Morgunblaðið - 18.05.1991, Síða 1

64 SIÐUR B/LESBOK
llO.tbl. 79. árg. LAUGARDAGUR 18. MAÍ 1991________________________________Prentsmiðja Morgnnblaðsins
Júgóslavía:
Átök í for-
sætísráðinu
Belgrad. Reuter.
LEIÐTOGUM lýðvelda Júgó-
slavíu tókst ekki að kjósa nýjan
forseta á neyðarfundi í gær en
Króatinn Stipe Mesic sagðist líta
á sig sem löglegan forseta. Fund-
ur forsætisráðsins leystist upp
þegar hann og tveir aðrir fulltrú-
ar þess stormuðu út vegna þess
að Serbar og bandamenn þeirra
komu í veg fyrir kjör Mesics.
Forsetaráðið hafnaði útnefningu
Mesics í forsetaembættið í at-
kvæðagreiðslu á miðvikudag og er
landið þess vegna forsetalaust og
herinn án æðsta yfirmanns síns.
Lýðveldin skiptast á um embætt-
ið og Króatar hafa lýst yfir því að
þeir muni segja sig úr Júgóslavíu
ef Mesic verður ekki forseti. Hann
sagðist hafa yfirgefið fundinn
ásamt Janez Drnovsek frá Slóveníu
og Vasil Tupurkovski frá Make-
dóníu. Drnovsek sagði í viðtali við
slóvenska útvarpið að þing lýðveld-
isins myndi sennilega koma saman
í dag og ræða hvort Slóvenar yrðu
áfram í ríkjasambandinu.

'T" • . ' ■
" .. ■ • > -
•'^._ .. • 'L"
Grænfriðungar vilja stjórna fiskveiðunum
Reuter
Grænfriðungar hafa látið verða af hótun sinni
um afskigti af fiskveiðum Norðmanna í Bar-
entshafi. í fyrradag stöðvuðu þeir veiðar tog-
arans Ingar Iversens með því að fleyta sér á
stórum, uppblásnum hjólbarðaslöngum að
trollinu og binda sig við það. Skýrðu grænfrið-
ungar frá þessu í fréttatilkynningu í gær en
þar segir einnig, að áhöfnin á „MV
Greenpeace“ hafi veitt þvi athygli, að Ingar
Iversen, sem er á rækjuveiðum, hafi fengið í
trollið mikið af alls kyns aukaafla, þar á
meðal karfa.
Rússnesk verkalýðsfélög
hafna banní víð verkföllmn
Moskvu. Reuter.
FORYSTUMENN Sambands óháðra verkalýðsfélaga í Rússlandi
sögðust í gær ætla að sniðganga bann við verkföllum, sem Míkhail
S. Gorbatsjov, forseti Sovétríkjanna, hefur sett. Leiðtogar sam-
bandsins segja að 60 milljónir Rússa séu í aðildarfélögum þess.
Bannið var sett eftir níu vikna
verkfall nokkur hundruð þúsunda
kolanámamanna, en því lauk fyrr
í mánuðinum eftir að samkomulag
Finnar ósátt-
ir við Stóra-
beltisbrúna
Kaupmannahöfn. Frá N.J.Bruun,
fréttaritara Morgunblaðsins.
FINNAR hafa stefnt Dön-
um fyrir alþjóðadómstólinn
í Haag vegna fyrirhugaðr-
ar Stórabeltisbrúar milli
Fjóns og Sjálands. Eru
Finnar óánægðir með að
hún verði ekki hærri en 65
metrar.
Líklega eru vandfundin
skip, sem eru hærri en 65
metrar fyrir ofan sjólínu en
Finnar hafa engar venjulegar
fleytur í huga, heldur olíubor-
palla, sem geta verið allt að
200 metra háir. Eru slíkir pall-
ar í smíðum í finnskum skip-
asmíðastöðvum fyrir fyrirtæki
í löndum, sem ekki liggja að
Eystrasalti, og þess vegna
þarf að draga þá langan veg.
Telja Finnar, að með því að
hafa brúna ekki hærri en 65
metrar sé verið að hindra eðli-
lega umferð og viðskipti.
hafði náðst um að námurnar yrðu
færðar undir yfirstjórn stjórnvalda
í rússneska lýðveldinu.
„Við getum engan veginn fallist
á slíkar aðgerðir,“ hafði fréttastof-
an TASS eftir ígor Klotsjkov, leið-
toga verkalýðssamtakanna. „Bönn
lækna engar meinsemdir. Þau
verða aðeins til þess að þær leggj-
ast enn dýpra.“ Samband óháðra
verkalýðsfélaga nær til verka-
manna í öllum atvinnugreinum
þessa víðáttumikla Sovétlýðveldis,
meðal annars í orkuiðnaði og
námavinnslu.
Samkvæmt nýrri neyðaráætlun
í efnahagsmálum, sem Gorbatsjov
hefur lagt fram, verður gripið til
ýmissa aðgerða til að auka fram-
leiðslu. Fyrirtækjum verður meðal
annars heimilað að ráðstafa tíunda
hluta framleiðslu sinnar að eigin
vild, geta til að mynda flutt hann
út fyrir erlendan gjaldeyri. Kola-
námamenn fá einnig hlut í arði.
Þrátt fyrir verkfallsbannið hafa
starfsmenn flugumferðareftirlits
boðað verkfall á þriðjudag til að
krefjast þess að kaup þeirra verði
hækkað, orlofsdögum fjölgað og
að þeir komist á eftirlaun fyrr en
nú tíðkast. Þeir segjast leggja
þessar kröfur fram að ráði lækna
vegna hörmulegra mistaka, sem
þeir hafi gert af völdum of rnikils
vinnuálags og kostað hafi saklaust
fólk lífið. „Við þörfnumst aðeins
stuðnings þriðjungs starfsmanna
helstu stjórnstöðva til að lama alla
flugumferð yfir lofthelgi Sovétríkj-
anna,“ sagði talsmaður stéttarfé-
lags þeirra. Verkfallið gæti haft
alvarlegar afleiðingar fyrir vest-
ræn flugfélög, því flugvélar þeirra
fara inn fyrir lofthelgi Sovétríkj-
anna í beina fluginu milli Evrópu
og borga í Austur-Asíu. Vladímír
Stsjerbakov, aðstoðarforsætisráð-
herra Sovétríkjanna, sagði að
ríkisstjórnin myndi grípa til að-
gerða til að binda enda á verkfall-
ið ef af því yrði.
• Sprenging varð í skrifstofu
helstu samtaka sovéskra stjórnar-
andstæðinga, Lýðræðislegs Rúss-
lands, í Moskvu í fyrrinótt. Tals-
maður samtakanna, Leoníd Bogd-
anov, sagði að um tilræði hefði
verið að ræða. Skrifstofan gjör-
eyðilagðist en enginn varð fyrir
meiðslum.
Reuter
Rústir aðalstöðva Lýðræðislegs
Rússlands. Kona heldur á skadd-
aðri mynd af Borís Jeltsín.
Kúrdískt sjálf-
sljórnarsvæði:
Barzani
segirerfið-
asta hjall-
annaðbaki
Bagdad, London. Reuter.
MASSOUD Barzani, einn af
leiðtogum Kúrda, sagði í gær,
að vel hefði miðað í viðræðunum
við íraksstjórn þótt enn væri
nokkuð í að formlegur samning-
ur um kúrdískt sjálfstjórnar-
svæði yrði undirritaður. Bresk-
ur verkfræðingur hefur verið
dæmdur í ævilangt fangelsi í
írak fyrir njósnir og hótar
breska stjórnin að sjá til, að
ekki verði slakað á efnahags-
þvingunum gagnvart landinu
fyrr en honum hefur verið
sleppt.
„Enn er ósamið um margt en
ég tel þó, að erfiðasti hjallinn sé
að baki,“ sagði Barzani en viðræð-
urnar við íraksstjóm hafa snúist
mikið um kröfu Kúrda um yfirráð
yfir borginni Kirkuk og olíulindun-
um, sem þar eru. Fyrr í vikunni
sagði annar leiðtogi Kúrda, Jalal
Talabani, að líklega gæfu Kúrdar
eftir olíuna gegn því að fá stjóm
borgarinnar og héraðsins í sínar
hendur. Þá vildu þeir einnig fá sinn
skerf af fjárlögum ríkisins eða
20%, sem væri hlutfall Kúrda af
íbúum íraks.
Iraksstjórn hefur harðlega for-
dæmt nærveru vestrænna her-
manna í norðurhluta landsins og
hún hefur einnig hafnað tillögu
Breta um, að gæslulið frá Samein-
uðu þjóðunum leysti þá af hólmi.
Barzani kvaðst þó viss um, að ír-
aksstjórn féllist að lokum á ein-
hvers konar eftirlit af hálfu SÞ.
Breskur verkfræðingur, Dougl-
as Brand að nafni, sem var hand-
tekinn þegar hann reyndi að flýja
frá írak í september sl., hefur ver-
ið dæmdur í ævilangt fangelsi fyr-
ir njósnir. Hafa bresk stjórnvöld
brugðist mjög harkalega við dóm-
inum, sem þau segja vera skýlaust
brot á ályktunum Sameinuðu þjóð-
anna, og heita að sjá til, að efna-
hagsþvingununum verði ekki létt
fyrr en Brand hefur verið látinn
laus.
Bæði EB og EFTA viður-
kenni sérstöðu Islendinga
Brussel. Frá Kristófer M. Kristinssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
HENNING Christophersen, einn af varaforsetum framkvæmda-
stjórnar Evrópubandalagsins (EB), sagði í gær að forsenda þess
að hægt sé að koma til móts við kröfur íslendinga í samningunum
um Evrópska efnahagssvæðið (EES) væri að bæði EB og aðild-
arríki Fríverslunarbandalags Evrópu (EFTA) viðurkenndu óum-
deilanlega sérstöðu Islands.
. Chvistophersen segir að ekki
sé nóg að EB taki tillit til sér-
stöðu Islendinga vegna yfirgnæf-
andi hagsmuna í sjávarútvegi ef
ekki sé jafnframt samkomulag
innan EFTA um að íslendingar
njóti sérkjara. Eins og kunnugt
er hafa Norðmenn lagt aukna
áherslu á mikla hagsmuni sína í
útflutningi sjávarafurða til aðild-
arríkja EB. Gro Harlem Brundt-
land, forsætisráðherra Noregs,
sagði við blaðamenn í Brussel eft-
ir einkaviðræður við Jacques Del-
ors, forseta framkvæmdastjórnar
EB, fyrir skemmstu að ekki bæri
síður að taka tillit til hagsmuna
Norðmanna en íslendinga.
Sjá EB-fréttir á bls. 21.