Morgunblaðið - 23.05.1991, Qupperneq 56

EIMSKIP M,
VIÐ GREIÐUM ÞÉR LEIÐ /ímm
FIMMTUDAGUR 23. MAl 1991 VERÐ í LAUSASÖLU 100 KR.
Álviðræður í Atlanta:
Raforkusamningrir-
imi koniinn á lokastig1
-segir dr. Jóhannes Nordal
RAFORKUSAMNINGUR Atlantsáls og íslendinga nálgast nú það að
vera fullfrágenginn, að sögn dr. Jóhannesar Nordal, formanns
íslensku samninganefndarinnar. A samningafundi í Atlanta í Banda-
ríkjunum í gær var að sögn Jóhannesar farið yfir ýmis mál og geng-
ið frá ákveðnum þáttum. „Við eigum heilan dag eftir í þessar viðræð-
ur og ég geri mér vonir um að annað kvöld hafi línur skýrst enn
frekar,“ sagði Jóhannes í samtali við Morgunblaðið í gærkveldi, að
afloknum daglöngum fundi um raforkusamninginn með fulltrúum
Atlantsáls.
Jóhannes sagði þessa lotu í Atl-
’ anta hafa farið vel af stað og kvaðst
vera bjartsýnn á framhaldið. „Ég á
ekki von á því að við göngum frá
neinu endanlega á fundinum á
fimmtudag, enda erum við ekki með
neitt umboð til þess að ljúka samn-
ingum. Við munum ljúka flestu sem
varðar raforkusamninginn á morg-
un, það er ég viss um. Þó verða
HSÍ biður
ríkið um
’fjárstyrk
eftir einþver atriði sem ekki leysast
endanlega fyrr en í framhaldi af
þessu,“ sagði Jóhannes.
Jóhannes sagðist telja. að nú
væru samningaviðræður íslendinga
og Atlantsáls í raun á lokastigi,
verið væri að ljúka samningum í
öllum meginatriðum þannig að
íslenska samninganefndin vissi
hvar hún stæði með samningana í
heild. „Enda hefur það komið fram
hjá Paul Drack, aðalforstjóra Alu-
max að það verði að vera kominn
botn í allt sem máli skiptir á milli
Atlantsáls og íslands í næsta mán-
uði, svo að fjármögnunarviðræður
fyrirtækjanna þriggja innbyrðis
geti byggst á þeirri niðurstöðu sem
þá liggur fyrir í þessum samning-
um,“ sagði Jóhannes Nordal.
Morgunblaðið/Sverrir
Kveðjur sendar með tölvu
Forseti íslands, frú Vigdís Finnbogadóttir, heimsótti
12 ára nemendur í Melaskólanum í Reykjavík í gær
í tilefni þess að þeir voru að ljúka umhverfisverk-
efni sem fólst í því að kanna drykkjarvatn og nota
tölvusamskipti til að bera niðurstöður saman við
niðurstöður jafnaldra í bandarískum og japönskum
skólum. Forsetinn settist við tölvu í skólastofunni
og sendi kveðju til barna sem taka þátt í umhverfis-
fræðslu með þessum hætti, en auk erlendra barna,
er þar um að ræða nemendur í íslenskum skólum
sem skiptust á upplýsingum um komu farfugla á
þessu vori.
FORSVARSMENN Handknatt-
leikssambands Islands ræddu
við menntamálaráðherra í gær
vegna slæmrar fjárhagsstöðu
sambandsins, sem skuldar um
42 milljónir króna.
í dag er stefnt að því að hitta
fjármálaráðherra vegna málsins og
á döfinni er að skrifa ríkisstjórn-
inni bréf, þar sem greint verður
frá vandanum og óskað eftir opin-
berum stuðningi.
Ársþing HSI hefst í Keflavík á
morgun og verður erfið fjárhags-
"'staða aðalmál þingsins. Jón Hjalta-
•lín Magnússon hyggst gefa áfram
kost á sér sem formaður sam-
bandsins.
Sjá bls. 54.
Friðrik Sophusson fjármálaráðherra um vaxtahækkanir:
Hætta á að bankar auki eigin
tekjur með hærri vaxtamun
Vaxtamunur er orðinn óeðlilega lítill, segir Valur Valsson bankasljóri Islandsbanka
FRIÐRIK Sophusson, fjármála-
ráðherra, segir nokkra hættu á
að bankarnir muni ákveða að
auka vaxtamun á milli inn- og
útlána til þess að auka eigin tekj-
ur í kjölfar vaxtahækkana ríkis-
sjóðs. Þetta kom fram á frétta-
mannafundi fjármálaráðherra í
gær þar sem kynnt var skýrsla
um stöðu ríkisfjármála 1991,
horfur og aðgerðir. Valur Vals-
son, bankastjóri Islandsbanka,
sagði í samtali við Morgunblaðið
i gær um vaxtamálin, að vaxta-
munur í bankakerfinu í dag sé
óeðlilega lítill og það verði að
breytast því bankarnir séu nú
reknir með halla. Valur segist
Sigurður E. Guðmundsson forsljóri Húsnæðisstofnunar:
Greiðslubyrði þyngist um tæp
.22% af eldri húsnæðislánum
Kemur til greina að selja húsbréf á erlendum markaði, segir félagsmálaráðherra
GREIÐSLUBYRÐI lántakenda, sem áður greiddu 3,5% vexti af hús-
næðislánum, en greiða nú 4,9%, þyngist um 21,9%, að sögn Sigurðar
E. Guðmundssonar forstjóra Húsnæðisstofnunar ríkisins. Greiðslubyrði
þeirra sem tóku lán á 4,5% vöxtum þyngist um 5,6%. Jóhanna Sigurðar-
dóttir félagsmálaráðherra gagnrýnir lífeyrissjóðina fyrir að kaupa lítið
af húsbréfum og segir koma til álita að selja húsbréf á erlendum verð-
bréfamörkuðum til þess að ná niður hárri ávöxtunarkröfu sem er á
bréfunum.
Sigurður sagði í samtali við Morg-
unblaðið í gær, að vaxtahækkunin
næði ti! 39-40 þúsund húsnæðislána.
„Einstaklingar sem eru skrifaðir fyr-
ir þeim eru milli 20 og 21 þúsund.
Við teljum að þetta muni færa okkur
auknar tekjur upp á 600 til 700
milljónir króna á ári,“ sagði hann.
Jóhanna Sigurðardóttir sagði í
samtali við Morgunblaðið í gær, að
af þeim 20 þúsund einstaklingum
sem skulda húsnæðislán séu átta
þúsund með lán frá tímabilinu
|1984-’86 og sé meðalupphæð lána
um ein milljón króna. Hjá þeim auk-
ist greiðslubyrðin um um það bil 10
þúsund krónur ef þeir fá ekki vaxta-
bætur. 12 þúsund hafi tekið lán frá
1986 til dagsins í dag, meðallán
þeirra séu um tvær milljónir og
greiðslubyrði aukist um 20 til 22
þúsund krónur. Af þessum 12 þús-
undum eru tæp þijú þúsund sem
fengu lán eftir vaxtahækkun 1. des-
ember 1989 í 4,5% og sagði Jóhanna
að greiðslubyrði þeirra ykist því um
um það bil 10 þúsund krónur.
Jóhanna sagði að enginn einn að-
ili á landinu geti haft eins mikil áhrif
til að koma jafnvægi á húsbréfakerf-
ið eins og lífeyrissjóðirnir. „Lífeyris-
sjóðimir geta haft slæm áhrif á lána-
markaðinn með samráði um markað-
sviðskipti og haldið þannig uppi vöxt-
um. Þess vegna held ég að það hljóti
að koma til skoðunar, að setja ein-
hvern hluta af húsbréfunuin út á
erlendan verðbréfamarkað. Þann
möguleika þurfum við að taka til
rækilegrar skoðunar,“ sagði Jó-
hanna.
Hún benti á að lífeyrissjóðimir
hefðu um 36% innlends sparnaðar
til ráðstöfunar, sama hlutfall og allt
bankakerfið hefði. „Þrátt fyrir það
hafa þeir aðeins keypt húsbréf fyrir
2,4 milljarða króna á þessu ári, af
þeim 27 milljörðum sem þeir hafa
til ráðstöfunar. Lífeyrissjóðirnir hafa
mjög sterka stöðu á markaðnum og
geta ef þeir svo kjósa haft samráð
sín á milli um markaðsviðskipti. Þeir
geta haft veruleg áhrif til að lækka
ávöxtunarkröfuna á húsbréfunum
með því að beina meira af sínum fjár-
tnunum inn í húsbréfín, sem er viður-
kenndur hagstæðasti kosturinn fyrir
þá núna. Þannig myndi sú lækkun á
ávöxtunarkröfu húsbréfanna verða
þeirra eigin sjóðsfélögum til hags-
bóta,“ sagði Jóhanna.
Friðrik Sophusson fjámiálaráð-
herra sagði á fundi með fréttamönn-
um í gær: „Ef eigendur lífeyrissjóð-
anna vilja ná fram vaxtalækkun í
þessu almenna kerfi, þá geta þeir
gert það með því að lána með lágum
vöxtum. Ef þeir hins vegar leggja
upp úr því, sem við eigum allt eins
von á, að hafa vextina eins háa og
hugsanlegt er, þá verða því miður
vextirnir í húsnæðiskerfinu að
hækka."
Sjá nánar á bls. 22-23.
vera sammála fjármálaráðherra
um nauðsyn þess að hækka vexti
til að slá á eftirspum og byggja
upp sparnað.
I skýrslu íjármálaráðherra segir
að vextir banka og verðbréfafyrir-
tækja hafi farið hækkandi að und-
anfömu og því ætti vaxtahækkun
ríkissjóðs ekki að leiða til almennrar
vaxtahækkunar nema að takmörk-
uðu leyti.
Friðrik Sophusson sagði í gær að
ekki væri óeðlilegt að búast við ein-
hveijum vaxtahækkunum í banka-
kerfinu en ríkisstjórnin og aðilar
vinnumarkaðarins yrðu að skoða
nákvæmlega hvort hætta væri á að
bankarnir ákvæðu að auka vaxta-
muninn. „Gagnvart þessu verðum
við að vera á varðbergi, því okkur
ber að veita öllum aðhald í sínum
rekstri, ekki síður bönkunum en
öðrum aðilum," sagði hann.
Valur Valsson sagði að lánsfjár-
eftirspurn hefði aukist og sparnaður
minnkað en vextir staðið í stað um
nokkurn tíma. Sagði hann að nú
væri komið í ljós, að sú raunvaxta-
lækkun sem bankarnir stóðu að 1.
febrúar sl. hefði ekki verið tímabær
og að hækkun á vöxtum spariskír-
teina ríkissjóðs gæfi augljóst tilefni
til vaxtahækkana á inn- og útlánum
bankanna. „Vaxtamunur núna er
óeðlilega lítill og getur ekki verið
svona áfram því hann er kominn
niður fyrir þau mörk sem gefa bönk-
unum jákvæða afkomu," sagði Val-
ur.
Sjá viðtal við Val Valsson á bls.
32 og skýrslu fjármálaráðherra
og fréttir um stöðu ríkisfjármála
á bls. 2, 24-25, 28-29, 31, 32 og
36-37.