Morgunblaðið - 11.05.1991, Side 1

80 SIÐUR B/LESBOK
STOFNAÐ 1913
104. tbl. 79. árg.
LAUGARDAGUR 11. MAI 1991
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Miðausturlönd;
Bessmertnykh og
Baker í friðarferð
Jerúsalem, Washing^on. Reuter.
ALEXANDER Bessmertnykh, utanríkisráðherra Sovétríkjanna, koni
í opinbera heimsókn til Israels í gær og sagði við komuna, að hann
teldi vera góðar horfur á samningum um frið í Miðausturlöndum.
Er þetta í fyrsta sinn sem sovéskur utanríkisráðherra kemur til ísra-
els. James Baker, utanríkisráðherra Bandaríkjanna, lagði samdægurs
upp í sína fjórðu ferð til Miðausturlanda og er haft eftir heimildum,
að þetta sé hans úrslitatilraun til að fá ísraela og araba til að setjast
að samningaborði.
Bessmertnykh sagði, að vegna
þróunarinnar í alþjóðastjórnmálum
og í Miðausturlöndum væri nú ein-
stakt tækifæri fyrir ríkin í þessum
heimshluta_ að ná sáttum og hann
skoraði á ísraela að láta það ekki
ganga sér úr greipum. Hann minnt-
ist hins vegar ekki á deilumál eins.
og byggðir gyðinga á hernumdu
svæðunum eða hvenær sovétstjórnin
hygðist taka aftur upp stjórnmála-
samband við ísrael.
Sovétstjórnin er andvíg ísraelsk-
um byggðum á hernumdu svæðun-
um og hún sækist eftir þátttöku í
hugsanlegri ráðstefnu um frið í
Miðausturlöndum. ísraelsstjórn hef-
ur hins vegar lýst yfir, að hún sam-
þykki ekki aðild Sovétmanna fyrr
en stjómmálasambandi hafi verið
komið á. Bessmertnykh ræddi í gær
við David Levy, starfsbróður sinn,
ísraelskan, og fleiri ráðamenn en fór
síðan til Kairó í Egyptalandi. Þar
hittir hann James Baker á sunnu-
dag.
Fyrsti áfanginn í ferð Bakers er
Sýrland en þaðan fer hann til Jórd-
aníu og Egyptalands og til ísraels
á þriðjudag. Er haft eftir heimiidum
í Washington, að hann ætli að leggja
fyrir ísraela áætlun um friðarsamn-
inga og gera þeim þann eina kost
að játa henni eða neita. Nú hafa
Israelar og arabaríkin öll fallist á
halda friðarráðstefnu en ísraelar
vilja engin afskipti Sameinuðu þjóð-
anna af henni en Sýrlendingar vilja,
að hún verði á vegum samtakanna.
ísraelar hafna þátttöku Palestínu-
manna, annarra en þeirra, sem búa
í Jerúsalem, en arabar segja, að
Palestínumenn eigi að ráða sínum
fulltrúum. Þá vilja arabaríkin, að
unnt sé að kveðja ráðstefnufulltrúa
saman svo oft sem þurfa þykir en
ísraelar leggja til, að ráðstefnan
standi aðeins í einn dag og leggi
drög að tvíhliða viðræðum þeirra
og arabaríkjanna.
Reuter
Yitzhak Shamir, forsætisráðherra Israels, og Alexander Bessmert-
nykh, utanríkisráherra Sovétríkjanna, takast í hendur í ísraelska
forsætisráðuneytinu. Svo háttsettur Sovétmaður hefur ekki komið
til Israels síðan ríkið var stofnað 1948.
Aðild að EB:
Svisslend-
ingar fresta
stefnumótun
Bern. Reuter.
RENE Felber, utanríkisráðherra
Sviss, tilkynnti á fréttamanna-
fundi í gær að ákvarðanatöku um
hvort Svisslendingar eigi að sækja
um aðild að Evrópubandalaginu
(EB) hefði verið frestað. Yfirvöld
telja að viðræður um Evrópska
efnahagssvæðið hafi forgang.
Þegar Felber var spurður hvort
Svisslendingar hygðust sækja um
aðild að EB einhverntíma í fyrirsjá-
anlegri framtíð og fóma þannig hluta
af aldagömlu sjálfstæði sínu sagði
hann: „Við þurfum ekki að flýta
okkur. Spurningum um hlutleysi og
varnir landsins verður að svara, við
teljum að Evrópska efnahagssvæðið
eigi að hafa forgang. Við erum ekki
að loka dyrunum að Evrópu."
Ráðherrar EB og EFTA hittast í
. Brussel á mánudag til að reyna m.a.
að finna lausn á deilum um fiskveiði-
réttindi, vöruflutninga milli landa og
sameiginlegan dómstól.
Sjá EB-fréttir á bls. 28.
Utanríkisráðherra Armeníu;
Förum fram á siðferðislega
aðstoð gegn Sovéthemum
Jerevan, Moskvu, Bakú, Kazakli. Reuter, Daily Telegraph.
ARMENSKIR embættismenn
segja að sovéskar herþyrlur hafi
skotið á armenska þorpið Par-
John Major, forsætisráðherra Bretlands;
Efnahagsþvinganir
uns Saddam fer frá
Nikosíu, Washington, Bagdad. Reuter.
JOHN Major forsætisráðherra Bretlands lýsti því yfir i gær að Bretar
myndu beita neitunarvaldi innan öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna
gegn tillögum um að aflétta viðskiptabanni á Irak uns Saddam Huss-
ein hefði látið af völdum.
Yfirlýsing Majors þykir bera vott
um mikla óánægju meðal banda-
manna vegna hernaðar íraka á
hendur Kúrdum. „Við verðum að
tryggja hvað sem það kostar að írak
geti aldrei framar ógnað nágrönnum
sínum með kjarnavopnum, efna-
vopnum eða sýklavopnum," sagði
Major.
Stjórnvöld í írak hafa hafnað
þeirri hugmynd að eftirlitssveitir
Sameinuðu þjóðanna taki við hlut-
verki vestrænu hermannanna á
griðasvæði Kúrda í norðurhluta
landsins.
Javier Perez de Cuellar, fram-
kvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna,
sagði á fimmtudag að aðstoðarmað-
ur sinn hefði rætt hugmyndina við
ráðamenn í írak og þeir hefðu hafn-
að henni algjörlega. írakar segja að
aðgerðir vestrænu hersveitanna í
írak séu gróf íhlutun í innanríkismál
þeirra. Heimildarmenn innan banda-
ríska hersins sögðu að um 800
manna írösk öryggissveit hefði verið
send til Dahuk, mikilvægrar borgar
innan griðasvæðisins.
Viðræður kúrdísku sendinefndar-
innar og írösku stjórnarinnar um
sjálfstjórn Kúrda héldu áfram í gær
og Massoud Barzani, sem fer fyrir
nefndinni, sagði að þeim miðaði vel
áfram.
Talsmenn Barnahjálpar Samein-
uðu þjóðanna sögðu í gær að 62
Irakar hefðu smitast af kóleru en
ekki væri þó hætta á faraldri. Flest-
ir þeirra, sem tekið hafa sjúkdóm-
inn, eru fióttamenn við landamærin
að Tyrklandi og íran.
Dick Cheney, varnarmálaráðherra
Bandaríkjanna, sagði á fimmtudag
að stjórnvöld í Saudi-Arabíu og fimm
öðrum Persaflóaríkjum hefðu sam-
þykkt tillögu Bandaríkjastjórnar um
skipan öryggismála á svæðinu, með-
al annars um fjölgun bandarískra
hermanna. Þó hefðu ekki verið und-
irritaðir neinir samningar um varn-
arsamstarf að þessu sinni.
akavar í gær. Tugir skriðdreka
hafi einnig umkringt það, fót-
gönguliðar skotið af byssum upp
í loftið og heimtað að íbúarnir
létu af hendi vopn sín. Armenar
segja Sovétherlið styðja hernað
Azera gegn Armenum og hafi
það gert árásir á um tylft þorpa
við landamæri Armeníu og Az-
erbajdzhans undanfarna daga.
Stjórn Armena stefnir að fullu
sjálfstæði frá Sovétríkjunum.
Ashot Jegíazaríjan, utanríkisráð-
herra lýðveldisins, segir stjórn
sína fara fram á að ríki heims
veiti Armenum siðferðislegan
stuðning og fordæmi það sem
hann kallar tilraunir Sovétstjórn-
arinnar til að grafa undan ör-
yggi Iýðveldisins.
Armensk stjórnvöld segja að 48
manns hafi fallið í árásum Sovét-
liðsins og vopnaðra sveita Azera
undanfarna daga. Azerar segja að
um 20 manns hafi týnt lífi. Níu
sovéskir hermenn særðust í gær-
morgun, þar af tveir hættulega, er
armenskir skæruliðar gerðu þeim
fyrirsát í norð-vesturhluta Az-
erbajdzhans, við þorpið Tatly, fá-
eina km frá Parakavar sem er rétt
við landamærin. Árásin á Parakav-
ar var gerð nokkrum stundum síðar.
Sovétherinn segist aðeins vera að
framfylgja skipunum Míkhaíls
Gorbatsjovs Sovétforseta um að
afvopna „glæpamenn“ sem æsi til
þjóðernisátaka. Á fimmtudag lýsti
yfirstjórn Kákasushers Sovétstjórn-
arinnar yfir því að gripið yrði til
harðra aðgerða ef stjórnvöldum í
Armeníu tækist ekki að kveða niður
hernað armenskra skæruliðahópa.
Reuter
Azersk kona sýnir hvar armensk eldflaug hefur rofið húsvegg henn-
ar í þorpi skammt frá landamærum Azerbajdzhans og Armeníu.
Alls eru um 5.000 manns í hópun-
um. Fjöldi sovéskra fallhlífaher-
manna hefur verið sendur til Jerev-
an, höfuðborgar Armeníu, en þar
hefur ekki komið til átaka.
Átökin milli þjóðanna eru einkum
á landamærunum og í grennd við
héraðið umdeilda, Nagorno-Karab-
ak, sem er í Azerbajdzhan en byggt
Armenum. „Þeir skjóta á okkur
með eldflaugum þarna að handan,
á hveijum degi,“ sagði azerskur
bóndi í þorpinu Kheyrimly í norð-
vestur-hluta Azerbajdzhans og
benti í áttina að Armeníu. „Við
sjáum þá aldrei, þeir bara skjóta
og hverfa síðan á brott. Áður áttum
við góð samskipti við Armena en
nú er ekkert um slíkt og hefur ekki
verið árum saman.“ Fimm sprengj-
ur sundruðu húsi nágranna hans
og tveir þorpsbúar særðust alvar-
lega í árás armenskra skæruliða
fyrir skömmu. Á svæðinu umhverf-
is borgina Kazakh hafa bændur
yfirgefið vínekrur sínar vegna árás-
anna og fjölmörg hús eru í rústum.
Sjá „Sanmingar við Armena..."
á bls. 29.