Morgunblaðið - 23.05.1991, Blaðsíða 42

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. MAÍ 1991
42
Minning:
Þorgerður Guð■
mundsdóttir
Fædd 27. mars 1930
Dáin 13. maí 1991
í dag verður til moldar borin
móðursystir mín, Þorgerður Guð-
mundsdóttir, eða Gerða eins og hún
var gjaman kölluð. Það er ætíð er-
fítt að kveðja náinn ástvin. Jafnvel
þó að við höfum vitað um nokkurn
tíma hvert stefndi, þá er jafn sárt
að sætta sig við dauðann. En að
þola örlögin er að sigra þau segir
einhvers staðar og við sem eftir
emm, verðum að sýna sama kjark
og dugnað, sem Gerða sýndi í erfið-
um veikindum. Það hjálpar að minn-
ast allra þeirra góðu stunda, sem
við höfum átt saman, hvort sem það
var veiðiferð í Búðardalsá með henni
og Steina eða bara lítil heimsókn á
Háaleitisbrautina.
Gerða fæddist að Seljum í Helga-
fellssveit hinn 27. mars 1930. For-
eldrar hennar vom þau hjónin Guð-
mundur Bjarni Halldórsson, bóndi
og sjómaður, og Petrína Sæmunds-
dóttir. Þau Guðmundur og Petrína
eignuðust fimm börn, ijórar dætur
og einn son. Gerða var sú þriðja í
röðinni. Hin systkinin eru: Guðrún
Kristjana, kennari við Árbæjarskóla;
Vilborg Kristín, sem lést á síðast-
liðnu ári; Sæmundur, kennari,
kvæntur Eyrúnu Óskarsdóttur; og
Halldóra, húsmóðir, gift Júlíusi
Gestssyni. Þau Guðmundur og Petr-
ína bjuggu búi sínu nær aldarfjórð-
ung að Seljum en fluttust með alla
fjölskyldu sína til Stykkishólms
1944. Þar reistu þau sér hús á
Tangagötu 4 og þar stóð síðan heim-
ili þeirra.
Gerða fluttist til Reykjavíkur
1948 og lagði þar stund á hárgreiðsl-
unám. Þar kynntist hún eiginmanni
sínum, Hólmsteini Hallgrímssyni,
málarameistara. Þau giftu sig 17.
júní 1950 og fóru fljótlega að búa
í lítilli íbúð við Mávahlíðina og þar
fæddist fyrsta bamið, Sigrún.
Böm þeirra hjóna em Sigrún,
húsmóðir, gift Richard Appleby,
búsett í Bretlandi; Guðmundur
Bjarni, sölustjóri, kvæntur Maríu
Thoroddsen; Hallgrímur, nemi í við-
skiptafræði; og Guðrún, nemi í lög-
fræði. Barnabörnin em orðin fimm.
Auk barna og barnabarna má segja
að hópurinn sé mun stærri því mörg
okkar systkinabamanna sem vom
búsett utan höfuðborgarsvæðisins
vomm hálfgerðir heimalningar á
Háaleitisbrautinni, sérstaklega á
meðan á skólagöngu stóð. Þangað
var alltaf gott að koma, hvort heldur
sem var um helgar, eftir skóla, eða
jafnvel meðan maður átti að vera í
skóla.
Fyrir nærri ári gerði erfiður sjúk-
dómur vart við sig. Það er sagt að
til að geta horfst í augu við dauðann
án þess að líta undan, þurfi sérstakt
hugrekki. Gerða leit aldrei undan.
Ég minnist heimsóknar til hennar
stuttu eftir að meinið var uppgöt-
vað. Strax þá varð ljóst hvernig hún
myndi taka á því sem í hönd fór.
Kjarkur hennar og dugnaður var
aðdáunarverður, en við sem þekkt-
um hana áttum í raun ekki von á
öðra. Þrátt fyrir langa og erfíða
baráttu, þar sem endalokin virtust
ekki umflúin, var aldrei bilbug á
henni að fínna. Þar naut hún ein-
stakrar umönnunar og ástúðar eigin-
manns síns sem reyndist henni ómet-
anleg stoð og stytta uns yfír lauk.
Við vottum Steina og fjölskyld-
unni allri innilegustu samúð okkar.
Baddi og Jóna
Þegar mér barst sú fregn að hún
Gerða væri látin, fóru um huga minn
minningar um margra ára ánægju-
leg kynni, sem þróuðust í einstæða
samvinnu og vináttu.
Sérstaklega minnist ég þess
trausts, sem ég og dætur mínar
bám til Gerðu. Það var ætíð sjálf-
sagt að bera vandamál upp við hana.
Hún átti alltaf til umhyggju og
kærleika, sem henni virtist létt að
gefa.
Kynni okkar hófust veturinn
1963-4, er ég keypti íbúð á Háaleit-
isbraut 16 beint fyrir ofan þau Gerðu
og Steina. Ekki vissi ég þá að fjórar
fjölskyldur, ein á hverri hæð en allar
vinstra megin í þessu stigahúsi,
væm að leggja traustan gmnn að
vinskap og samvinnu, er myndi vara
um svo mörg ókomin ár.
í þessu samfélagi giltu engin
skráð lög, heldur einungis einlægur
vilji til hjálpar og samvinnu eftir
þörfum. Sérstaklega er mér minnis-
stætt hvað ég og börnin nutum
huggunar og hjartahlýju Gerðu, er
sorgin knúði dyra hjá okkur við frá-
fall Elísabetar, konu minnar.
Þorgerður Guðmundsdóttir fædd-
ist 27. mars 1930 að Seljum í Helga-
fellssveit á Snæfellsnesi. Þar ólst
hún upp hjá foreldram sínum Petrínu
Sæmundsdóttur, kennara og Guð-
mundi Bjama Halldórssyni, bónda.
Þau fiuttust til Stykkishólms, er
Gerða var 14 ára, en til Reykjavíkur
1948.
Hún hóf nám í hárgreiðslu við
Iðnskólann í Reykjavík en varð að
hætta námi, er hún fékk Akureyrar-
veikina svokölluðu. Lamaðist vinstri
fótur hennar. Hún fékk máttinn aft-
ur að nokkru en varð aldrei jafngóð
og áður.
I Reykjavík kynntist hún eigin-
manni sínum, Hólmsteini Hallgríms-
syni, málarameistara og verkstjóra
í Málningu hf. Þau vom gefin saman
17. júní 1950. Hólmsteinn er ættað-
ur frá Skálanesi í Seyðisfirði, fædd-
ur 31. maí 1925.
Þau Þorgerður og Hólmsteinn
eignuðust fjögur börn, Sigrúnu, gift
Richard Appleby, búsett á Englandi,
Guðmund Bjarna, tæknifræðing,
Hallgrím nema í viðskiptafræði og
Guðrúnu, nema í lögfræði.
Það mun vera um það bil eitt og
hálft ár síðan Gerða kenndi þess
meins, sem nú hefur náð að flytja
hana úr þessum jarðneska heimi
okkar. Þessi tími hefur verið erfíður
Gerðu og fjölskyldu hennar.
Að lokum vil ég þakka fyrir að
hafa fengið að kynnast Gerðu og
eiga hana að vini og ekki síst leið-
sögn og vináttu, er dætur mínar
Rakel og Anna Gyða, nutu eftir
missi móður sinnar.
Hólmsteini, börnum þeirra og
barnabörnum flyt ég mínar innileg-
ustu samúðarkveðjur en bið Guð að
gefa þeim styrk.
Bergur P. Jónsson
Þegar ég kynntist Gerðu fyrst
fyrir um 20 árum, vorum við báðar
með smábarn. Ég í fyrsta sinn,
reynslulaus og ringluð í móðurhlut-
verkinu, hún í fjórða sinn, með tutt-
ugu ára reynslu í uppeldi þriggja
misjafnlega brellinna bama með frá-
bæram árangri. Hún veitti mér
ómetanlega hjálp og heilræði, var
alltaf hlý og hjálpsöm, kát og skyn-
söm. Dóttir mín og ég eigum Gerðu
mikið að þakka og söknuðurinn er
sár.
Það var gaman að sækja Gerðu
og Hólmstein heim. Þar ríkti rausn,
glaðværð, kraftur og einlægni. Þau
vom ekki lík í lund, en það var ein-
stakur samhljómur í sambandi þeirra
sem engum duldist.
Lífskraftur, heilbrigð skynsemi,
kímnigáfa og mannskilningur ein-
kenndu Gerðu. Hún miðlaði þessum
eiginleikum óspart, í uppeldi og
umgengni. Einmitt vegna þessa fjár-
sjóðs, sem hún gaf eiginmanni og
bömum, veit ég að þau munu eiga
styrk til að sættast við sorgina.
Innilegar samúðarkveðjur til
Hólmsteins og fjölskyldu, með þakk-
læti fyrir að hafa fengið að kynnast
Gerðu.
Dóra Thoroddsen
Tilvera okkar er undarlegt ferðalag.
Við erum gestir og hótel okkar er jörðin.
Einir fara og aðrir koma í dag,
því alltaf bætast nýir hópar í skörðin.
(T.G.)
Vorið, sá tími þegar allt er að lifna
af dvala vetrarins, að Gerða vinkona
mín skyldi kveðja þá, vil ég tengja
að hún byiji nýtt líf annars staðar
í tilverunni og njóti vorsins þar. Við
Gerða hittumst fyrst þegar við báðar
vomm að byija nám í hárgreiðslu á
Hárgreiðslustofu Kristínar Ingi-
mundardóttur. Þar tengdumst við
vináttuböndum.
Gott er að láta hugann reika aftur
í tímann og minnast allra góðu
stundanna sem við áttum saman,
aldrei bar þar skugga á. Við Gerða
vorum saman í saumaklúbb í 43 ár
og fór hann saman í mörg ferðalög
um óbyggðir Iandsins þegar allt var
bjart eins og vornóttin. Saumaklúb-
burinn okkar verður fátækari eftir
að Gerða er farin.
Síðasta ferðin sem við fóram var
fyrir 3 áram til Spánar var yndisleg
og ætla ég að ylja mér við endur-
minningar frá henni. Tíminn líður
fljótt þegar litið er tii baka, en síð-
asta árið hjá Gerðu var mjög erfítt.
Hún barðist eins og hetja til síðustu
stundar.
„Þegar þú ert sorgmæddur, skoð-
aðu þá aftur huga þinn, og þú munt
sjá, að þú grætur vegna þess sem
var gleði þín.“ (K. Gibran).
Steini minn. Við Bjössi biðjum
Guð að gefa þér og fjölskyldunni
styrk í sorginni.
Jóna
Veistu
að vonin er til
hún vex
inni í dimmu gili,
og eigirðu leið
þar um
þá leitaðu
í urðinni
leitaðu á syllunum
og sjáðu
hvar þau sitja
lítil og veikbyggð
vetrarblómin
lítil og veikbyggð
eins og vonin.
(Þuriður Guðmundsdóttir)
Vonin er stórt hugtak og góður
vinur. Lítil og veikbyggð, en svo
óendanlega sterk. Við héldum í hana
allt síðastliðið ár, létum hana aldrei
frá okkur fara. Þetta fallega ljóð um
vonina minnir mig á kæra vinkonu,
Þorgerði Guðmundsdóttur, eða
Gerðu, eins og hún var kölluð. Hún
lést hinn 13. þ.m. á heimili sínu
Háaleitisbraut 16, aðeins sextíu og
eins árs að aldri.
Gerða fæddist 27. mars 1930.
Þann 17. júní 1950 gekk hún að
eiga eftirlifandi eiginmann sinn,
Hólmstein Hallgrímsson, málara-
meistara. Börn þeirra eru Sigrún,
Guðmundur, Hallgrímur og Guðrún.
Bamabörnin em orðin fímm. Það
verða aðrir til að rekja ættir Gerðu.
Ég ætla aðeins að hugsa til baka,
láta hugann reika.
Kynni okkar hófust fyrir meir en
40 árum með þeim hætti að nemar
á hárgreiðslustofum Kristínar Ingi-
mundar og Gróu Sigmundsdóttur
ákváðu að stofna saumaklúbb. Þá
vomm við allar í heimahúsum.
Seinna bættust fleiri í þennan hóp,
og að nokkmm árum liðnum var
þetta orðið að stórum vinahópi. Við
giftumst allar um svipað leyti og
eiginmenn okkar urðu bestu vinir.
Þá hittumst við einu sinni í viku,
vetrarmánuðina. Öllu var miðlað og
við lærðum hver af annarri, ef ein-
hver fékk uppskrift eða gott snið,
þá var það rætt. Eiginmennirnir
náðu ávallt í okkur og voru með
okkur síðasta klukkutímann. Það
segir sig sjálft að eftir svo löng kynni
hefur rótgróin vinátta skapast í þess-
um hópi.
Þegar ég fletti myndaalbúmi okk-
ar sé ég hvað líf okkar var samtvinn-
að. Þegar börnin voru lítil var tjald-
inu og matarkassanum fleygt inn í
bíl og keyrt af stað út í náttúruna.
Þegar árin liðu þróuðust þessar ferð-
ir um öræfi landsins. Ein slík stór
ferð var farin á hveiju ári. Ég sé
fyrir mér stóra topptjaldið, sem við
dvöldum öll í. Þá vorum við ung, og
allt varð okkur til gleði. Hin seinni
ár varð til leikhúshópur. Við höfðum
fasta miða í Þjóðleikhúsið og skipt-
umst á að hafa kaffí á heimilum
okkar eftir sýningu. Þá voru það
árlegar ferðir okkar að Flúðum, sem
enduðu með laxveiðidegi í Stóru-
Laxá. Við ferðuðumst einnig talsvert
til útlanda. Minningarnar um þetta
allt eru ógleymanlegar og bjartar.
Síðan Gerða veiktist fyrir rúmu
ári hefur allt breyst og ekkert verð-
ur aftur eins. Það var einmitt í síð-
ustu utanlandsferðinni okkar, sem
ógæfan dundi yfír okkur. Steini fékk
hjartaáfall og við urðum að skilja
hann eftir í fjarlægu landi. Þá kom
í ljós að Gerða gekk ekki heil til
skógar. Þetta var erfiður tími og
reyndi mikið á Gerðu.
En hver var hún, þessi kona sem
við kveðjum í dag og söknum svo
mikið? Lítil og veikbyggð eins og
vonin, en svo óendanlega sterk.
Gerða var ákaflega stillt kona og
vönduð til munns og handa. Traust-
ur vinur, sem ávallt var hægt að
leita til. Hún kunni að gleðjast með
glöðum og hryggjast með hryggum.
Þó var það æðmleysið og gjafmildin,
sem einkenndu hana mest. Hún öf-
undaði engan, gladdist yfír öllu, sem
öðmm gekk í haginn. Orðin, sem
Pétur postuli sagði við ölmusumann-
inn: „Silfur og gull á ég ekki, en
það sem ég hef gef ég þér,“ (Post-
ulas. 3. kv., 6.-7. v.), áttu vel við
Gerðu. Hún gaf það sem hún hafði
í orðsins fýllstu merkingu.
Þegar elsta bamabarnið okkar
hjóna fæddist sagði Gerða: „Ég verð
að fá að vera svolítil amma hans“
og það var hún svo sannarlega. Þá
var hún ekki orðin amma sjálf. Eini
staðurinn sem hann gisti fyrir utan
fjölskylduna var hjá Gerðu og
Steina. Og þannig var það, allt þar
til síðasta barnabamið okkar fædd-
ist í janúar síðastliðnum, að hún,
helsjúk, studd af eiginmanni sínum,
fór að kaupa sængurgjöf handa
„prinsessunni", eins og hún kallaði
hana. Það skildi ekki verða eftir.
Fyrir rúmu ári kom í ljós að Gerða
var haldin ólæknandi sjúkdómi. Erf-
iður tími fór í hönd. Hún dvaldi lang-
dvölum á Landakotsspítala og
gekkst undir erfíða uppskurði. Það
er óhætt að segja að Steini hafi
búið þar, því hann dvaldi hjá henni
öllum stundum. Hann vék varla frá
Það er afar sárt að missa góðan
vin og þegar fréttist að Siguijón
hefði dáið fannst okkur örlögin
hafa verið köld og grimm og maður
fínnur sér litla huggun í orðum eins
og þeir deyja ungir sem guðirnir
elska. Það er sorglegt að vita til
þess að Siguijón eigi aldrei aftur
eftir að vera með okkur vinunum
en minningarnar eiga eftir að lifa
í hjörtum okkar um aldur og ævi.
Það skarð sem sem hann skilur
eftir sig verður aldrei fyllt.
Það var í Menntaskólanum við
Sund sem við kynntumst og strax
í byijun vetrar hafði Siguijón orðið
öflugur og mikilvægur maður í fé-
lagsstarfí skólans. Hann vakti strax
athygli fyrir sérstaka og aðlaðandi
persónueiginleika og fyrir þá tón-
listargáfu hans sem skaraði fram
úr. Ilann hafði mjög góða innsýn í
tónlist og hafði mikið vald á mörg-
um hljóðfærum þó hæfileikar hans
hafí best sést á frábærum gítarleik
og söngnum sem féll aldrei í skugg-
ann. Það var fljótt auðséð að þarna
sjúkrabeði hennar. Það var lærdóms-
ríkt að sjá kærleikann og umhyggj-
una sem hann sýndi. Hans kappsmál
var að fá hana heim, og það tókst
í desember. Þá var herbergi breytt
í sjúkrastofu og heimahjúkrun feng-
in. Þar var hún umvafin ástvinum
sínum, eiginmanni, börnum og
tengdabörnum, að ógleymdum litlu
ömmu-drengjunum.
Ég vona að ég halli ekki á neinn,
þó ég nefni Einar, unnusta Guðrún-
ar, en hann annaðist Gerðu einstak-
lega vel. Við hugsum til Sigrúnar
og fjölskyldu, sem er búsett í Eng-
landi og getur ekki verið hér til að
kveðja móður sína. Ástæðan er sú
að hún ól dreng þann 18. þ.m. og
er það þriðja barn hennar.
Élsku Steini. Við Árni sendum þér
og fjölskyldu þinni okkar innilegustu
samúðarkveðjur og biðjum Guð að
lina sorg ykkar og gefa ykkur styrk
á þessum erfiðu tímum. Guð blessi
minninguna um Gerðu.
„Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.“
(V. Briem)
Sigríður Sveinbjarnar.
I dag verður jarðsungin Þorgerður
Guðmundsdóttir eða Gerða, eins og
hún var gjarnan kölluð.
Ávállt þegar einhver deyr sem við
þekkjum vel eða er okkur nákominn,
þá koma minningar upp 'í hugann
tengdar viðkomandi. Oft er því þann-
ig farið að við munum best eftir
atburðum sem tengjast einhveiju
skemmtilegu eða jákvæðu, eða þá
alveg hinu gagnstæða. Allir hafa
bæði jákvæða og neikvæða þætti í
sínu fari en í mínum endurminning-
um varðandi Gerðu stendur hið já-
kvæða svo miklu ofar. Ótal minning-
ar á ég tengdar Gerðu. Allt frá þvj
ég var að æfa lestur og læra að
pijóna. Oft og tíðum var ég send
niður til hennar þegar þolinmæði
mín og móður minnar var á þrotum.
Alltaf gat hún talað mig til og hjálp-
að mér á einhvem hátt. Ég bar allt-
af sérstaka virðingu fyrir henni.
Hvort sem ég var barn, unglingur
eða fullorðin þá fannst mér ég alltaf
vera svo merkileg manneskja í ná-
vist hennar. Hún kunni þá vanda-
sömu tækni að hlusta og gefa ráð-
leggingar af umhyggjusemi.
Þegar ég var unglingur veiktist
móðir mín og dó. Á þeim tíma hjálp-
aði hún mér og fjölskyldunni meira
en nokkur orð fá lýst. Ég veit hrein-
lega ekki hvernig við hefðum komist
af án hennar. Eg held að heimili
Gerðu hafi oft verið eins og í félag-
smiðstöð og hún var í rauninni alltof
ósérhlífín.
Eftir að við fluttumst frá Háaleit-
isbraut minnkaði samband okkar
einhverra hluta vegna en á sérstakan
hátt leiddumst við saman á ný fyrir
rúmlega ári eða um það leyti sem
var á ferðinni mikill tónlistarmaður
o'g það endurspeglaðist ennfremur
í góðum lagasmíðum hans.
Er við kynntumst honum nánar
var það þó ekki einungis tónlistin
sem hreyf okkur heldur var það
þessi einstaka persóna — hann sjálf-
ur. Heiðarleiki, traust og kurteisi
ásamt fleiri góðum mannkostum
einkenndu hann, því átti hann
marga vini sem sóttust eftir sam-
vera við hann. Enda var hann góð-
ur og sannur í samskiptum við ann-
að fólk. Siguijón var alltaf hann
sjálfur og hafði mikil áhrif á okk-
ur. Hann var greindur piltur og
hafði góða innsýn í bókmenntir og
ljóð og í samræðum við hann kom
bersýnilega í ljós að hann bar með
sér góða hugsun.
Það er erfítt að vita af því að
samverustundir okkar verða ekki
fleiri og kvöldstundir með hljóð-
færaslætti verði ekki endurteknar.
En minningarnar um vin okkar
gleymast aldrei.
Við viljum færa foreldrum,
Sigmjón Axels-
son - Kveðjuorð