Morgunblaðið - 23.05.1991, Blaðsíða 24

<24
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. MAÍ 1991
STAÐA RIKISFJARMALANNA
Jón Sigurðsson viðskiptaráðherra;
Seðlabanki kanni hvort rétt
sé að tengja krónuna ECU
JÓN Sigurðsson viðskiptaráð-
herra hefur ritað Seðlabanka
íslands bréf og falið bankanum
ásamt Þjóðhagsstofnun að gera
könnun á því hvort ekki sé tíma-
bært að tengja íslensku krónuna
við aðrar Evrópumyntir (ECU).
„Mér finnst mjög mikilvægt að
stjórnin skuli hafa orðið sam-
mála um þetta,“ sagði viðskipta-
Skattaafsláttur
vegna hluta-
bréfakaupa:
Tekjur rík-
issjóðs gætu
minnkað um
400 millj-
ónir króna
TEKJUR ríkissjóðs gætu
orðið 400 milljónum krónum
lægri, en gert er ráð fyrir
í fjárlögum þessa árs, vegna
áhrifa skattaafsláttar ein-
staklinga vegna hlutabréfa-
kaupa. Þetta kemur fram í
skýrslu fjármálaráðherra
um stöðu ríkissjóðs, horfur
og aðgerðir, sem kynnt var
fréttamönnum í gær.
Orðrétt segir í skýrslunni,
þar fjallað er um tekjur A-
hluta ríkissjóðs: „í þriðja lagi
má nefna áhrif skattaafsláttar
einstaklinga vegna hluta-
bréfakaupa. Á fjárlögum var
reiknað með um það bil helm-
ings hækkun á þessum afs-
lætti milli ára, en nú bendir
allt til þess að hækkunin verði
þreföld eða jafnvel fjórföld.
Þetta gæti leitt til um 400
milljóna króna lækkunar á
tekjum ríkissjóðs frá því sem
gert var ráð fyrir í fjárlögum.“
ráðherra í samtali við Morgun-
blaðið í gær. Ráðherra sagði að
þessi könnun myndi fara fram
í ljósi þess að Norðmenn í fyrra
og Svíar í vikunni sem leið
hefðu ákveðið einhliða að
tengja sig ECU og fylgja þannig
evrópskum myntum, þótt þeir
væru ekki bundnir af neinum
samningum um það.
„Loks verður það vandlega
skoðað hvort ekki sé tímabært að
tengja íslensku krónuna við aðrar
Evrópumyntir,“ segir í skýrslu
fjármálaráðherra sem lögð var
fram á Alþingi í gær, í kaflanum
þar sem fjallað er um frekari að-
gerðir í ríkisfjármálum en þær sem
kynntar voru í gær. Viðskiptaráð-
herra sagði að þetta væri dæmi
um viðleitni ríkisstjórnarinnar við
að leita aðllra leiða til þess að við-
halda stöðugleikanum í efnahags-
málum.
„Ég ætla mér að fela Seðla-
bankanum og Þjóðhagsstofnun í
samráði við ráðuneyti efnahags-
mála, viðskipta-, ijármála- og for-
sætisráðuneyti að gera könnun á
því hvemig þessu er fyrir komið
hjá þessum grönnum okkar og
einnig á því hvemig hægt sé að
láta áhrif af framboði og eftir-
spurn hafa áhrif á gengi krónunn-
ar innan ákveðinna marka,“ sagði
viðskiptaráðherra.
Jón sagði að Seðlabankinn
myndi hafa umsjón með þessu
verkefni og tilgangurinn væri sá
að freista þess að skapa sem
traustastan ramma fyrir efna-
hagsákvarðanir á íslandi, „þar
með talda kjarasamninga og aðrar
mikilvægar verðákvarðanir í hag-
kerfinu,“ sagði ráðherra. Hann
sagði að hann myndi setja Seðla-
bankanum tímamörk til þess að
framkvæma þessa könnun eitt-
hvað fram á sumar.
Friðrik Sophusson fjármálaráðherra:
Morgunblaðið/KGA
Friðrik Sophusson fjármálaráðherra á fundi með fréttamönnum í
gær, ásamt Magnúsi Péturssyni ráðuneytisstjóra og Halldóri Árna-
syni skrifstofustjóra fjármálaráðuneytisins.
Hætt við auknuin vaxta-
mun í kjölfar aðgerðanna
Okkur ber að veita bönkum aðhald í þessum efnum, ekki síður en öðrum
FRIÐRIK Sophusson fjármálaráðherra telur vissa hættu fólgna
því þvi að bankar ráðist ekki einungis í vaxtahækkanir, í kjölfar
þeirra vaxtahækkana sem ríkisstjórnin hefur ákveðið i húsnæði-
skerfinu og á ríkisverðbréfum, heldur geti þeir einnig ákveðið
að auka vaxtamuninn á milli inn- og útlána, til þess að auka eigin
tekjur. Þetta kom fram í máli fjármálaráðherra á fundi með
fréttamönnum í gær, þar sem hann kynnti skýrslu sína um stöðu
ríkisfjármála 1991, horfur og aðgerðir.
„Það sem er auðvitað alvarlegt
og er ábending til okkar allra, er
að það er nokkur hætta á því að
bankakerfið hækki ekki einungis
vexti eitthvað, sem ég býst ekki við
að sé óeðlilegt að gerist nú, heldur
hitt að bankarnir gætu jafnvel
hugsað sér að auka vaxtamun,
þ.e.a.s. muninn á milli inn- og útl-
ánsvaxtanna til þess að fala sér
aukinna tekna,“ sagði fjármálaráð-
herra. „Ég held að við í ríkisstjórn-
inni og aðilar vinnumarkaðarins
þurfum að skoða nákvæmlega hvort
I athugnn að ráða sérstaka
innheimtumenn sem fáist
við útistandandi skattskuldir
Stikkprufur úr atvinnulífinu vegna virðisaukaskatts
FRIÐRIK Sophusson fjármálaráðherra segir að til athugunar
sé að semja við sérstaka innheimtumenn til að herða á inn-
heimtu eldri útistandandi skattskulda. í skýrslu fjármálaráð-
herra um aðgerðir í ríkisfjármálum segir að eftirlit með inn-
heimtu tekna og útgjöldum ríkissjóðs verði hert, einkum innan
virðisaukaskattkerfisins. Til greina komi að skattstofur taki
stikkprufur á inn- og útskatti úr atvinnulífinu.
Friðrik sagði að nú þegar eins
árs reynsla væri komin á virðis-
aukaskattkerfíð væri tímabært að
athuga hvort misræmi væri á inn-
og útskatti. „Menn hafa verið að
velta fyrir sér með tilliti til ónógr-
ar eftirlitsstarfsemi með virðis-
aukaskattkerfínu að eitthvað hafí
skriðið þar til undan innskattinum
og útskattinum. Athugunin myndi
beinast að því hvort um réttar
tölur væri að ræða með því að
bera þær saman við útskattinn hjá
þeim sem er næstur á undan í
röðinni. Menn hafa sagt að þetta
hafi ekki verið skoðað nægilega
vegna þess að kerfíð er svo nýtt
af nálinni,“ sagði Friðrik.
Hann sagði að þessi athugun
færi fram með því að skattstofur
tækju að sér í auknum mæli stikk-
prufur úr atvinnulífinu. Hann
sagði ekki hefði verið rætt um að
herða viðurlög við skattsvikum.
Ríkisstjórnin hefur samþykkt
að gera ráðstafanir til að inn-
heimta eftirstöðvar af eldri skatt-
skuldum, sem lauslega áætlaðar
eru taldar nema 10-12 milljörðum
kr. Friðrik sagði að helmingur
þessarar upphæðar væri glatað fé.
Með sérstöku átaki er stefnt að
því að innheimta 3-500 milljónir
kr. umfram það sem áætlað var í
fjárlögum. Friðrik sagði að ekki
yrði farið í neinar „sérsveitarað-
gerðir“ við innheimtuna.
„Það er hægt að herða inn-
heimtu á eldri skuldum sem eru
útistandandi og við teljum að við
getum notað okkar eigið embætt-
ismannakerfi til þess. Einnig kem-
ur til greina að semja við sérstaka
innheimtumenn, eins og bankarnir
hafa verið að gera, til þess að
herða á þessari innheimtu,“ sagði
Friðrik.
hætta er á því að slíkt gerist í kjöl-
far þessarar breytingar. Gagnvart
þessu verðum við að vera á varð-
bergi, því okkur ber að veita öllum
aðhald í sínum rekstri, ekki síður
bönkum en öðrum aðilum."
„Að undanförnu hafa vextir
banka og verðbréfafyrirtækjá farið
hækkandi og því ætti vaxtahækkun
ríkissjóðs ekki að leiða til almennr-
ar vaxtahækkunar nema að tak-
mörkuðu leyti,“ segir í skýrslu fjár-
málaráðherra.
„Það sem skiptir mestu máli í
sambandi við hækkun húsnæðis-
lánavaxtanna er að fólk átti sig á
því þessi aðgerð þýðir það að ríkis-
stjórnin ætlar sér að láta þessa
vexti hreyfast eins og almennu
vextina," sagði fjármálaráðherra,
„þeir fara að sjálfsögðu ekki eins
hátt, en vaxtamunurinn á innlánum
og útlánum má ekki verða of mik-
ill.“
Fjármálaráðherra var spurður
hvort ekki væri hætt við því að
þeir 20 þúsund lántakendur sem
tekið hefðu húsnæðislán á tímabil-
inu frá 1984 samkvæmt gamla
kerfinu litu á þessa vaxtahækkun
sem rýtingsstungu stjórnvalda. Þeir
hefðu gengið út frá ákveðnum for-
sendum við lántökuna, og fyrir því
væri hefð að vextir húsnæðislána
væru óbreyttir, þótt lagalega séð
væri heimild fyrir því að hafa þá
breytilega:
„Við verðum að muna eftir því
að húsbyggjendur og húskaupendur
hafa þurft að sætta sig við margs
konar lán. Þeir hafa haft lán á
markaðnum sem hafa tekið breyt-
ingum eftir vaxtastiginu á hveijum
tíma. Nú gerist það að þessir lágu
vextir, 3,5% eða 4,5% hækka ekki
mjög mikið, eða í 4,9%, en á móti
kemur eitt, sem skiptir mjög miklu
máli. Ríkið endurgreiðir þessa vexti
til þeirra sem eru eignaminnstir og
tekjulægstir. Við gerum ráð fyrir
því að tæplega þriðjungurinn af
þessari vaxtahækkun skríði í raun
bakdyramegin aftur til þeirra sem
verst eru settir. Það má kannski
halda því fram að með þessari að-
gerð séum við að jafna kjörin í
landinu. í fullri hreinskilni sagt, þá
tel ég þessa ákvörðun vera eitt
mesta réttlætismál sem við erum
að gera í dag,“ sagði fjármálaráð-
herra.
„Þessi vaxtahækkun er ekki
ákveðin af mannvonsku, eins og
sumir halda og ekki heldur til þess
að splundra þjóðarsáttinni,. heldur
þvert á móti til þess að skapa það
jafnvægi og þann stöðugleika sem
þarf, til þess að við getum haldið
áfram að gera kjarasamninga á
borð við þjóðarsáttina svokölluðu,"
sagði fjárm'álaráðherra á fundinum.
„Við ætlum okkur að reyna að fá
fólk og fyrirtæki til þess að hætta
við fjárfestingar, draga úr eyðsl-
unni, en efla spamaðinn.“
Loðnubrests-
framlag
tekið aftur
í SKÝRSLU um ríkisfjármál árið
1991, sem fjármálaráðherra gaf
út i gær, kemur m.a. fram að
ákveðið hafi verið að lækka lán-
tökuheimildir ríkissjóðs um 300
m.kr. Verði þar af leiðandi hætt
við 100 m.kr. hafnarframkvæmd-
ir vegna loðnubrests.
Pálmi Jónsson, alþingismaður,
barðist hart fyrir því á sínum tíma
að þessar framkvæmdir voru
ákveðnar. Þegar Morgunblaðið bar
ákvörðun ríkisstjórnarinnar undir
hann sagði Pálmi: „Það er á valdi
fjármálaráðherra að nota þessa
heimild sem er í lánsfjárlögum og
að forminu til þá getur hann tekið
ákvörðun um að nota hana eða ekki.
Það er engin spurning að þessi
ákvörðun fjármálaráðherra kemur
mér mjög illa miðað við þá baráttu
sem ég hef lagt í þetta mál.“