltas-
ars. 011 verkin eru unnin með
akrýl á striga, og efnið er gert
þykkt og áferðarmikið til áherslu
á ákveðinni hrynjandi, sem birtist
vel, þegar myndirnar eru skoðað-
ar gegnt ljósinu. Síðan eru endan-
leg form máluð ofan í áferðina,
þannig að ýft yfirborð og litir
gera ýmist að vinna saman eða
togast á, eftir því hversu nálægt
myndinni skoðandinn stendur. —
Lýsingin í salnum er síðan höfð
eins lítil og unnt er í hveiju til-
viki, og er beitt frá hlið, til að
áferðin njóti sín sem best; birtan
virðist því koma innan frá mynd-
unum sjálfum. Einkum skilar
þessi uppsetning sér vel í þeim
myndum þar sem áferðin skapar
þungamiðju formanna, eins og í
„Helför Óðins“ (nr. 5), sem er ein
sterkasta og um leið einfaldasta
myndbyggingin á sýningunni.
Sé litið frekar til einstakra
verka á þessari sýningu, kemur í
ljós að sú myndsýn, sem þessar
fornu bókmenntir vekja lista-
manninum, er skiljanlega afar
dramatisk. Þarna eru á ferðinni
duldir kraftar, sem vaka yfír ógn-
andi veröldinni — en vitandi þó
að .mennirnir eru sjálfum sér
verstir. Hrafnar Óðins eru tákn
Baltasar:
„Huginn
og Muninn
yfir
Snæfell-
sjökli."
1990-91.