Morgunblaðið - 23.05.1991, Page 31

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. MAÍ 1991
08
31
ALMANNATRYGGINGAR, helstu bótaflokkar
1. maí 1991 Mánaðargreiðslur
Elli / örorkulífevrir (grunnlífeyrir) 11.819
y2 hjónalífeyrir 10.637
Full tekjutrygging 21.746
Heimilisuppbót 7.392
Sérstök heimilisuppbót 5.084
Barnalífeyrir v/1 barns 7.239
Meðlag v/1 barns 7.239
Mæðralaun/feðralaun v/1 barns 4.536
Mæðralaun/feðralaun v/2ja barna 11.886
Mæðralaun/feðralaun v/ 3ja barna eða fleiri .... 21.081
Ekkjubætur/ekkilsbætur6mánaða 14.809
Ekkjubætur / ekkilsbætur 12 mánaða 11.104
Fullurekkjulífeyrir 11.819
Dánarbæturí8ár(v/slysa) 14.809
Fæðingarstyrkur 24.053
Vasapeningarvistmanna 7.287
Vasapeningarv/sjúkratrygginga 6.124 Daggreiðslur
Fullirfæðingardagpeningar 1.008,00
Sjúkradagpeningareinstaklings 504,40
Sjúkradagpeningarfyrir hvert barn á framfæri . 136,90
Slysadagpeningareinstaklings 638,20
Slysadagpeningarfyrir hvert barn áframfæri .. 136,90
FISKVERÐ Á UPPBOÐSMÖRKUÐUM - HEIMA
22. maí.
FISKMARKAÐUR hf. í Hafnarfirði
Hæsta Lægsta Meðal- Magn Heildar-
verð verð verð (lestir) verð (kr.)
Þorskur 107,00 50,00 101,16 24,879 2.516.843
Smáþorskur 80,00 80,00 80,00 1,337 106.960
Ýsa 113,00 70,00 104,21 16,646 1.734.774
Skata 50,00 50,00 50,00 0,016 800
Blálanga 67,00 67,00 67,00 0,982 65.794
Koli 74,00 72,00 72,53 1,682 122.029
Langa 72,00 72,00 72,00 0,024 1.728
Smáufsi 46,00 46,00 46,00 0,255 11.730
Ufsi 58,00 46,00 57,94 3,742 216.808
Steinbítur 60,00 51,00 51,24 3,836 196.567
Sólkoli 89,00 89,00 89,00 0,127 11.303
Skötuselur 170,00 170,00 170,00 0,097 16.490
Lúða 335,00 195,00 235,37 0,348 81.910
Karfi 64,00 40,00 40,07 4,108 164.628
Hrogn 50,00 50,00 50,00 0,199 9.950
Samtals 90,23 58,279 5.258.314
FAXAMARKAÐUR hf. í Reykjavík
Þorskur (sl) 117,00 91,00 97,40 20,176 1.965.296
Þorskur (smár) 85,00 83,00 83,88 3,624 303.966
Ýsa 121,00 70,00 95,95 11,481 1.101.598
Gulllax 9,00 9,00 9,00 0,704 6.336
Karfi 44,00 44,00 44,00 0,224 9.856
Keila 39,00 39,00 39,00 0,285 11.115
Langa 52,00 52,00 52,00 0,920 47.842
Lúða 300,00 100,00 171.16 0,874 149.590
Rauðmagi • 5,00 5,00 5,00 0,104 520
Skarkoli 77,00 64,00 64,52 • 0,977 63.083
Skötuselur 340,00 150,00 164,51 2,382 391.855
Steinbítur 47,00 43,00 45,35 2,322 105.341
Ufsi 46,00 46,00 46,00 0,332 15.272
Undirmál 77,00 19,00 75,16 5,991 45Ö.325
Samtals 91,71 50,399 4.621.997
FISKMARKAÐUR SUÐURNESJA hf.
Þorskur (ósl.)
Þorskur (sl.) 115,00 50,00 95,98 51,031 4.897.908
Ýsa (sl.) 99,00 60,00 87,83 57,626 5.061.159
Steinbítur 50,00 49,00 49,67 1,200 59.598
Lýsa 23,00 23,00 23,00 0,030 690
Keila + bland 21,00 21,00 21,00 0,021 441
Skötuselur 390,00 165,00 331,73 1,461 484.655
Undirmál 72,00 72,00 72,00 0,167 12.024
Langlúra 53,00 53,00 53,00 0,160 8.480
Keila 39,00 35,00 37,02 0,573 21.212
Blá & langa 57,00 57,00 57,00 1,170 66.690
Sólkoli 89,00 72,00 83,01 0,890 73.877
Lúða 360,00 180,00 219,99 0,339 74.575
Ufsi 60,00 48,00 58,34 11,556 674.141
Skarkoli 75,00 52,00 71,49 0,771 55.119
Langa 60,00 20,00 56,94 3,017 171.805
Karfi 41,00 34,00 40,00 73,488 2.939.603
Samtals 71,75 203,500 14.601.977
Selt var af Hauki GK, Þór Péturssyni og fl.
FISKMARKAÐURINN í Þorlákshöfn
Hæsta Lægsta Meðal- Magn Heildar-
verfi verð verð (lestir) verð (kr.)
Þorskur 98,00 87,00 91,78 10,720 983.887
Ýsa 117,00 36,00 .81,81 3,507 286.892
Karfi 36,00 17,00 19,89 0,892 17.730
Ufsi 52,00 52,00 52,00 0,388 20.176
Steinbítur 55,00 49,00 49,62 0,561 27.837
Háfur 3,00 3,00 3,00 0,090 270
Langa 64,00 42,00 63,16 1,013 63.953
Lúða 290,00 190,00 258,90 0,399 103.170
Grálúða 82,00 82,00 82,00 + 0,060 + 4.812
Skarkoli 20,00 20,00 20,00 0,002 40
Keila 36,00 36,00 36,00 0,247 8.892
Skata 97,00 97,00 97,00 0,132 12.804
Skötuselur 400,00 165,00 260,62 1,577 411.005
Lýsa 10,00 10,00 10,00 0,131 1.305
Samtals 98,64 19,597 1.933.049
STAÐA RIKISFJARMALANNA
300 m.kr. Hér er um að ræða eignir
sem gengu upp í kaup á Listahúsi
við Laugarnes fyrir 430 m.kr. en sú
fjárhæð er færð til gjalda.
3. Utgjöld ríkissjóðs
Fyrstu fjóra mánuði ársins námu
útgjöld ríkissjóðs 35,4 milljörðum
króna samanborið við 30,3 milljarða
árið 1990. Hækkunin milli ára er
16,8%. Þetta jafngildir um 9% hækk-
un að raungildi, eða sem nemur 3
milljörðum króna. Þessi hækkun á
sér nokkrar skýringar.
Almenn rekstrargjöld námu 12,1
milljarði króna fyrstu fjóra mánuði
ársins, en voru á sama tíma í fyrra
10,8 milljarðar. Þetta er tæplega 13%
hækkun, eða tvöfalt meira en nemur
verðlagshækkunum milli ára. Hækk-
unin kemur að mestu fram í útgjöld-
um menntamálaráðuneytis og heil-
brigðisráðuneytis.
Rekstrartilfærslur námu alls 15,7
milljörðum króna í ár, en 13,4 millj-
örðum í fyrra. Hækkunin skýrist að
langstærstum hluta af framlagi til
Lánasjóðs íslenskra námsmanna sem
kom fyrr til greiðslu nú en í fyrra
vegna seinkunar á afgreiðslu láns-
fjárlaga. Aukning annarra rekstrar-
tilfærslna skýrist af sérstökum bóta-
greiðslum vegna óveðurstjóns síðast-
liðinn vetur og yfirtöku lána Rafveitu
Siglufjarðar sem í raun er yfirtekin
skuldbinding en ekki greiðsla gjalda.
Þá voru greiðslur uppbóta á lífeyri
hærri nú en á síðasta ári.
Vaxtagreiðslur ríkissjóðs voru 3,2
milljarðar króna, eða svipuð fjárhæð
og á síðasta ári. Mestu munar um
minni vaxtagreiðslur af ríkisvíxlum
og yfirdráttarskuld við Seðlabanka á
þessu ári vegna lægra vaxtastigs.
Hins vegar voru vaxtagreiðslur af
spariskírteinum meiri á þessu ári
vegna aukinnar innlausnar.
Viðhalds- og stofnkostnaður
hækkaði talsvert milli ára. Það skýr-
ist að mestu leyti af kaupum á tveim-
ur fasteignum, Dómhúsi við Lækjar-
torg og Listahúsi við Laugarnes, sem
eru að fullu gjaldfærð í bókhaldi.
Kaupverð þessara eigna var 630
m.kr. og útborgun 50 m.kr. Á móti
kaupunum er fært á teknahlið sölu-
verð 10 eigna að andvirði 300 m.kr.
Þessi fasteignakaup hafa þannig
óveruleg áhrif á greiðsluafkomu
ríkissjóðs á þessu ári.
þarf að nefna þrennt. I fyrsta lagi
er sú töf sem varð á afgreiðslu láns-
fjárlaga í vor sem leiddi til minna
útstreymis en ella. í öðru lagi var
gjaldfrestur á greiðslu virðisauka-
skatts í tolli styttur úr tveimur mán-
uðum i einn um mitt síðasta ár og
útstreymi á þeim lið því minna. Á
móti vegur sérstök lánveiting til
Húsnæðisstofnunar á árinu.
Lántökur ríkissjóðs námu 1,1,
milljarði króna fyrstu fjóra mánuði
ársins samanborið við 5 milljarða á
síðasta ári. Þar munar mestu að í
ár gekk sala ríkisvíxla afar treglega
og nam fjárhæð innleystra ríkisvíxla
umfram sölu 2,6 milljörðum króna.
í fyrra var þessu öfugt farið og var
sala umfram innlausn upp á 3,6 millj-
arða króna. í ár hafa spariskírteini
selst fyrir 1,6 milljarða, en innlausn
er á sama tíma 1,8 milljarðar. Árið
1990 voru seld spariskírteini fyrstu
fjóra mánuðina fyrir 1,4 milljarða
króna en innlausn nam 1,2 milljörð-
um. í mars 1991 var auk þess tekið
lán hjá Framkvæmdasjóði að ljárhæð
1,4 milljarðar króna.
Afleiðingin er mun lakari greiðslu-
afkoma ríkissjóðs á fyrstu fjórum
mánuðum ársins en á sama tímabili
í fyrra sem hefur verið mætt með
yfirdrætti í Seðlabanka. Þannig
versnaði greiðsluafkoma ríkissjóðs
um 9,2 milljarða króna fyrstu fjóra
mánuði þessa árs samanborið við 2,9
milljarða í fyrra.
ári, eða 9-10 milljarðar króna, eink-
um vegna samdráttar í loðnuveið-
um. Loks voru verðlagshækkanir
taldar geta orðið á bilinu 6-7% á
árinu. Spá Þjóðhagsstofnunar frá
því í aprílbyijun var í stórum drátt-
um samhljóða þessum forsendum.
Breyttar efnahagshorfur. Að
undanförnu hafa komið fram ýmis'
merki um vaxandi misvægi í þjóðar-
búskapnum. Þetta birtist meðal
annars í aukinni innlendri eftir-
spurn, auknum útlánum bankakerf-
isins og minnkandi sparnaði. Gjald-
eyrisstaða Seðlabankans hefur jafn-
framt versnað verulega frá áramót-
um, öfugt við það sem gerðist á
sama tíma í fyrra.
Nærtækustu vísbendingar um
almenna eftirspurn í hagkerfinu eru
tölur um innheimtu ríkissjóðstekna.
Á þessum grundvelli má ætla að
almennur innflutningur hafi aukist
um allt að 20% að raungildi á fyrstu
fjórum mánuðum ársins frá sama
tímabili í fyrra. Þetta er mun meiri
aukning en síðustu spár gerðu ráð
fyrir. Ti! samanburðar má nefna
að fyrstu fjóra mánuðina í fyrra
dróst innflutningur saman um 5%
og allt árið um 1,5% að raungildi.
Sem dæmi má nefna að bílainn-
flutningur hefur aukist um tæplega
70% á þessu tímabili. Einnig hefur
innflutningur á almennum neyslu-
vörum, til dæmis heimilistækjum,
Lánahreyfingar ríkissjóðs janúar-apríi 1990 og 1991
1990 m.kr. 1991 m.kr. Breyting m.kr
Rekstrarhalli .. +2.825 +5.524 +2.699
Lánveitingar, nettó .. +3.235 +2.564 671
Veitt lán, nettó .. +1.389 +703 686
Stofnfjárframlög +73 + 19 54
Viðskiptareikningar +1.773 +342 1.431
Lán til Húsnæðisstofnunar + 1.500 +1.500
Lánsfjárhalli, þ.e. hrein lánsfjárþörf .. +6.060 +8.088 +2.028
+1.886 +2.284 +398
5.036 1.133 +3.903
.. +2.910 +9.239 +6.329

Útgjöld ríkissjóðs janúar-apríl 1990 og 1991
Greiöslugrunnur 1990 m.kr. 1991 m.kr. Breyting °/o
Ahnenn rekstrargjöld 12.123 12,7
Rekstrartilfærslur 15.751 17,8
Lífeyristryggingar 4.160 4.580 10,1
Sjúkratryggingar 3.237 3.286 1,5
Atvinnuleysistryggingar 440 536 21,8
Niðurgreiðslur 1.892 1.961 3,6
Útflutningsuppbætur 1.059 1.065 0,6
LÍN 631 1.702 169,7
Jöfnunarsjóður 420 453 7,9
Annað 1.537 2.168 41,1
Vextir 3.161 3.182 0,7
Viðhald og stofnkostnaður 2.980 4.297 44,2
Vegagerð 1.147 1.228 7,1
Húsnæðisstofnun 193 339 75,6
Annað 1.640 2.730 66,5
Heildarútgjöld ríkissjóðs 30.274 35.353 16,8
4. Lánahreyfingar
Lánsfjárhalli, þ.e. hrein lánsfjár-
þörf, A-hluta ríkissjóðs var 8,1 millj-
arður króna fyrstu fjóra mánuði árs-
ins samanborið við 6,1 milljarðs árið
1990. Mismunurinn skýrist í aðalat-
riðum af sérstakri lánveitingu til
Húsnæðisstofnunar vegna greiðslu-
erfiðleika hennar svo og verri rekstr-
arafkomu eins og fram kemur í með-
fylgjandi töflu.
Lánveitingar ríkissjóðs voru tæp-
lega 700 m.kr. minni á fyrstu fjórum
mánuðum þessa árs en í fyrra. Hér
3. Horfur allt árið án
viðnámsaðgerða
1. Framvinda efnahagsmála
Forsendur fjárlaga. Við af-
greiðslu fjárlaga um síðustu áramót
var gert ráð fyrir að hagvöxtur
myndi heldur glæðast á þessu ári
eftir samdrátt undanfarinna ára.
Jafnframt var búist við að kaup-
máttur launa ykist um 1-2% á mann
og vöxtur þjóðarútgjalda yrði svip-
aður. Viðskiptahallinn var talinn
geta orðið ívið meiri en á síðasta
Olíuverð á Rotterdam-markaði, síðustu tíu vikur, 12. mars - 21. maí, dollarar hvert tonn
200-
175-
150-
125-
100-
75-;
50-
25-
SVARTOLÍA
-71/
70
-I—I—I—I-1—I—I—I—M-
15M 22. 29. 5.A 12. 19. 26. 3M 10. 17.
verið mikill það sem af er árinu.
Sömu sögu er reyndar að segja af
innflutningi á rekstrar- og fjárfest-
ingarvörum. Fyrstu vísbendingar
um innflutning í maí gefa svipaða
niðurstöðu.
Verðþensla fremur en aukin
verðmætasköpun. I ljósi mikils
innflutnings á fyrstu mánuðum árs-
ins hafa horfur um viðskiptajöfnuð
á árinu öllu óhjákvæmilega versn-
að. Ef ekkert verður að gert gæti
viðskiptahallinn orðið að minnsta
kosti tvöfalt meiri en áður var spáð,
eða 16-18 milljarðar í stað 8-9 millj-
arða samkvæmt síðustu spám.2
Þetta svarar til 4,5% af landsfram-
leiðslu, samanborið við 2,7% árið
1990 og 1,6% árið 1989.
Margt bendir til þess að upp-
spretta mikillar eftirspurnar á
fyrstu mánuðum ársins sé ekki
nema að litlu leyti aukin verðmæta-
sköpun í efnahagslífinu heldur
fremur aukin peningaþensla. Þann-
ig hafa almenn útlán bankakerfisins
farið vaxandi á undanfömum mán-
uðum á sama tíma og innlán hafa
staðið í stað og jafnvel heldur
minnkað. Nýr sparnaður er því
minni en áður og svigrúm til lán-
töku á peningamarkaðnum þrengist
að sama skapi.3 Samkvæmt síðustu
áætlunum Seðlabanka er talið að
nýr sparnaður verði fjórðungi minni
á þessu ári en í fyrra, eða 26 millj-
arðar króna í stað 38 milljarða.
Hér þarf þó að hafa í huga að
árið 1990 var á margan hátt óvenju-
legt hvað varðar þróun peninga-
mála. Lengst af árinu var lánsfjár-
eftirspurn fyrirtækja með minnsta
móti, bæði vegna lítillar fjárfesting-
ar og eins þess að fyrirtæki virtust
nota batnandi afkomu til að greiða
niður skuldir við lánastofnanir.
Þetta gaf opinberum aðilum færi á
miklum lántökum innanlands.
Orsakir minnkandi sparnaðar.
Það eru vafalaust ýmsar skýringar
SJÁ NÆSTU SÍÐU