Morgunblaðið - 23.05.1991, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. MAI 1991
21
Þórsmörk - perla íslenskrar náttúru:
Kindur, menn og önnur óargadýr
eftir Elínu
Þórðardóttur
Eins og fram hefur komið í
greinum undanfarna daga-er um-
gengni okkar íslendinga um þessa
perlu náttúrunnar fyrir neðan allar
hellur. Því er það að JC-Reykjavík
stendur fyrir átaki vikuna 13.-18.
maí þar sem ætlunin er að vekja
athygli landsmanna, hvernig Þórs-
mörkin er að verða, af okkar völd-
um, og hvað er til úrbóta. Eftirfar-
andi grein byggist á grein eftir
Andrés Arnalds, sem heitir „Frið-
un Þórsmerkursvæðisins“.
eftir, en ekki verður greint frá
öilum fundum og viðræðum Land-
græðslunnar og Vestur-Eyfellinga
vegna þessa máls. Er skemmst frá
því að segja að boðað var til fund-
ar vorið 1988 gagngert til að taka
ákvörðun um það hvort sveitar-
stjórn væ'ri heimilt að ganga frá
samkomulagi við Landgræðsluna
um friðun afréttanna. Umræður
urðu fjörugar og komu fram marg-
vísleg sjónarmið. Niðurstaða fund-
arins var sú að friðun náði ekki
fram að ganga, féll á jöfnum
atkvæðaíjölda.
Samningar takast
„Við verðum að muna
að fegurð landins verð-
ur ekki metin til fjár.
Jöklarnir og fljótin lúta
eigin lögmálum, en það
er hins vegar á valdi
okkar að hafa áhrif á
gróðurframvinduna. “
Huga þarf að því að tryggja
með einhveijum hætti varðveislu
Þórsmerkursvæðisins til frambúð-
ar. Því lengur sem því er skotið á
frest þeim mun meiri verður vand-
inn og er þó ærinn fyrir.
Við verðum að muna að fegurð
landins verður ekki metin til fjár.
Jöklarnir og fljótin lúta eigin lög-
málum, en það er hins vegar á
valdi okkar að hafa áhrif á gróður-
framvinduna. Því er það einlæg
ósk okkar allra að komandi kyn-
slóðir beri gæfu til að vernda og
efla gróðurfar á Þórsmerkursvæð-
inu. Þannig verður sá ijársjóður
best ávaxtaður.
Höfundur er félagi íJC-Reykjavík.
★ GBC-Skírteini/barmmerki
fyrir: félagasamtök, ráðstefnur,
starfsmenn fyrirtækja, o.m.fl.
Efni og tæki fyrirliggjandi.
OTTO B. ARNAR HF.
Skipholti 33 -105 Reykjavík
Simar 624631 / 624699
Samningaumleitanir
Eitt fyrsta verkefni sem land-
græðslustjóri fól Andrési Arnalds,
er hann kom til fullra starfa sem
gróðurverndarfulltrúi Land-
græðslunnar í janúar 1985, var
friðun Þórsmerkur fyrir beit.
Nokkrar skoðunarferðir í Þórs-
mörk staðfestu það álit að þörf
væri skjótra úrbóta. Um 900 full-
orðins fjár hafði verið flutt á af-
rétt það ár. Ástand gróðurs þar
var slæmt þrátt fyrir þá staðreynd
að hluti flárins hafði gengið á
Goðalandi og Þórsmörk, því landi
sem átti að vera friðað. Þar sáust
veruleg merki beitar á gróðri. í
heimalöndum voru mikil þrengsli
í högum. Byggðin er þétt og eins
og víðar á landinu gætti verulegs
misræmis milli landstærðar eða
landgæða og bústærðar. í hreppn-
um voru á alls um 7.600 vetrar-
fóðrað fjár, var hreppurinn sá ell-
efti fjárflesti á landinu. Mikillar
óánægju gætti þá meðal margra
i sveitinni með áframhaldandi af-
réttarnotkun ekki síst vegna þess
að kostnaði við fjallskil val deilt á
öll býli sveitarinnar, en aðeins fáir
voru í raun og veru háðir því að
nytja þessi hlunnindi. Þó lá ljóst
fyrir að gera yrði ýmsar hliðarráð-
stafanir ef lokun afréttarins ætti
ekki að valda verulegri röskun í
hluta sveitarinnar.
í byijun árs 1986 var það mark-
mið sett að koma á friðun alls
Þórsmerkursvæðisins fyrir beit á
áföngum á fimm árum. Einnig var
sú stefna tekin að Landgræðslan
ynni að lausn mála í sem nánastri
samvinnu við þá sem hagsmuna
áttu að gæta. Fyrsti áfangi tókst
í apríl 1986 er bændur sem ráku
fé á afrétt hreppsins samþykktu
40% fækkun beitardaga frá því
sem var árið áður.
Ýmsir fundir voru haldnir hér á
Vorið 1988 var samþykkt að
fækka enn frekar beitardögum frá
því sem áður var og var ákveðið
að sú ákvörðun skyldi gilda í 2 ár.
Vorið 1990 voru enn haldnir
fundir. Á bændafundi þar sem
enginn fulltrúi frá Landgræðsl-
unni var og gaf það góða raun
að enginn utanaðkomandi skyldi
sitja fundinn. í lok apríl var geng-
ið frá samkomulagi um að bændur
í Vestur-Eyjaijallahreppi muni
ekki reka búfé á afrétti hreppsins
a.m.k. næstu 10 ár. Þar með var
loks búið að tryggja í raun friðun
Þórsmerkur fyrir beit, 70 árum
eftir að bændur í Fljótshlíð afsö-
luðu sér beitarréttinum þar til að
vernda og efla skóginn.
í samkomulagi Landgræðslunn-
ar og Vestur-Eyfellinga er sérs-
taklega tekið fram að Landgræðsl-
an muni vinna að gróðurbótum á
afréttum hreppsins eftir því sem
íjárveitingar leyfa og jafnframt
beina sjálfboðaliðastarfi í land-
græðslu inn á hið friðaða svæði
að höfðu samráði við heimamenn.
Þess er full þörf því mikil gróðu-
reyðing hefur orðið þar í tímans
rás. Eins var tekið fram að Land-
græðslan myndi reyna eftir föng-
um að aðstoða bændur í hreppnum
við að laga sig að þessum breyt-
ingum og hefur verið unnið að því
með ýmsum hætti í samræmi við
þarfir viðkomandi bænda.
Framtíðin
Ýmis ný sjónarmið blasa við
augum þegar búið er að friða þetta
stóra svæði fyrir beit. Brýnt er
að fara að takast þar á við ýmis
vandamál sem fallið hafa í skugga
gróðurskemmda af völdum beitar-
innar. Eitt þeirra er átroðningur
ferðafólks sem sums staðar veldur
orðið veruiegum spjöllum. Gróður
hefur t.d. látið mikið á sjá í Húsad-
al á síðustu árum.
Metsölubloð á hvetjum degi!
.BETRA ÚTSÝNI
A TILBOÐSVERÐI
UAUGAVE6I 174
SÍMI695500
Gott útsýni ökumanna er einn mikilvægasti þátturumferðaröryggis.
Góð þurrkublöð tryggja gott útsýni og stuðla þannig að öryggi akandi
og gangadi vegfarenda. Nýju TRICO þurrkublöðin eru
úrvals þurrkublöð, sem endast lengi og passa á
flestar tegundir bifreiða. Nýju TRICO þurrku-
blöðin eru til sölu á sérstöku
kynningarverði í varahluta-
verslun HEKLU HF. og
kosta frá kr. 279
HEKLA
Paris
Á miðvikudögum, fimmtudögum, föstudögum og sunnudögun
Flug og
htll tjjórtdn
duga.
FLUGLEIDIR
Upplýsingar í síma 690300 (alla 7 daga vikunnar) á söluskrifstofum okkar, hjá umboðsmönnum um land allt og ferðaskrifstofum.
*Stgr. á manninn m.v. 4 í bíl í b-flokki (2 fullorðna og 2 börn, 2-11 ára).