Morgunblaðið - 16.05.1991, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐÍÐ FIMMTUDAGUR 1G. MAÍ 1991
TríiinifUi
VORLINAN
lympi
Laugavegi 26 - Glæsibæ - Kringlunni 8-12
Frjálsræði í verðlagsmálum
baráttumál Versluuarráðsins
eftir Vilhjálm
Egilsson
Verðlagsmál hafa á undanförnum
árum smám saman verið að víkja
úr umræðu um þjóðfélagsmál.
Ástæðan er einföld. Verðlagning
fyrirtækja hefur færst í fijálsræði-
sátt og lækkandi verðbólga hefur í
för með sér aukinn stöðugleika.
Ýmis starfsemi er þó enn háð verð-
lagsákvæðum þrátt fyrir að mikið
hafí miðað til betri vegar.
Samstaða um frelsi
Verslunarráð íslands hefur löng-
um verið bakhjarl fijálsrar verð-
myndunar og barist gegn verðiags-
höftum í hvers konar mynd. Á árum
áður stóð þessi barátta mikið í ijöl-
miðlum og við stjórnvöld en á síðari
árum hefur hún breytt um eðli og
fyrst fremst farið fram á vettvangi
Verðlagsráðs en í því á Verslunar-
ráðið fulltrúa. Ástæðan fyrir þessari
breyttu áherslu er einföld. Allar rík-
isstjórnir frá árinu 1983 hafa haft
á stefnuskrá sinni að auka frelsi í
verðmyndun þótt áhuginn hafi að
sjálfsögðu verið mismikill. Það hefur
síðan komið í hlut Verðlagsráðs að
koma þessari stefnu í framkvæmd
en engar deilur hafa staðið um hvert
skyldi stefna.
í starfi sínu í Verðlagsráði hafa
fulltrúar Verslunarráðsins leitast við
að ná samstöðu allra aðila í ráðinu
um skrefín sem stigin eru. Þeir sem
skipa ráðið eru þrír fulltrúar laun-
þegasamtaka, þrír fulltrúar sam-
taka atvinnulífsins, tveir fulltrúar
tilnefndir af Hæstarétti og fulltrúi
ráðherra sem er formaður ráðsins.
Ljóst er af samsetningu Verðlagsr-
áðs að árangur næst ekki með flug-
eldasýningum og yfirlýsingum í fjöl-
miðlum sem vekja upp andstöðu og
andsvör heldur fyrst og fremst með
ákveðinni og þrotlausri málafylgju
innan þess.
Skref til frjálsræðis
Meðal ólíkra áfanga til frjálsræð-
is í verðlagningu sem náðst hafa
nú síðust árin má nefna útselda
vinnu iðnaðarmanna, steypu, taxta
dagmæðra og verð á ýsuflökum út
úr búð. Á öllum þessum sviðum
hefur Verslunarráðið verið helsti
málsvari ftjálsræðis og þá engu
skipt hvort í hlut hafa átt litlir eða
stórir aðilar, félagar í Verslunarráð-
inu eða einhveijir sem hafa staðið
utan þess.
Nú nýverið hafa náðst nokkrir
áfangar með því að ýmsir aðilar
s.s. sérleyfishafar, leigubílstjórar og
hópferðabílstjórar geta nú fengið
viðurkenndar kostnaðarhækkanir
inn í taxta sína án þess að þurfa
að fara í gegnum formlega af-
greiðslu í Verðlagsráði. Bensínverð
hefur verið að færast í fijálsræðis-
átt. Fyrst 98 oktana bensínið, síðan
Ný þjónusta:
BLÓMAllNAN
simi 91- 689 070 Alla fimmfudoga ld.17 - 21.
Hinn velþekkti garðyrkjumeistari,
Hafsteinn Hafliðason verður þá við
símann í Blómavali. Hann ræðir við
alla sem vilja leita ráða um hvaðeina
sem lýtur að garðyrkju og blómarækt,
úti sem inni.
Hafið samband við Blómalínuna, vanti
svör við spumingum t.d. um plöntuval,
jarðveg, áburðargjöf, hvað sem er.
Síminn er 91 -689 070. Nýtið ykkur
þessa nýju þjónustu Blómavals.
bllémciTOl
Vilhjálmur Egilsson
„Ennfremur stefnir í að
áfangar til frjálsrar
verðlagningar á flutn-
ingasviðinu náist fram
fljótlega. Tillögugerð
af hálfu Verðlagsstofn-
unar um frjálsa verð-
lagningu á farmgjöld-
um stykkjavöru er í
undirbúningi.“
95 oktana bensínið og í framtíðinni
munu öll skrefin til fijálsrar verð-
lagningar á olíuvörum verða stigin
eitt af öðru.
Ennfremur stefnir í að áfangar
til ftjálsrar verðlagningar á flutn-
ingasviðinu náist fram fljótlega. Til-
lögugerð af hálfu Verðlagsstofn-
unar um fijálsa verðlagningu á
farmgjöldum stykkjavöru er í undir-
búningi.
Miklar umræður hafa farið fram
innan Verðlagsráðs um frelsi í verð-
lagningu í farþegaflugi innanlands
enda forsendur að breytast hratt á
því sviði með aukinni samkeppni
bæði á flugleiðunum sjálfum og
ekki síst með aukinni samkeppni
flugs við einkabíla. Má reikna með
því að ekki líði á löngu áður en
hreyfing verður á þessu sviði.
Fagleg sjónarmið nauðsynleg
Það hefur í gegnum tíðina ekki
alltaf verið auðvelt fyrir fyrirtækin
að búa við verðlagsákvæði. Hér á
árum áður meðan verðbólgan var
sem mest áttu fagleg sjónarmið
varðandi verðaákvarðanir ekki alltaf
jafn mikið uppá pallborðið hjá
stjórnvöldum og meirihluta Verð-
lagsráðs. Verslunarráðið hefur hins
vegar alltaf haldið fram þeirri stefnu
að hver sá aðili sem þyrfti að búa
við verðlagsákvæði ætti rétt á fag-
legri umljöllun um sín mál. Gildir
þar einu hver á í hlut. Þannig hefur
Verslunarráðið jafnt verið málsvari
dagmæðra sem stórfyrirtækja að
þessu leyti.
Samkvæmt lögum um verðlag
samkeppnishömlur og óréttmæta
viðskiptahætti á að miða ákvarðanir
Verðlagsráðs um verðlagningu við
afkomu fyrirtækja sem rekin eru á
tæknilegan og ijárhagslega hag-
kvæman hátt og nýta eðlilega af-
kastagetu. Á mæltu máli þýðir þetta
að vel rekin fyrirtæki eigi að geta
skilað hagnaði. Mikil misbrestur var
á því að ákvarðanir Verlagsráðs
uppfylltu þessi skilyrði og kom þar
til barátta stjórnvalda við fram-
færsluvísitöluna. I seinni tíð hefur
ákvarðanataka Verðlagsráðs tekið
miklu meira mið af faglegum sjón-
armiðum.
Innan Verslunarráðsins hefur
jafnan verið eindregin samstaða um
þá stefnu að berjast fýrir frelsi í
verðlagsmálum og að þau fyrirtæki
sem byggju við verðlagsákvæði ættu
rétt á faglegri umfjöllun um erindi
sín. Þessi samstaða hefur verið afar
mikilvæg vegna þess að oft er til-
hneiging til þess hjá stjórnvöldum
að etja atvinnugreinum og fyrir-
tækjum hveiju gegn öðru.
Nánast aldrei hefur komið til
þess að einn aðili innan Verslunar-
ráðsins ætlaðist til þess að fulltrúar
þess í Verðlagsráði færi að taka
þátt í því að misbeita því stjórnvaldi
sem Verðlagsráð er með ófaglegri
umijöllun um málefni fyrirtækj-
anna. Til þess hafa að sjálfsögðu
verið ýmis tækifæri enda hagsmun-
ir félaga Verslunarráðsins afar mis-
munandi. Sem betur fer hafa félag-
ar Verslunarráðsins hingað tii borið
gæfu til þess að hafa langtímahags-
muni alls atvinnulífsins að leiðar-
ljósi og ekki látið glepjast af ímyn-
duðum skammtímahagsmunum.
Aldrei hefur til dæmis komið til
þess að farið væri að togast á í stjórn
Verslunarráðsins milli viðskiptaað-
ila um verðlagsmál einstakra fyrir-
tækja sem hafa verið með erindi
fyrir Verðlagsráði. Enda væri slíkt
alger misbeiting á því sljórnvaldi
sem Verðlagsráð er og Verslunar-
ráðið þá í í lítilli stöðu til að gagn-
rýna aðra fyrir misbeitingu á þessu
valdi ef það ætlaði að taka þátt í
þvi sjálft.
Framtíðarhlutverk Verðlagsráðs
í framtíðinni er ljóst að frelsi í verð-
lagsmálum nær yfirhöndinni m.a.
fyrir þrotlausa baráttu Verslunar-
ráðs Islands. Það er óhugsandi að
horfið verði til baka til þess tíma
er allir áttu að sækja til stjórnvalda
með verðlagningu á vöru eða þjón-
ustu.
HlutVerk Verðlagsráðs mun því
breytast í framtíðinni og fulltrúar
Verslunarráðsins í Verðlagsráði
hafa haft frumkvæði að umræðum
innan ráðsins um hvert stefna
skyldi. Vilji Verslunarráðsins hefur
verið sá að Verðlagsráð hætti sem
mest afskiptum af verðlagsmálum
einstakra fyrirtækja eða atvinnu-
greina en tæki að sér umíjöllun og
stefnumótun í samkeppnismálum á
brejðari grundvelli.
Á þeim sviðum eru mörg spenn-
andi verkefni og tækifæri til þess
að skapa fleiri skilyrði fyrir almenn-
ar framfarir í íslensku atvinnulífí
sem skila sér í betri lífskjörum þjóð-
arinnar.
Vonandi hefur Verslunarráðið um
ókomna tíð til að bera innri styrk
og afl útávið til þess að sinna slíkum
framfaramálum.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Verslunarráðs Islands.
Kaj Munk í Kópavogs-
kirkju og Hveragerðiskirkju
UM hvítasunnuhelgina verður
leikriti Guðrúnar Ásmundsdótt-
ur um Kaj Munk í uppfærslu
Hlínar Agnarsdóttur sýnt í Kópa-
vogskirkju og Hveragerðis-
kirkju.
Verkið hefur nú verið sýnt átta
sinnum í Hafnarkirkju, Höfn
Hornafírði, við góðar undirtektir.
Hákon Leifsson leikur Kaj Munk.
Með önnur helstu hlutverk fara
Ólöf Guðrún Helgadóttir, Þorvaldur
Viktorsson, Ingvar Þórðarson, Jón
Guðmundsson, Sigrún Eiríksdóttir,
Hreinn Eiríksson, Erla Einarsdóttir,
Hjalti Vignisson og Auður Bjarna-
dóttir listdansari sem samið hefur
dansa við verkið.
Sýningar í Kópavogskirkju verða
á hvítasunnudag kl. 21 og á annan
í hvítasunnu kl. 14. Sýning í Hvera-
gerðiskirkju verður næstkomandi
laugardag kl. 16. Miðar verða seld-
ir við innganginn.