Morgunblaðið - 23.05.1991, Blaðsíða 14

14______________MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. MAÍ 1991_
Lokaákvörðun nálgast um
evrópska efnahagssvæðið
eftir Björn Bjarnason
Þegar þingumræðum um stöðuna
í viðræðum Fríverslunarbandalags
Evrópu (EFTA) og Evrópubanda-
lagsins (EB) um evrópska efnahags-
svæðið (EES) lauk um klukkan þrjú
aðfaranótt föstudagsins sagði
Salóme Þorkelsdóttir, forseti samein-
aðs þings, að alls hefðu verið fluttar
um 30 ræður um málið. Grundvöllur
umræðnanna var skýrsla Jóns Bald-
vins Hannibalssonar utanríkisráð-
herra um fund ráðherra EFTA-landa
með ráðherrum EB-landa og fulltrú-
um framkvæmdastjómar EB í Bruss-
el mánudaginn 13. maí sl. Ráðherra-
fundurinn var einkum merkur fyrir
þá sök að þar var enn einu sinni
áréttaður pólitískur vilji til að stofna
EES. Á Álþingi á fimmtudag var
rætt um stöðu málsins og hvert ætti
að stefna með hliðsjón af íslenskum
hagsmunum. Er mikilvægt að velta
fyrir sér hveijar urðu meginniður-
stöður þingumræðnanna, þar sem
nú dregur líklega að lokaákvörðun-
um. í vikunni ráða leiðtogar EFTA-
ríkjanna ráðum sínum á fundi í Vín-
arborg og búa sig undir síðasta
sprettinn í þessu viðkvæma máli.
Uppgjör fyrrum
samstarfsmanna
Helsta einkenni umræðnanna á
Alþingi var, að fyrrum samstarfs-
menn í ríkisstjórn Steingríms Her-
mannssonar voru að gera upp sín
mál innbyrðis. Þar skýrðist til dæmis
enn frekar, hvers vegna Jón Baldvin
Hannibalsson vildi ekki halda áfram
samstarfinu í stjóm Steingríms. Ól-
afur Ragnar Grímsson, formaður
Alþýðubandalagsins, lýsti ástandinu
þannig að um margra mánaða skeið
hefði ríkisstjórnin látið undir höfuð
leggjast að ræða stefnuna gagnvart
EES og umboð fyrir íslenska samn-
ingamanninn. Þá kom einnig fram,
að Steingrímur J. Sigfússon, fyrrum
landbúnaðarráðherra, hefði ekki
staðið að gæslu íslenskra hagsmuna,
svo sem varðandi rétt útlendinga til
að festa kaup á fasteignum hér á
landi, eins og samráðherrar hans
undir forystu Steingríms Hermanns-
sonar höfðu vænst.
Samkvæmt ræðum fyrrverandi
ráðherra efndi ríkisstjórn Steingríms
Hermannssonar til sérstaks fundar
um EES-viðræðurnar í nóvember síð-
astliðnum. Mátti helst skilja orð
þeirra á þann veg, að síðan hefði
málið tæplega verið rætt innan
stjórnarinnar. Hinn 19. desember
1990 var efnt til sameiginlegs ráð-
herrafundar EFTA og EB á borð við
þann sem haldinn var 13. maí síðast-
liðinn. í ályktun desember-fundarins
er tekið af skarið um megindrætti
stjórnkerfis á EES-svæðinu, eins og
nákvæmlega er rakið í skýrslu sem
Jón Baldvin Hannibalsson lagði fyrir
Alþingi í mars 1991 að ósk sjálfstæð-
ismanna. Hún fékkst ekki rædd þá
á þinginu vegna ágreinings meðal
stuðningsmanna þáverandi ríkis-
stjómar fyrir þinglok. I skýrslunni
sést að ríkisstjóm Steingríms sam-
þykkti alla helstu þætti stjórnskipun-
ar EES, sem ýmsir ráðherrar í henni
vilja nú gera tortryggilega og kenna
við „yfirþjóðlegt" vald.
í þingumræðunum skiptust þeir
Jón Baldvin og Halldór Ásgrímsson,
fyrrum sjávarútvegsráðherra, á orð-
um vegna þess að Jón Baldvin minnti
á það í kosningabaráttunni, að Halld-
ór hefði rætt við yfirmenn sjávarút-
vegsdeildar EB um skipti á gagn-
kvæmum veiðréttindum. Sagðist
llalldór af þessu tilefni verða að vitna
í trúnaðarskjöl til að upplýsa að þeg-
ar árið 1977 hefðu hafíst viðræður
við EB um samstarf í sjávarútvegs-
máium. Sagði hann, um leið og hann
lýsti stuðningi við þátttöku Islands
í EES, að í embættisstörfum sínum
og viðræðum um gagnkvæm veiði-
réttindi hefði hann aðeins verið að
feta sig áfram á þeirri braut, sem
mörkuð var undir lok áttunda ára-
tugarins, eftir að full yfírráð höfðu
fengist yfir 200 mílna lögsögunni.
Athyglisvert var að fylgjast með
því, hve hart Ólafur Ragnar Gríms-
son gekk að Jóni Baldvini Hannibals-
syni. Einkum voru árásir formanns
Alþýðubandalagsins sérkennilegar í
ljósi þess, að hann hafði skömmu
áður gengið hátíðlega á fund Jóns
Baldvins og boðið honum embætti
forsætisráðherra. Þóttist Ólafur
Ragnar hafa náð undirtökunum
gagnvart Jóni Baldvini þegar hann
fór í spurningaleik við hann úr ræðu-
stól og dró upp úr honum svarið
,,Nei“ úr hliðarsal við spurningu, sem
Ólafur Ragnar samdi upp úr ræðu
Þorsteins Pálssonar sjávarútvegsráð-
herra. Fyrir þá sem fylgdust með
þessum löngu og fróðlegu umræðum
í þingsölum var sérkennilegt að
vakna við það morguninn eftir, að
þetta orðaskak skyldi talið markverð-
ast í kvöldumræðunum að mati frétt-
amanns ríkishljóðvarpsins.
Afstaða flokkanna
Áður en utanríkisráðherra fór til
fundarins í Brussel 13. maí efndi rík-
isstjórn Davíðs Oddssonar til sér-
staks fundar til að ráðgast um um-
boð ráðherrans. Eru stjórnarflokk-
arnir samstiga í EES-málinu. Of fast
er hins vegar að orði kveðið, ef sagt
er, að algjör samstaða hafi ríkt eða
muni ríkja um EES á Alþingi. Þing-
menn þurftu ekki að flytja 30 ræður
á fimmtudaginn til að árétta sam-
stöðu sína.
Ef tekið er mið af þróun EES-við-
ræðnanna síðan ríkisstjórn Stein-
gríms Hermannssonar ákvað að
ganga til þeirra á árinu 1989, er ljóst,
að fjórir af fimm stjórnmálaflokkum,
sem nú eiga menn á þingi, hafa ver-
ið tiltölulega sammála um megin-
stefnuna, það er að eðlilegt sé að
Islendingar eigi aðild að þessum við-
ræðum. Ríkisstjórn Steingríms taldi
málið alfarið á sínu valdi og hafnaði
afdráttarlaust tilmælum sjálfstæðis-
manna haustið 1989 um að samið
yrði samkvæmt sérstöku umboði,
sem Alþingi samþykkti. Ráðherrar í
ríkisstjórn Steingríms hafa slípað
fyrirvara sína og lagað þá að fram-
vindu EES-viðræðnanna. í þinginu á
fimmtudag mátti skilja Steingn'm
Hermannsson þannig, að hann teldi,
að það dygði að setja fyrirvara um
búsetuskilyrði útlendinga í landinu
til að fullnægja kröfum þeirra hér,
sem óttast að EES kunni að leiða
til stórfelldra landakaupa eriendra
manna.
Þingmenn Kvennalistans eru hinir
einu sem hafa staðfastlega mælt
gegn aðild íslands að EES. Innan
Björn Bjarnason
„Vilji menn að ísland
gerist aðili að EES
þurfa þeir að vera til
þess búnir að fella sam-
an stórpólitíska hags-
muni, er lúta að fram-
tíðarsess okkar í samfé-
lagi þjóðanna, og úr-
lausn vegna sér-
greindra málefna. Nið-
urstaða umræðnanna á
þingi á fimmtudaginn
var sú að ríkur vilji er
til þess.“
Alþýðubandalags er Hjörleifur Gutt-
ormsson andstæður EES og Ólafur
Þ. Þórðarson, þingmaður Framsókn-
arflokksins, hefur lýst andstöðu við
þátttöku í EES.
Eftirtekt vakti að ýmsir þingmenn,
sem hafa látið í ljós ótta við evr-
ópska efnahagssvæðið tóku hvorki
þátt í umræðunum á fimmtudag né
Góðgerðarhátíðin „Gullmolinn“:
Fimmtíu skemmti-
kraftar og fjórrétt-
aður glæsimatseðill
ÍÞRÓTTASAMBAND fatlaðra gengst fyrir söfnunarhátíð á Hótel
Islandi sunnudaginn 26. maí, en sambandið hyggst senda 18 keppend-
ur á Ólympíuleika þroskaheftra, Special Olympics, sem haldnir
verða í áttunda sinn í Minneapolis í Bandaríkjunum 19.-27. júlí nk.
Söfnunarhátíðin nefnist „Gullmolar" og munu margir þekktir lista-
menn og skemmtikraftar koma fram endurgjaldslaust. Klúbbur
matreiðslumeistara matreiðir fjórréttaðan matseðil, með sérstaklcga
innfluttum Kanadahumar sem aðalrétt. Miðaverð verður 10.000 kr.
og sagði Björn G. Björnsson, aðalskipuleggjandi hátíðarinnar, að
þegar hefði þriðjungur aðgöngumiða selst.
Allt verður gert til þess að hafa
hátíðina sem glæsilegasta, að sögn
Bjöms. Allur viðurgjörningur,
skreytingar og annað er gefið
þannig að allt það fé sem inn kem-
ur rennur óskipt til þessa verkefn-
is. Þess má geta að fyrirtæki hafa
sýnt hátíðinni áhuga enda er hver
aðgöngumiði viðurkenning fyrir
veittum styrk og því frádráttarbær
til skatts.
Meðal þeirra 50 skemmtikrafta
sem koma fram á „Gullmolum" eru
fiðluleikarinn Sigrún Eðvaldsdóttir
og Savanna-tríóið sem kemur sem
hefur ekki leikið saman í 25 ár.
Kynnar á hátíðinni verða Edda
Andrésdóttir og Stefán Jón Haf-
stein.
Kennedy-ættin bakhjarlar
Ólafur Jensson, formaður
Iþróttasambands fatlaðra, sagði að
sambandið hefði gerst aðili að
Ólympíuleikum þroskaheftra í
fyrra, á 12 ára afmæli sambands-
ins. Stofnendur og bakhjarlar þessa
leika er Kennedy-fjölskyldan
bandaríska og stendur hún straum
af kostnaði við leikana. 90 þjóðlönd
eiga aðild að Alþjóðasambandi
Ólympíuleika þroskaheftra og í
leikunum taka þátt rúmlega 6 þús-
und keppendur. Leikjunum verður
sjónvarpað beint um allan heim. Á
leikunum taka íslendingar þátt í
knattspyrnu, fijálsum íþróttum og
sundi.
Björn G. Bjömsson er aðalskipu-
leggjandi hátíðarinnar, en auk hans
hafa Egill Eðvarðsson og Björgvin
Halldórsson lagt hönd á plóg. Björn
sagði að þetta væri í fyrsta sinn
sem þessi fjáröflunarleið væri farin
hérlendis, en hún tíðkast erlendis.
Hann sagði að reynt yrði fram á
síðustu stundu að fá heimsþekktan
skemmtikraft til að líta inn og
ávarpa samkomuna.
Stórhumar og Vínarvalsar
Undirbúningur stendur nú sem
hæst í eldhúsinu á Hótel íslandi
því auk stórhumarsins frá Kanada
verður boðið upp á kofareykta laxa-
rós með kavíar og fylltu eggi og
jurtakrydd-grafinn lambavöðva
með heitri vinagrett-sósu í forrétt,
en í eftirrétt verður boðið upp á
eldristaða gullmola með ferskum
ávöxtum, vanilluís og Sabayons-
Morgunblaðið/KGA
Hluti af þátttakendum í söfnunarhátíðinni Gullmolinn ásamt aðstandendum framan við sviðið á
Hótel íslandi.
ósu. Það verða yfirmatreiðslumenn
á bestu veitingahúsum borgarinn-
ar, félagar í klúbbi yfirmatreiðslu-
manna, sem sjá um matseldjna.
Staðurinn opnar kl. 18 en borðhald
hefst kl. 19.
Að borðhaldi loknu hefst
skemmtidagskrá sem aðstandend-
ur nefna skemmtun ársins. 50 þjóð-
kunnir skemmtikraftar koma þar
fram og skemmta til kl. 23. Eftir
það verður stiginn dans til kl. 1
við valda Vínartónlist. Auk Sigrún-
ar Eðvaldsdóttur og Savanna-tríós-
ins koma fram Sigrún Hjálmtýs-
dóttir, Björgvin Halldórsson, Jónas
Dagbjartsson og Jónas Þórir, Pálmi
Gunnarsson, Veislutríóið, Tríó
Reykjavíkur, skipað Guðnýju Guð-
mundsdóttur, Gunnari Kvaran og
Halldóri Haraldssyni, Sigríður
Beinteinsdóttir og-Stjórnin, Helena
Jónsdóttir og Hrafn Friðbjörnsson
sem frumfiytja dans við „Noc-
turne“ eftir Gunnar Þórðarson, ís-
landsmeistararnir í Suður-amerísk-
um dönsum, Ómar Ragnarsson og
fulltrúar Spaugstofunnar. Sérstak-
ir gestir kvöldsins verða Paul And-
erson framkvæmdastjóri Evrópu-
samtaka Ólympíuleika þroska-
heftra, ráðherrar og fleiri velunnar-
ar þroskaheftra.
Fyrirtæki sýna áhuga
Áætlaður kostnaður vegna utan-
farar keppendanna er á milli 4-5
milljónir kr. og sagði Ólafur að
kæmu 4-500 manns á hátíðina
dygði það fyrir kostnaði. „Þetta er
nýtt verkefni að taka þátt í
Ólympíuleikum þroskaheftra. Þetta
er ný fjáröflunarleið sem reynd er
í fyrsta skipti á íslandi. Leitað er
til tiltölulega fárra til að standa
undir þátttökukostnaði keppend-
anna. Um frekari fjáröflun verður
ekki að ræða þetta kvöld," sagði
Björn.
Ólafur sagði að nokkur fyrirtæki
væru þegar farin að huga að miða-
kaupum til þess að bjóða sínu
starfsfólki. Nú væri lag því að-
göngumiðinn væri frádráttarbær
til skatts þar sem um viðurkenn-
ingu á styrk væri að ræða. Miða-
pantanir fara fram hjá Iþróttasam-
bandi fatlaðra og á Hótel íslandi.
I