Morgunblaðið - 23.05.1991, Side 38

38
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. MAÍ 1991
NÝTT
Einnig fáanlegar í hvítu
Minning:
*
Asta Einarsdóttir
þakrennur
ryðga ekki!
Einfaldar í samsetningu,
þarf ekki að líma.
<%>ÁLfABORG?
BYGGINGAMARKAÐUR
KNARRARVOGI 4 — SÍMI 686755
Fædd 31. janúar 1922
Dáin 15. maí 1991
Við kveðjum Ástu með söknuði
en geymum í hugskotum okkar
mynd af henni hláturmildri með
augun geislandi af fjöri.
Við þökkum fjölmargar yndisleg-
ar stundir á heimili þeirra Esra og
órofa vináttu.
Á árum okkar í Bandaríkjunum
áttum við hjá þeim annað heimili
þótt oft væri þar þröng á þingi.
Við minnumst veisluhalda á jól-
um, páskum, afmælum, við próflok
og brúðkaup sem Ásta stjórnaði af
glæsibrag.
Hún rak heimilið af ijöri og festu,
var einstaklega ráðagóð og bjó yfir
lífsspeki sem hlaut að hafa áhrif á
alla sem umgengust hana. Hún
skilaði dagsverki sínu með miklum
sóma.
Við vottum Esra og fjölskyldunni
innilega samúð.
Guðmundur, Þórey og Guðný.
/■-/•M-t-hTi
Fyrir
sumarbústað
lLLLLUlIlillll.iliMIIUl)
B
ELFA-VORTIS
rafmagnsofnar.
Nýtt, glæsilegt útlit.
600-2000 vött.
ELFA-OSO hitakútar
30-300 lítra.
Blöndunar- og öryggislokar
fylgja með.
Greiðsluskilmólar.
Einar Farestveit&Co.hf
Borgartúni 28, si'mi 622901.
LaiA 4 stoppar vlð dymar
T/:ISI:TI:T
Hún var yfirleitt ekkert að tvín-
óna við hlutina, heldur ekki þegar
hún kvaddi þetta tilverustig - og
okkur.
Strax í bernsku einkenndist h'f
hennar af erli, hún var þriðja af
11 börnum mektarhjónanna Ragn-
hildar Jónsdóttur og Einars Tómas-
sonar, ein af 9 systrum og tókst
ung á hendur ábyrgð við barnaupp-
eldi og heimilisstörf. Hún var uppal-
in í hjarta Reykjavíkur á kreppuár-
unum, en einhvern veginn finnst
mér að það hafi aldrei verið kreppa
í litla húsinu á „Bergstó“, því með
einhveijum undramætti tókst þess-
um góðu hjónum að sigla í gegnum
erfiðu árin. Það var áhugavert að
heyra lýsingu systranna á móður
þeirra og föður þegar ferming stóð
fyrir dyrum, sem auðvitað var nokk-
uð oft. Móðirin saumaði alklæðnað,
frá undirfötum til yfirhafna, ekki
aðeins á fermingarbarnið, heldur á
allan hópinn. Faðirinn bar heim
björg í bú og fylgdist á sinn rólega
hátt með öllu, vakandi yfir velferð
sinnar stóru fjölskyldu.
Þau höfðu ekki síma, þess þurfti
ekki og biðlarnir létu ekki á sér
standa, enda dætrahópurinn glæsi-
legur, blóminn af Reykjavíkurdætr-
um, fallegur og- föngulegur. Og
hún, sem við kveðjum í dag, hún
Ásta, var ekki eftirbátur þeirra og
inn í líf hennar kom ungur og efni-
legur læknastúdent, Esra Pétursson
að nafni. Þau opinberuðu trúlofun
sína daginn sem Bretar hernámu
ísland. „Eg vildi tryggja mér hana,“
sagði Esra seinna og kímdi. Og
hann tiyggði sér hana og hún var
honum trygg og trú - alla ævi.
Hún fylgdi honum til náms og
starfs, þrisvar til annarrar heims-
álfu og heim aftur, austur að
Kirkjubæjarklaustri, þar sem hann
var héraðslæknir. Þar áunnu lækn-
ishjónin ungu sér virðingu og vin-
Ei mosi í blettinom?
Leigjum út afkastam-
ikla mosatætara, auk
margra annarra garð-
yrkjuverkfæra, svo
sem: Jarðvegstætara,
sláttuvélar, sláttuorf,
keðjusagir, limgerðis-
klippur, valtara, hjól-
börur.
Fallarhf.
Dalvegur 16 - 200 Kópavogi
- Símar 42322-641020
sseldir, að því er hermt er, og unga
læknisfrúin vann hug og hjörtu
sveitunganna með glaðværð og
elskulegri framkomu.
Börnin fæddust, eitt af öðru og
urðu að lokum 7 - synir. Hún var
mikil móðir, hún var þeim öllum
óendanlega mikils virði og við sjáum
í þeim svo mikið af henni. Þeir
þakka móðurástina og móðurmild-
ina með því m.a. að koma um lang-
an veg til að kveðja hana.
Hún reyndist eiginmanni sínum
svo vel að eftir var tekið. Hún tók
dóttur Esra sem sinni og var sá
kærleikur endurgoldinn.
Starfsvettvangur hennar var,
eins o g svo margra kvenna af henn-
ar kynslóð - heimilið og börnin og
þar ræktaði hún garðinn sinn vel.
I matargerðarlist stóðu henni fáir
á sporði, hún hafði unun af ljóðum
og blómum, hún var hláturmild og
hlý, gjafmild og góð. Hún var trúuð
og trúrækin, treysti guði sínum, því
líf hennar hafði líka skuggsælar
hliðar, en henni tókst að snúa þeim
til sólar - flestum.
Hún skilur mikið eftir sig, þessi
kona, hversdagshetjan. Já, hún
lagði sinn skerf til þjóðar sinnar.
Ég gestur er í heimi hér,
tíðin líður, boð ei bíður.
Senn ég heim til feðra fer.
Ó, ljúfí faðir, lít til mín,
að ég megi, ég þótt deyi,
koma heim til þeirra’ og þín.
(Dav.sl. 39 - V. Briem)
Já, enn erum við minnt á, að við
erum gestir hér á jörðu, enginn flýr
sitt skapadægur og við getum verið
viss um, að hjá föður okkar á himn-
um verði tekið vel á móti okkur.
Ástu hefur svo sannarlega verið
tekið opnum örmum, svo margir
ástvinir eru farnir á undam
Ég veit hins vegar að ÁstanW
hennar kemur, jafnvel hlaupandi,
í mót ömmu sinni og þar verða fagn-
aðarfundir - þúsund kossar - og
mikið skrafað og hlegið. Þeim á
eftir að líða vel saman, nöfnunum,
þar sem hér.
Við Einar og börnin okkar kveðj-
um hjartkæra móður, tengdamóður,
ömmu og langömmu með þakklæti
og ástarhug og biðjum algóðan guð
að vernda hana og blessa. Megi
hann einnig styrkja og hugga elsku
Esra og aðra ástvini á sorgar-
stundu.
Kristín
í endurminningum flestra eldri
íslendinga hvílir skuggi hernámsins
yfir morgninum 10. maí árið 1940.
I mínum huga skiptast þar á bæði
skin og skuggar. í skininu birtist
sá sólargeisli sem hefur í rúma
hálfa öld yljað mér og mínum nán-
ustu, því þetta var trúlofunardagur
Esra bróður míns og Ástu. Það var
dýrmæt gjöf sem hann þá færði
fjölskyldu sinni. Betri tengdadóttur
eða mágkonu get ég ekki hugsað
mér.
Við erum bara tvö systkinin og
fjölskyldumynstrið breyttist þá til
muna, því um leið tengdumst við
hennar stóru fjölskyldu. Hún var
ein af níu systrum en bræðurnir
voru tveir. Var mikill léngur að
kynnast þessum glaðværa og fal-
lega systkinahópi, hennar mætu og
elskulegu foreldrum og skylduliði
þeirra.
Faðir Ástu var Einar Tómasson,
kolakaupmaður. Hann var að
lundarfari stilltur, traustur og prúð-
menni hið mesta. Systkini hans
voru 8 talsins. Kynntist ég aðallega
þremur systrum Einars. Állar voru
þær bráðgreindar og athugular
konur. Ein þeirra var Guðrún
Tómasdóttir, sem bar höfundarheit-
ið Arnrún frá Felli. Hún giftist
Karli Bjarnasyni prófessor við
Harvard-háskólann í Bandaríkjun-
um. Ég kynntist herini véstanhafs
á heimili Esra og Ástu og dáðist
að þessari miklu dugnaðarkonu._ I
ritsafni Bjargar Einarsdóttur „Úr
ævi 15g starfi íslenskra kvenna" er
kafli um Guðrúnu, í senn athyglis-
verður, fróðlegur og skemmtilegur.
Þar kemur fram að þegar Guðrún
lét af störfum vegna aldurs helgaði
hún sig einkum þýðingum á ljóðum
íslenskra skálda á ensku. Vitnar
Björg í grein eftir séra Jón Auðuns
þar sem hann getur þess, að Guð-
rún hafi þýtt mikið af ljóðum Steins
Steinars á enska tungu og taldi
hann þær þýðingar hafa borið vitni
mikilli leikni og vandvirkni. Af þess-
um sex systrum Einars var mér þó
kærust systirin Anna, hjúkrunar-
fræðingur á Militærspítalanum í
Kaupmannahöfn. Alltaf hlýnar mér
um hjartarætur er mér verður hugs-
að til hennar og hversu vel hún
reyndist okkur hjónunum þegar
Finnbogi lá þar fársjúkur.
Móðir Ástu, mágkonu minnar,
hét Ragnhildur Jónsdóttir. Systkini
hennar voru fimm, öll viðmótshlý,
glaðlynd og músíkölsk. Ég sé hana
fyrir mér sitjandi (vegna fótalúa)
við að baka vöfflur, umkringd
barnahópnum sínum, vinum og
vandamönnum. Það brást ekki að
þegar Einar kom heim að loknum
vinnudegi ljómaði andlit hennar af
ást og gleði. Höfðu margir orð á
því hversu kært var alltaf milli
þeirra hjóna.
í litla húsinu þeirra á Bergstaða-
stræti 24b, þar sem Ásta fæddist
og sex yngri systkini hennar, var
alltaf nægilegt húsrými. Húsbónd-
inn þreytttfr eftir erfiði dagsins,
lagði sig bara og steinsofnaði á
bekknum í stofunni. Svaf þar áreið-
anlega sætum svefni, þótt nokkur
gáskafull krakkakríli væru í leik
undir og yfir bekknum. Svefntöflur
eru óþarfar fyrir þá sem vinnulúnir
eru og með þá geðrómsemi, sem
mér virtist hann hafa til að bera.
Ragnhildur andaðist árið 1961 og
Einar fimm árum síðar. Síðustu
árin bjó hann áfram á heimili sínu
með Ingu dóttúr sinni og fjölskyldu
hennar. Á lífi eru 49 barnaböi’n
þeirra, en ekki kann ég tölu á barna-
barnabörnunum og þeirra börnum.
Að sjálfsögðu lenti barnapössun-
in töluverþá elstu systrunum, ekki
hvað síst Ástu, sem var sú þriðja í
röðinni, og alla tíð hjálpfús og létt
í snúningi. Hún var því hálfgerð
mamma fyrir yngstu börnin að
þeirra. eigin sögn. Hlutverkinu
gegndi Ásta áfram er hún eignaðist
sjálf synina._ Pétur Kjartan var
frumburður Ástu og Esra, og svo
komu hinir sex í þessari röð: Einar
Haraldur, Sigurður Ragnar, Karl
Torfi, Jón Tómas, Finnbogi Þór og
lestina rak Esra Jóhannes. Allir eru
þeir mætir menn og að mínu mati
hver öðrum betri.
Þessir elskulegu og ágætu
bróðursynir mínir voru á barnsaldri
tíðir gestir á heimili okkar hjónanna
og unnu hjörtu okkar með sinni
barnslegu lífsgleði. En hár flestra
glókollanna er orðið grásprengt og
allir eru þeir sjálfír nú feður, einn
þeirra meira að segja stoltur afi,
enda árin orðin það mörg, að Ásta
og Esra ætluðu að halda upp á
guljbrúðkaup sitt í haust.
Ásta var aðdáunarverð eigin-
kona, móðir og amma. Alltaf var
ég jafn hrifln af henni í húsmóður-
hlutverkinu, hvort heldur það var í
Reykjavík sem eiginkona lækna-
nemans, þá tveggja drengja móðir,
eða á kandidatsári Esra í Minneap-
olis í Bandaríkjunum. Gefur að
skilja að auraráðin hafa oft verið
naum á þessum námsárum og því
mikið undir því komið að húsmóðir-
in væri sparneytin og hagsýn.
Næst fluttu þau að Breiðabólstað
í V-Skaftafellssýslu, þar sem hann

li._______
var héraðslæknir um þriggja ára
skeið. Eftir það voru þau aftur
nokkur ár í Reykjavík, síðan varð
hann aðstoðarlæknir í Norður-
Karólínu um eins árs skeið og um
leið í framhaldsnámi í geðlækning-
um. Svo settust þau aftur að í
Reykjavík um nokkurra ára skeið,
og var það fjölskyldum þeirra mikið
fagnaðarefni. Ásta var samt reiðu-
búin einu sinni enn að taka upp
heimilið og flytjast til New York
með eiginmanninum og yngri
drengjunum fimm svo að hann,
jafnframt starfi sínu á heróínneyt-
endadeild í Manhattan, fengi stund-
að margra ára sérfræðinám í sál-
greiningu við hina þekktu Karen
Horney Clinic. í New York þjuggu
þau frá árinu 1962 til 1975. Á öllum
þessum stöðum sýndi Ásta mikla
aðlögunarhæfileika, kjark og jafn-
aðargeð þótt í mörgu væri að snú-
ast á stóru heimili. Þar var svo til
sífelldur gestagangur, sem var ekki
síst að þakka gestrisni og hjálpfýsi
hjónanna sem og nánum tengslum
þeirra við vini og vandamenn, að
ekki sé talað um glaðlyndi og mat-
reiðslusnilli mágkonu minnar, sem
lokkaði mig og marga aðra æði oft
að matarborði hennar.
Ásta hélt alltaf nánu sambandi
við systkini sín og aðra venslamenn
enda mjög félagslynd að eðlisfari.
Frá American Scandinavian Found-
ation fékk hún fallegan listagrip í
viðurkenningarskyni fyrir framlag
sitt til eflingar þessa félagsstarfs
og hér heima var hún virk í Sam-
Frímúrarareglunni.
Kærleiksríkt samband var milli
Ástu og Vigdísar, dóttur Esra, og
var Vigdís einmitt heima hjá henni
daginn áður en hún fór á spítalann.
Það fór ekki á milli mála að Ásta
hafði ekki verið heil heilsu um skeið,
en þar sem hún var aldrei kvartsár
og reyndi alltaf eftir fremsta megni
að sinna sínum húsmóðurstörfum,
vildi ég ógjarnan horfast í augu við
þann raunveruleika að senn yrðum
við að skilja við leiðarenda og fara
hvor sína leið. Banalega hennar var
stutt. Hún veiktist að morgni 14.
maí sl. Það var mikið lán að Esra
skyldi ekki vera farinn á stofuna.
Hún var flutt á gjörgæsludeild
Landspítalans þar sem sonardóttir
hennar og alnafna lést fyrir 10
árum, átta ára gömul. Skiljanlega
hörmuðum við að missa þá bráðfal-
legu, skemmtilegu og skýru telpu,
sem alla tíð hafði ljómað af hreysti
þar til hún skyndilega veiktist, en
ömmunni Ástu var þetta þungbær
raun, sem skildi eftir sár er aldrei
greri.
Þótt söknuðurinn sé sár vil ég
sjálf helst geyma mynd í hugar-
heimi mjnum og þá af nöfnunum
saman. Ég þakka Ástu samfylgdina
og einlæga vináttu. Við áttum
margar ánægjustundir saman. Nú
víkur gleðin fyrir sorginni, og hvar
er þá huggun að finna öllum þeim
sem er svipað innanbrjósts og mér?
Því svarar Steingrímur Thorsteins-
son í hinni alkunnu vísu:
Trúðu’ á tvennt í heimi,
tign sem æðsta ber:
Guð í alheims geimi,
Guð í sjálfum þér.
Það gerir Njörður P. Njarðvík
einnig í trúarsálmi sínum, I þér.
í þér er það ljós sem lýsir
langt inn í dýpstu myrkur.
í þér er sá vega vísir
er verður oss öllum styrkur.
í þér er sá mikli máttur
er mildar oss allar þrautir.
í þér verður sérhver sáttur
við sárgenpar harmabrautir.
Ég held að það hafi aklrei borið
skugga á vináttu okkar Ástu. Hún
reyndist mér sérstaklega vel alla
tíð hvort heldur á móti blés eða
allt lék í lyndi í lífí okkar. Mér er
til efs um að hún hafi mælt styggð-
aryrði til nokkurs manns. Hún
reyndi þvert á móti alltaf að stuðla
að velvild manna á milli. Ætíð var
hún hress og glöð og þótti öllum
gott að vera í návist hennar. Það
er svo sannarlega þakkarvert að
hafa átt samleið með svo veglyndri
konu, sem nú að lokum leggur sinn
drjúga skerf í ört vaxandi endur-
minningasjóð.
Blessuð sé minning hennar.
María Pétursdóttir