Morgunblaðið - 23.05.1991, Blaðsíða 37

á fjárlögum og lánsfjárlögum, auk
áforma fyrrverandi ríkisstjómar.
Ríkisstjómin hefur komið sér saman
um eftirfarandi aðgerðir:
* Lántökuheimildir ríkissjóðs
lækki um 300 m.kr. Hætt verð-
ur við 100 m.kr. hafnarfram-
kvæmdir vegna loðnubrests. Þá
verður tekin ákvörðun um kaup
á björgunarþyrlu þegar fyrir
liggur frekari athugun á öllum
þáttum er varða notkun og að-
stöðu fyrir flugrekstur Land-
helgisgæslunnar. Loks lækkar
framlag til tjónabóta vegna
óveðurs um 100 m.kr.
* Ákveðið er að breyta útlánaregl-
um Lánasjóðs íslenskra náms-
manna þannig að viðbótarfjár-
þörf sjóðsins lækki um 300
m.kr., þ.e. úr 700 m.kr. sam-
kvæmt endurskoðaðri áætlun í
400 m.kr. Menntamálaráðherra
hefur falið nýskipaðri stjórn
sjóðsins að gera tillögur um
nauðsynlegar aðgerðir til þess
að þessu marki verði náð.
* Framlag til vegamála á árinu
1991 lækkar um 350 m.kr.
Lækkunin kemur jöfnum hönd-
um niður á viðhalds- og fram-
kvæmdafé. Vetrarviðhald hefur
t.d. verið minna en spáð var og
tilboð í framkvæmdir hafa
reynst hagstæð.
* Lögbundin fjárþörf lífeyris- og
sjúkratrygginga og rekstrarút-
gjöld sjúkrastofnana stefna í að
verða 1.700 m.kr. umfram fjár-
lög. Heilbrigðisráðherra leitar
nú leiða til þess að ná fram
sparnaði strax á þessu ári sem
nemur um 500 m.kr. einkum
með aðgerðum til að draga úr
lyfjakostnaði og kostnaði við
sérfræðiþjónustu.
Þá er þess að geta að við af-
greiðslu lánsfjárlaga í vor var ríkis-
sjóði heimilað að taka lán og endur-
lána eða veita ríkisábyrgðir á lántöku
til nokkurra tiltekinna verkefna.
Fj ármálaráðherra hefur í samráði við
ríkisstjómina ákveðið að falla frá
eftirfarandi heimildum:
* Alþingi heimilaði 900 m.kr. lán-
töku til að leysa úr fjárhags-
vanda loðnu-; rækju- og síldar-
verksmiðja. Ákveðið er að falla
frá 200 m.kr. lántöku sem ætluð
var til úreldingar loðnuverk-
smiðja. Jafnframt verður leitað
til viðskiptabanka um að
tryggja umræddum atvinnufyr-
irtækjum nauðsynlegt fjármagn
áður en kemur að notkun heim-
ildar ríkissjóðs til ábyrgðar á
lánum.
* Fyrirhuguð lántaka Byggða-
stofnunar um 900 m.kr. lækkar
um 300 m.kr. og tengist þetta
yfirtöku ríkissjóðs á 1.200 m.kr.
skuldum stofnunarinnar.
* Landsvirkjun var veitt heimild
til 400 m.kr. lántöku vegna
gjaldskrárhækkunar sem fallið
var frá. Ákveðið er að falla frá
lántökunni og að fyrirtækið beri
fjárþörfína að hluta með gjald-
skrárhækkun og að hluta úr
eigin rekstri.
4. Áhrif aðgerðanna á lánsfjárþörf
ríkissjóðs og annarra opinberra
aðila
Aðgerðunum sem hér er lýst er
annars vegar ætlað að örva innlend-
an spamað og hins vegar að draga
úr eftirspum. Án aðgerða er talið
að rekstrarhalli ríkissjóðs stefni í
rúmlega 9 milljarða króna á þessu
ári, lánsfjárhallinn í 13 milljarða og
lánsíjárþörf allra opinberra aðila í
allt að 34 milljarða króna.
Með viðnámsaðgerðunum er stefnt
að því að minnka lánsfjárhalla hins
opinbera í heild um 6 milljarða sem
næst með auknu aðhaldi í ríkisfjár-
málum, takmörkun á nýtingu láns-
fjárheimilda, hækkun útlánsvaxta
húsnæðislánakerfisins og aðgerðum
í húsbréfakerfinu. Með þessum að-
gerðum er dregið úr hættunni á
áframhaldandi þenslu og jafnvægis-
leysi í þjóðarbúskapnum.
Rétt er að hafa í huga að hér em
stigin fyrstu skref í átt til þess að
minnka halla ríkissjóðs og stuðla að
stöðugleika í efnahagslífinu. Við
undirbúning fjárlaga fyrir árið 1992
þarf að móta stefnuna í ríkisfjármál-
um í ljósi þeirra miklu skuldbindinga
sem ríkissjóður hefur gengist undir
og koma til greiðslu á næstu árum.
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUÐAGÚR 23. MAÍ 1991
Drykkur í kristalsglasi getur vald-
ið eitrun vegna blýs í kristalnum
NEYTENDAMAL
Fagurtær og glitrandi kristall inniheldur blý. Áfengi og aðrir
drykkir geta náð að leysa blý úr kristalnum í drykkjarföngin.
FAGURTÆR kristall getur ver-
ið hið mesta augnayndi. En
ekki er þar allt sem sýnist, þessi
kristall inniheldur 24 til 32 pró-
sent af blý oxíði sem gerir hann
tæran og glitrandi. Frumrann-
sóknir vísindamanna í New
York benda til að mikið magn
af blýi, sem er eitraður málm-
ur, geti náð að leysast úr
skrautflöskum undir vín eða
„karöflum" í drykkjarföng sem
geymd eru í þeim. Joseph H.
Graziano sérfræðingur í eitur-
efnafræðum við „Colombia Uni-
vercity College of Physicians
and Surgeons“ og samstarfs-
menn hans telja að geymslu
drykkja í blý-kristal í lengri
tíma beri að forðast. (Lancet,
19. jan.)
Upphaf rannsóknanna var upp-
götvun, sem gerð var nánast af
tilviljun, leiddi í ljós að blý getur
farið úr kristalsgleri í áfengi eða
vín. í framhaldi af því komu vís-
indamennirnir með þrenns konar
kristalsflöskur að heiman frá sér
á rannsóknastofuna, þeir hrein-
suðu þær og settu í þær portvín.
Þrem dögun síðar rannsökuðu
þeir vínið og reyndist blýmagnið
í víninu hafa aukist frá
míkrógrömmum í lítra í 2,160
mikrógrömm í lítra og fjórum
mánuðum síðar í 5.330
míkrógrömm í lítra.
I hvítvíni reyndist blýinnihaldið
hafa tvöfaldast klukkustundu eft-
ir að því hafði verið hellt í blý-
kristalsglösin, og fjórum klukku-
stundum síðar hafði blýmagnið
fjórfaldast. Rannsóknir á áfeng-
um drykkjum í 14 blý-kristalsfl-
öskum, leiddu í ljós að koníak og
líkjör sem geymd höfðu verið í
blý-kristalsflöskum í fimm ár eða
lengur hafði dregið til sín 19,900
til 21,500 míkrógrömm af blýi.
(Til samanburðar má geta þess
að í bandarískum lögum má blý
í diykkjarvatni vera 50
míkrógrömm í lítra og nú er til
umræðu að minnka leyfilegt
magn niður í 20 míkrógrömm í
lítra.)
Þar sem eitt glas af menguðu
koníaki eða líkjör getur innihald-
ið jafnmikið blý og fólk kemst í
snertingu við - á heilum mánuði
- með vatni, matvælum, ryki og
úr andrúmsloftinu, ætti fólk að
hugsa sig tvisvar um áður en það
leggur slíka drykki sér til munns.
I greinarkorni sem þessir sömu
vísindamenn birtu í „Journal of
Pediatrics" 8. janúar sl. benda
þeir á að eplasafi og mjólkur-
blanda ungbarna (infant form-
ula) leysir blýið jafn greiðlega
upp úr kristalnum og áfengið.
Ávaxtasafi var látinn standa í
blý-kristalsbarnapela í eina
klukkustund og hafði blýmagið
aukist úr 1 míkrógrammi í lítra
í 166 míkrógrömm í lítra, Hituð
mjólkurblandan náði sama blý-
magni á 15 mínútum og eftir fjór-
ar klukkustundir var blýmagnið
komið upp í 280 míkrógrömm í
lítra. Þar sem ungbörn eru mun
viðkvæmari fyrir áhrifum blýs
hafa vísindamennirnir lagt til við
yfirvöld að kristalsbarnapelar
verði teknir af markaðnum.
Samtök blýframleiðenda
„Lead Industries Association"
benda á að lítil áhætta sé í að
drekka drykki úr kristalsglösum
sem aðeins hafa verið í glösunum
í stuttan tíma eins og við máls-
verði. Annar hópur „Inernational
Lead Zink Research Organizat-
ion“ undirbýr nú rannsóknir á
áhættu sem fylgir langvarandi
geymslu á áfengi í t>lý-kristals-
flöskum. Fæðu- og lyfjaeftirlit
Bandaríkjanna (FDA) er þegar
með svipaðar rannsóknir í gangi.
M. Þorv.
__________Brids ___________
Amór Ragnarsson
Sumarbrids 1991
í kvöld, fimmtudaginn 23. maí,
hefst sumarbrids 1991. Eins og fram
hefur komið áður verður spilaður eins
kvölds tvímenningur í riðlum á
fimmtudagskvöldum í sumar. Húsið
verður opnað kl. 17 og fyrsta riðli
startað um leið og hann er tilbúinn
og áætlað er að halda opnu fyrir alla
til kl. 19. Minnt er á að allir eru vel-
komnir í sumarbrids og margir hafa
stigið sín fyrstu spor í keppnisbrids
með því að byrja j>ar. Spilað er í húsi
Bridssambands Islands, Sigtúni 9.
Umsjónármaður sumarbrids á fimmtu-
dögum í sumar verður Olafur Lárus-
son.
Norðurlandsmót í sveitakeppni
Norðurlandsmótið í brids í sveita-
keppni verður haldið í félagsheimili
Þórs, Hamri á Akureyri 24.-26. maí
nk. Keppnin hefst kl. 16 á föstudag
og verða spilaðar 7 umferðir eftir
Monrad.
Um 20 sveitir víðs vegar af Norð-
urlandi taka þátt í mótinu allt frá
Hvammstanga að Húsavík. Núver-
andi Norðurlandsmeistari er sveit
íslandsbanka Siglufirði. Spilað
verður um silfurstig. Keppnisstjóri
verður Albert Sigurðsson.
Bikarkeppnin 1991
Minnt er á að nú fer að styttast
skráningarfresturinn í Islandsbanka-
bikarkeppnina 1991. Tekið er á móti
skráningum á skrifstofu Bridssam-
bands Islands í síma 91-689360.
>2 terkur og
Ll hagkvæmur
auglýsingamiðill!
RAYMOND WEIL
GENEVE
L E TEMPS CRÉATEUR
OTHELLO
Þunn, aðeins 3,5 mm,
nútímaleg hönnun, handunnin
með 18 K gullhúð, vatnsþétt,
ól úr krókódílaskinni.
Öl
Útskriftargjöfin í ár
GILBERT ÚRSMIDUR,
Laugavegi 62, simi 14100
VEITA AUKNA ANÆGJU VIÐ RÆKTUN
GUTMAN gróðurhúsin eru þekkt fyrir góðan frágang.
Þau eru byggð úr sverum prófílum, glerið er 4 mm eða
allt að 10 mm plast, engin samskeyti, þannig að þau
þola vel mikið veðurálag. Hægt er að fá ýmsa fylgihluti,
svo sem hitastýrða gluggaopnara, vökvunarbúnað,
borð, hillur o.þ^h. GUTMAN gróðurhúsin er hægt að fá
í ýmsum stærðum, allt frá 5 - 38m2 og býður það upp á
marga möguleika. Komið og kynnið ykkur GUTMAN
gróðurhúsin og pantið tímalega.
SMIÐJUVEGI 5, 200 KÓPAVOGUR, SÍMI 43211